Would you like to inspect the original subtitles? These are the user uploaded subtitles that are being translated:
1
00:00:07,870 --> 00:00:10,930
Petak, 25. april, 1986.
2
00:00:14,740 --> 00:00:15,800
Prelep prolecni dan
3
00:00:16,040 --> 00:00:19,780
za 43.000 stanovnika
Priprjata u Ukrajini.
4
00:00:21,320 --> 00:00:24,770
Dan koji ce zauvek ostati
urezan u njihovo secanje.
5
00:00:38,070 --> 00:00:39,530
3 kilometra od grada -
6
00:00:39,770 --> 00:00:41,860
Nuklearna centrala
Vladimir Ilic Lenjin
7
00:00:42,100 --> 00:00:44,870
gde nekoliko hiljada ljudi
ide na posao svaki dan
8
00:00:45,110 --> 00:00:48,340
Veceras, 176 zaposlenih u bloku 4
9
00:00:48,580 --> 00:00:50,130
imaju naredenje da izvedu test
10
00:00:50,380 --> 00:00:52,810
na samonapajucem sistemu reaktora.
11
00:00:53,210 --> 00:00:55,440
Ne�to �to bi moglo da u�tedi energiju.
12
00:00:56,380 --> 00:00:57,820
u 01:23h
13
00:00:58,050 --> 00:01:01,990
sigurnosni sistemi su iskljuceni
i eksperiment pocinje.
14
00:01:06,660 --> 00:01:10,030
Serija detonacija zapocinje
u jezgru reaktora.
15
00:01:12,400 --> 00:01:14,370
Dok Pripjat mirno spava
16
00:01:14,600 --> 00:01:17,160
pod elektrane pocinje da se trese.
17
00:01:31,220 --> 00:01:35,180
Poklopac reaktora te�ak 1200 tona
najednom ekplodira u vazduh.
18
00:01:35,420 --> 00:01:38,050
Izuzetno sna�na bujica
radioaktivnog isparenja
19
00:01:38,290 --> 00:01:39,760
ispu�ta uranijum i grafit
20
00:01:39,990 --> 00:01:42,430
na stotine metara oko elektrane.
21
00:01:43,730 --> 00:01:44,720
Iz �iroke rupe,
22
00:01:44,970 --> 00:01:48,420
plamen vatre napunjen
radioaktivnim cesticama fuzije
23
00:01:48,670 --> 00:01:51,200
dose�e hiljade
metara u nebo.
24
00:01:53,070 --> 00:01:55,130
Bilo je mnogo boja
25
00:01:56,040 --> 00:02:00,640
i sve su bile veoma svetle:
Narand�asta, crvena, nebesko plava.
26
00:02:00,880 --> 00:02:04,050
Boje kao krv. Kao duga.
27
00:02:04,990 --> 00:02:07,050
Bilo je predivno.
28
00:02:09,990 --> 00:02:12,390
Najozbiljnija
nuklearna nesreca u istoriji
29
00:02:12,630 --> 00:02:14,790
se upravo desila.
30
00:02:16,200 --> 00:02:17,630
Tokom noci,
31
00:02:17,870 --> 00:02:19,800
rano ujutro.
32
00:02:20,640 --> 00:02:23,470
Primio sam poziv oko 05h ujutro.
33
00:02:24,840 --> 00:02:29,370
Receno mi je da se desila neka nesreca
u nuklearnoj elektrani Cernobil.
34
00:02:36,990 --> 00:02:38,040
Prvi vatrogasci na licu mesta
35
00:02:38,290 --> 00:02:41,310
borili su se sa vatrom
bez adekvatne za�titne opreme.
36
00:02:42,660 --> 00:02:45,320
Nasipaju tone vode
na ovu cudnu vatru.
37
00:02:45,560 --> 00:02:48,360
Ali ni�ta ne izgleda
da mo�e da je ugasi.
38
00:02:48,630 --> 00:02:52,160
Svi su izlo�eni
smrtonosnoj dozi radijacije.
39
00:02:53,740 --> 00:02:55,200
Dva coveka su umrla te noci,
40
00:02:55,440 --> 00:02:58,410
28 kasnije
u sledecih par meseci.
41
00:02:58,640 --> 00:03:00,800
Oni su prve
�rtve Cernobila.
42
00:03:01,040 --> 00:03:03,440
Niko nije bio spreman za takvu krizu.
43
00:03:03,680 --> 00:03:05,010
Sledecih par meseci,
44
00:03:05,250 --> 00:03:08,010
500.000 ljudi se ukljucilo u borbu prsa u prsa
45
00:03:08,250 --> 00:03:09,880
sa nevidljivim neprijateljem.
46
00:03:10,150 --> 00:03:12,710
Bespo�tedna bitka koja je ostala neopevana
47
00:03:12,950 --> 00:03:14,680
koja je uzela hiljade bezimenih
48
00:03:14,920 --> 00:03:17,150
i sada gotovo zaboravljenih heroja
49
00:03:17,390 --> 00:03:19,330
Ipak, to je zahvalnica ljudima
50
00:03:19,560 --> 00:03:21,190
da je najgore izbegnuto:
51
00:03:21,430 --> 00:03:24,960
Druga eksplozija,
deset puta mocnija nego ona u Hiro�imi,
52
00:03:25,200 --> 00:03:27,260
koja bi opusto�ila
pola Evrope.
53
00:03:27,500 --> 00:03:31,700
Ovo je cuvano kao tajna
od strane Sovjeta ali i Zapada takode.
54
00:03:31,940 --> 00:03:34,530
Mnogi od ovih snimaka
nisu prikazivani pre.
55
00:03:34,780 --> 00:03:35,800
Njih su snimili novinari
56
00:03:36,040 --> 00:03:39,100
koji su takode bili izlo�eni
nuklearnoj kontaminaciji,
57
00:03:39,350 --> 00:03:40,840
neki koji su kasnije umrli.
58
00:03:41,080 --> 00:03:43,450
Te slike govore
pricu o prikrivanom ratu
59
00:03:43,690 --> 00:03:46,250
cije se posledice
osecaju i davdeset godina kasnije
60
00:03:46,490 --> 00:03:48,790
da bi pogor�ale bilans katastrofe.
61
00:03:49,020 --> 00:03:52,120
Ovo je istinita prica
o Bitci za Cernobil.
62
00:04:09,540 --> 00:04:10,370
Do ranog jutra
63
00:04:10,610 --> 00:04:13,510
oblaci su vec bili
kontaminirani radioaktivnim stubom
64
00:04:13,750 --> 00:04:16,080
koji se podizao
1.000 metara u nebo.
65
00:04:17,250 --> 00:04:21,050
Igor Kostin je fotograf
u novinskoj agenciji Novosti.
66
00:04:21,720 --> 00:04:23,050
Kada mu je prijatelj i pilot helikoptera
67
00:04:23,290 --> 00:04:26,280
telefonirao tog jutra
i ponudio da ga poveze iznad Cernobila
68
00:04:26,530 --> 00:04:27,760
sve �to je Kostin znao jeste
69
00:04:28,000 --> 00:04:30,660
da se ne�to desilo
u elektrani te noci.
70
00:04:30,970 --> 00:04:33,660
On je prvi novinar koji je
bio svedok zjapece rupe.
71
00:04:48,350 --> 00:04:52,290
Kada smo se pribli�ili bloku 4
i kru�ili oko njega,
72
00:04:55,260 --> 00:04:57,590
nisam imao pojma kakav je rizik.
73
00:05:00,760 --> 00:05:02,320
Kada smo leteli iznad bloka,
74
00:05:02,560 --> 00:05:04,830
otvorio sam prozor helikoptera.
75
00:05:05,770 --> 00:05:09,230
Nisam ni shvatao
kolika je to gre�ka bila.
76
00:05:11,540 --> 00:05:13,130
Tanki providni dim
77
00:05:13,370 --> 00:05:16,740
koji se podizao iz ru�evina
je ustvari veoma radioaktivan.
78
00:05:16,980 --> 00:05:18,670
Kostin je jedan od nekolicine
reportera Cernobila
79
00:05:18,910 --> 00:05:20,880
koji je bio prisutan
u najranijim satima nesrece,
80
00:05:21,120 --> 00:05:24,280
koji je pre�iveo ozbiljnu izlo�enost
radijaciji,
81
00:05:26,320 --> 00:05:29,380
Kada sam otvorio prozor,
nisam mogao da cujem ni�ta.
82
00:05:30,160 --> 00:05:32,820
Ru�evine reaktora su bile ispod mene.
83
00:05:33,360 --> 00:05:35,990
Osecao sam se kao da lebdim u svemiru.
84
00:05:36,500 --> 00:05:38,230
Kao u grobnici.
85
00:05:38,500 --> 00:05:40,590
A real dead silence.
86
00:05:40,900 --> 00:05:43,430
Nisam cak vi�e mogao
da cujem ni helikopter.
87
00:05:43,670 --> 00:05:46,370
Ni�ta. Crna rupa.
88
00:05:46,610 --> 00:05:49,130
Smrtna ti�ina, kao u grobu.
89
00:05:54,620 --> 00:05:57,550
Ovo je prva slika koja
je uslikana na mestu.
90
00:05:59,650 --> 00:06:02,490
Sva moja oprema je otkazala nakon par minuta.
91
00:06:02,720 --> 00:06:05,250
Nisam mogao da shvatim
�ta se de�ava.
92
00:06:05,530 --> 00:06:07,720
Mislio sam da su mi crkle baterije.
93
00:06:07,960 --> 00:06:10,560
Samo sam uspeo da uradim tuce slika.
94
00:06:11,830 --> 00:06:13,700
Kada sam se vratio u Kijev,
95
00:06:16,570 --> 00:06:18,130
izradio sam slike
96
00:06:18,370 --> 00:06:21,100
i primetio sam da su negativi bili crni,
97
00:06:21,740 --> 00:06:24,210
a boje veoma slabe.
98
00:06:26,180 --> 00:06:27,410
Nisam to znao jo�,
99
00:06:27,650 --> 00:06:30,950
da su fotografije bile
izlo�ene radijaciji.
100
00:06:34,860 --> 00:06:36,450
U jezgru raznetog reaktora,
101
00:06:36,690 --> 00:06:38,590
i zakopan pod 14 metara smeca
102
00:06:38,830 --> 00:06:40,790
grafit koji je okru�avao
nuklearno gorivo
103
00:06:41,030 --> 00:06:43,190
gori i topi uranijum.
104
00:06:43,730 --> 00:06:45,100
Radioaktivni otpad
105
00:06:45,330 --> 00:06:49,290
bice 100 puta veci
kombinovana sila dve atomske bombe
106
00:06:49,540 --> 00:06:52,010
bacene na Hiro�imu i Nagasaki.
107
00:06:55,510 --> 00:06:58,140
U Kremlju,
osam sati nakon eksplozije
108
00:06:58,380 --> 00:07:01,710
Gorbacov se samo
informisao o situaciji.
109
00:07:05,420 --> 00:07:06,890
Prve informacije
110
00:07:07,120 --> 00:07:10,450
sastojale su se od reci "nesreca" i "vatra".
111
00:07:15,600 --> 00:07:18,460
Ni reci o ekploziji.
112
00:07:18,700 --> 00:07:22,070
Isprva, receno mi je
da nije bilo eksplozije.
113
00:07:22,300 --> 00:07:27,170
Posledice ovako pogre�nih
informacija su bile posebno dramaticne.
114
00:07:38,520 --> 00:07:43,010
�ivot 43.000 stanivnika Pripjata
odvijao se kao i obicno.
115
00:07:43,260 --> 00:07:46,920
Ni�ta nisu znali o katastrofi
koja se desila 3 km dalje.
116
00:07:51,770 --> 00:07:55,330
Informacije koje smo dobili
bile su da je sve pod kontrolom,
117
00:07:55,570 --> 00:07:57,090
ukljucujuci reaktor.
118
00:07:57,340 --> 00:07:59,740
Kada sam upitao
akademika Aleksandrova,
119
00:07:59,970 --> 00:08:03,000
rekao mi je
da je reaktor apsolutno siguran.
120
00:08:03,240 --> 00:08:06,110
Mogao je cak biti postavljen na Crveni Trg.
121
00:08:06,910 --> 00:08:09,280
Ne bi se razlikovao
od samovara.
122
00:08:09,520 --> 00:08:11,750
Kao da stavi� cajnik na Crveni Trg...
123
00:08:20,630 --> 00:08:21,750
Bilo je glasina u gradu
124
00:08:22,000 --> 00:08:24,690
o po�aru u centrali
i mrtvih u noci
125
00:08:24,930 --> 00:08:27,700
ali nije bilo
zvanicnih informacija.
126
00:08:29,500 --> 00:08:31,130
Beli odblesci na ovim slikama
127
00:08:31,370 --> 00:08:34,140
su rezultati
radioaktivnosti na filmu.
128
00:08:34,610 --> 00:08:36,870
Ljudi na ulicama
jedva da su trepnuli
129
00:08:37,110 --> 00:08:40,240
na maskirane vojnike
rasporedene po gradu.
130
00:08:45,390 --> 00:08:49,950
Pukovnik Grebenjuk je bio glavni
u kontroli situacije.
131
00:08:53,360 --> 00:08:56,060
Bio je metalni okus u ustima,
132
00:08:56,830 --> 00:08:58,490
kiselkast.
133
00:08:59,800 --> 00:09:03,100
Ka�u da radijacija nema ukusa.
134
00:09:07,610 --> 00:09:12,670
Tek smo kasnije shvatili
da je to bio ukus radioaktivnog joda.
135
00:09:19,250 --> 00:09:21,650
Dok su se deca jo� uvek igrala
napolju po trgovima
136
00:09:21,890 --> 00:09:23,520
ljudi pukovnika Grebenjuka
su proveli dan
137
00:09:23,760 --> 00:09:27,290
vr�eci prva merenja
radioaktivnosti u gradu.
138
00:09:27,530 --> 00:09:28,190
Tih dana,
139
00:09:28,430 --> 00:09:31,400
radioaktivnost je merena
u jedinicima zvanim rentgeni.
140
00:09:31,630 --> 00:09:34,930
Normalni atmosferski nivo je oko
12 milionitih rentgena,
141
00:09:35,170 --> 00:09:36,970
U Pripjatu, rano ujutro,
142
00:09:37,200 --> 00:09:40,370
ocitavanja su bila
vec 200 hiljaditih rentgena
143
00:09:40,610 --> 00:09:44,370
drugim recima, 15.000 puta vi�e
nego �to je obicno...
144
00:09:44,650 --> 00:09:45,370
Do veceri,
145
00:09:45,610 --> 00:09:49,380
nivo se podigao do
600,000 puta vi�e od uobicajenog.
146
00:09:50,120 --> 00:09:53,180
Bulevar Lenjina, 200.
147
00:09:53,420 --> 00:09:58,650
Bulevar Ukalna, 250 milirentgena.
148
00:09:58,890 --> 00:10:01,890
A te noci, 7 rentgena.
149
00:10:03,060 --> 00:10:05,760
Meni podredeni su poceli da se pitaju:
150
00:10:06,000 --> 00:10:07,760
da li ma�ine nisu pocele da zakazuju,
151
00:10:08,000 --> 00:10:10,870
ili su nas lagali?
152
00:10:11,540 --> 00:10:14,410
Nismo znali da je
reaktor i dalje gorio
153
00:10:14,640 --> 00:10:17,170
a da se radijacija i dalje �irila.
154
00:10:19,180 --> 00:10:21,480
Ova mapa je zapecacena u plastici
155
00:10:21,720 --> 00:10:24,010
jer je jo� uvek radioaktivna...
156
00:10:29,390 --> 00:10:32,950
Verovalo se da ljudsko bice
mo�e da apsorbuje do 2 rentgena godi�nje
157
00:10:33,190 --> 00:10:34,660
a da ne bude ozracen.
158
00:10:34,900 --> 00:10:36,190
Ali, telo se
smrtonosno ozraci
159
00:10:36,430 --> 00:10:39,560
ako primi preko 400 rentgena
160
00:10:39,800 --> 00:10:41,360
Tokom tog prvog dana,
161
00:10:41,600 --> 00:10:43,470
stanovnici su apsorbovali
50 puta vi�e
162
00:10:43,700 --> 00:10:46,200
od onog �to se smatra
kao bezopasna doza.
163
00:10:46,510 --> 00:10:47,410
Tim tempom,
164
00:10:47,640 --> 00:10:50,610
dostigli bi
smrtonosnu dozu za cetiri dana.
165
00:10:50,850 --> 00:10:52,370
Da bi razumeo �ta se de�ava,
166
00:10:52,610 --> 00:10:53,600
pukovnik �alje patrolu
167
00:10:53,850 --> 00:10:56,720
da izvr�i prva ocitavanja
u centru centrale.
168
00:11:01,320 --> 00:11:03,810
Njihova prva ocitavanja
zabele�ena su na mapi:
169
00:11:04,060 --> 00:11:06,790
2080 rentgena!
170
00:11:07,500 --> 00:11:10,060
Zabrinuli su me meni podredeni.
171
00:11:10,330 --> 00:11:13,100
Kako sam ih mogao poslati tamo?
172
00:11:15,300 --> 00:11:17,130
Na ovom astronomskom nivou
173
00:11:17,370 --> 00:11:19,670
dovoljno je 15 minuta
za ljudsko bice
174
00:11:19,910 --> 00:11:22,710
a apsorbuje smrtonosnu dozu radijacije.
175
00:11:23,680 --> 00:11:26,840
U nuklearnom institutu,
cifre su izazvale �ok.
176
00:11:27,080 --> 00:11:30,520
Takav nivo radioaktivnosti
nikada pre nije viden.
177
00:11:30,950 --> 00:11:33,650
Gorbacov je u �urbi
formirao vladinu komisiju
178
00:11:33,890 --> 00:11:37,480
sastavljenu od najboljih strucnjaka
za nuklearnu enrgiju u zemlji.
179
00:11:37,890 --> 00:11:40,360
Na celu je bio akademig Legasov,
180
00:11:40,590 --> 00:11:43,530
nuklearni fizicar
medunarodnog renomea.
181
00:11:44,070 --> 00:11:45,760
On je odmah oti�ao za Cernobil
182
00:11:46,000 --> 00:11:48,660
na celu
naucne delegacije.
183
00:11:50,910 --> 00:11:55,000
Nadali smo se da ce biti u mogucnosti
da ubrzo procene situaciju,
184
00:11:55,240 --> 00:11:56,970
ali prvih par dana,
185
00:11:57,210 --> 00:11:59,580
nisu bili u stanju da nam ka�u i�ta.
186
00:11:59,810 --> 00:12:02,080
Situacija je bila dramaticna.
187
00:12:02,320 --> 00:12:03,750
Zasedali smo,
188
00:12:04,450 --> 00:12:06,080
cekajuci informacije.
189
00:12:06,320 --> 00:12:08,120
Zahtevali smo informacije,
190
00:12:08,360 --> 00:12:10,920
ali nisu bili u stanju
da nam i�ta ka�u.
191
00:12:13,830 --> 00:12:15,460
Dvadeset sati nakon eksplozije,
192
00:12:15,700 --> 00:12:18,690
nivo radioaktivnosti
nastavlja da se penje.
193
00:12:19,100 --> 00:12:23,060
Do tada su prozori i vrata
trebali biti zapecaceni a jodne tablete
194
00:12:23,300 --> 00:12:26,600
gutane da bi se izvr�io kontraefekat
radioaktivnosti.
195
00:12:27,210 --> 00:12:29,570
Ali takva naredenja nisu bila izdata.
196
00:12:33,810 --> 00:12:36,210
Uprkos podignutim tenzijama u gradu
197
00:12:36,450 --> 00:12:40,150
stanovni�tvo jo� nije bilo
upoznato sa situacijom
198
00:12:41,190 --> 00:12:44,060
Julija Marcenko je
imala tek pet godina tada.
199
00:12:44,290 --> 00:12:46,380
�ivela je u Pripjatu sa porodicom.
200
00:12:46,630 --> 00:12:48,650
Njen otac je radio u centrali.
201
00:12:49,460 --> 00:12:53,130
Moji roditelji su me odveli
u obdani�te kao i obicno.
202
00:12:53,700 --> 00:12:55,860
Sve je bilo apsolutno normalno.
203
00:12:58,210 --> 00:13:00,970
Moj otac je vec znao
da se desila nesreca,
204
00:13:01,510 --> 00:13:04,070
ali nisu nikakve mere preduzete.
205
00:13:05,510 --> 00:13:07,170
30 sati nakon eksplozije,
206
00:13:07,410 --> 00:13:09,940
tek su poduzete prve
sigurnosne mere.
207
00:13:10,180 --> 00:13:12,280
Vi�e od 1000 autobusa je stiglo
208
00:13:12,520 --> 00:13:16,920
u 14h vojska je objavila
da se citav grad evakui�e
209
00:13:27,500 --> 00:13:29,490
Secam sevaspitacica u
obdani�tu
210
00:13:29,740 --> 00:13:31,600
da su nam davale pilule joda.
211
00:13:33,110 --> 00:13:35,600
zatim su dolazili roditelji da pokupe decu.
212
00:13:35,840 --> 00:13:37,470
Svi su trcali unaokolo
213
00:13:37,710 --> 00:13:39,510
ali nisu panicili.
214
00:13:46,250 --> 00:13:49,810
Mislili smo da idemo tek
na tri dana.
215
00:13:54,230 --> 00:13:55,420
Da bi izbegli paniku
216
00:13:55,660 --> 00:13:59,160
vlasti su krile
ozbiljnost situacije.
217
00:13:59,570 --> 00:14:01,130
Stanovnici su imali dva sata
218
00:14:01,370 --> 00:14:04,830
da pokupe svoje stvari
i da se skupe pred njihovim zgradama.
219
00:14:09,010 --> 00:14:11,500
Rekli su nam da udemo u autobuse.
220
00:14:11,750 --> 00:14:13,240
Jasno se secam
221
00:14:13,480 --> 00:14:16,540
da sam morala da odaberem
koje igracke da ponesem.
222
00:14:17,550 --> 00:14:20,680
Imala sam mnogo lutaka
i htela da ih sve ponesem,
223
00:14:20,920 --> 00:14:22,120
ali nisam mogla.
224
00:14:25,260 --> 00:14:27,920
Nismo mogli da ponesemo
cak ni na�u toplu odecu.
225
00:14:31,100 --> 00:14:32,960
Ljudi su morali da napuste
sve �to su imali,
226
00:14:33,200 --> 00:14:35,360
da ostave iza sebe svoj citav �ivot.
227
00:14:35,600 --> 00:14:37,300
Nikada se nece vratiti.
228
00:14:43,410 --> 00:14:45,900
Jedan starac nije hteo da ide.
229
00:14:46,710 --> 00:14:48,200
Ostao je.
230
00:14:48,450 --> 00:14:51,350
Na�li su njegovo telo
par sedmica kasnije.
231
00:14:55,590 --> 00:14:58,850
Ljudi nisu verovali
�ta se de�ava.
232
00:14:59,090 --> 00:15:01,490
Mislili su da su ih lagali.
233
00:15:01,730 --> 00:15:05,890
Setili su se nemacke okupacije
i rekli da su 1941.
234
00:15:06,130 --> 00:15:07,960
padale bombe.
235
00:15:08,200 --> 00:15:10,140
Ali sada nije bilo nicega.
236
00:15:10,370 --> 00:15:14,970
Stariji nisu verovali
u nevidljivu armiju
237
00:15:15,210 --> 00:15:16,700
i nije bilo vremena da se obja�njava.
238
00:15:16,940 --> 00:15:20,810
Moji vojnici i ja
smo samo izvr�avali naredenja.
239
00:15:27,220 --> 00:15:28,590
Za tri i po sata,
240
00:15:28,820 --> 00:15:33,230
43,000 ljudi je evakuisano
sa suzama ali mirno.
241
00:15:44,370 --> 00:15:48,240
Autobusi su vozili prve evropske
atomske izbeglice.
242
00:15:49,810 --> 00:15:51,970
Bili su izlo�eni
dozi radijacije
243
00:15:52,210 --> 00:15:54,370
koja ce promeniti
krvnu sliku
244
00:15:54,620 --> 00:15:57,020
i izazvati fatalni rak.
245
00:16:28,380 --> 00:16:30,480
48h sati nakon katastrofe,
246
00:16:30,720 --> 00:16:32,410
jedini ljudi koji su ostali u gradu duhova
247
00:16:32,650 --> 00:16:36,050
bili su vojni personal
i clanovi naucne delegacije
248
00:16:36,290 --> 00:16:38,520
sa �tabom u Pripjat hotelu.
249
00:16:41,960 --> 00:16:43,490
Nesvesni opasnosti,
250
00:16:43,730 --> 00:16:47,570
jeli su, spavali i radili
tu.
251
00:16:51,140 --> 00:16:54,160
Ovo su bili pravi ljudi,
specijalisti.
252
00:16:54,410 --> 00:16:58,440
Nisam verovao da bi uradili ne�to
neodgovorno ili suicidno.
253
00:16:59,150 --> 00:17:02,950
Ne, to je znacilo da su
podcenili situaciju.
254
00:17:03,180 --> 00:17:05,810
Na� stari kriterijum nije vi�e va�io.
255
00:17:06,050 --> 00:17:08,210
Bilo je i pre
nuklearnih nezgoda,
256
00:17:08,460 --> 00:17:10,920
u na�oj zemlji kao i u SAD-u,
257
00:17:11,160 --> 00:17:14,180
ali te informacije
su cuvane u tajnosti.
258
00:17:14,430 --> 00:17:17,420
Niakda se nije desila
nesreca ovakvih razmera.
259
00:17:17,660 --> 00:17:22,160
Cak su mislili da bi se reaktor
mogao osposobiti u maju ili junu.
260
00:17:24,810 --> 00:17:27,370
U meduvremenu,
oblaci napunjeni radioaktivnim cesticama
261
00:17:27,610 --> 00:17:29,910
su gonjeni vetrom i�li na sever.
262
00:17:30,140 --> 00:17:32,510
Izmedu 26. i 27. aprila
263
00:17:32,750 --> 00:17:35,210
odlebdeli su
1.000 kilometara iznad Rusije
264
00:17:35,450 --> 00:17:38,110
a zatim Belorusije i Baltika.
265
00:17:38,390 --> 00:17:40,010
28., stigli su do �vedske
266
00:17:40,250 --> 00:17:42,150
gde je zabele�en
rast radioaktivnosti
267
00:17:42,390 --> 00:17:44,690
blizu jedne od njihovih
nuklearnih centrala.
268
00:17:45,790 --> 00:17:49,130
Ubrzo zatim,
javnost je upozorena preko TV-a.
269
00:17:49,360 --> 00:17:53,270
Radioaktivna pra�ina iz Cernobila
padala je po Stokholmu.
270
00:17:53,500 --> 00:17:55,330
Vlasti su poslale eskadrilu
borbenih aviona
271
00:17:55,570 --> 00:17:57,400
da izvr�e ocitavanja u oblacima.
272
00:17:57,640 --> 00:18:01,800
Nivo radioaktivnosti je sugerisao
da se negde desila velika nesreca.
273
00:18:02,580 --> 00:18:04,240
60h nakon katastrofe,
274
00:18:04,480 --> 00:18:08,440
nije bilo zvanicnih informacija
izvan Sovjetskog Saveza.
275
00:18:08,850 --> 00:18:12,620
�vedska Ministarka Energetike
me je telefonirala u ponedeljak
276
00:18:12,850 --> 00:18:15,480
i bio sam u svojoj kancelariji u Becu.
277
00:18:15,720 --> 00:18:20,420
Rekla mi je da su izmerili
veoma povecanu radioaktivnost
278
00:18:20,660 --> 00:18:24,260
blizu na�e nuklearke u Forsemarku
u istocnoj �vedskoj.
279
00:18:24,500 --> 00:18:27,760
I zakljucili su da
je stigla iz inostranstva.
280
00:18:28,000 --> 00:18:30,440
Pitanje je bilo da li smo
znali ne�to o tome.
281
00:18:30,670 --> 00:18:32,570
I rekli smo ne, da nismo znali,
282
00:18:32,810 --> 00:18:34,570
ali smo vec kontaktirali
283
00:18:34,810 --> 00:18:37,240
i drugi su kontaktirali Poljsku,
284
00:18:37,480 --> 00:18:39,610
a njihova nuklearna centrala je bila u redu.
285
00:18:39,850 --> 00:18:42,180
Ali da je bilo i�ta drugo
i da se desilo
286
00:18:42,420 --> 00:18:44,110
da smo naravno kontaktirali Ruse.
287
00:18:44,350 --> 00:18:46,220
�ta se desilo?
288
00:18:46,450 --> 00:18:47,780
Eksplozija?
289
00:18:48,020 --> 00:18:49,820
Radioaktivni oblak?
290
00:18:50,060 --> 00:18:52,180
Ozbiljna kontaminacija.
291
00:18:53,390 --> 00:18:56,420
�vedska nas je uzbunila.
292
00:18:59,530 --> 00:19:01,060
3 dana nakon nesrece,
293
00:19:01,300 --> 00:19:03,430
dok je Gorbacov i dalje
poku�avao da sakupi informacije,
294
00:19:03,670 --> 00:19:06,970
Americki i evropski �pijunski sateliti
su okrenuli ka Sovjetskom Savezu
295
00:19:07,210 --> 00:19:09,900
i otkrili ru�evine
ukrajinske centrale.
296
00:19:12,580 --> 00:19:14,570
Dim koji je kuljao
iz zjapece rupe
297
00:19:14,820 --> 00:19:17,180
pokazao se jasno na termalnoj viziji.
298
00:19:20,220 --> 00:19:25,250
U vece tog
ponedeljka 28.,
299
00:19:25,490 --> 00:19:28,860
dobili smo poruku od gdina Petrosiana,
300
00:19:29,100 --> 00:19:32,430
�efa atomske energetske
komisije u Rusiji,
301
00:19:32,670 --> 00:19:35,400
u kojoj nam je rekao o nesreci.
302
00:19:35,640 --> 00:19:36,860
A u isto vreme,
303
00:19:37,100 --> 00:19:40,130
Rusi su objavili
informaciju svetu.
304
00:19:41,380 --> 00:19:44,440
Ocigledno da smo u Politbirou,
305
00:19:44,680 --> 00:19:46,940
odmah odlucili
da je neophodno da
306
00:19:47,180 --> 00:19:50,640
od sada se sve cinjenice
nama dostavljaju.
307
00:19:51,820 --> 00:19:53,750
Zvao sam KGB.
308
00:19:56,120 --> 00:19:59,460
Rekao sam im da prate sve
�to se de�avalo tamo,
309
00:19:59,690 --> 00:20:02,590
i da izve�tavaju o razgovorima
koje su vodili naucnici.
310
00:20:02,830 --> 00:20:05,230
Rekao sam im da izve�tavaju
sa svim tim informacijama.
311
00:20:05,470 --> 00:20:07,260
Meni licno.
312
00:20:09,040 --> 00:20:13,230
Trebalo je vi�e od 48h da bi se dobile
tacne informacije o nesreci.
313
00:20:13,470 --> 00:20:16,570
Dva dana tokom kojih je
43.ooo stanovnika Pripjata
314
00:20:16,810 --> 00:20:18,840
bilo izlo�eno kontaminaciji.
315
00:20:19,480 --> 00:20:21,710
Kriza je nastavila sa rastom.
316
00:20:21,950 --> 00:20:23,440
U dnu uni�tenog reaktora,
317
00:20:23,680 --> 00:20:28,420
1.200 tona bele vrele magme
nastavilo je da gori na 3.000 stepeni
318
00:20:28,660 --> 00:20:32,750
�aljuci radioaktivni gas
i pra�inu u atmosferu.
319
00:20:33,160 --> 00:20:36,600
Cela Evropa
ne bila u milosti i nemilosti vetrova.
320
00:20:51,250 --> 00:20:52,710
Treci dan krize,
321
00:20:52,950 --> 00:20:55,570
general Antohin i njegova
flota od 80 helikoptera
322
00:20:55,820 --> 00:20:59,380
poslata je iz Moskve da se
bori i ugasi vatru.
323
00:21:05,190 --> 00:21:06,090
Kada stigne,
324
00:21:06,330 --> 00:21:09,820
general leti 200m
iznad raznetog reaktora.
325
00:21:11,160 --> 00:21:12,560
Zbog vatre,
326
00:21:12,800 --> 00:21:19,400
temperatura na toj visini
je bila izmedu 120-180stepeni.
327
00:21:20,340 --> 00:21:24,830
Na� DP (instrument
za merenje radijacije)
328
00:21:25,350 --> 00:21:28,250
popeo se samo do 500 rentgena.
329
00:21:28,480 --> 00:21:29,920
Igla je poludela.
330
00:21:30,150 --> 00:21:32,240
Sasvim je si�la sa skale.
331
00:21:32,490 --> 00:21:37,750
Mislim da je bilo najmanje 1000
rentgena na visini od 200m.
332
00:21:38,530 --> 00:21:39,550
Cak i na toj visini,
333
00:21:39,790 --> 00:21:42,460
pola sata
izlo�enosti bilo bi smrtonosno.
334
00:21:42,760 --> 00:21:46,430
Jaka struja radioaktivnog
vrelog zraka koji je kuljao iz reaktora
335
00:21:46,670 --> 00:21:49,030
nije dozvoljavala da se pride bli�e.
336
00:21:49,400 --> 00:21:52,900
Morali su da ne�to improvizuju
da bi obavili misiju.
337
00:22:06,190 --> 00:22:09,620
Ne�to je trebalo da se uradi
�to je pre bilo moguce.
338
00:22:10,060 --> 00:22:12,720
Da se ugasi vatra
i zatvori reaktor
339
00:22:12,960 --> 00:22:16,260
samo da bise dovoljno pribli�ili
da bi obavili ostali posao.
340
00:22:16,530 --> 00:22:18,330
Moralo je takode da se zatvori da bi
341
00:22:18,570 --> 00:22:21,130
se sprecila radioaktivna pra�ina
od �irenja.
342
00:22:21,370 --> 00:22:23,630
Vetar ju je raznosio.
343
00:22:23,870 --> 00:22:26,030
Zaista je trebalo da delujemo brzo.
344
00:22:27,440 --> 00:22:29,240
Gigantski balet je zapoceo.
345
00:22:29,480 --> 00:22:32,100
Najbolji piloti su poslani hitno
sa Afganistanskog fronta
346
00:22:32,350 --> 00:22:34,370
da pilotiraju helikopterima sa vojnicima
347
00:22:34,610 --> 00:22:39,210
koji su bacali vrece peska od 80kg
u vatru golim rukama.
348
00:22:39,450 --> 00:22:40,440
Nadali su da ce prigu�iti vatru
349
00:22:40,690 --> 00:22:43,850
puneci reaktor
tonama peska i boricne kiseline
350
00:22:44,090 --> 00:22:45,850
koja neutrali�e radijaciju.
351
00:22:46,090 --> 00:22:48,720
Prvog dana: 110 letova.
352
00:22:48,960 --> 00:22:50,790
Sledeceg: 300.
353
00:22:51,030 --> 00:22:52,590
Nivo radijacije iznad reaktora
354
00:22:52,830 --> 00:22:57,700
je preko 3.500 rentgena,
gotovo 9 puta vi�e od smrtonosne doze.
355
00:22:57,940 --> 00:23:02,000
Neki od pilota imali su i do
33 leta u jednom danu.
356
00:23:04,080 --> 00:23:05,340
Svaki put kada bi oti�li,
357
00:23:05,580 --> 00:23:08,140
primili bi 5 do 6 rentgena.
358
00:23:08,380 --> 00:23:11,080
Kada su i�li sporo, mo�da i vi�e.
359
00:23:13,990 --> 00:23:17,350
Nakon bacanja 6,7,8 vreca,
360
00:23:17,590 --> 00:23:20,360
bili su u goloj vodi
od vreline.
361
00:23:22,500 --> 00:23:23,830
Nakon par misija,
362
00:23:24,060 --> 00:23:27,190
moji vojnici bi oti�li da se peru i jedu.
363
00:23:27,830 --> 00:23:31,170
Nakon nekog vremena,
poceli bi da povracaju.
364
00:23:40,680 --> 00:23:42,240
Otkad je kriza zapocela,
365
00:23:42,480 --> 00:23:46,610
�rtve radijacije su slane
u moskovsku bolnicu broj 6.
366
00:23:49,960 --> 00:23:51,580
Jedina je u zemlji sa slu�bom
367
00:23:51,830 --> 00:23:55,520
specijalizovanom za bolesti akutne
radijacije i slicne bolesti
368
00:23:55,760 --> 00:23:58,560
izlo�enosti masivnim dozama radijacije.
369
00:24:03,570 --> 00:24:05,770
Pocetni simptomi
bolesti radijacije
370
00:24:06,010 --> 00:24:08,100
- povracanje, slabost i dijareja -
371
00:24:08,340 --> 00:24:10,710
pratio je period latentnosti.
372
00:24:13,550 --> 00:24:16,740
Tek kasnije se pojavljuju
fatalniji simptomi,
373
00:24:16,980 --> 00:24:18,680
kao �to je razdvajanje ko�tane sr�i
374
00:24:18,920 --> 00:24:22,550
i u�asne opekotine koje
pro�diru meso do kostiju.
375
00:24:26,360 --> 00:24:28,850
Kada su stigli u kliniku,.
376
00:24:29,100 --> 00:24:32,790
bilo je veoma te�ko,
govoreci sa psiholo�ke strane.
377
00:24:34,200 --> 00:24:36,860
Dolazili su pravo sa aerodroma.
378
00:24:37,100 --> 00:24:39,200
Gotovo svi su bili mladi.
379
00:24:40,870 --> 00:24:43,970
Stizali su u latentnom stanju.
380
00:24:46,550 --> 00:24:47,880
Osecali su se dobro.
381
00:24:48,110 --> 00:24:51,550
Bilis u svi slicno obuceni,
noseci iste pid�ame.
382
00:24:51,790 --> 00:24:53,650
�alili su se.
383
00:24:56,220 --> 00:25:00,090
Ali vec smo znali
da ce mnogo njih umreti.
384
00:25:01,830 --> 00:25:05,090
Njih 27 je umrlo poprilicno brzo.
385
00:25:09,500 --> 00:25:12,670
Svi su primili
ogromne doze radioaktivnosti
386
00:25:12,910 --> 00:25:16,670
i nosili opekotine
opasne po �ivot.
387
00:25:31,560 --> 00:25:32,750
U 15 godina,
388
00:25:32,990 --> 00:25:36,830
samo ce prve �rtve biti
priznate od vlasti.
389
00:25:44,300 --> 00:25:46,240
30km istocno od centrale,
390
00:25:46,470 --> 00:25:47,600
�uma je bila spaljena
391
00:25:47,840 --> 00:25:50,740
radioaktivnom
eksplozijom.
392
00:25:54,280 --> 00:25:57,550
Ali se polje katastrofe
vec pro�irilo mnogo dalje.
393
00:25:58,250 --> 00:25:59,510
Od eksplozije,
394
00:25:59,750 --> 00:26:02,090
radioaktivne cestice
no�ene oblacima
395
00:26:02,320 --> 00:26:04,380
padale su sa ki�om.
396
00:26:08,460 --> 00:26:10,660
�ema "leopardovih �ara"
kontaminacije
397
00:26:10,900 --> 00:26:14,770
zahvatila je Ukrajinu
kao i Belorusiju i Rusiju.
398
00:26:17,770 --> 00:26:20,140
Prvog maja, vetar je promenio pravac,
399
00:26:20,370 --> 00:26:23,340
i podrucje Kijeva
je takode kontaminirano,
400
00:26:23,580 --> 00:26:25,310
kao �to se vidi na ovoj nacrtanoj mapi
401
00:26:25,550 --> 00:26:28,780
iz podataka od
ljudi pukovnika Grebenjuka.
402
00:26:30,480 --> 00:26:33,320
Opasno zara�ena podrucja
oznacena su crvenom,
403
00:26:33,550 --> 00:26:37,180
okru�ena podrucjima gde je
nivo radioaktivnosti bio u normali.
404
00:26:37,690 --> 00:26:40,890
Ali stanovni�tvo i dalje
ni�ta nije znalo.
405
00:26:41,130 --> 00:26:42,790
Bio je samo jedan izve�taj,
406
00:26:43,030 --> 00:26:46,470
mali clanak na dnu
strane tri u Pravdi,
407
00:26:46,700 --> 00:26:50,330
minimizirajuci nesrecu
i tvrdeci da je opasnost pro�la.
408
00:26:50,570 --> 00:26:52,200
Krov se obru�avao,
409
00:26:52,440 --> 00:26:55,240
a mi smo se pona�ali
kao da se ni�ta ne de�ava.
410
00:26:55,480 --> 00:26:57,810
Nastavljajuci sa proslavom
Prvog Maja,
411
00:26:58,040 --> 00:27:01,540
izgledalo je kao da je zemlja
odbijala da prizna situaciju.
412
00:27:01,780 --> 00:27:06,050
To je bila druga faza
u ogromnoj katastrofi Cernobila.
413
00:27:06,290 --> 00:27:07,620
6 dana nakon katastrofe,
414
00:27:07,850 --> 00:27:11,310
uprkos tome �to je nivo radijacije
bio hiljadu puta vi�i od normale,
415
00:27:11,560 --> 00:27:15,220
vlasti su ohrabrivale ljude
da ucestvuju u proslavi Prvog Maja,
416
00:27:15,460 --> 00:27:18,860
cak i u podrucjima za koje su znale
da su ozbiljno kontaminirane.
417
00:27:20,470 --> 00:27:24,960
I watched the May Day in 1986
festivities with my own eyes.
418
00:27:27,740 --> 00:27:30,180
Bio sam tamo svedok,
419
00:27:30,940 --> 00:27:32,670
parade smrti.
420
00:27:36,050 --> 00:27:38,570
Bila je to parada mrtvih.
421
00:27:39,420 --> 00:27:41,910
To su bile u�asne smrti.
422
00:27:47,490 --> 00:27:50,900
Zaprepa�cujuce, snimci to maja 1986
423
00:27:51,130 --> 00:27:54,760
su nestali sada iz
ukrajinske nacionalne arhive.
424
00:27:55,000 --> 00:27:58,460
Sve �to je preostalo jesu
fotografije Igora Kristina.
425
00:28:01,440 --> 00:28:04,170
Cerbitski, prvi
Sekretar Ukrajine,
426
00:28:04,410 --> 00:28:08,750
takode je oti�ao na proslavu sa
porodicom i unucima.
427
00:28:09,550 --> 00:28:11,070
Istina je da, u teoriji,
428
00:28:11,320 --> 00:28:13,550
izgledalo nam je veoma va�no
429
00:28:15,760 --> 00:28:17,850
da izbegnemo paniku.
430
00:28:18,530 --> 00:28:23,020
Ali da li smo znali koliko
je bilo radioaktivnosti u vazduhu...
431
00:28:23,800 --> 00:28:26,820
i koliko je njih kontaminirano
na proslavi?
432
00:28:27,070 --> 00:28:29,630
Nijedna statisticka studija
nije do sada objavljena.
433
00:28:29,870 --> 00:28:30,700
Cerbinski,
434
00:28:30,940 --> 00:28:33,770
prvi Sekretar
Ukrajinske Komunisticke Partije,
435
00:28:34,010 --> 00:28:35,530
Kasnije je izvr�io samoubistvo...
436
00:28:43,820 --> 00:28:45,310
Nedelju nakon eksplozije,
437
00:28:45,550 --> 00:28:47,490
egzodus se nastavio.
438
00:28:48,960 --> 00:28:50,750
Stanovnici
grada Cernobil,
439
00:28:50,990 --> 00:28:54,390
7km od centrale
su evakuisani.
440
00:28:54,630 --> 00:28:58,860
Kao i sva sela unutar
radijusa 30hm od centrale.
441
00:29:02,370 --> 00:29:04,700
130.000 ljudi je preseljeno,
442
00:29:04,940 --> 00:29:08,310
od kojih su mnogi vec bili
opasno kontaminirani.
443
00:29:14,350 --> 00:29:18,150
Podrucje od 300.000 hektara koje se prostiralo
preko Ukrajine i Belorusije
444
00:29:18,380 --> 00:29:22,340
je na silu evakuisano i izolirano
od ostatka sveta.
445
00:29:40,540 --> 00:29:42,770
Ogromna regija i�cupana iz korena,
446
00:29:43,010 --> 00:29:45,840
citava kultura
odagnana sa svoje zemlje,
447
00:29:46,080 --> 00:29:47,170
svet zbrisan
448
00:29:47,410 --> 00:29:50,640
u samo par dana od strane nevidljivog neprijatelja.
449
00:29:55,420 --> 00:29:57,690
Bilo je gore nego rat.
450
00:29:59,160 --> 00:30:01,350
Ovde, niste mogli videti neprijatelja.
451
00:30:01,660 --> 00:30:03,860
U ratu, vidite topove,
452
00:30:04,100 --> 00:30:06,590
ma�inke, tenkove.
453
00:30:08,100 --> 00:30:10,590
Ovde, ne vidite ni�ta.
454
00:30:12,110 --> 00:30:14,300
Radijacija je svugde.
455
00:30:15,840 --> 00:30:18,110
Prolazi pravo kroz vas.
456
00:30:18,340 --> 00:30:22,640
Ude u tebe i tek pocne� da
oseca� efekte kasnije.
457
00:30:22,880 --> 00:30:25,370
Nekada i godinama kasnije.
458
00:30:26,550 --> 00:30:28,040
U�asno je...
459
00:30:30,290 --> 00:30:34,730
U meduvremenu, radioaktivni oblak
nastavlja da lebdi iznad Evrope.
460
00:30:34,960 --> 00:30:38,060
Lebi iznad Bavarije i
Sewverne Italije.
461
00:30:38,500 --> 00:30:42,460
Zadioaktivni Cezijum 137
i Jod 131
462
00:30:42,700 --> 00:30:45,800
padali su na jugu
Francuske i Korzike.
463
00:30:46,310 --> 00:30:50,000
Usevi i pa�njaci
su ozbiljno kontaminirani.
464
00:30:50,610 --> 00:30:52,940
Dok Francuske vlasti poricu
prisustvo,
465
00:30:53,180 --> 00:30:56,950
oblak sti�e do Velike Britanije
i �iri se do Grcke.
466
00:30:59,590 --> 00:31:03,820
u Cernobilu nivo radioaktivnosti
nastavlja da se penje.
467
00:31:04,290 --> 00:31:08,750
6.000 tona peska i boricne kiseline
ispunilo je rupu.
468
00:31:09,000 --> 00:31:11,260
Ali ispod ovog gigantskog cepa,
469
00:31:11,500 --> 00:31:14,400
Bela vrela lava
nastavlja da gori.
470
00:31:15,500 --> 00:31:17,530
10 dana nakon katastrofe,
471
00:31:17,770 --> 00:31:20,260
Gorbacov licno poziva
Hansa Bliksa,
472
00:31:20,510 --> 00:31:23,700
direktora mocne
Medunarodne Agencije za Atomsku Energiju
473
00:31:23,940 --> 00:31:25,500
da poseti mesto.
474
00:31:25,750 --> 00:31:27,110
on je prvi strucnjak
475
00:31:27,350 --> 00:31:30,510
- i prvi Zapadnjak -
koji je posetio Cernobil.
476
00:31:40,030 --> 00:31:43,990
Pa, videli smo mesto
iz vazduha,
477
00:31:46,270 --> 00:31:50,930
i videli smo da se mali dim
i dalje podizao sa tog mesta.
478
00:31:51,170 --> 00:31:54,470
Bilo je mnogo razgovora o mogucem riziku
druge ekplozije.
479
00:31:54,710 --> 00:31:56,610
Secam se da smo,
kada smo bili u Moskvi,
480
00:31:56,840 --> 00:32:03,110
ustvari imali prijatelja,
rodaka jednog od mojih strucnjaka,
481
00:32:03,350 --> 00:32:05,480
koji nam je telefonirao i rekao
da postoje glasine
482
00:32:05,720 --> 00:32:08,380
da bi i drugi reaktor mogao eksplodirati.
483
00:32:15,900 --> 00:32:17,090
Na dnu reaktora,
484
00:32:17,330 --> 00:32:21,290
195 tona nuklearnog goriva
je i dalje gorilo,
485
00:32:21,530 --> 00:32:25,530
stravaruci neverovatnu vrelinu
koja je bukvalno topila pesak.
486
00:32:25,840 --> 00:32:29,600
Na vrh tog cepa,
pocele su se javljati pukotine.
487
00:32:32,650 --> 00:32:34,480
Cim smo zacepili rupu,
488
00:32:34,710 --> 00:32:36,650
temperatura je pocela da raste.
489
00:32:36,880 --> 00:32:40,720
Pla�ili smo se jer je to moglo
da izazove jo� jednu eksploziju.
490
00:32:41,120 --> 00:32:42,490
Bilo je u�asno.
491
00:32:42,720 --> 00:32:45,450
Naucnici du do�li da obave ocitavanja.
492
00:32:46,060 --> 00:32:47,360
Bili su veoma zabrinuti.
493
00:32:47,590 --> 00:32:50,220
Pla�ili su se da ce kriticni nivo
temperature biti dostignut
494
00:32:50,460 --> 00:32:53,060
i da bi to izazvalo
drugu eksploziju.
495
00:32:53,300 --> 00:32:55,490
To bi bila
u�asna tragedija.
496
00:32:56,100 --> 00:32:58,400
Cement ispod
jezgra reaktora se tanjio
497
00:32:58,640 --> 00:33:00,730
grejao se
i postojala je opasnost da ce puci.
498
00:33:00,970 --> 00:33:03,170
Lava je pretila
da se probije.
499
00:33:03,410 --> 00:33:06,710
voda koju su vatrogasci nasuli
u prvim satima katastrofe
500
00:33:06,950 --> 00:33:08,810
se povukla ispod cementa.
501
00:33:09,050 --> 00:33:11,920
Ako radioaktivna lava
dode u dodir sa vodom,
502
00:33:12,150 --> 00:33:13,880
mogla bi prouzrokovati drugu eksploziju
503
00:33:14,120 --> 00:33:16,380
cak vi�e
razornu od prve.
504
00:33:16,620 --> 00:33:19,150
Pozvani su najbolji
strucnjaci u zemlji da deluju.
505
00:33:19,390 --> 00:33:21,260
Vasilij Nesterenko je bio jedan od njih.
506
00:33:21,490 --> 00:33:22,690
U to vreme, on je radio
507
00:33:22,930 --> 00:33:26,760
na unapredenju Sovjetskih
interkontinentalnih nuklearnih projektila.
508
00:33:28,070 --> 00:33:31,090
Da je vrelina uspela da probije
cementni zid,
509
00:33:32,510 --> 00:33:36,940
samo me�avina od 1400kg uranijuma
i grafita
510
00:33:39,480 --> 00:33:43,140
bila bi dovoljna da se u dodiru sa vodom
izazove nova eksplozija.
511
00:33:47,450 --> 00:33:50,250
Lancana reakcija
je mogla da prouzrokuje eksploziju
512
00:33:50,490 --> 00:33:53,250
ravnu gigantskoj nuklearnoj bombi.
513
00:33:56,430 --> 00:33:58,760
Na�i strucnjaci su proucavali mogucnosti
514
00:33:59,000 --> 00:34:01,060
i zakljucili da bi eksplozija
515
00:34:01,300 --> 00:34:04,930
imala silu od
3 do 5 megatona.
516
00:34:05,610 --> 00:34:09,340
Minsk, koji je 350km od Cernobila,
517
00:34:09,580 --> 00:34:10,870
bi bio sravljen,
518
00:34:11,110 --> 00:34:13,670
a Evropa bi bila ucinjena nenastanjivom.
519
00:34:15,820 --> 00:34:18,280
Morali smo da zaustavimo taj proces.
520
00:34:21,350 --> 00:34:23,150
Da se nastavio,
521
00:34:26,330 --> 00:34:29,450
bila bi to
katastrofa nevidenih razmera.
522
00:34:31,860 --> 00:34:34,770
Ogromna nuklearna katastrofa.
523
00:34:44,640 --> 00:34:46,010
Ova druga eksplozija
524
00:34:46,250 --> 00:34:48,270
bila bi propracena
u�asnim �ok talasom
525
00:34:48,510 --> 00:34:50,640
i masivnim porastom radioaktivnosti
526
00:34:50,880 --> 00:34:54,820
koji bi uzeo hiljade �ivota
za samo par sati.
527
00:34:56,690 --> 00:34:58,710
Hvala Bogu da se nije desilo.
528
00:34:58,960 --> 00:35:01,090
Bili su vozovi sa
preko hiljadu vagona
529
00:35:01,330 --> 00:35:03,820
u Minsku, Gomelu i Kijevu,
530
00:35:04,060 --> 00:35:06,550
spremni da evakui�u stanovni�tvo.
531
00:35:07,030 --> 00:35:08,590
Situacija je bila kriticna.
532
00:35:08,840 --> 00:35:12,400
U Moskvi, dr�avna komisija
je donela dve hitne mere.
533
00:35:12,640 --> 00:35:14,830
Prvo, da se po�alje bataljon vatrogasaca
534
00:35:15,070 --> 00:35:17,270
da bi se iscrpela voda
ispod reaktora.
535
00:35:17,510 --> 00:35:19,740
Oni ce kasnije biti progla�eni
nacionalnim herojima,
536
00:35:19,980 --> 00:35:23,440
ali ce patiti od radijacijske
mucnine ceo �ivot.
537
00:35:23,680 --> 00:35:26,120
Drugo: da se efektnije
zatvori otvor
538
00:35:26,350 --> 00:35:29,190
da se spusti temperatura
jednom za svagda.
539
00:35:29,460 --> 00:35:32,050
U dva dana,
ljudi generala Antohina
540
00:35:32,290 --> 00:35:36,090
ce baciti 2400 tona
olova u reaktor.
541
00:35:37,500 --> 00:35:40,090
Kada smo poceli da ubacujemo olovo,
542
00:35:40,330 --> 00:35:43,030
temperatura
se odmah spustila.
543
00:35:43,440 --> 00:35:46,800
Dobro se apsorbovao i zatvarao
je rupu kako se topio
544
00:35:47,040 --> 00:35:49,100
tako da je bilo manje radijacije.
545
00:35:50,240 --> 00:35:52,770
Ali ne�to olova se topilo
u dodiru sa u�arenom masom
546
00:35:53,010 --> 00:35:55,210
i isparavalo se u atmosferu.
547
00:35:55,850 --> 00:35:57,180
Dvadeset godina kasnije,
548
00:35:57,420 --> 00:36:00,720
njegovi tragovi mogu da se nadu
medu bolesnom decom Cernobila.
549
00:36:03,620 --> 00:36:06,790
To je danas visoko kritikovano,
550
00:36:08,690 --> 00:36:10,360
ali sa obzirom na situaciju,
551
00:36:10,600 --> 00:36:13,030
nije bilo boljeg re�enja.
552
00:36:13,470 --> 00:36:15,130
I svi ljudi
553
00:36:15,570 --> 00:36:20,510
- vojska ili civili,
oficiri ili drugi -
554
00:36:20,740 --> 00:36:22,710
radili su ne�tedimice.
555
00:36:22,940 --> 00:36:26,430
Ucestvovao sam u ovoj prvoj fazi,
556
00:36:26,780 --> 00:36:28,250
i mogu vam reci,
557
00:36:30,180 --> 00:36:32,170
moralo je da se uradi.
558
00:36:32,820 --> 00:36:35,120
To je bilo herojstvo.
559
00:36:38,420 --> 00:36:39,650
Tokom ove operacije,
560
00:36:39,890 --> 00:36:43,450
600 pilota je fatalno
kontaminirano radijacijom.
561
00:36:43,760 --> 00:36:45,360
Svi oni ce umreti.
562
00:36:45,700 --> 00:36:48,790
Ali njihovi napori su samo
kupili par dana.
563
00:36:51,000 --> 00:36:52,560
Premda je bila prekrivena,
564
00:36:52,810 --> 00:36:54,770
vatra jo� nije bila uga�ena.
565
00:36:56,310 --> 00:36:59,680
Helikopterski letovi
nisu re�avali problem.
566
00:37:01,980 --> 00:37:05,750
Trebalo je da se pribli�e,
da sidu dole.
567
00:37:05,990 --> 00:37:07,010
Ali kako?
568
00:37:09,860 --> 00:37:13,150
Uz stalnu pretnju
moguce druge eksplozije,
569
00:37:13,390 --> 00:37:15,550
nastavljaju se privremene mere.
570
00:37:17,500 --> 00:37:19,160
Planovi centrale otkrivaju
571
00:37:19,400 --> 00:37:21,200
da se "aktivnoj zoni"
mo�e prici
572
00:37:21,430 --> 00:37:25,340
kroz tunele za kablove i cevi
izgradene od tankog cementa.
573
00:37:27,440 --> 00:37:30,380
Delegacija tehnicara
sa Instituta Kurcatov
574
00:37:30,610 --> 00:37:32,510
ulazi u lavirint.
575
00:37:35,650 --> 00:37:36,880
Te�ko je.
576
00:37:37,120 --> 00:37:40,140
Delovi tunela su se
obru�ili pri eksploziji.
577
00:37:44,760 --> 00:37:48,250
Provlace se kroz �koljku
4. reaktora sa lampos
578
00:37:48,490 --> 00:37:51,830
i zabadju detektore za radioaktivnost
i temrometre,
579
00:37:52,060 --> 00:37:53,590
zajedno sa kamerama.
580
00:37:57,570 --> 00:37:59,660
Rezultati su u�asavajuci.
581
00:37:59,910 --> 00:38:01,960
Nivo radijacije
je astronomski,
582
00:38:02,210 --> 00:38:04,440
i potvrdeni su njihovi najgori strahovi.
583
00:38:04,680 --> 00:38:07,580
Bela vrela lava
je probila cementnu za�titu
584
00:38:07,810 --> 00:38:10,210
i prosula se u prazni bazen.
585
00:38:10,450 --> 00:38:13,420
Preti da prodre
cak i dalje.
586
00:38:15,490 --> 00:38:19,150
Posojao je pet do deset odsto
rizik da se eksplozija desi.
587
00:38:19,390 --> 00:38:21,880
Iscrpeli bi vodu
ispod reaktora,
588
00:38:22,130 --> 00:38:24,930
ali ne�to se apsolutno
moralo uraditi,
589
00:38:25,160 --> 00:38:27,720
ne�to je trebalo da se stavi
ispod reaktora
590
00:38:27,970 --> 00:38:30,160
da se lava zadr�i da cutir ispod,
591
00:38:30,400 --> 00:38:33,300
ne�to je trebalo da je zadr�i
da ne prodre unutra.
592
00:38:35,840 --> 00:38:38,810
Ni�ta ne zaustavlja lavu
da dose�e cak i dublje
593
00:38:39,050 --> 00:38:41,040
u pe�cano tle.
594
00:38:41,680 --> 00:38:42,880
A ispod reaktora
595
00:38:43,120 --> 00:38:45,210
se pru�a ogroman vod
596
00:38:45,450 --> 00:38:48,480
koji snabdeva celu
zemlju sa vodom.
597
00:38:53,790 --> 00:38:55,660
�ta nas je najvi�e zabrinulo
598
00:38:55,900 --> 00:38:58,560
jeste da bi celokupna masa
potonula
599
00:38:58,800 --> 00:39:00,460
i dosegla do povr�inske vode,
600
00:39:00,700 --> 00:39:03,100
koje bi kasnije zagadile
reke Pripjat,
601
00:39:03,340 --> 00:39:05,330
zatim Dnjepar,
602
00:39:06,240 --> 00:39:07,900
Kijev...
603
00:39:08,540 --> 00:39:10,300
Crno More...
604
00:39:12,710 --> 00:39:16,440
Apsolutno je bilo potrebno
da se izborimo sa situacijom!
605
00:39:17,320 --> 00:39:19,610
Razmatrala se nova operacija
606
00:39:19,850 --> 00:39:22,650
ali ce zahtevati
jo� vi�e ljudskih �ivota.
607
00:39:23,660 --> 00:39:25,920
12. maja 1986.,
608
00:39:26,160 --> 00:39:28,790
17 dana nakon pocetne eksplozije,
609
00:39:29,030 --> 00:39:30,120
rudare iz Tule
610
00:39:30,360 --> 00:39:32,160
1.000 km
od Cernobila,
611
00:39:32,400 --> 00:39:34,370
posecuje iz Kremlja
612
00:39:34,600 --> 00:39:37,260
zamenik Ministra
Rudarske Industrije.
613
00:39:38,640 --> 00:39:41,870
Ministar nam je govorio
o nesreci u Cernobilu.
614
00:39:42,110 --> 00:39:44,700
Rekao je da su im potrebni rudari
iz na�e regije,
615
00:39:44,940 --> 00:39:46,000
Moskovskog basena.
616
00:39:46,250 --> 00:39:49,370
Dao nam je 24h
da skupimo stvari.
617
00:39:49,620 --> 00:39:50,340
Sledeceg dana,
618
00:39:50,580 --> 00:39:54,750
odvezeni smo autobusima sa tog trga
na aerodrom u Moskvu.
619
00:39:54,990 --> 00:39:56,250
13. maja,
620
00:39:56,490 --> 00:39:59,820
na�i drugovi su vec
radili u Cernobilu.
621
00:40:14,970 --> 00:40:15,770
Njihova misija:
622
00:40:16,010 --> 00:40:19,340
da se pride reaktoru
na sada jedini moguci nacin
623
00:40:19,580 --> 00:40:20,940
- ispod zemlje.
624
00:40:35,760 --> 00:40:37,750
Na�a misija je bila ovo:
625
00:40:38,060 --> 00:40:40,550
Iskopati 150m dug tunel
626
00:40:40,800 --> 00:40:42,670
od 3. do 4. bloka,
627
00:40:42,900 --> 00:40:45,300
dug 30 m.
628
00:40:45,700 --> 00:40:47,040
A zatim iskopati prostoriju
629
00:40:47,270 --> 00:40:50,540
30m dugacku i 30m �iroku
630
00:40:50,810 --> 00:40:52,780
da se smesti naprava za zamrzavanje
631
00:40:53,010 --> 00:40:55,540
da se ohladi reaktor.
632
00:40:59,920 --> 00:41:01,650
Da bi se ogranicila njihova izlo�enost radijaciji,
633
00:41:01,890 --> 00:41:03,380
rudari su iskopali tunel dubok 12m
634
00:41:03,620 --> 00:41:06,560
pre nego su krenuli
prema reaktoru u plamenu.
635
00:41:07,030 --> 00:41:08,460
Tamo su izgradili prostoriju
636
00:41:08,690 --> 00:41:10,660
2m visoku i 30m �iroku
637
00:41:10,900 --> 00:41:14,560
gde su postavili citav sistem
tecnog nitrogena.
638
00:41:31,780 --> 00:41:32,580
Za mesec dana,
639
00:41:32,820 --> 00:41:35,880
10.000 rudara iz Rusije
i rudarskih regija Ukrajine
640
00:41:36,120 --> 00:41:38,060
poslati su u tunel.
641
00:41:38,290 --> 00:41:40,920
Imali su izmedu 20 i 30 godina.
642
00:41:41,360 --> 00:41:42,290
Unutar tunela,
643
00:41:42,530 --> 00:41:43,620
koji nema ventilaciju,
644
00:41:43,860 --> 00:41:45,960
temperatura je dostizala 50oC
645
00:41:46,200 --> 00:41:49,690
a radioaktivnost je bila
najmanje 1 rentgen po satu.
646
00:41:51,240 --> 00:41:53,330
Radili smo bez bilo kakve za�titne opreme.
647
00:41:53,570 --> 00:41:55,400
Rudari nisu mogli da koriste maske,
648
00:41:55,640 --> 00:41:58,130
jer bi se filteri zapu�ili za samo
par minuta.
649
00:41:58,380 --> 00:42:00,170
Pa su ih svi jednostavno skinuli
650
00:42:00,410 --> 00:42:02,140
i nastavili da rade bez njih,
651
00:42:02,380 --> 00:42:04,140
i bez majica na nama takode.
652
00:42:04,580 --> 00:42:07,110
Pili smo vodu iz otvorenih fla�a,
653
00:42:07,350 --> 00:42:08,510
�to je bilo veoma lo�e
654
00:42:08,750 --> 00:42:10,240
jer su radioaktivne cestice
655
00:42:10,490 --> 00:42:13,650
tako uno�ene direktno u telo.
656
00:42:14,060 --> 00:42:16,580
Jedan od na�ih drugova
progutao je zrno peska
657
00:42:16,830 --> 00:42:18,730
koje je bilo visoko radioaktivno.
658
00:42:18,960 --> 00:42:19,560
Umro je.
659
00:42:19,800 --> 00:42:23,430
Kako smo mogli znati da smo
udisali ili unosili?
660
00:42:24,900 --> 00:42:27,740
Najte�a stvar je bila
nedostatak oksigena
661
00:42:30,040 --> 00:42:32,070
i neverovatna vrelina.
662
00:42:32,650 --> 00:42:35,270
Bilo je vruce, vruce, vruce,
663
00:42:40,250 --> 00:42:42,690
i morali smo da radimo veoma brzo.
664
00:42:44,490 --> 00:42:45,920
U ludom ritmu.
665
00:42:46,160 --> 00:42:47,850
Br�e i br�e.
666
00:42:48,590 --> 00:42:51,930
To je bilo najte�e. Hajde, hajde, hajde...
667
00:42:52,770 --> 00:42:55,830
Bataljoni od po 30 rudara
koji su se smenjivali svaka tri sata,
668
00:42:56,070 --> 00:42:57,540
24h dnevno.
669
00:42:57,770 --> 00:42:59,170
Za mesec i cetiri dana,
670
00:42:59,410 --> 00:43:01,310
iskopali su tunel od 150 metara
671
00:43:01,540 --> 00:43:04,980
posao za koji bi u rudarstvu
obicno trebalo tri meseca.
672
00:43:06,880 --> 00:43:10,080
Najopasnija mesta nisu
bila ispod zemlje.
673
00:43:10,320 --> 00:43:13,650
Nije bilo toliko radijacije
ispod reaktora.
674
00:43:16,320 --> 00:43:20,020
Ali kada bi se popeli gore,
morali smo da se krecemo i br�e.
675
00:43:24,960 --> 00:43:26,800
Radioaktivnost
na ulazu u tunel
676
00:43:27,030 --> 00:43:29,260
bila je 300 puta veca.
677
00:43:32,100 --> 00:43:35,340
Nijedan rudar nije
bio po�teden izlo�enosti.
678
00:43:36,380 --> 00:43:40,070
Nijedno nisu obave�teni o
stvarnoj opasnosti sa kojom su se suocavali.
679
00:43:50,160 --> 00:43:52,390
Neko je morao da ode i to uradi.
680
00:43:55,690 --> 00:43:57,720
Mi ili neko drugi.
681
00:44:01,370 --> 00:44:03,100
Obavili smo na�u du�nost.
682
00:44:04,900 --> 00:44:06,600
Da li je trebalo?
683
00:44:06,970 --> 00:44:09,070
Prekasno je da se sada sudi.
684
00:44:09,940 --> 00:44:12,140
Ne �alim ni za cim.
685
00:44:17,520 --> 00:44:19,680
Rudari su obavili svoju misiju,
686
00:44:19,920 --> 00:44:23,510
ali sistem za hladenje nikada
nije postavljen iza reaktora.
687
00:44:23,790 --> 00:44:26,280
Podzemna prostorija
je najzad ispunjena cementom
688
00:44:26,530 --> 00:44:28,550
da ocvrsti gradevinu.
689
00:44:28,790 --> 00:44:33,160
Zvanicno stanovi�te jeste da je
svaki rudar je primio od 20 do 30 rentgena,
690
00:44:33,400 --> 00:44:37,270
ali pre�iveli tvrde da su primili
i do pet puta vi�e od tog iznosa.
691
00:44:39,410 --> 00:44:41,500
Procenjuje se
da je cetvrtina ovih ljudi
692
00:44:41,740 --> 00:44:43,970
umrlo pre 40. godine.
693
00:44:44,540 --> 00:44:46,940
2.500 �ivota je izgubljeno
694
00:44:47,180 --> 00:44:49,840
koji se ne pojavljuju
ni u jednoj zvanicnoj statistici.
695
00:44:53,320 --> 00:44:55,550
Dok su rudari i dalje kopali
ispod reaktora
696
00:44:55,790 --> 00:44:57,880
Hans Bliks je sa Sovjetskim vlastima
697
00:44:58,120 --> 00:45:00,650
organizovao konferenciju za �tampu
u Moskvi.
698
00:45:02,660 --> 00:45:06,530
Reci cu u ime MUAE (Med.Udr.za Atom.Energ)
699
00:45:06,800 --> 00:45:08,820
da duboko �alimo
700
00:45:09,070 --> 00:45:11,060
zbog tragicne nesrece.
701
00:45:11,840 --> 00:45:13,330
Gubitka �ivota
702
00:45:13,640 --> 00:45:16,370
i �tete koja je pocinjena.
703
00:45:16,610 --> 00:45:20,370
Dogovorili smo sada
sa Sovjetskim vlastima
704
00:45:20,610 --> 00:45:26,110
da dodu u Bec
na analize nesrece...
705
00:45:27,190 --> 00:45:30,090
Pred 500 novinara
iz celog sveta,
706
00:45:30,320 --> 00:45:32,190
on najavljuje
medunarodnu konferenciju
707
00:45:32,420 --> 00:45:33,650
koja ce se odr�ati u Becu
708
00:45:33,890 --> 00:45:37,620
gde su se Sovjeti slo�ili
da podele sve podatke o nesreci.
709
00:45:40,830 --> 00:45:43,730
Najva�niji efekat
konferencije za �tampu
710
00:45:43,970 --> 00:45:46,400
je bio taj da
su Rusi verovali
711
00:45:46,640 --> 00:45:48,730
ovim ljudima.
712
00:45:49,210 --> 00:45:51,800
Navikli su da
imaju vladu
713
00:45:52,040 --> 00:45:54,310
kojoj nisu
verovali ni reci,
714
00:45:54,550 --> 00:45:58,140
a nesrece
i katastrofe su obicno precutkivane.
715
00:45:58,380 --> 00:45:59,480
Nisu informisali o njima,
716
00:45:59,720 --> 00:46:02,310
pa ono �to su culi
ih je zabrinulo,
717
00:46:02,550 --> 00:46:03,920
da je mo�da cak i gore.
718
00:46:04,160 --> 00:46:06,280
Bilo je - bilo je gore po svemu sudeci.
719
00:46:06,530 --> 00:46:09,020
Ali su osecali da ovim tipovima mogu verovati.
720
00:46:09,260 --> 00:46:11,530
Pa je ovo bila pobeda za Glasnost.
721
00:46:12,900 --> 00:46:15,530
Sovjeti su u potpunosti
saradivali sa Zapadom.
722
00:46:15,770 --> 00:46:18,670
Istorijska promena
koja je zacela eru otvorenosti,
723
00:46:18,900 --> 00:46:20,600
koja je postala poznata kao Glasnost.
724
00:46:20,840 --> 00:46:23,870
politicka pobeda za Gorbacova,
koji ju je vi�e nego trebao.
725
00:46:24,110 --> 00:46:24,910
Jer u Cernobilu,
726
00:46:25,140 --> 00:46:27,270
premda je vatra
sada bila pod kontrolom,
727
00:46:27,510 --> 00:46:30,040
mesto i tone
visoko radioaktivnih ru�evina
728
00:46:30,280 --> 00:46:31,910
le�ale su izlo�ene.
729
00:46:32,150 --> 00:46:34,850
Bilo je izuzetno va�no da se �to pre
pokrije polomljena gradevina
730
00:46:35,090 --> 00:46:36,380
i da se zona ocisti.
731
00:46:36,620 --> 00:46:38,610
Ali za to
je bilo potrebno jo� ljudstva
732
00:46:38,860 --> 00:46:40,350
- jo� mnogo ljudstva.
733
00:46:50,540 --> 00:46:52,370
18 dana nakon katastrofe,
734
00:46:52,600 --> 00:46:55,570
Gorbacov se najzad obratio
Sovjetima.
735
00:47:36,920 --> 00:47:39,010
Cela zemlja je bila mobilisana.
736
00:47:39,250 --> 00:47:40,980
Nije bilo birokratskih formalnosti.
737
00:47:41,220 --> 00:47:43,520
Ako je neko imao ono �to nam je trebalo,
uzimali smo.
738
00:47:43,760 --> 00:47:44,740
Bez formalnosti.
739
00:47:44,990 --> 00:47:46,620
Razmi�ljacemo o tro�kovima kasnije.
740
00:47:46,860 --> 00:47:50,820
Uzeli smo sve �to nam je bilo potrebno,
to je bila frontovska situacija.
741
00:47:54,970 --> 00:47:59,030
General Nikolaj Tarakanov
je poslat da komanduje kopnenim trupama.
742
00:48:00,270 --> 00:48:01,710
Za jednu godinu,
743
00:48:01,940 --> 00:48:05,270
100.000
vojnika i ofocira
744
00:48:05,980 --> 00:48:08,110
je pro�lo kroz Cernobil.
745
00:48:08,680 --> 00:48:10,580
Svi su bili rezervisti.
746
00:48:10,820 --> 00:48:14,650
Sakupljeni su od strane vrhunske
administracije iz njihovih gradova
747
00:48:14,990 --> 00:48:16,750
a zatim poslati na front.
748
00:48:20,330 --> 00:48:21,990
Vojni ili civilni personal,
749
00:48:22,230 --> 00:48:24,560
oficiri ili obicno vojnici,
svi oni su
750
00:48:24,800 --> 00:48:25,790
"likvidatori",
751
00:48:26,030 --> 00:48:28,690
izraz koji je izmi�ljen
u Borbi za Cernobil.
752
00:48:28,930 --> 00:48:30,660
Njihova misija: ocistiti
753
00:48:30,900 --> 00:48:33,270
- likvidirati - radioaktivnost.
754
00:49:12,240 --> 00:49:14,940
Igor Kostin je bio jedan
od pet ratnih reportera
755
00:49:15,180 --> 00:49:17,770
koji je imao ovla�tenje Kremlja
da prati bitku.
756
00:49:18,050 --> 00:49:20,950
Prvi u zemlji
koji je sve skrivao.
757
00:49:21,190 --> 00:49:23,710
Troje njegovih kolega
je sada mrtvo.
758
00:49:25,390 --> 00:49:26,980
Nije bilo titula.
759
00:49:27,230 --> 00:49:29,850
Ministara, generala ili vojnika.
760
00:49:30,100 --> 00:49:31,320
niko nije govorio,
761
00:49:31,560 --> 00:49:33,660
"Ja sam general, radi kako ti se ka�e..."
762
00:49:33,900 --> 00:49:36,200
Svi su iskreno radili
ono �to su mogli.
763
00:49:36,440 --> 00:49:37,930
Tako je naziv
764
00:49:38,170 --> 00:49:40,900
"likvidacija
Cernobilske nesrece"
765
00:49:41,140 --> 00:49:42,630
stupio na snagu.
766
00:49:42,870 --> 00:49:46,280
Trupe od 100.000 vojnika i
400.000 civila,
767
00:49:46,510 --> 00:49:49,910
radnika, in�enjera, med. sestara,
doktora i naucnika
768
00:49:50,150 --> 00:49:53,080
iz svih Sovjetskih republika
je pro�lo kroz Cernobil.
769
00:49:53,320 --> 00:49:57,020
Sovjetski Savez je poveo
svoju poslednju bitku.
770
00:49:59,290 --> 00:50:02,160
500.000 ljudi.
771
00:50:02,390 --> 00:50:05,830
Trupe u Cernobilu
bile su vece od Napoleonovih.
772
00:50:06,060 --> 00:50:09,860
Ali je na�a vojska bila kontaminirana.
773
00:50:13,670 --> 00:50:14,660
Iz neba,
774
00:50:14,910 --> 00:50:18,810
helikopteri su bacali tone
lepljive tecnosti pod imenom "burba":
775
00:50:19,040 --> 00:50:23,740
Smesa koja je lepila
radioaktivnu pra�inu za zemlju.
776
00:50:24,450 --> 00:50:25,380
U meduvremenu,
777
00:50:25,620 --> 00:50:28,680
brigade likvidatora su radile
na ci�cenju zone
778
00:50:28,920 --> 00:50:32,290
i, kucu po kucu, otklanjali
sloj radioaktivne pra�ine
779
00:50:32,520 --> 00:50:34,150
koja je pokrivala sve.
780
00:50:45,640 --> 00:50:48,230
Formirani su posebni lovacki odredi.
781
00:50:49,410 --> 00:50:52,740
Patrolirali su okolinom
i �umama sa pu�kama,
782
00:50:53,350 --> 00:50:55,440
ubijajuci pse i macke.
783
00:50:59,920 --> 00:51:01,510
Sve su �ivotinje morale biti ubijene,
784
00:51:01,750 --> 00:51:04,520
jer dok su lutale
visokokontaminiranom zonom,
785
00:51:04,760 --> 00:51:07,450
njihovo se krzno
natapalo radioaktivnosti.
786
00:51:07,690 --> 00:51:10,090
Mogli su
kontaminirati likvidatore.
787
00:51:14,330 --> 00:51:20,640
"Covek �ivi u ovoj kuci.
Ne uni�tavajte..."
788
00:51:20,870 --> 00:51:23,030
Poslednja sela sa ljudima
koja su jo ostala u zoni
789
00:51:23,280 --> 00:51:24,830
su evakuirana.
790
00:51:25,480 --> 00:51:29,240
Kuce su ru�ene
jedna po jedna i zatrpavane.
791
00:51:31,220 --> 00:51:33,340
Nocu,
kamioni i ma�ine,
792
00:51:33,590 --> 00:51:36,680
i ljudi,
bili su pokriveni radioaktivnom pra�inom.
793
00:51:50,400 --> 00:51:53,200
Prali bi smo se pet do �est puta
pod tu�evima.
794
00:51:54,110 --> 00:51:55,700
Pomagali smo jedni drugima.
795
00:51:57,140 --> 00:52:00,510
Koristili smo rukavice od konoplje
i najgrublji sapun koji smo imali.
796
00:52:08,290 --> 00:52:10,080
Ribali smo.
797
00:52:16,460 --> 00:52:19,490
Oblacili novu odecu.
Zatim smo jeli.
798
00:52:20,630 --> 00:52:22,860
Jeli smo veoma dobro tamo,
799
00:52:23,840 --> 00:52:25,460
jer je trebalo da
sacuva� snagu
800
00:52:25,700 --> 00:52:28,170
da se bori sa joniziranom radijacijom.
801
00:52:31,480 --> 00:52:34,910
Jonizirana radijacija
tra�i slabe tacke na telu
802
00:52:43,390 --> 00:52:46,620
- tu nalazi put unutra
i obara vas.
803
00:52:59,470 --> 00:53:00,300
Oko centrale,
804
00:53:00,540 --> 00:53:03,030
kolosalna operacija
je zapoceta.
805
00:53:03,280 --> 00:53:06,770
Traje 7 dana sedmicno
bez ijednog slobodnog dana.
806
00:53:07,850 --> 00:53:10,710
300.000 kubnih metara
kontaminiranog tla
807
00:53:10,950 --> 00:53:14,980
buldo�erima se guraju u ogromne jarkove
i pokrivaju se cementom.
808
00:53:19,660 --> 00:53:22,720
Ovo mesto, oko 4. reaktora,
809
00:53:22,960 --> 00:53:26,690
jeste mesto gde su se najopasnije
misije u zoni odigrale.
810
00:53:28,930 --> 00:53:30,600
Osam sedmica nakon eksplozije,
811
00:53:30,840 --> 00:53:33,500
likvidatori su otkrili
sr� problema:
812
00:53:34,140 --> 00:53:37,170
Da bi neutralizovali
toksicni otpad na du�e vreme
813
00:53:37,410 --> 00:53:39,380
i da bi ga sprecili
da se dalje �iri,
814
00:53:39,610 --> 00:53:42,940
ceo razneti reaktor
treba da se izoluje.
815
00:53:43,450 --> 00:53:45,610
Lev Bolcakov
bio je jedan od in�injera
816
00:53:45,850 --> 00:53:47,650
koji je dizajnirao
ogmornu gradevinu
817
00:53:47,890 --> 00:53:50,860
koja bi sasvim pokrila
cetvrti reaktor.
818
00:53:51,420 --> 00:53:54,050
"Sarkofag"
od celika i betona
819
00:53:54,290 --> 00:53:58,160
170m dug i 66m visok.
820
00:54:03,340 --> 00:54:06,530
Bio je jedinstven i
unikatan projekat.
821
00:54:07,310 --> 00:54:08,860
Niko nije nikada napravio
822
00:54:09,110 --> 00:54:12,540
takvu gradevinu
u ovako radioaktivnoj zoni.
823
00:54:13,510 --> 00:54:16,570
Mogli ste raditi samo
par minuta u jednom intervalu.
824
00:54:17,580 --> 00:54:20,310
To nikada pre nije uradeno.
825
00:54:24,590 --> 00:54:26,820
To je ogroman izazov:
826
00:54:27,060 --> 00:54:28,960
Kako napraviti
monumentalnu gradevinu
827
00:54:29,190 --> 00:54:32,130
na mestu gde ljudi mogu da rade
samo nekoliko minuta,
828
00:54:32,360 --> 00:54:34,890
ili sekundi?
829
00:54:35,330 --> 00:54:36,990
Ova sasvim nova situacija
830
00:54:37,240 --> 00:54:40,600
ce zahtevati vi�e improvizacije
od strane likvidatora
831
00:54:40,840 --> 00:54:43,670
i ugrozice jo� vi�e �ivota.
832
00:54:48,710 --> 00:54:50,410
Sada je pro�lo vi�e od 12 nedelja
833
00:54:50,650 --> 00:54:52,710
od pocetne eksplozije
u Bloku broj 4
834
00:54:52,950 --> 00:54:55,250
u nuklearnoj centrali
Cernobil.
835
00:54:56,450 --> 00:54:58,220
Da bi se zaustavila smrtonosna kontaminacija
836
00:54:58,460 --> 00:55:00,650
zapocet je konacni napad.
837
00:55:10,570 --> 00:55:12,930
Radioaktivnost u ovom sektoru je toliko visoka
838
00:55:13,170 --> 00:55:16,440
da samo ma�ine na daljinsko
upravljanje mogu da budu poslate tu.
839
00:55:17,040 --> 00:55:20,530
Ali ce ljudi morati da postave
ma�ine na pozivcije.
840
00:55:25,120 --> 00:55:26,980
Radnici mogu samo da ostanu par minuta
841
00:55:27,220 --> 00:55:30,190
a da ne prime
fatalnu dozu radijacije.
842
00:55:32,160 --> 00:55:33,020
Sa svakom novom sekundom,
843
00:55:33,260 --> 00:55:35,820
njihovi �ivoti
su sve vi�e ugro�eni.
844
00:55:37,930 --> 00:55:40,760
Evo jednog oklopnog vozila.
845
00:55:41,770 --> 00:55:43,530
Izgleda primitivno,
846
00:55:44,140 --> 00:55:46,630
ali smo ih morali da izgradimo sami.
847
00:55:49,710 --> 00:55:52,110
Vozila smo sasvim prekrili olovom
848
00:55:52,340 --> 00:55:56,470
da bi smo za�titili na�e vojnike
od radijacije �to je bolje moguce.
849
00:56:01,520 --> 00:56:03,110
Svaki metalni
komad gradevine
850
00:56:03,360 --> 00:56:04,580
je prefarban,
851
00:56:04,820 --> 00:56:07,020
ponekad stotine
kilometara dalje,
852
00:56:07,260 --> 00:56:10,630
a zatim dono�en jedan po jedan
na mesto da bi se sklopili.
853
00:56:11,060 --> 00:56:13,460
Izvanredna puzla:
854
00:56:13,700 --> 00:56:17,430
Gree od 150 tona i 75m duge.
855
00:56:17,700 --> 00:56:20,570
Stubovi 45m visoki.
856
00:56:22,770 --> 00:56:25,070
To je DEMAC 4000.
857
00:56:29,510 --> 00:56:31,980
Pogledajte velicinu ovog krana.
858
00:56:33,720 --> 00:56:36,050
Nismo mogli raditi veoma
dugo na mestu
859
00:56:36,290 --> 00:56:38,050
i nije bilo mesta za gre�ke.
860
00:56:38,290 --> 00:56:40,050
Najmanja gre�ka u proracunu
861
00:56:40,290 --> 00:56:44,130
i bilo bi nemoguce
da se sve uklopi zajedno.
862
00:56:48,930 --> 00:56:52,630
Uprkos ekstremnim uslovima,
posao je napredovao.
863
00:56:53,640 --> 00:56:58,200
100.000 kubnih metara cementa
kori�teno je da se napravi gradevina.
864
00:57:01,650 --> 00:57:05,100
Ali otkrice novog problema
nateralo je posao da stane:
865
00:57:05,920 --> 00:57:06,750
Krov centrale
866
00:57:06,820 --> 00:57:09,410
pokriven je visoko kontaminiranim
komadima grafita.
867
00:57:36,310 --> 00:57:39,750
Ovi komadi grafita
omotavali su uranijumske �ipke.
868
00:57:39,980 --> 00:57:43,150
Raznete su sa reaktora
tokom eksplozije.
869
00:57:43,460 --> 00:57:46,950
Samo jedan komad ima dovoljno radioaktivnosti
da ubije coveka za
870
00:57:47,190 --> 00:57:49,160
manje od jednog sata.
871
00:57:49,490 --> 00:57:51,190
Apsolutno je bilo potrebno
da se otklone
872
00:57:51,430 --> 00:57:53,760
pre nego se izgradnja nastavi.
873
00:58:19,390 --> 00:58:20,880
Roboti su poslati na krov
874
00:58:21,130 --> 00:58:23,620
da zguraju otrovne naslage
preko ivice.
875
00:58:24,730 --> 00:58:25,960
60m ispod,
876
00:58:26,200 --> 00:58:29,690
drugi roboti ga skupljaju
i zakopavaju u jarcima.
877
00:58:32,240 --> 00:58:33,400
Ali nakon par dana,
878
00:58:33,640 --> 00:58:37,670
ambijentalna radioaktivnost pocinje
da �kodi i ma�inama.
879
00:58:38,610 --> 00:58:41,270
Njihov elektronski sklop
ne mo�e da izdr�i.
880
00:58:41,550 --> 00:58:44,070
Postaju nekontrolisani i kvare se.
881
00:58:44,320 --> 00:58:47,010
Neki od njih se sami stropo�taju
u pukotinu.
882
00:59:04,570 --> 00:59:08,100
Na krovu, na robotske ma�ine
se ne mo�e vi�e racunati.
883
00:59:08,610 --> 00:59:11,130
Ljudi ce morati da ih zamene.
884
00:59:12,540 --> 00:59:13,530
Ruski vojnici,
885
00:59:13,780 --> 00:59:16,610
dobili su nadimak "bio-roboti"
za tu priliku.
886
00:59:19,320 --> 00:59:20,840
Ovaj bataljon mladih rezervista
887
00:59:21,090 --> 00:59:22,450
sprema se da ode gore na krov
888
00:59:22,690 --> 00:59:25,120
treceg reaktora
po prvi put.
889
00:59:25,420 --> 00:59:27,550
Imaju izmedu 20 i 30 godina
890
00:59:27,790 --> 00:59:29,730
svi oni rezervisti
pozvani na front
891
00:59:29,960 --> 00:59:32,990
za najopasniju
i najsmrtonosniju bitku za Cernobil.
892
00:59:33,400 --> 00:59:37,270
Nijedan covek nije radio u zoni
ovako radioaktivnoj kao �to je ova.
893
00:59:38,640 --> 00:59:41,400
General Nikolaj Tarakanov
je glavnokomandujuci.
894
00:59:41,640 --> 00:59:44,340
I licno nadgleda sve detalje...
895
00:59:44,580 --> 00:59:46,170
sve do rucno �ivenih odela od olova
896
00:59:46,410 --> 00:59:49,850
koje je svaki vojnik morao da napravi
noc pre napada.
897
00:59:54,890 --> 00:59:58,720
Napred,
nazad, u cizmama,
898
00:59:59,890 --> 01:00:01,760
- bili su pokriveni olovom.
899
01:00:02,690 --> 01:00:04,030
�lem,
900
01:00:06,400 --> 01:00:09,420
maska koja treba da za�titi od beta zraka
901
01:00:14,170 --> 01:00:15,830
i poseban vizir.
902
01:00:17,640 --> 01:00:20,510
Dvostruki slojevi
za�tite ruku.
903
01:00:21,780 --> 01:00:25,720
Cela uniforma bila je
te�ka izmedu 26 i 30kg.
904
01:01:08,590 --> 01:01:11,150
Jasno,
neki ljudi nisu hteli da idu,
905
01:01:11,930 --> 01:01:13,330
ali su morali.
906
01:01:14,330 --> 01:01:16,130
Bili su rezervisti.
907
01:01:17,200 --> 01:01:18,830
Morali su da idu.
908
01:01:21,610 --> 01:01:22,770
Za mene, nije bilo dvoumljenja:
909
01:01:23,010 --> 01:01:25,100
morao sam da obavim svoju du�nost.
910
01:01:25,480 --> 01:01:27,540
Ko bi je obavio za mene?
911
01:01:30,480 --> 01:01:32,140
Ko bi ocistio ovu katastrofu
912
01:01:32,380 --> 01:01:35,940
i sprecio �irenje
radioaktivnosti po svetu?
913
01:01:37,720 --> 01:01:39,380
Neko je morao da to uradi.
914
01:01:42,390 --> 01:01:45,020
Dve i po nedelje pakla.
915
01:01:46,700 --> 01:01:50,190
Ali pakao je trajao samo 2-3 minute
za svakog vojnika,
916
01:01:50,440 --> 01:01:54,460
a ponekad cak samo 40 sekundi,
kada je nivo previsok.
917
01:01:57,680 --> 01:01:59,800
Pa�ljivo smo
izracunali vreme
918
01:02:00,040 --> 01:02:02,510
da bi se spasilo �to je vi�e moguce �ivota.
919
01:02:10,860 --> 01:02:14,090
Kada sirena zasvira, grupa od 8
vojnika juri na krov
920
01:02:14,330 --> 01:02:15,880
zajedno sa oficirom.
921
01:02:16,760 --> 01:02:17,960
Njihova misija je jednostavna:
922
01:02:18,200 --> 01:02:20,720
Da se lopatom kupi radioaktivno smece
�to je pre moguce
923
01:02:20,970 --> 01:02:22,490
i da se baca sa krova.
924
01:02:36,850 --> 01:02:39,340
Prema kalkulacijama
generala Tarakova,
925
01:02:39,580 --> 01:02:40,980
nivo radioaktivnosti
926
01:02:41,220 --> 01:02:43,880
koji se procenjivao na
7000 rentgena po satu
927
01:02:44,120 --> 01:02:47,750
samo dozvoljava bio-robotima
45 sekundi na krovu
928
01:02:47,990 --> 01:02:50,650
i dovoljno vremena
za par zahvata lopatom.
929
01:03:07,980 --> 01:03:09,310
Bili smo kao mravi:
930
01:03:09,550 --> 01:03:11,480
Ba� kada bi jedni
zavr�ili svoj zadatak,
931
01:03:11,720 --> 01:03:14,010
drugi bi
odmah zauzimali njihovo mesto.
932
01:03:14,350 --> 01:03:15,440
Svi su uradili svoj posao,
933
01:03:15,690 --> 01:03:17,480
bez obzira koliko mali je bio,
934
01:03:17,760 --> 01:03:18,550
i tako smo, zajedno
935
01:03:18,790 --> 01:03:21,620
mogli da se borimo protiv
radioaktivnost.
936
01:03:24,800 --> 01:03:25,690
Deset dana,
937
01:03:25,930 --> 01:03:30,030
nova ekipa bio-robota se penje
na krov svakih deset minuta.
938
01:03:30,470 --> 01:03:32,060
Prema vonom osoblju,
939
01:03:32,300 --> 01:03:35,500
3.500 ljudi ucestvuje
u ci�cenju.
940
01:03:35,940 --> 01:03:39,240
Neki, kao Igor Kostin
i Konstantin Fedotov,
941
01:03:39,480 --> 01:03:42,000
peli su se na krov po pet puta.
942
01:03:49,350 --> 01:03:53,150
Kupili bi smo parcad
koja su imala 1.500 rentgena.
943
01:03:54,190 --> 01:03:57,180
Nakon dana posla
ruke bi bolele
944
01:03:57,500 --> 01:03:59,900
da nismo mogli da skupimo prste.
945
01:04:12,080 --> 01:04:14,600
Prvi put kada sam se popeo na krov,
946
01:04:16,510 --> 01:04:19,570
zahvatio me je
misticni osecaj.
947
01:04:23,390 --> 01:04:26,020
Bilo je kao da sam
na nekoj drugoj planeti.
948
01:04:27,090 --> 01:04:30,650
Sve je bilo prekriveno
nuklearnim otpadom.
949
01:04:32,730 --> 01:04:34,960
Ruke su mi se tresle.
950
01:04:35,830 --> 01:04:38,130
Nisam znao u kom svetu sam bio.
951
01:04:38,370 --> 01:04:40,630
I poceo sam da fotografi�em.
952
01:04:46,880 --> 01:04:47,940
Ako pogledate izbliza,
953
01:04:48,180 --> 01:04:50,810
mo�ete videti tragove
radijacije na filmu.
954
01:04:51,050 --> 01:04:52,680
Dr�ao sam aparat ovako,
955
01:04:52,920 --> 01:04:56,220
a dolazilo je sa zemlje,
ovako.
956
01:04:59,990 --> 01:05:03,360
Oci vas bole i osecate
ukus metala u ustima,
957
01:05:03,590 --> 01:05:05,760
to su bile dve stvari koje ste osecali.
958
01:05:06,000 --> 01:05:07,230
I kada bi ste osetili to,
959
01:05:07,470 --> 01:05:10,920
znali bi ste da ste dobili
vi�e od va�e doze.
960
01:05:14,170 --> 01:05:16,730
Niste mogli osetiti
zube gore.
961
01:05:16,970 --> 01:05:20,000
Usta su vam bila prepuna
ukusa olova.
962
01:05:28,390 --> 01:05:29,680
Radili bi ste ovako,
963
01:05:29,920 --> 01:05:32,120
ali ni�ta ne bi ste culi.
964
01:05:34,430 --> 01:05:36,830
Sve je bilo pokriveno olovom.
965
01:05:38,160 --> 01:05:40,560
Cak i danas, dvadeset godina kasnije,
966
01:05:40,800 --> 01:05:43,490
jo� uvek mogu da osetim
ukus olova u ustima.
967
01:05:48,070 --> 01:05:50,630
Hiljade njih ce otkriti da
ovaj poseban ukus
968
01:05:50,880 --> 01:05:53,540
znaci da nevidljivi neprijatelj
napada.
969
01:05:53,980 --> 01:05:55,540
Zato �to
bio-roboti �rtvuju
970
01:05:55,780 --> 01:05:57,680
svoje �ivote na krovu centrale
971
01:05:57,920 --> 01:06:00,980
ci�cenje se nastavlja po
zoni od 30 km,
972
01:06:01,220 --> 01:06:04,310
24h dnevno, bilo po ki�i ili suncu.
973
01:06:12,530 --> 01:06:16,830
Tamo gde bi u normalnoj situaciji
jednom coveku trebao 1h da uradi posao,
974
01:06:17,070 --> 01:06:20,630
ovde u Cernobilu
je trebalo 6 ljudi.
975
01:06:40,220 --> 01:06:41,820
Kada smo si�li sa krova,
976
01:06:42,060 --> 01:06:46,390
izgledalo je kao su nam krv
popili vampiri;
977
01:06:46,960 --> 01:06:49,930
bili smo isu�eni,
nismo mogli da se mrdamo.
978
01:06:50,600 --> 01:06:53,070
Nekima je krv curila iz nosa.
979
01:06:53,300 --> 01:06:55,400
Vatrogasci su bili ba� tamo.
980
01:06:55,640 --> 01:06:57,610
Kada bi nekome nos poceo da krvari,
981
01:06:57,840 --> 01:06:59,430
slali bi ih u bolmicu.
982
01:06:59,680 --> 01:07:02,310
Kada bi kolabirali, slali bi nas kuci,
983
01:07:02,550 --> 01:07:04,610
ali smo hteli da izdr�imo.
984
01:07:12,890 --> 01:07:15,620
Ali tada,
bili smo mladi i sna�ni.
985
01:07:16,830 --> 01:07:20,160
Na�e zdravlje je naru�eno
sve smo izgubili.
986
01:07:29,110 --> 01:07:31,070
Zapisali su u moj karton
987
01:07:31,310 --> 01:07:34,330
da smo imali 20.5 rentgena.
988
01:07:36,080 --> 01:07:37,740
Ali �ta je to znacilo?
989
01:07:37,980 --> 01:07:42,040
Taj broj je bio nekoliko puta ni�i
od stvarnog.
990
01:07:59,770 --> 01:08:00,700
Kao nagradu,
991
01:08:00,940 --> 01:08:04,310
svaki vojnik je primio
likvidatorski serifikat od vojske.
992
01:08:04,540 --> 01:08:06,340
I bonus u bonovima
993
01:08:06,580 --> 01:08:10,070
danas jednak
oko 100 americkih dolara!
994
01:08:16,350 --> 01:08:18,320
They had risked their lives.
995
01:08:18,560 --> 01:08:19,350
Ali su smanjili
996
01:08:19,590 --> 01:08:23,120
nivo radijacije
na krovu za samo 35%.
997
01:08:24,160 --> 01:08:26,630
Kada su poslali sve one ljude
na krov,
998
01:08:26,860 --> 01:08:30,030
niko zapravo nije znao
tacan nivo radijacije.
999
01:08:30,270 --> 01:08:34,640
Sada znamo da je bila izmedu
10-12.000 rentgena po satu.
1000
01:08:34,870 --> 01:08:36,570
Na tom nivou,
1001
01:08:36,810 --> 01:08:39,110
ljudi nikada nisu trebali biti poslati!
1002
01:08:40,410 --> 01:08:41,940
Sedam meseci nakon eksplozije,
1003
01:08:42,180 --> 01:08:45,380
zona je bila oci�cena
a sarkofag zavr�en.
1004
01:08:45,620 --> 01:08:48,180
500.000 ljudi,
vojnika i civila,
1005
01:08:48,420 --> 01:08:50,680
ucestvovalo je u operaciji.
1006
01:08:53,090 --> 01:08:55,060
Rekao sam komisiji da,
1007
01:08:55,290 --> 01:08:59,350
bi se suprotstavili
tom nivou radijacije,
1008
01:09:02,170 --> 01:09:04,530
cisteci sav grafit,
1009
01:09:04,770 --> 01:09:08,070
i obavljajuci tako
herojske zadatke,
1010
01:09:09,970 --> 01:09:12,570
na�im vojnicima je bilo potrebno ne�to simbolicno
1011
01:09:12,810 --> 01:09:14,780
kao �to je postavljanje na�e zastave.
1012
01:09:19,580 --> 01:09:20,850
Postavljanje zastave
1013
01:09:21,090 --> 01:09:23,750
jeste bilo kao postavljanje
zastave na Rajhstag
1014
01:09:27,530 --> 01:09:29,990
kada je Crvena Armija pobedila fa�izam.
1015
01:09:31,600 --> 01:09:32,390
Za njih,
1016
01:09:32,630 --> 01:09:36,930
zastava je bila simbol
njihovog trijumfa nad radioaktivnosti.
1017
01:09:43,610 --> 01:09:44,940
Svaki tim likvidatora
1018
01:09:45,180 --> 01:09:48,300
slavi kraj operacije
na svoj nacin.
1019
01:09:48,880 --> 01:09:50,040
Bocarov i njegovi ljudi
1020
01:09:50,280 --> 01:09:52,720
urezali su svoja imena
na poslednji komad metala
1021
01:09:52,950 --> 01:09:55,480
koji je i�ao na vrh sarkofaga.
1022
01:10:03,060 --> 01:10:06,090
Na� sarkofag je Partenon.
Grobnica.
1023
01:10:06,330 --> 01:10:07,760
Mauzolej...
1024
01:10:08,000 --> 01:10:09,860
Na� drugi mauzolej!
1025
01:10:10,100 --> 01:10:14,160
Nakon toga smo prestali
da gradimo nuklearne centrale.
1026
01:10:19,910 --> 01:10:21,640
Gorka pobeda.
1027
01:10:21,880 --> 01:10:24,010
Zmlja se nikada nece oporaviti.
1028
01:10:29,220 --> 01:10:32,490
Ko�talo nas je 18 milijardi rubalja.
1029
01:10:33,360 --> 01:10:34,720
U to doba,
1030
01:10:35,760 --> 01:10:38,130
rublja je vredela jedan dolar.
1031
01:10:41,000 --> 01:10:44,560
18 milijardi! Tako mnogo!
1032
01:10:45,570 --> 01:10:47,700
I ako uzmete u obzir,
da je ubrzo zatim,
1033
01:10:47,940 --> 01:10:49,870
cena nafte pala,
1034
01:10:51,580 --> 01:10:53,540
mo�ete zamisliti
probleme sa kojima se na�a zemlja
1035
01:10:53,780 --> 01:10:56,370
i perestrojka suocila.
1036
01:11:01,090 --> 01:11:04,420
Prvi sneg je poceo
da pada u Cernobilu.
1037
01:11:05,090 --> 01:11:06,060
Za vlasti,
1038
01:11:06,290 --> 01:11:09,120
ovo dokazuje
da je sarkofag dobro zatvoren.
1039
01:11:09,360 --> 01:11:12,390
Barem za 30 godina,
kako glase pretpostavke.
1040
01:11:12,630 --> 01:11:14,530
Likvidatori su oti�li kuci.
1041
01:11:14,770 --> 01:11:18,200
Reaktori 1, 2 i 3
su vraceni u pogon.
1042
01:11:18,440 --> 01:11:19,560
Prva borba za Cernobil
1043
01:11:19,800 --> 01:11:23,640
zavr�ila se pobedom koja je
oznacila kraj SSSR-a.
1044
01:11:23,870 --> 01:11:24,640
Ali za mnoge,
1045
01:11:24,880 --> 01:11:26,840
takode oznacava rat
1046
01:11:27,080 --> 01:11:30,670
koji, 20 godina kasnije,
nije okoncan...
1047
01:11:34,180 --> 01:11:35,170
20 godina kasnije,
1048
01:11:35,420 --> 01:11:38,120
Pripjat je i dalje grad duhova.
1049
01:11:38,390 --> 01:11:40,080
U dru�tvu Igora Kostina,
1050
01:11:40,320 --> 01:11:41,790
Julija je htela da poseti stan
1051
01:11:42,030 --> 01:11:43,220
gde je �ivela sa porodicom
1052
01:11:43,460 --> 01:11:46,220
sve do sudbonosnog dana
njihove evakuacije.
1053
01:11:46,730 --> 01:11:47,990
Nasuprot onome �to im je receno
1054
01:11:48,230 --> 01:11:49,670
nijedan stanovnik
nikada nije mogao
1055
01:11:49,900 --> 01:11:53,130
da se vrati da �ivi
u napu�tene zgrade.
1056
01:12:29,410 --> 01:12:30,900
I za Igora Kostina,
1057
01:12:31,140 --> 01:12:33,870
poseta evocira bolna secanja.
1058
01:12:38,980 --> 01:12:41,080
Bio je fatalno izlo�en radijaciji,
1059
01:12:41,320 --> 01:12:44,250
tokom 7 meseci koje je proveo
pokrivajuci bitku.
1060
01:12:45,060 --> 01:12:45,950
Od tada,
1061
01:12:46,190 --> 01:12:49,890
provodi u bolnici
dva meseca godi�nje.
1062
01:13:18,390 --> 01:13:20,880
Za stotine hiljada
atomskih izbeglica
1063
01:13:21,130 --> 01:13:24,580
i stotine hiljada veterana
Bitke za Cernobil
1064
01:13:24,830 --> 01:13:28,290
borba protiv nevidljivog
neprijatelja nije prestala.
1065
01:13:30,570 --> 01:13:32,030
Svako ko je oti�ao u Cernobil
1066
01:13:32,270 --> 01:13:35,970
i dalje pati od
radioaktivnosti koju je njihovo telo apsorbovalo.
1067
01:13:38,080 --> 01:13:39,840
U mesecima nakon incidenta
1068
01:13:40,080 --> 01:13:41,840
likvidatori
su preplavili bolnice
1069
01:13:42,080 --> 01:13:44,070
�irom Sovjetskog Saveza.
1070
01:13:44,580 --> 01:13:46,910
20 godina kasnije,
oni koji su jo� uvek �ivi
1071
01:13:47,150 --> 01:13:50,250
nastavljaju da idu
u bolnicu broj 6.
1072
01:13:52,360 --> 01:13:54,260
Svi oni su �rtve
onoga �to su specijalisti
1073
01:13:54,490 --> 01:13:57,480
nazvali
"Cernobilski sindrom".
1074
01:14:02,130 --> 01:14:04,690
Svi smo dobili gomilu simptoma:
1075
01:14:04,940 --> 01:14:09,600
Srce, stomak, jetra, bubrezi,
nervni sistem.
1076
01:14:09,840 --> 01:14:12,470
Cela tela
su nam radikalno naru�ena
1077
01:14:12,710 --> 01:14:15,370
metabolickim promenama
izazvanim radijacijom,
1078
01:14:15,610 --> 01:14:17,710
i hemijskom izlo�enosti.
1079
01:14:19,680 --> 01:14:21,450
Kada su se likvidatori vratili kuci,
1080
01:14:21,690 --> 01:14:22,810
bili su iscrpljeni
1081
01:14:23,050 --> 01:14:25,750
nesposobni da
se vrate normalnom �ivotu.
1082
01:14:26,660 --> 01:14:27,780
20 godina kasnije,
1083
01:14:28,030 --> 01:14:31,930
mnogi od pre�ivelih
su onesposobljeni ili nisu u stanju da rade.
1084
01:14:32,400 --> 01:14:35,190
A vlasti izgleda da ignori�u
njihove slucajeve
1085
01:14:35,430 --> 01:14:37,920
smanjujuci njihove novcane dodatke.
1086
01:14:42,110 --> 01:14:46,270
Veterani rata
u Avganistanu su i dalje �ivi,
1087
01:14:48,310 --> 01:14:50,970
dok mi polako propadamo.
1088
01:14:51,250 --> 01:14:53,480
Napisao sam pesmu o tome:
1089
01:14:58,920 --> 01:15:00,750
Tuga me ispunjava
1090
01:15:00,990 --> 01:15:03,120
nostalgija i seta
1091
01:15:03,830 --> 01:15:05,800
kao metak u hramu
1092
01:15:06,030 --> 01:15:08,000
ni�ta ne mp�e da stane.
1093
01:15:09,230 --> 01:15:11,790
Majka se tajno moli Bogu
1094
01:15:12,870 --> 01:15:14,900
da po�tedi njegov �ivot...
1095
01:15:15,540 --> 01:15:16,630
Ovi ljudi
nisu imali ni 30 godina
1096
01:15:16,870 --> 01:15:19,040
kada su poslati
u borbu protiv atoma.
1097
01:15:19,280 --> 01:15:21,710
Danas, pre�iveli
nemaju ni 50 godina,
1098
01:15:21,950 --> 01:15:24,410
ali se bore
kao starci.
1099
01:15:24,680 --> 01:15:25,810
Prema vojsci,
1100
01:15:26,050 --> 01:15:28,210
od 500.000 likvidatora iz Cernobila
1101
01:15:28,450 --> 01:15:30,550
20.000 njih je vec umrlo.
1102
01:15:30,790 --> 01:15:33,260
200.000 je zvanicno nesposobno.
1103
01:15:35,560 --> 01:15:38,460
Ne znate koliko
dugo treba da �ivite,
1104
01:15:38,700 --> 01:15:41,160
ili koja ce vas
bolest ubiti.
1105
01:15:41,700 --> 01:15:44,500
Ne znate kakvog ce efekta imati
na va�u decu,
1106
01:15:44,740 --> 01:15:46,230
ako ih budete i imali.
1107
01:15:47,140 --> 01:15:48,730
Znamo sve to,
1108
01:15:48,970 --> 01:15:50,910
i znamo da nas nevidljivi neprijatelj
1109
01:15:51,140 --> 01:15:54,170
izjeda
iznutra kao crv.
1110
01:15:55,410 --> 01:15:58,210
Za nas se rat nastavlja,
1111
01:15:58,450 --> 01:15:59,610
i malo po malo
1112
01:15:59,850 --> 01:16:02,580
mi nestajemo sa ovog sveta.
1113
01:16:06,360 --> 01:16:07,410
Ipak, za dve decenije,
1114
01:16:07,660 --> 01:16:12,150
zvanicno je prijavljeno samo 59 mrtvih
u vezi Cernobilske katastrofe.
1115
01:16:12,530 --> 01:16:14,330
Nije obavljena
niti jedna studija
1116
01:16:14,570 --> 01:16:17,730
na 130.000 izbeglica
iz zone.
1117
01:16:17,970 --> 01:16:22,500
Nema dr�avnih statistickih podataka
o 500.000 likvidatora.
1118
01:16:22,940 --> 01:16:26,500
Nikakvih cifri o stanovni�tvu
koje je nastavilo da �ivi pored Cernobila
1119
01:16:26,740 --> 01:16:28,940
kontaminiranim zonama.
1120
01:16:29,380 --> 01:16:31,850
Prava kolicina radijacije
kojoj su ovi ljudi bili izlo�eni
1121
01:16:32,080 --> 01:16:34,180
nikada im nije otkrivena.
1122
01:16:56,640 --> 01:16:58,400
Deputat Vrhovnog Sovjeta
1123
01:16:58,640 --> 01:17:02,100
otkrio je sistematsko zata�kivanje
istinskih posledica Cernobila
1124
01:17:02,350 --> 01:17:05,540
kada se Sovjetski Savez raspao 1991.
1125
01:17:06,050 --> 01:17:08,210
Koristeci anarhiju
u zemlji
1126
01:17:08,450 --> 01:17:12,250
uspela je da se domogne
kopije strogo poverljivog dokumenta:
1127
01:17:12,490 --> 01:17:15,580
600 stranica izve�taja
Centralnom Komitetu
1128
01:17:15,830 --> 01:17:18,890
pisanom dok je i dalje besnela
Bitka za Cernobil.
1129
01:17:21,900 --> 01:17:23,870
Kada sam procitala ove dokumente,
1130
01:17:24,100 --> 01:17:27,430
otkrila sam da se
sve desilo drugacije.
1131
01:17:27,670 --> 01:17:32,800
Shvatila sam koliko je velika bila la�
koju su vode Partije izrekle.
1132
01:17:33,040 --> 01:17:39,310
Dekret broj 12 ka�e
da je 12. maja 1986.
1133
01:17:39,550 --> 01:17:45,390
vec 10.198 ljudi
hospitalizovano:
1134
01:17:45,620 --> 01:17:50,060
"njih 345 pokazivalo je radio-ocitavanja..."
1135
01:17:50,290 --> 01:17:51,990
Ali u isto vreme,
1136
01:17:52,230 --> 01:17:55,260
govorili su nam
da je sve u redu,
1137
01:17:55,500 --> 01:17:57,300
da nije bilo ni�ta ozbiljno,
1138
01:17:57,530 --> 01:18:00,630
i shvatila sam
velicinu la�i.
1139
01:18:02,640 --> 01:18:03,700
Prema Ali,
1140
01:18:03,940 --> 01:18:05,930
jo� jedan pasus
je otkrio da su vlasti
1141
01:18:06,180 --> 01:18:09,010
promenili standarde
1142
01:18:09,650 --> 01:18:10,910
mno�eci sa pet
1143
01:18:11,150 --> 01:18:15,380
ono �to se smatralo za dozvoljeenom
dozom radijacije ljudskog tela.
1144
01:18:18,390 --> 01:18:20,620
Kada su podigli standard,
1145
01:18:20,860 --> 01:18:24,290
najednom su ljudi
bili nekim cudom izleceni.
1146
01:18:24,530 --> 01:18:27,400
Otpu�teni su iz bolnica
i poslati kuci.
1147
01:18:27,630 --> 01:18:29,460
To je bio kriminal.
1148
01:18:31,970 --> 01:18:33,560
Tendencija
da se manipuli�e brojevima
1149
01:18:33,800 --> 01:18:35,900
nije bila nepoznata Sovjetima.
1150
01:18:36,140 --> 01:18:38,000
Krajem avgusta 1986.
1151
01:18:38,240 --> 01:18:40,770
prva medunarodna konferencija
o Cernobilu
1152
01:18:41,010 --> 01:18:43,140
se odigrala iza zatvorenih vrata.
1153
01:18:43,380 --> 01:18:45,780
Njom je predsedavao Hans Bliks.
1154
01:18:46,020 --> 01:18:50,180
Novinarima i spoljnim posmatracima
nije bio dozvoljen ulaz u amfiteatar.
1155
01:18:50,420 --> 01:18:52,580
Rusku delegaciju
predvodio je Legasov
1156
01:18:52,820 --> 01:18:54,880
covek koji je bio na celu
vlcadine komisije
1157
01:18:55,130 --> 01:18:56,790
tokom Bitke za Cernobil.
1158
01:18:58,330 --> 01:18:59,630
Kada smo mu predali obavezu
1159
01:18:59,860 --> 01:19:03,200
pripremanja izve�taja za MOAE,
1160
01:19:03,830 --> 01:19:07,200
da li smo mu du�nost
da sve stavi u izve�taj.
1161
01:19:08,910 --> 01:19:11,400
Pojavio se sa
veoma detaljnim izve�tajem
1162
01:19:11,640 --> 01:19:14,440
koji ih je
sve �okirao.
1163
01:19:15,280 --> 01:19:17,370
Legasov je govorio tri sata.
1164
01:19:17,610 --> 01:19:20,010
Njegov izve�taj je zakljucivao
da se u narednim decenijama,
1165
01:19:20,250 --> 01:19:23,340
oko 40.000 smrti od raka
izazvanih Cernobilom
1166
01:19:23,590 --> 01:19:25,280
ocekuje.
1167
01:19:25,620 --> 01:19:29,350
Zapadni svet je odbio bez razmi�ljanja
da prihvati ove procene
1168
01:19:29,590 --> 01:19:33,030
koje su podsticale jedinstvene
pregovore izmedu Istoka i Zapada.
1169
01:19:34,970 --> 01:19:38,900
Ovo su teoretske kalkulacije
1170
01:19:39,140 --> 01:19:42,400
zasnovane na modelu Hiro�ime.
1171
01:19:42,640 --> 01:19:47,300
Ka�u da ako biste imali
toliko radioaktivnosti,
1172
01:19:47,540 --> 01:19:49,480
poznate iz Hiro�ime,
kao dugorocni efekat,
1173
01:19:49,710 --> 01:19:53,310
otprilike toliko
ocekuje mrtvih.
1174
01:19:53,550 --> 01:19:55,680
I ako pomno�ite to sa deset,
1175
01:19:55,920 --> 01:19:58,390
pretpostavljate da je to deset.
1176
01:19:58,620 --> 01:20:00,780
To su kalkulacije.
1177
01:20:01,020 --> 01:20:04,290
To nije tacno, mislim,
nije empirijska...
1178
01:20:04,630 --> 01:20:07,500
I opet, cifre su bile
iznenadujuce fleksibilne.
1179
01:20:07,730 --> 01:20:08,790
Do kraja konferencije,
1180
01:20:09,030 --> 01:20:11,660
ljudi vi�e nisu govorili
o 40.000
1181
01:20:11,900 --> 01:20:14,670
nego pre 4.000 mogucih mrtvih.
1182
01:20:14,910 --> 01:20:18,310
Gotovo 20 godina kasnije
septembra 2005.,
1183
01:20:18,540 --> 01:20:21,880
ova cifra postala je zvanicni
smrtonosni bilans katastrofe.
1184
01:20:22,110 --> 01:20:25,210
Ljuti protivnici
Sovjetske politike transparentnosti
1185
01:20:25,450 --> 01:20:27,540
bili su Francuzi
i�li su toliko da su poricali
1186
01:20:27,780 --> 01:20:30,380
da je radioaktivni oblak
pro�ao iznad njihove zemlje.
1187
01:20:43,500 --> 01:20:46,960
20 godina kasnije u Francuskoj
a posebno na Korzici,
1188
01:20:47,200 --> 01:20:49,260
slucajevi tiroidnog raka
iste prirode
1189
01:20:49,510 --> 01:20:52,940
i nekoliko slicnih onima
u Cernobilu su prijavljivani.
1190
01:20:55,150 --> 01:20:59,780
Najopasniji element koji je
iza�ao iz Cernobilskog reaktora
1191
01:21:00,020 --> 01:21:03,820
nije bio cezijum niti uranijum, nego la�i.
1192
01:21:04,050 --> 01:21:06,920
La� iz '86., tako ga ja zovem.
1193
01:21:07,160 --> 01:21:10,720
La� koja se �irila
kao radioaktivnost
1194
01:21:10,960 --> 01:21:14,620
- �irom cele zemlje
i celog sveta.
1195
01:21:17,770 --> 01:21:20,260
27. aprila 1988.
1196
01:21:20,500 --> 01:21:22,940
druga godi�njica
katastrofe.
1197
01:21:23,170 --> 01:21:26,970
Legasov koji je radio veoma naporno
da otkrije potpunu istinu
1198
01:21:27,210 --> 01:21:29,910
odlucio je da izvr�i samoubistvo.
1199
01:21:35,220 --> 01:21:39,710
Danas, kao savr�ene metafore
institucionalizovanih la�i
1200
01:21:39,960 --> 01:21:43,450
radioaktivne cestice koje su pokuljale
iz reaktora pri eksploziji
1201
01:21:43,690 --> 01:21:45,720
nastavljaju da truju na�u zemlju.
1202
01:21:49,970 --> 01:21:52,460
20 godina nakon katastrofe
1203
01:21:52,700 --> 01:21:55,760
podrucje Cernobila
ostaje nenaseljivo.
1204
01:22:08,080 --> 01:22:10,850
U 5 godina,
radionuklidi su potonuli
1205
01:22:11,090 --> 01:22:14,350
5 cm
u kontaminirano tlo.
1206
01:22:14,590 --> 01:22:16,020
Pa 20 godina kasnije,
1207
01:22:16,260 --> 01:22:18,490
oni su 20cm pod zemljom.
1208
01:22:18,730 --> 01:22:21,700
Nastavljaju da
kontaminiraju sve biljke.
1209
01:22:21,930 --> 01:22:22,900
Da bi se ocistili,
1210
01:22:23,130 --> 01:22:26,030
treba da otstranimo 20cm zemlje
1211
01:22:26,270 --> 01:22:29,140
i da je zapecatimo ispod zemlje
na mestima za zakopavanje.
1212
01:22:29,370 --> 01:22:31,670
A to je prevelik posao koji treba da se obavi.
1213
01:22:31,910 --> 01:22:33,340
Nemoguce je...
1214
01:22:37,710 --> 01:22:42,120
Danas, 8 miliona ljudi �ivi
u kontaminiranim podrucjima Ukrajine
1215
01:22:42,350 --> 01:22:44,820
Rusije a posebno Belorusije.
1216
01:22:45,060 --> 01:22:45,850
20 godina,
1217
01:22:46,090 --> 01:22:47,850
�iveli su na
radioaktivnoj hrani
1218
01:22:48,090 --> 01:22:51,250
koja nastavlja da ih kontaminira
polako.
1219
01:22:51,490 --> 01:22:52,220
Ovo pitanje,
1220
01:22:52,460 --> 01:22:56,420
postavljeno od strane sovjetske delegacije
1986 na konferenciji u Becu,
1221
01:22:56,670 --> 01:22:58,960
se sistematski ignori�e.
1222
01:22:59,200 --> 01:23:04,800
A opet, 1.152 dece je operisalo
tiroidni rak izmedu 1986.
1223
01:23:05,040 --> 01:23:09,100
i 2002 u specijalizovanom centru
u Minsku.
1224
01:23:09,650 --> 01:23:11,340
Koliko njih u drugim gradovima?
1225
01:23:11,580 --> 01:23:14,570
Globalna statistika
jo� nije objavljena.
1226
01:23:17,250 --> 01:23:19,350
Jedan doktor, Jurij Bandajevski
1227
01:23:19,590 --> 01:23:21,820
proucava
bolesti medu stanovni�tvom
1228
01:23:22,060 --> 01:23:25,430
u kontaminiranim podrucjima
od katastrofe.
1229
01:23:25,660 --> 01:23:28,260
Kada su njegova otkrica
objavljena 1996.,
1230
01:23:28,500 --> 01:23:30,560
odmah su bila osudena.
1231
01:23:31,270 --> 01:23:33,290
Uhap�en i zvanicno osuden
1232
01:23:33,540 --> 01:23:37,230
za "korupciju", proveo je
sledecih 5 godina u zatvoru.
1233
01:23:38,380 --> 01:23:42,740
Novembra 2005.,
i dalje je bio u kucnom pritvoru.
1234
01:23:44,880 --> 01:23:46,140
Pogledajte �ta se desilo
1235
01:23:46,380 --> 01:23:49,980
kada je majka bila kontaminirana
cesijumom tokom trudnoce.
1236
01:23:50,220 --> 01:23:51,880
U samo jednoj porodici,
1237
01:23:52,120 --> 01:23:53,990
pogledajte koliko deformiteta:
1238
01:23:54,220 --> 01:23:58,020
Dlakave usne, bez ociju,
deformisane lobanje.
1239
01:23:59,030 --> 01:24:03,060
Ovi embrioni dolaze od hrcaka
koji su hranjeni samo kontaminirnom travom
1240
01:24:03,300 --> 01:24:04,930
iz regije Gomel.
1241
01:24:05,840 --> 01:24:09,790
Rezultat: celo potomstvo
deformisanih �ivotinja.
1242
01:24:11,540 --> 01:24:16,140
Zapannjen sam koliko ima deformisanih
embriona razvijenih u �ivotinjama
1243
01:24:16,380 --> 01:24:19,470
koje su hranjen
hranom kontaminiranom cezijum.
1244
01:24:20,180 --> 01:24:24,780
Dobio sam u�asavajuci broj
deformiteta u dve nedelje.
1245
01:24:25,790 --> 01:24:29,850
Obicno, kada sretnete
"cudovi�te", vi ga opi�ete.
1246
01:24:31,290 --> 01:24:32,450
Sigurno ste upoznati sa
1247
01:24:32,700 --> 01:24:35,890
muzejom Kunstkamera Petra Velikog
u Sankt Peterburgu.
1248
01:24:37,870 --> 01:24:42,070
Ja sam sasvim jasno mogao
stvoriti onoliko "cudovi�ta" koliko sam hteo.
1249
01:24:47,940 --> 01:24:50,380
Nije bilo zvanicne studije
genetskih mutacija
1250
01:24:50,610 --> 01:24:52,410
iz Cernobila.
1251
01:24:52,720 --> 01:24:54,770
Uprkos hiljadama
spontanih pobacaja
1252
01:24:55,020 --> 01:24:57,890
i abortusa koji su sledili
nakon katastrofe.
1253
01:24:58,120 --> 01:24:59,590
Izgleda da ima
stotine dece
1254
01:24:59,820 --> 01:25:02,620
koji su �rtve efekta radijacije.
1255
01:25:02,860 --> 01:25:04,950
Deformacije
koje vidimo medu ovom decom
1256
01:25:05,200 --> 01:25:08,260
slicne su onima kod
hrcaka Bandajevskog.
1257
01:25:08,670 --> 01:25:09,720
U Belorusiji,
1258
01:25:09,970 --> 01:25:12,370
300.000 dece
trenutno pati
1259
01:25:12,600 --> 01:25:15,130
od posledica kontaminacije.
1260
01:25:15,840 --> 01:25:18,360
NVOi, kao �to je
Medunarodni Zeleni Krst
1261
01:25:18,610 --> 01:25:19,670
osnovan od strane Gorbacova,
1262
01:25:19,910 --> 01:25:23,110
nakon �to je odstranjen
iz vlasti 1991,
1263
01:25:23,350 --> 01:25:27,510
su otvorili centre ta negu i podr�ku
�rtava Cernobila.
1264
01:25:28,280 --> 01:25:30,550
Oni takode organizuju terapeutske kampove
1265
01:25:30,790 --> 01:25:33,780
sa ciljem poducavanja novih generacija
u kontaminiranim podrucjima
1266
01:25:34,020 --> 01:25:36,420
kako da �ive sa radioaktivnosti
1267
01:25:36,660 --> 01:25:39,920
kao ovde, testiranje
nivoa kontaminiranosti hrane.
1268
01:25:43,730 --> 01:25:46,430
Koliko godina
ce ovo da traje?
1269
01:25:46,670 --> 01:25:50,160
800 godina? 800 godina.
1270
01:25:50,410 --> 01:25:52,770
Dok se
ne rodi drugi Isus Hristos?
1271
01:25:53,010 --> 01:25:54,270
Do njegovog povratka?
1272
01:25:54,510 --> 01:25:58,740
Da, Cernobil je igrao
va�nu ulogu za sve nas.
1273
01:25:58,980 --> 01:26:02,850
I naravno, moramo da nastavimo
da tra�imo i da ne �tedimo sretstva.
1274
01:26:03,090 --> 01:26:06,060
moramo da osna�imo
medunarodnu saradnju,
1275
01:26:06,290 --> 01:26:09,050
i otvorimo medunarodne
naucne centre
1276
01:26:09,290 --> 01:26:12,780
da nademo nove izvore energije
koji su bezbedniji.
1277
01:26:13,030 --> 01:26:15,430
To je neophodno pitanje...
1278
01:26:16,370 --> 01:26:18,330
Nikome ne bih po�eleo,
1279
01:26:18,570 --> 01:26:22,470
ni prijateljima ni neprijateljima,
da osete takvu tragediju.
1280
01:26:22,710 --> 01:26:26,140
Niko ne zaslu�uje da �ivi onako
kao �to smo mi u Cernobilu.
1281
01:26:26,380 --> 01:26:29,610
Svi smo mi ljudska bica
i niko to ne zaslu�uje.
1282
01:26:38,190 --> 01:26:39,350
U srcu zone
1283
01:26:39,590 --> 01:26:42,110
10 km od
nuklearne centrale
1284
01:26:42,360 --> 01:26:45,520
i skriven u �umi
le�i Cernobil 2.
1285
01:26:49,830 --> 01:26:54,130
Pre 20 godina niko nije mogao
da se pribli�i ovom ogromnom vojnom radaru:
1286
01:26:54,370 --> 01:26:58,570
Skriveno oko Moskve napravljeno da
uoci americke rakete.
1287
01:26:59,910 --> 01:27:02,740
Cinjenica da je uga�en
nakon eksplozije
1288
01:27:02,980 --> 01:27:06,680
pokazuje da je nesreca u Cernobilu
bila zata�kana.
1289
01:27:08,950 --> 01:27:11,940
Kori�tenje oru�ja je u�asna stvar,
1290
01:27:12,190 --> 01:27:14,280
a nuklerano oru�je je cak i gore.
1291
01:27:14,520 --> 01:27:18,220
Cernobil je bila nesreca
koja je ukljucivala jedan reaktor
1292
01:27:18,460 --> 01:27:20,360
- ogranicena nesreca -
1293
01:27:20,600 --> 01:27:22,620
cije su posledice jo� uvek sa nama.
1294
01:27:22,870 --> 01:27:26,320
Imali smo dve bombe:
Hiro�ima i Nagasaki.
1295
01:27:26,570 --> 01:27:30,800
Ipak, posledice
se i danas osecaju.
1296
01:27:34,940 --> 01:27:39,970
Cernobil nam je pokazao istinsku prirodu
nuklearne energije u ljudskim rukama.
1297
01:27:40,450 --> 01:27:43,510
Izracunali smo da na�
najmocniji projektil.
1298
01:27:43,750 --> 01:27:45,690
SS-18,
1299
01:27:46,160 --> 01:27:49,520
je jak kao 100 Cernobila.
1300
01:27:52,430 --> 01:27:57,020
SS-18 bile su bojeve glave
kojih su se Amerikanci najvi�e pla�ili,
1301
01:27:57,270 --> 01:27:59,460
a imali smo ih 2.700.
1302
01:27:59,700 --> 01:28:03,260
A ovo su bili projektili
koje smo namenili Amerikancima.
1303
01:28:03,510 --> 01:28:08,210
2.700!! Zamislite razaranja...
1304
01:28:10,250 --> 01:28:14,050
Gospodin Gorbacov je verovatno
bio u pravu kada je rekao
1305
01:28:15,220 --> 01:28:21,780
da je Cernobil bio velika ilustracija
radioaktivnosti pu�tene s' lanca.
1306
01:28:22,030 --> 01:28:23,650
A u ovom smislu,
1307
01:28:23,890 --> 01:28:26,660
ovo je stvarnija sugestija ljudima
1308
01:28:26,900 --> 01:28:30,130
da nam ne treba
nuklearno oru�je.
1309
01:28:31,630 --> 01:28:33,470
Godinu i po nakon Cernobila,
1310
01:28:33,700 --> 01:28:35,930
Gorbacov je povukao
sve nuklerne bojeve glave
1311
01:28:36,170 --> 01:28:39,440
dometa od 500-5.000km.
1312
01:28:40,880 --> 01:28:41,940
10 godina kasnije
1313
01:28:42,180 --> 01:28:46,010
Sporazum o Zabrani Testiranja Nuklearnih Bombi
potpisan je od strane celog sveta,
1314
01:28:46,250 --> 01:28:48,080
izuzev Indije.
1315
01:28:48,820 --> 01:28:50,810
Cernobil je oznacio
pocetak razoru�avanja
1316
01:28:51,050 --> 01:28:53,680
najvecih svetskih
nuklearnih rivala.
1317
01:28:55,490 --> 01:28:57,960
Cernobil je uverio sve.
1318
01:28:58,190 --> 01:29:00,390
Sovjeti i Amerikanci
1319
01:29:00,630 --> 01:29:04,900
shvatili su jednom za svagda
velicinu nuklearnih vulkana
1320
01:29:05,130 --> 01:29:07,600
na kojima na�e zemlje sede.
1321
01:29:07,870 --> 01:29:11,970
Ne sam na�e dve zemlje,
nego celi svet.
1322
01:29:12,210 --> 01:29:14,540
Celi svet!
1323
01:29:15,710 --> 01:29:16,840
Ipak 20 godina kasnije
1324
01:29:17,080 --> 01:29:18,550
katastrofa u Cernobilu
i lekcije
1325
01:29:18,780 --> 01:29:20,440
izgleda da blede iz secanja...
1326
01:29:20,680 --> 01:29:23,780
U meduvremenu, ispod sve starijeg
sarkofaga reaktora broj 4
1327
01:29:24,020 --> 01:29:25,920
otrov ostaje smrtonosan...
1328
01:29:27,620 --> 01:29:28,950
Od 2001.
1329
01:29:29,190 --> 01:29:33,030
tri reaktora u Cernobilu
su uga�ena jednom za svagda.
1330
01:29:33,460 --> 01:29:35,590
Ali 20 godina nakon eksplozije
1331
01:29:35,830 --> 01:29:39,960
skala dozimetra prelazi sve oznake
u dnu sarkofaga.
1332
01:29:40,900 --> 01:29:42,700
Visoki nivo radioaktivnosti,
1333
01:29:42,940 --> 01:29:47,840
stotinu puta manji od normale, jo� uvek
kontaminira okolno bilje.
1334
01:29:48,340 --> 01:29:51,710
Gradevina je oslabljena
ki�om i erozijom.
1335
01:29:52,220 --> 01:29:53,580
Od njene izgradnje,
1336
01:29:53,820 --> 01:29:56,340
3.000 likvidatora
motrilo je na nju,
1337
01:29:56,590 --> 01:29:58,580
poku�avajuci da ubla�e �tetu.
1338
01:30:01,190 --> 01:30:04,590
Izgradili smo ovaj sarkofag
da traje 30 godina,
1339
01:30:04,830 --> 01:30:07,060
verujuci da bi smo 30 godina
nakon katastrofe,
1340
01:30:07,300 --> 01:30:09,090
mogli izgraditi novi sarkofag
1341
01:30:09,330 --> 01:30:12,600
a da njudi ne moraju da be�e
zbog visokog nivoa radijacije.
1342
01:30:12,840 --> 01:30:16,100
20 godina je pro�lo
a ni�ta nije uradeno.
1343
01:30:16,340 --> 01:30:18,330
Hitno se mora zameniti.
1344
01:30:18,570 --> 01:30:20,470
Ali Ukrajina vi�e
nema para.
1345
01:30:20,710 --> 01:30:21,970
Ni mi.
1346
01:30:22,310 --> 01:30:24,180
Sprema se novi sarkofag.
1347
01:30:24,410 --> 01:30:27,610
Ali njegova izgradnja
vec kasni 10 godina.
1348
01:30:27,850 --> 01:30:30,280
Gradevina visoka 108 m,
1349
01:30:30,520 --> 01:30:33,510
namenjen da u potpunosti
pokrije prvi sarkofag.
1350
01:30:33,760 --> 01:30:35,880
Ko�tace: milijardu dolara.
1351
01:30:36,130 --> 01:30:39,250
Medunarodni fond je uspostavljen
od strane Hansa Bliksa.
1352
01:30:39,500 --> 01:30:42,690
Jo� nismo stavili
novi sarkofag na njega
1353
01:30:42,930 --> 01:30:44,800
koji ce biti spreman
za par godina.
1354
01:30:45,030 --> 01:30:46,130
Kada se to uradi,
1355
01:30:46,370 --> 01:30:52,540
dozvolice im da se kasnije
otklone mase potro�enog goriva,
1356
01:30:52,780 --> 01:30:55,110
istopljeno gorivo
koje je jo� uvek tamo...
1357
01:30:59,650 --> 01:31:01,710
20 godina nakon eksplozije,
1358
01:31:01,950 --> 01:31:03,890
ohladena lava
u jezgru reaktora
1359
01:31:04,120 --> 01:31:07,820
14 m ispod
je i dalje u�asna pretnja.
1360
01:31:08,060 --> 01:31:10,420
I ostace
u narednim godinama.
1361
01:31:15,570 --> 01:31:18,430
Molim se Bogu da se sarkofag
nikada ne obru�i.
1362
01:31:18,670 --> 01:31:21,140
To bi bila najgora stvar
koja se mo�e desiti.
1363
01:31:21,370 --> 01:31:24,530
Jer unutra
ima 100kg plutonijuma.
1364
01:31:24,770 --> 01:31:28,300
Jedan mikrogram je smrtonosna doza
za ljudsko bice.
1365
01:31:28,540 --> 01:31:32,670
To znaci da ima dovoljno plutonijuma
da se otruje 100 miliona ljudi.
1366
01:31:32,920 --> 01:31:35,350
Polu-�ivot plutonijuma,
drugim recima
1367
01:31:35,590 --> 01:31:38,920
vreme koje je potrebno da pola
plutonijuma nestane,
1368
01:31:39,160 --> 01:31:42,280
je 245.000 godina.
1369
01:31:42,530 --> 01:31:45,150
To je ne�to
�to se mo�e smatrati vecnim.
1370
01:31:45,390 --> 01:31:48,390
Ima oblasti
gde vi�e �ivota nece biti...
1371
01:31:51,070 --> 01:31:52,860
Uprkos ovim u�asavajucim upozorenjima
1372
01:31:53,100 --> 01:31:55,370
nuklerano razoru�anje
inicirano Cernobilom
1373
01:31:55,610 --> 01:31:58,300
danas se stavlja
pod znak pitanja.
1374
01:31:58,940 --> 01:32:01,070
Ako nuklearni razvoj za
civilne potrebe
1375
01:32:01,310 --> 01:32:03,640
se namece
kao re�enje problema
1376
01:32:03,880 --> 01:32:06,410
fosilnog goriva i globalnog zagrevanja,
1377
01:32:06,650 --> 01:32:08,170
ovaj nas predeo podseca
1378
01:32:08,420 --> 01:32:11,280
da takva opcija
nije bez posledica.
1379
01:32:11,890 --> 01:32:13,950
Zahteva najvecu pa�nju...
1380
01:32:14,190 --> 01:32:17,720
i jasne informacije
o stvrnim rizicima koje predstavlja.
1381
01:32:18,190 --> 01:32:19,860
Cernobil nas takode podseca
1382
01:32:20,100 --> 01:32:20,990
da ako moramo da �ivimo sa
1383
01:32:21,230 --> 01:32:24,260
radioaktivnosti
i njenim neizbe�nim opasnostima,
1384
01:32:24,500 --> 01:32:26,400
moramo takode da po�tedimo
buduce generacije
1385
01:32:26,640 --> 01:32:29,800
od bilo kog rizika nuklearne apokalipse.
106885
Can't find what you're looking for?
Get subtitles in any language from opensubtitles.com, and translate them here.
Afrikaans
Akan
Albanian
Amharic
Arabic
Armenian
Azerbaijani
Basque
Belarusian
Bemba
Bengali
Bihari
Breton
Bulgarian
Cambodian
Catalan
Cebuano
Cherokee
Chichewa
Chinese (Simplified)
Chinese (Traditional)
Corsican
Croatian
Czech
Danish
Dutch
English
Esperanto
Estonian
Faroese
Finnish
Galician
Georgian
German
Greek
Guarani
Haitian Creole
Hausa
Hawaiian
Hebrew
Hmong
Hungarian
Icelandic
Indonesian
Irish
Italian
Japanese
Kazakh
Kinyarwanda
Kirundi
Kongo
Korean
Krio (Sierra Leone)
Kurdish
Kyrgyz
Laothian
Latin
Latvian
Lithuanian
Luganda
Luo
Luxembourgish
Macedonian
Malagasy
Malay
Maltese
Maori
Mauritian Creole
Moldavian
Mongolian
Myanmar (Burmese)
Montenegrin
Nepali
Norwegian
Pashto
Persian
Polish
Portuguese (Brazil)
Portuguese (Portugal)
Quechua
Romanian
Romansh
Russian
Samoan
Scots Gaelic
Serbian
Sesotho
Setswana
Seychellois Creole
Shona
Sindhi
Sinhalese
Slovak
Slovenian
Somali
Spanish
Swedish
Tajik
Thai
Tigrinya
Tonga
Turkish
Turkmen
Ukrainian
Uzbek
Vietnamese
Welsh
Wolof