Would you like to inspect the original subtitles? These are the user uploaded subtitles that are being translated:
1
00:00:33,920 --> 00:00:35,720
Toen ik programma's ging maken...
2
00:00:35,720 --> 00:00:38,280
waren de oorsprong van het leven
3
00:00:38,280 --> 00:00:41,040
en de DNA-structuur onbekend.
4
00:00:41,040 --> 00:00:44,000
Dat continenten over de aarde
5
00:00:44,000 --> 00:00:46,240
zouden drijven, vond men belachelijk.
6
00:00:48,040 --> 00:00:52,080
Destijds bedreef je wetenschap
in musea en laboratoria.
7
00:00:53,400 --> 00:00:55,160
Dat is nu heel anders.
8
00:00:55,160 --> 00:00:58,880
Nu reizen wetenschappers naar
de verste uithoeken van de aarde.
9
00:01:00,640 --> 00:01:05,400
Door hun ontdekkingen, begrijpen
wij nu dingen die nog niet...
10
00:01:05,400 --> 00:01:08,160
zo lang geleden een mysterie waren.
11
00:01:09,280 --> 00:01:12,200
Al 60 jaar volg ik in de voetstappen
van wetenschappers...
12
00:01:12,200 --> 00:01:16,960
om een aantal van hun inzichten
in film te vertalen.
11
00:01:35,020 --> 00:01:39,564
DE NATUUR DOORGRONDEN
13
00:01:42,800 --> 00:01:44,360
Vroeg in mijn televisie carri�re,
14
00:01:44,360 --> 00:01:48,480
ontmoette ik de bekende Oostenrijkse
wetenschapper Konrad Lorenz,
15
00:01:48,480 --> 00:01:52,200
een van de eersten die probeerde
dierlijk gedrag te doorgronden.
16
00:01:53,960 --> 00:01:55,400
Hij werkte met ganzen,
17
00:01:55,400 --> 00:01:57,040
en hij ontdekte dat...
18
00:01:57,040 --> 00:01:59,920
als hij het eerste was wat kuikens
zagen als ze uit het ei kropen,
19
00:01:59,920 --> 00:02:02,920
bleken hem daarna overal te volgen.
20
00:02:08,080 --> 00:02:11,080
Het was alsof hij
hun moeder was geworden.
21
00:02:15,800 --> 00:02:20,080
Hij noemde dit proces inprenting.
22
00:02:20,080 --> 00:02:23,640
De jongen bleken hem zelfs nog
te volgen als ze volwassen waren.
23
00:02:27,400 --> 00:02:33,480
In 1952 gaf professor Lorenz
een boek uit waarin hij uitlegde...
24
00:02:33,480 --> 00:02:37,760
hoe hij met dieren kon praten en, in
het bijzonder, met de grauwe gans.
25
00:02:37,760 --> 00:02:41,440
Het heette King Solomon's Ring,
en dit is het.
26
00:02:41,440 --> 00:02:43,400
Aan mij de taak om hem live
27
00:02:43,400 --> 00:02:45,520
op televisie daarover te interviewen.
28
00:02:45,520 --> 00:02:49,200
Ik zei: Professor Lorenz, ik begrijp
29
00:02:49,200 --> 00:02:51,520
dat u
de taal van de grauwe gans spreekt,
30
00:02:51,520 --> 00:02:53,680
hier heb ik een grauwe gans,
31
00:02:53,680 --> 00:02:55,120
zodat je er even mee kan praten.
32
00:02:55,120 --> 00:02:57,040
De gans was uit z'n doen,
33
00:02:57,040 --> 00:02:59,400
sloeg met z'n vleugels en deed prrt,
34
00:02:59,400 --> 00:03:04,680
Lorenz zei: "Oh jeetje, op m'n broek".
35
00:03:04,680 --> 00:03:07,400
Beschaamd pakte hij z'n zakdoek.
36
00:03:07,400 --> 00:03:12,200
Daarna snoot hij z'n neus, en er kwam
37
00:03:12,200 --> 00:03:14,800
een veeg ganzenpoep op z'n wang.
38
00:03:14,800 --> 00:03:17,960
Ik moest hem serieuze vragen stellen
39
00:03:17,960 --> 00:03:21,840
over dierlijk gedrag terwijl
hij onder de ganzenpoep zat.
40
00:03:21,840 --> 00:03:25,000
Hij zag de grap er wel van in,
want na het gesprek,
41
00:03:25,000 --> 00:03:28,520
pakte hij z'n boek en tekende
hij de hele gebeurtenis
42
00:03:28,520 --> 00:03:30,560
voor in het boek, als geschenk aan mij.
43
00:03:34,680 --> 00:03:37,760
Tegenwoordig maken filmmakers
dankbaar gebruik van...
44
00:03:37,760 --> 00:03:39,360
inprentingtechniek voor eigen doeleinden.
45
00:03:42,640 --> 00:03:46,920
Rose Buck was het eerste levende
schepsel dat deze ganzen zagen.
46
00:03:46,920 --> 00:03:50,760
En ze bleven bij haar.
Ze deelden zelfs het bed met haar.
47
00:03:53,800 --> 00:03:55,320
Wie ben ik?
48
00:03:58,320 --> 00:04:00,280
Ga maar.
49
00:04:00,280 --> 00:04:02,680
Goed zo! Kom maar!
50
00:04:02,680 --> 00:04:06,200
En ze volgen haar overal.
51
00:04:06,200 --> 00:04:07,280
Lopend...
52
00:04:08,880 --> 00:04:12,520
en uiteindelijk zelfs vliegend.
53
00:04:35,160 --> 00:04:37,720
Dit zijn grauwe ganzen.
54
00:04:37,720 --> 00:04:42,440
Dezelfde soort
waarmee Konrad Lorenz werkte.
55
00:04:42,440 --> 00:04:44,640
Ze volgen mij,
want net als zijn ganzen...
56
00:04:44,640 --> 00:04:47,240
was het eerste wat ze zagen een mens.
57
00:04:50,280 --> 00:04:53,120
En die mens is natuurlijk Rose.
59
00:05:23,480 --> 00:05:27,640
Ze vliegen in een rechte lijn
achter elkaar,
60
00:05:27,640 --> 00:05:31,040
net als in het wild.
61
00:05:31,040 --> 00:05:32,960
Dat is omdat er een enige turbulentie
62
00:05:32,960 --> 00:05:35,360
ontstaat achter de vleugel,
63
00:05:35,360 --> 00:05:39,480
die het dier erachter meer lift geeft.
64
00:05:39,480 --> 00:05:42,880
Door zo te vliegen, besparen ze energie.
65
00:05:42,880 --> 00:05:46,840
We had kunnen dromen
dat het mogelijk zou zijn...
66
00:05:46,840 --> 00:05:51,320
om gewoon naast ze te zitten
terwijl ze dat doen?
67
00:05:51,320 --> 00:05:52,640
Kijk nou toch.
68
00:05:52,640 --> 00:05:53,800
Is het niet prachtig?
69
00:06:13,720 --> 00:06:16,000
De ontdekking van inprenting was ook
70
00:06:16,000 --> 00:06:19,000
een zegen voor anderen dan filmmakers.
71
00:06:19,000 --> 00:06:23,120
Het wierp niet alleen licht
op het gedrag van vogels...
72
00:06:23,120 --> 00:06:25,880
maar op dat van dieren in het algemeen.
73
00:06:25,880 --> 00:06:28,760
Ook van zoogdieren. En van ons.
74
00:06:30,760 --> 00:06:32,840
Maar in de jaren 50...
75
00:06:32,840 --> 00:06:36,920
pakten andere wetenschappers zelfs
meer verbijsterende problemen aan.
76
00:06:39,800 --> 00:06:44,760
Wij wisten bijvoorbeeld bijna niets over
dat grootste mysterie van allemaal,
77
00:06:44,760 --> 00:06:46,320
de oorsprong van het leven.
78
00:06:46,320 --> 00:06:51,160
En in 1952, het jaar dat ik bij de
televisie kwam,
79
00:06:51,160 --> 00:06:54,960
besloot een jonge afgestudeerde student
aan de Universiteit van Chicago,
80
00:06:54,960 --> 00:06:56,960
Stanley Miller, om te proberen
81
00:06:56,960 --> 00:07:01,080
de omstandigheden van de vroege aarde
na te bootsen in het laboratorium.
82
00:07:05,360 --> 00:07:09,960
Het was een opmerkelijk ambitieus
project voor een 22-jarige student.
83
00:07:17,960 --> 00:07:20,320
Hij gebruikte materiaal als dit.
84
00:07:20,320 --> 00:07:23,440
In de onderste kolf zit kokend water.
85
00:07:23,440 --> 00:07:27,120
Stoom stijgt eruit op door deze buisjes
86
00:07:27,120 --> 00:07:30,520
en gaat naar deze kolf hier,
87
00:07:30,520 --> 00:07:32,920
die hij vulde met een mengsel van gassen,
88
00:07:32,920 --> 00:07:34,760
methaan, ammoniak en waterstof,
89
00:07:34,760 --> 00:07:38,400
die verondersteld werden aanwezig
te zijn in de vroege atmosfeer.
90
00:07:38,400 --> 00:07:42,880
En daardoor liet hij een elektrische
ontlading gaan...
91
00:07:42,880 --> 00:07:47,000
vanuit deze twee elektrodes,
om de bliksem na te bootsen.
92
00:07:47,000 --> 00:07:51,280
Stanley Miller werkte met een deadline.
93
00:07:51,280 --> 00:07:54,360
Zijn professor had hem zes
maanden tijd gegeven.
94
00:07:54,360 --> 00:07:56,840
Waren er geen resultaten na die tijd,
95
00:07:56,840 --> 00:07:59,240
moest hij afzien van deze experimenten
96
00:07:59,240 --> 00:08:03,680
en terug aan het werk gaan aan zijn
thesis, die over meteorieten ging.
97
00:08:19,000 --> 00:08:21,000
Maar zijn intu�tie bleek juist.
98
00:08:36,280 --> 00:08:40,880
Een week later vond hij een bruine
vloeistof op de bodem van de kolf.
99
00:08:40,880 --> 00:08:44,960
Het bevatte aminozuren, de bouwstenen
van het leven.
100
00:08:44,960 --> 00:08:49,400
Stanley Miller had aangetoond dat de
eerste stappen op de weg...
101
00:08:49,400 --> 00:08:52,960
naar leven spontaan konden zijn gebeurd.
102
00:09:03,960 --> 00:09:05,960
Omstandigheden die lijken op die,
103
00:09:05,960 --> 00:09:10,400
welke Miller cre�erde in zijn
laboratorium, bestaan vandaag
104
00:09:10,400 --> 00:09:14,000
in de natuur, in
vulkanische warmwaterbronnen.
105
00:09:15,320 --> 00:09:20,560
Dus toe we in 1979 een reeks gingen
maken die "Life on Earth" heette,
106
00:09:20,560 --> 00:09:24,360
leek het een goed idee om ons
verhaal te beginnen naast
107
00:09:24,360 --> 00:09:27,800
zo'n warmwaterbron in Yellowstone
National Park, Wyoming.
108
00:09:29,400 --> 00:09:33,720
En deze bronnen worden gekleurd door
een hele vari�teit aan tinten,
109
00:09:33,720 --> 00:09:36,720
door de florerende micro-organismen.
110
00:09:36,720 --> 00:09:39,440
Micro-organismen die er bijna identiek
uitzien...
111
00:09:39,440 --> 00:09:42,040
aan enkele van de vroegste fossielen
die we kennen.
112
00:09:45,040 --> 00:09:47,600
Maar zelfs terwijl we "Life on Earth"
aan het opnemen waren,
113
00:09:47,600 --> 00:09:50,480
was er een gedenkwaardige ontdekking,
114
00:09:50,480 --> 00:09:54,080
��n die een andere locatie suggereerde
voor de oorsprong van het leven.
115
00:09:58,080 --> 00:10:01,920
In 1979 daalde de diepzeeduikboot Alvin,
116
00:10:01,920 --> 00:10:05,000
aan 't werk vlakbij de Galapagos Eilanden,
meer dan 2,000 meter af naar...
117
00:10:05,000 --> 00:10:08,280
de bodem van de Grote Oceaan.
118
00:10:10,000 --> 00:10:13,000
Zijn missie was het filmen van
vulkanische activiteit.
119
00:10:16,120 --> 00:10:18,720
Maar in plaats van een dor
vulkanische landschap,
120
00:10:18,720 --> 00:10:22,200
onthulden de schijnwerpers een hele
gemeenschap van tot nu toe onbekende...
121
00:10:22,200 --> 00:10:25,000
dieren leefden in deze zwarte wereld.
122
00:10:26,920 --> 00:10:31,040
Er waren reusachtige kokerwormen van
bijna een meter lang, en daartussen,
123
00:10:31,040 --> 00:10:32,800
kleine visjes en krabben.
124
00:10:35,640 --> 00:10:38,000
Maar waar leefden al deze wezens van,
125
00:10:38,000 --> 00:10:40,480
zo ver van de energie van de zon?
126
00:10:43,160 --> 00:10:46,040
Pluimen van superheet water
spoten vanuit het gesmolten gesteente
127
00:10:46,040 --> 00:10:50,160
diep in de aardkorst, in de koude zee,
128
00:10:50,160 --> 00:10:53,080
en de chemische bestanddelen die
ze meedragen...
129
00:10:53,080 --> 00:10:56,360
werden afgezet als grote
rotsachtige torens.
130
00:11:01,720 --> 00:11:05,640
Een deel van de opgeloste chemicali�n
dienden als voedsel voor bacteri�n.
131
00:11:07,000 --> 00:11:10,880
De bacteri�n zijn voedsel voor de
kokerwormen en zijn op hun beurt,
132
00:11:10,880 --> 00:11:13,680
zijn voedsel voor de krabben en vissen.
133
00:11:17,360 --> 00:11:19,800
Meer van deze verbazingwekkende
ecosystemen
134
00:11:19,800 --> 00:11:22,360
werden nu ook elders ontdekt
in de oceanen van de wereld,
135
00:11:22,360 --> 00:11:26,080
elk met zijn eigen unieke bewoners.
136
00:11:32,920 --> 00:11:37,600
Het is duidelijk dat gebeurtenissen zoals
deze een ondersteuning zouden kunnen zijn
137
00:11:37,600 --> 00:11:42,000
voor de eerste micro-organismen die
verschenen in de oerzee�n
138
00:11:42,000 --> 00:11:43,600
bijna 4.000 miljoen jaar geleden.
139
00:11:47,560 --> 00:11:50,400
Maar, zo ja, hoe konden deze vroege
vormen van leven aanleiding geven...
140
00:11:50,400 --> 00:11:53,280
tot de grote verscheidenheid van
wezens die vandaag leven?
141
00:11:55,480 --> 00:11:59,600
Dat probleem houdt denkers al bezig sinds
het allereerste begin van de wetenschap.
142
00:12:05,240 --> 00:12:08,960
In de 19e eeuw stond de zo�logie
nog in het stadium...
143
00:12:08,960 --> 00:12:12,240
van het verzamelen en identificeren
van soorten.
144
00:12:12,240 --> 00:12:15,200
Mensen gingen naar de wildere delen
van de wereld...
145
00:12:15,200 --> 00:12:17,960
schoten een dier af, vaak hoe groter,
hoe beter,
146
00:12:17,960 --> 00:12:22,400
en brachten het vervolgens mee terug om
te worden gemeten en ge�dentificeerd.
147
00:12:22,400 --> 00:12:26,680
En hier in de opslagruimtes van het
Natural History Museum van Londen,
148
00:12:26,680 --> 00:12:29,280
kan je enkele van de vruchten
van hun inspanningen zien.
149
00:12:30,280 --> 00:12:33,680
Deze specimens, zorgvuldig gerangschikt
in groepen van vergelijkbare soorten,
150
00:12:33,680 --> 00:12:37,880
vormen samen een catalogus van het
leven op de planeet.
151
00:12:41,120 --> 00:12:45,080
Het was Charles Darwin die deze
enorme catalogus een betekenis gaf
152
00:12:45,080 --> 00:12:48,760
met zijn theorie van evolutie
door natuurlijke selectie.
153
00:12:48,760 --> 00:12:51,560
En in 1979,
154
00:12:51,560 --> 00:12:55,520
gebruikten we die theorie als basis
voor de televisiereeks
155
00:12:55,520 --> 00:12:59,440
die het geheel van natuurwereld omvatte
en die wij "Life on Earth" noemden.
156
00:13:06,840 --> 00:13:08,160
Er bestaan vier miljoen
157
00:13:08,160 --> 00:13:10,640
verschillende dieren en planten op aarde.
158
00:13:10,640 --> 00:13:15,600
Vier miljoen verschillende oplossingen
om in leven te blijven.
159
00:13:15,600 --> 00:13:19,840
Dit verhaal vertelt hoe een aantal
is geworden zoals ze zijn.
160
00:13:27,560 --> 00:13:28,880
In het begin van de reeks,
161
00:13:28,880 --> 00:13:32,600
ging ik naar Galapagos om te gaan
kijken naar de dieren die...
162
00:13:32,600 --> 00:13:36,840
Darwin voorzagen van bewijsmateriaal
voor zijn theorie, de reuzenschildpadden.
163
00:13:41,240 --> 00:13:42,360
Deze hier, bijvoorbeeld,
164
00:13:42,360 --> 00:13:46,360
met z'n diepe, afgeronde schild,
komt van een nat eiland...
165
00:13:46,360 --> 00:13:49,360
waar ze zich met grondvegetatie voedt.
166
00:13:51,960 --> 00:13:55,840
Deze daarentegen, heeft een
verhoging vooraan aan het schild...
167
00:13:55,840 --> 00:13:59,200
zodat hij z'n lange nek
omhoog kan bewegen.
168
00:13:59,200 --> 00:14:02,720
Hij komt van een droog eiland waar
de schildpadden zich moeten rekken...
169
00:14:02,720 --> 00:14:07,400
om het enige beschikbare voedsel te
bereiken, de taken van bomen en cactussen.
170
00:14:07,400 --> 00:14:11,080
Darwin vermoedde dat soorten
niet altijd gelijk bleven.
171
00:14:11,080 --> 00:14:15,080
Misschien hadden deze schildpadden
��n voorouder...
172
00:14:15,080 --> 00:14:20,760
en waren ze aangepast aan
de omstandigheden op hun eiland.
173
00:14:23,040 --> 00:14:26,320
De verschillen die Darwin opmerkte
174
00:14:26,320 --> 00:14:29,800
bij deze Galapagosdieren, waren
uiteraard vrij minimaal.
175
00:14:29,800 --> 00:14:32,760
Maar als zij konden ontwikkelen, is het
dan niet mogelijk dat,
176
00:14:32,760 --> 00:14:35,080
over een periode van miljoenen jaren,
177
00:14:35,080 --> 00:14:37,120
een hele serie van zulke aanpassingen
178
00:14:37,120 --> 00:14:40,080
leidde tot een revolutionaire verandering?
179
00:14:41,560 --> 00:14:46,080
Hij suggereerde dat er een mechanisme
180
00:14:46,080 --> 00:14:48,080
was dat dat veroorzaakte.
181
00:14:48,080 --> 00:14:50,920
En dat noemde hij natuurlijke selectie.
182
00:14:53,440 --> 00:14:57,320
Darwin had verklaard hoe
verschillende soorten ontstaan waren.
183
00:14:58,560 --> 00:15:01,360
Hij stelde dat al het leven verwant was
184
00:15:01,360 --> 00:15:03,160
en ��n gemeenschappelijke oorsprong had.
185
00:15:05,200 --> 00:15:08,400
Dat impliceerde dat er
tussenvormen moesten zijn.
186
00:15:08,400 --> 00:15:10,800
Aanknopingspunten tussen
de grote diergroepen.
187
00:15:12,760 --> 00:15:17,120
E�n levende link tussen vissen
en amfibie�n...
188
00:15:17,120 --> 00:15:21,320
was al ontdekt in de rivieren
van Noord-Australi�, de longvis.
189
00:15:22,640 --> 00:15:25,240
Hij leeft in water, als een gewone vis...
190
00:15:25,240 --> 00:15:28,440
maar hij kan ook ademen door een zak
in de keel,
191
00:15:28,440 --> 00:15:29,680
een soort eenvoudige long.
192
00:15:31,920 --> 00:15:35,240
Hij duwt zich voort over de bodem
van de rivier met twee paar...
193
00:15:35,240 --> 00:15:40,480
gespierde vinnen, lag op zijn lichaam,
die fungeren als eenvoudige benen.
194
00:15:40,480 --> 00:15:44,120
Maar het effectieve vroege wezen dat
des chakle vormde tussen vissen
195
00:15:44,120 --> 00:15:48,440
en de eerste landdieren,
is pas vrij kort geleden ontdekt.
196
00:15:49,520 --> 00:15:53,520
Fossielen van vissen, die lijken
op deze Australische longvissen...
197
00:15:53,520 --> 00:15:59,240
zijn gevonden in 400 miljoen
jaar oude rotsen.
198
00:15:59,240 --> 00:16:03,480
We weten vrij zeker dat die vroegere
vissen lucht konden ademen.
199
00:16:04,560 --> 00:16:08,680
Maar konden ze uit het water komen
en aan land gaan?
200
00:16:09,840 --> 00:16:13,760
Hoe deden ze dat? Dat wist niemand.
201
00:16:13,760 --> 00:16:15,640
Er was een ontbrekende schakel.
202
00:16:16,920 --> 00:16:20,840
En toen werd dit gevonden, in 2004.
203
00:16:23,480 --> 00:16:27,520
Deze is gevonden in Arctisch Canada
204
00:16:27,520 --> 00:16:30,360
en hij werd Tiktaalik genoemd.
205
00:16:31,840 --> 00:16:34,400
Even groot als een longvis...
206
00:16:34,400 --> 00:16:40,920
maar met een afgeplatte schedel
en een rij vervaarlijk uitziende tanden.
207
00:16:40,920 --> 00:16:42,120
En de ledematen?
208
00:16:42,120 --> 00:16:45,720
Daarvan zijn er meerdere gevonden,
209
00:16:45,720 --> 00:16:47,480
en dit is er een van.
210
00:16:47,480 --> 00:16:51,920
Hij had een vlezige basis,
net als een longvis.
211
00:16:51,920 --> 00:16:56,080
Maar er zat ook een gewricht in het
midden van de ledemaat.
212
00:16:56,080 --> 00:17:01,600
Een elleboog. En aan het eind
zat een rij vingers.
213
00:17:01,600 --> 00:17:04,920
Dit was vrijwel zeker
de eerste ledemaat...
214
00:17:04,920 --> 00:17:08,720
waarmee een schepsel
zich op het land begaf.
215
00:17:11,120 --> 00:17:15,280
Tiktaalik leek waarschijnlijk op de
amfibie�n van nu,
216
00:17:15,280 --> 00:17:16,840
zoals salamanders.
217
00:17:16,840 --> 00:17:19,600
De link tussen vissen en landdieren
218
00:17:19,600 --> 00:17:22,080
was nu gevonden.
219
00:17:22,080 --> 00:17:25,560
Er was weer een stukje van de puzzel
van het leven gevonden.
220
00:17:28,480 --> 00:17:32,680
Zestig jaar geleden was er
nog een raadselachtige puzzel:
221
00:17:32,680 --> 00:17:35,840
De vreemde verspreiding
van dieren over onze planeet.
222
00:17:38,960 --> 00:17:42,640
Waarom komen nauw verwante
groepen dieren voor...
223
00:17:42,640 --> 00:17:44,280
aan weerszijden van een oceaan,
224
00:17:44,280 --> 00:17:46,560
zoals in West-Afrika en Zuid-Amerika?
225
00:17:49,120 --> 00:17:51,680
Vogels kunnen over de oceaan vliegen.
226
00:17:51,680 --> 00:17:54,480
Zoogdieren en reptielen kunnen op...
227
00:17:54,480 --> 00:17:59,040
vlotten van vegetatie zijn weggedreven,
maar hoe zit het dan met kikkers?
228
00:17:59,040 --> 00:18:02,120
Kikkers zoals deze.
229
00:18:02,120 --> 00:18:05,440
Kikkers hebben een poreuze huid.
Voor hen is zout water giftig.
230
00:18:05,440 --> 00:18:09,320
Ze zijn dus niet over de zee gedreven.
231
00:18:09,320 --> 00:18:14,000
Dus misschien zijn niet de kikkers
verhuisd, maar de continenten.
232
00:18:20,160 --> 00:18:23,320
Dat was de suggestie die werd besproken
233
00:18:23,320 --> 00:18:26,720
toen ik geologiestudent was in Cambridge
in 1945.
234
00:18:28,280 --> 00:18:32,440
Zou het kunnen dat de continenten van de
aarde fragmenten waren van een veel...
235
00:18:32,440 --> 00:18:36,480
groter supercontinent dat, over de
miljoenen jaren heen uiteen was gedreven?
236
00:18:40,000 --> 00:18:44,600
Dus vroeg ik de professor van geologie
hier op de Cambridge Universiteit...
237
00:18:44,600 --> 00:18:48,720
waarom hij ons, studenten, niets
vertelde over die mogelijkheid.
238
00:18:48,720 --> 00:18:51,120
En hij antwoordde, nogal luchtig,
239
00:18:51,120 --> 00:18:54,120
"Als je kan aantonen dat er
een kracht is...
240
00:18:54,120 --> 00:18:59,480
die een continent een millimeter kan
verschuiven, zal ik dat overwegen.
241
00:18:59,480 --> 00:19:03,440
Maar tot dan, is het idee
een droombeeld, jongen."
242
00:19:05,640 --> 00:19:10,640
Toen ik in 1984 "The Living Planet"
maakte,
243
00:19:10,640 --> 00:19:12,400
was het antwoord duidelijk.
244
00:19:12,400 --> 00:19:13,920
En ik dacht...
245
00:19:13,920 --> 00:19:15,960
dat een dramatische manier
om het te onthullen,
246
00:19:15,960 --> 00:19:18,600
was om in het hoogste gebergte
op aarde te gaan staan,
247
00:19:18,600 --> 00:19:20,680
de Himalaya.
248
00:19:22,440 --> 00:19:28,040
Ze werden zo'n 65 miljoen jaar geleden
naar hun huidige hoogte gedrukt...
249
00:19:28,040 --> 00:19:30,400
vanaf de zeebodem.
250
00:19:30,400 --> 00:19:34,880
Wat is het bewijs
voor die ongelooflijke bewering?
251
00:19:34,880 --> 00:19:38,320
Dat is hier werkelijk overal te vinden.
252
00:19:43,520 --> 00:19:47,400
Deze hellingen liggen bezaaid...
253
00:19:48,520 --> 00:19:50,280
met fragmenten...
254
00:19:52,080 --> 00:19:53,280
.. zoals deze.
255
00:19:54,880 --> 00:19:59,760
Dit is duidelijk een versteende schelp.
Een fossiel.
256
00:19:59,760 --> 00:20:03,040
But I'm about as far as possible as it is to be from the sea.
257
00:20:03,040 --> 00:20:05,440
Ik ben niet enkel in het midden van Azi�,
258
00:20:05,440 --> 00:20:07,520
honderden kilometers ver van de zee,
259
00:20:07,520 --> 00:20:11,280
en sta ook nog ruim drie
kilometer boven zeeniveau.
260
00:20:11,280 --> 00:20:16,240
Welke krachten hebben de zeebodem
tot deze hoogte opgestuwd?
261
00:20:16,240 --> 00:20:19,280
We weten nu dat deze krachten
nog steeds actief zijn.
262
00:20:25,120 --> 00:20:31,280
Deze IJslandse vulkanen barsten uit
door enorme scheuren, of barsten,
263
00:20:31,280 --> 00:20:33,640
die regelmatig opengaan, in een lijn
264
00:20:33,640 --> 00:20:36,520
die dwars over het eiland loopt.
265
00:20:36,520 --> 00:20:40,840
Die lijn is het noordelijke deel
266
00:20:40,840 --> 00:20:44,520
van een lange zwakke plek
die vele duizenden kilometers...
267
00:20:44,520 --> 00:20:47,960
vanuit IJsland naar het zuiden loopt,
over het gehele aardoppervlak.
268
00:20:50,520 --> 00:20:54,600
Het gewicht van
deze gesmolten stukken steen...
269
00:20:54,600 --> 00:20:57,280
voorkomt dat ze van de vulkaanopening
worden weggeblazen.
270
00:20:57,280 --> 00:21:01,440
Ze kunnen dus niet
plotseling onze kant op komen.
271
00:21:01,440 --> 00:21:05,960
Stukken lava ter grootte
van een koffer...
272
00:21:05,960 --> 00:21:08,800
ploften neer in de asvlakte
waar wij stonden.
273
00:21:08,800 --> 00:21:12,280
Je zag ze roodgloeiend van de hitte
in de as neerkomen.
274
00:21:12,280 --> 00:21:17,440
De vraag was, hoe dichtbij je kon
komen.
275
00:21:17,440 --> 00:21:20,920
Nou, we kwamen behoorlijk dichtbij,
toen er een brok lava...
276
00:21:20,920 --> 00:21:24,080
een meter achter me viel,
277
00:21:24,080 --> 00:21:26,880
werd het tijd om te vertrekken.
278
00:21:29,880 --> 00:21:32,200
Nu weten we dat zulke uitbarstingen...
279
00:21:32,200 --> 00:21:36,440
maar dan op de zeebodem
het mysterie konden verklaren.
280
00:21:38,400 --> 00:21:41,400
Gesmolten gesteente stijgt op
vanaf de aardkern.
281
00:21:44,120 --> 00:21:48,520
Bij het oppervlak gaat het gesteente
opzij, twee kanten op.
282
00:21:49,560 --> 00:21:50,880
Het begint minder heet te worden.
283
00:21:52,880 --> 00:21:57,120
Het koelere gesteente zakt
uiteindelijk weer naar beneden.
284
00:21:58,320 --> 00:22:00,240
Door dit verspreidingsproces
285
00:22:00,240 --> 00:22:03,600
wordt de aardkorst heel
langzaam uit elkaar getrokken.
286
00:22:05,520 --> 00:22:09,280
En dat zorgt ervoor dat de continenten
in beweging komen.
287
00:22:12,200 --> 00:22:16,440
Wat in m'n jeugd
nog een speculatieve theorie was...
288
00:22:16,440 --> 00:22:18,280
is nu algemeen aanvaard:
289
00:22:18,280 --> 00:22:20,120
Continenten bewegen echt.
290
00:22:22,120 --> 00:22:25,280
Het Indiase subcontinent schoof
noordwaarts,
291
00:22:25,280 --> 00:22:29,040
en duwde afzettingen van
de zeebodem voor zich uit,
292
00:22:29,040 --> 00:22:31,840
waardoor de Himalaya ontstond.
293
00:22:32,840 --> 00:22:36,920
Zo belandde m'n gefossiliseerde schelp
in meer dan...
294
00:22:36,920 --> 00:22:38,440
drie kilometer hoge bergen.
295
00:22:41,680 --> 00:22:45,960
De drift der continenten verklaart de
296
00:22:45,960 --> 00:22:48,800
verspreiding van dieren over de aarde.
297
00:22:48,800 --> 00:22:52,480
Maar wat verklaart
het gedrag van dieren?
298
00:22:52,480 --> 00:22:56,000
Ook dat was het onderwerp van onderzoek
299
00:22:56,000 --> 00:22:57,560
in de laatste decennia.
300
00:22:57,560 --> 00:23:01,240
Vooral de manier waarop ze
met elkaar communiceren.
301
00:23:01,240 --> 00:23:05,440
Door dat te filmen, kreeg ik de kans
om mee te praten.
302
00:23:08,960 --> 00:23:12,800
Een Magelhaenspecht klopt twee
keer op een boom om te zeggen...
303
00:23:12,800 --> 00:23:17,080
dat dat deel van het bos van hem is.
304
00:23:17,080 --> 00:23:19,000
En als een ander het claimt,
305
00:23:19,000 --> 00:23:21,920
klopt hij terug en gaat hij
op onderzoek uit.
306
00:23:40,400 --> 00:23:43,720
Oorverdovend zingende
mannetjescicaden worden gelokt...
307
00:23:43,720 --> 00:23:46,760
door een geluid dat het vrouwtje
met de vleugels maakt...
308
00:23:46,760 --> 00:23:48,800
dat lijkt op knippende vingers.
309
00:23:55,120 --> 00:23:56,600
Kan ik je terug laten komen?
310
00:23:57,920 --> 00:24:00,800
Het mannetje wil daar meer van weten.
311
00:24:00,800 --> 00:24:03,760
Kom je deze kant op?
312
00:24:07,680 --> 00:24:12,920
Dat geluid. Afschuwelijk.
313
00:24:14,400 --> 00:24:17,760
In Minnesota is het niet moeilijk
om een wolf te roepen.
317
00:24:30,560 --> 00:24:32,840
Op Lord Howe Island in Australi�
318
00:24:32,840 --> 00:24:35,040
kan je heel andere gesprekken voeren.
320
00:24:40,520 --> 00:24:43,840
Niemand weet waarom...
321
00:24:43,840 --> 00:24:46,160
maar als je hier vreemde geluiden maakt,
322
00:24:46,160 --> 00:24:48,840
vallen er zeevogels uit de lucht.
325
00:25:05,200 --> 00:25:06,960
En in Florida...
326
00:25:06,960 --> 00:25:11,800
kan je hagedissen
op een spiegel laten reageren.
327
00:25:11,800 --> 00:25:14,920
Ja, zo.
328
00:25:14,920 --> 00:25:17,240
Het hele ritueel.
329
00:25:20,520 --> 00:25:23,560
Allemaal vrij simpele signalen,
330
00:25:23,560 --> 00:25:28,120
maar in de jaren '90 bleek uit onderzoek
dat sommige apen
331
00:25:28,120 --> 00:25:31,480
zelfs een rudimentair vocabulaire hebben.
332
00:25:33,760 --> 00:25:37,840
Bij zonsopgang komen vervetapen
uit de bomen...
333
00:25:37,840 --> 00:25:40,520
om op de grond voedsel te zoeken.
334
00:25:43,120 --> 00:25:45,720
Hier beneden zijn ze uiteraard
kwetsbaarder
335
00:25:45,720 --> 00:25:50,040
dan in de bomen, maar er staat
er altijd eentje op wacht.
336
00:25:55,760 --> 00:25:58,360
Een python.
337
00:25:58,360 --> 00:26:01,400
De bewaker roept
iets wat "slang" betekent.
339
00:26:11,000 --> 00:26:14,400
Dit geluid wordt alleen gebruikt
als er een slang opduikt.
340
00:26:14,400 --> 00:26:18,360
Een woord, kun je zeggen en als
andere vervets het horen,
341
00:26:18,360 --> 00:26:20,640
weten ze meteen welk gevaar er dreigt.
342
00:26:24,560 --> 00:26:29,040
Een roep met zo'n specifieke betekenis
is zeldzaam bij dieren.
343
00:26:29,040 --> 00:26:32,120
Vervetapen hebben er meerdere.
344
00:26:37,440 --> 00:26:40,120
Deze roep betekent:
Gevaar vanuit de lucht.
345
00:26:41,440 --> 00:26:43,880
Ze vluchten tussen de takken,
346
00:26:43,880 --> 00:26:47,920
waar de adelaar niet komt omdat hij
dan z�n vleugels kan beschadigen.
347
00:26:53,720 --> 00:26:57,000
De apen slaken woedende kreten
348
00:26:57,000 --> 00:27:00,320
tussen de veilige takken en eentje
is zelfs zo dapper
349
00:27:00,320 --> 00:27:02,720
om een bliksemaanval uit te voeren.
350
00:27:10,920 --> 00:27:14,440
Communicatie tussen mannetjes
en vrouwtjes van een soort...
351
00:27:14,440 --> 00:27:17,840
met geluiden en visuele signalen...
352
00:27:17,840 --> 00:27:20,720
fascineert natuurkenners al lang,
353
00:27:20,720 --> 00:27:23,000
en dat was zeker zo in de 19e eeuw.
354
00:27:24,200 --> 00:27:26,600
Toen ik een jongen van negen was,
355
00:27:26,600 --> 00:27:31,160
las ik een boek dat me hevig
in vervoering bracht. Dit is het.
356
00:27:31,160 --> 00:27:33,840
Het heet "The Malay Archipelago:
357
00:27:33,840 --> 00:27:37,800
The Land of the Orangutan and
The Bird of Paradise",
358
00:27:37,800 --> 00:27:41,080
van Alfred Russel Wallace.
359
00:27:41,080 --> 00:27:45,480
Het bevatte ��n bijzonder
opwindende illustratie.
360
00:27:45,480 --> 00:27:49,080
Dit is hem.
Leden van een inheemse stam...
361
00:27:49,080 --> 00:27:53,000
jagen op paradijsvogels
die in de bomen hun veren opzetten.
362
00:27:53,000 --> 00:27:55,880
Ik droomde dat ik daar op een dag heen...
363
00:27:55,880 --> 00:28:00,000
kon gaan om het met eigen ogen te zien.
364
00:28:00,000 --> 00:28:02,880
Dat deed ik in 1957.
365
00:28:07,120 --> 00:28:09,840
Vanuit de hoofdstad van Nieuw-Guinea,
Port Moresby,
366
00:28:09,840 --> 00:28:11,400
charterden we een vliegtuig...
367
00:28:11,400 --> 00:28:12,480
en vlogen landinwaarts...
368
00:28:12,480 --> 00:28:16,520
naar een gebied dat nog
als behoorlijk wild werd gezien.
369
00:28:16,520 --> 00:28:19,520
Na een uur vliegen, naderden we
het midden...
370
00:28:19,520 --> 00:28:21,600
van het gebergte toen we plots...
371
00:28:21,600 --> 00:28:26,160
een vruchtbare vallei met bergen
eromheen zagen.
372
00:28:26,160 --> 00:28:29,240
Dit was ons reisdoel. Hier gingen we
373
00:28:29,240 --> 00:28:33,000
de komende maanden werken.
De vallei van de rivier de Waghi.
374
00:28:35,000 --> 00:28:38,480
Het Waghi volk kende de
paradijsvogels zeker wel!
375
00:28:38,480 --> 00:28:40,440
Ze gebruikten de veren als betaalmiddel.
376
00:28:40,440 --> 00:28:44,640
Ze vormden een essentieel onderdeel
van alle belangrijke transacties.
377
00:28:48,320 --> 00:28:50,560
Ik zag een ceremoni�le dans
378
00:28:50,560 --> 00:28:52,920
waarbij elke man zich had versierd...
379
00:28:52,920 --> 00:28:57,440
met de sierveren van
ten minste 30 paradijsvogels.
380
00:28:57,440 --> 00:29:01,040
Ik keek naar de overblijfselen
van 20.000 dode vogels.
381
00:29:01,040 --> 00:29:03,720
Er werd zo hevig op gejaagd,
382
00:29:03,720 --> 00:29:06,440
dat we weinig kans maakten
ze hier aan te treffen.
383
00:29:08,280 --> 00:29:11,040
De cameraman Charles Lagus en ik
384
00:29:11,040 --> 00:29:14,360
besloten naar een wilder
gebied in het noorden te gaan.
385
00:29:16,240 --> 00:29:18,920
Toen we na een zware tocht boven
waren,
386
00:29:18,920 --> 00:29:22,360
aan de rand van de vallei,
stuitten we op problemen.
387
00:29:22,360 --> 00:29:27,040
Tot m'n schrik weigerden de mannen
om verder te gaan.
388
00:29:27,040 --> 00:29:32,680
Ze zeiden heel beslist dat dit
de grens van hun stamgebied was.
389
00:29:32,680 --> 00:29:35,240
Ik dacht dat we niet genoeg betaalden
390
00:29:35,240 --> 00:29:38,720
en dat wat extra zout wel zou helpen.
391
00:29:38,720 --> 00:29:43,880
Maar nee, dat het volk dat voorbij dat
punt leefde
392
00:29:43,880 --> 00:29:48,400
uit slechte mensen bestond.
Dat ze mensen aten, zeiden ze.
393
00:29:48,400 --> 00:29:49,960
We gaan er niet heen.
394
00:29:49,960 --> 00:29:54,440
En ik zei:
"Kom op, dit gaat ons wel lukken".
395
00:29:54,440 --> 00:29:57,200
Ineens zag ik een witte veer bewegen
396
00:29:57,200 --> 00:29:58,520
achter een rots.
397
00:29:58,520 --> 00:30:00,840
En nog een achter een boom.
398
00:30:00,840 --> 00:30:03,040
Terwijl ik me afvroeg wat dat was...
399
00:30:03,040 --> 00:30:05,960
sprongen die mannen tevoorschijn
400
00:30:05,960 --> 00:30:08,880
en stormden ze het pad af...
401
00:30:08,880 --> 00:30:11,320
zwaaiend met stenen bijlen en speren.
402
00:30:11,320 --> 00:30:14,480
Ik wist niet wat ik moest doen.
403
00:30:14,480 --> 00:30:17,080
Ik liep ze tegemoet...
404
00:30:17,080 --> 00:30:20,120
stak m'n hand uit en zei: "Goedemiddag".
405
00:30:21,080 --> 00:30:25,640
Tot m'n verbazing pakten ze m'n hand,
schudde ze heen en weer,
406
00:30:25,640 --> 00:30:27,080
en zeiden ze: "Goedemiddag".
407
00:30:28,840 --> 00:30:31,840
Ze gedroegen zich zo, omdat ze bij
een ontmoeting op deze stamgrens...
408
00:30:31,840 --> 00:30:36,840
de ander moesten laten zien
409
00:30:36,840 --> 00:30:40,200
dat ze nog strijdvaardig waren,
want deden ze dat niet,
410
00:30:40,200 --> 00:30:42,880
en als ze slap
en vredelievend leken,
411
00:30:42,880 --> 00:30:46,240
dreigde er verkrachting en plundering.
412
00:30:46,240 --> 00:30:50,200
Dus als de volkeren elkaar troffen,
zagen ze er vervaarlijk uit.
413
00:30:50,200 --> 00:30:51,880
En ze overtuigden mij zeker.
414
00:30:54,160 --> 00:30:55,520
Opgelucht trokken we verder.
415
00:30:57,480 --> 00:31:00,640
We hoorden paradijsvogels roepen,
maar we vonden geen plek
416
00:31:00,640 --> 00:31:02,480
waar we ze konden filmen.
417
00:31:04,280 --> 00:31:09,120
Tot we drie weken later, vlak na
zonsopgang, ineens geluk hadden.
418
00:31:10,520 --> 00:31:14,040
Laag in een boom:
Een paradijsvogel met sierveren.
419
00:31:14,040 --> 00:31:16,200
En daar z'n vrouwtje zonder sierveren.
420
00:31:17,400 --> 00:31:20,840
Dit was de eerste film
die ooit gemaakt werd...
421
00:31:20,840 --> 00:31:24,120
van een paradijsvogel
die in het wild z'n veren opzette.
422
00:31:26,160 --> 00:31:28,760
De beelden waren op zich wel ok�...
423
00:31:28,760 --> 00:31:32,040
Maar Charles's camera was oud,
424
00:31:32,040 --> 00:31:34,000
en maakte herrie alsof het
een betonmolen was,
425
00:31:34,000 --> 00:31:39,000
Ik kon dus het geluid niet opnemen
tijdens het filmen.
426
00:31:39,000 --> 00:31:41,000
Toen hij klaar was,
427
00:31:41,000 --> 00:31:44,120
zette ik de recorder
aan en nam ik twee roepen op,
428
00:31:44,120 --> 00:31:45,960
Eentje ging zo, twee keer.
429
00:31:45,960 --> 00:31:48,240
En eentje zo, drie keer.
430
00:31:48,240 --> 00:31:51,440
Na onze terugkeer voegde ik die twee
samen...
431
00:31:51,440 --> 00:31:54,440
om bij de beelden af te spelen.
432
00:32:00,760 --> 00:32:03,120
Na de uitzending schreef
m'n oude professor me:
433
00:32:03,120 --> 00:32:06,600
hij zei,
"Gefeliciteerd met deze...
434
00:32:06,600 --> 00:32:10,720
prachtige documentaire over
het vertoon van de paradijsvogel.
435
00:32:10,720 --> 00:32:16,280
Of het me was opgevallen dat de vogel,
afwisselend een roep...
436
00:32:16,280 --> 00:32:19,640
van twee en drie klanken had.
Nooit dezelfde bij elkaar,
437
00:32:19,640 --> 00:32:21,080
of drie samen.
438
00:32:21,080 --> 00:32:24,080
Of ik wellicht een geleerd stuk wilde
schrijven...
439
00:32:24,080 --> 00:32:26,840
over dit vreemde fenomeen?"
440
00:32:26,840 --> 00:32:29,360
Ik moest hem uitleggen dat het lag aan
441
00:32:29,360 --> 00:32:33,240
de beperkingen van filmen in de natuur.
442
00:32:33,240 --> 00:32:38,040
Onze primitieve apparatuur leverde
443
00:32:38,040 --> 00:32:42,240
wazige zwart-wit beelden op,
en veertig jaar later, probeerde ik
444
00:32:42,240 --> 00:32:45,760
opnieuw de vogels te filmen die
Wallace zo levendig had beschreven.
445
00:32:45,760 --> 00:32:47,960
Zo ver als ik weet,
446
00:32:47,960 --> 00:32:51,400
kon Wallace niet in de bomen klimmen
om de vogels van dichtbij te bekijken
447
00:32:51,400 --> 00:32:55,440
Tegenwoordig kunnen we dat
op vrij simpele wijze doen.
448
00:32:57,320 --> 00:33:01,160
Je schiet met een katapult
een dunne lijn over een hoge tak...
449
00:33:01,160 --> 00:33:05,320
trekt een dikker touw naar boven
en bevestigt contragewichten.
450
00:33:05,320 --> 00:33:08,600
Je klikt jezelf vast en je gaat omhoog.
451
00:33:22,800 --> 00:33:24,680
En dit is de boomtop.
452
00:33:28,640 --> 00:33:32,320
De vogels zitten in een andere
hoge boom, zoals deze.
453
00:33:32,320 --> 00:33:36,000
Ik kan ze hier bijzonder goed zien.
454
00:33:40,040 --> 00:33:42,960
Eindelijk komt Wallace z'n illustratie
tot leven.
455
00:33:42,960 --> 00:33:46,760
Hij was de eerste Europeaan
die dit bijzonder spektakel zag...
456
00:33:46,760 --> 00:33:49,880
en wist goed hoe het allemaal zat.
457
00:33:49,880 --> 00:33:52,840
Dit is een vrouwtje. Ze kiest een van
458
00:33:52,840 --> 00:33:56,600
de mannetjes die zich zo mooi maken...
459
00:34:01,720 --> 00:34:04,800
en springt dan op de tak
van het uitverkoren mannetje.
460
00:34:04,800 --> 00:34:07,560
Een open uitnodiging om te paren.
461
00:34:11,000 --> 00:34:12,800
Meer doet hij niet als vader.
462
00:34:14,760 --> 00:34:18,040
Ze vliegt weg en voedt haar
jongen alleen op.
463
00:34:20,000 --> 00:34:22,480
De vrouwtjes zijn relatief saai.
464
00:34:22,480 --> 00:34:25,000
Alleen de mannetjes hebben
prachtige sierveren.
465
00:34:28,800 --> 00:34:31,480
Elk van de ruim 40 soorten
heeft z'n eigen soort.
466
00:34:31,480 --> 00:34:33,520
Ze laten groeien en ze tonen,
467
00:34:33,520 --> 00:34:35,800
kost het mannetje vast veel energie.
468
00:34:41,400 --> 00:34:45,520
Is het dit allemaal waard,
alleen om met een vrouwtje te paren?
469
00:34:50,960 --> 00:34:53,320
Nou, blijkbaar wel.
470
00:34:53,320 --> 00:34:57,160
Wel voor het mannetje dat de meeste
indruk maakt met z'n vertoning.
471
00:34:57,160 --> 00:35:00,040
Hij paart namelijk met vrijwel
alle vrouwtjes in het gebied.
472
00:35:08,280 --> 00:35:11,720
Generatie na generatie worden alleen
473
00:35:11,720 --> 00:35:14,360
de genen van de winnaar doorgegeven.
474
00:35:14,360 --> 00:35:17,160
en het is dit, dat na vele generaties,
475
00:35:17,160 --> 00:35:20,680
zo'n extravagante pluimage
en vertoningen oplevert.
476
00:35:23,320 --> 00:35:25,680
Dit proces wordt seksuele selectie
genoemd.
477
00:35:33,080 --> 00:35:35,560
De mannetjes van een andere familie
vogels uit Nieuw-Guinea
478
00:35:35,560 --> 00:35:38,560
maken geen indruk met veren...
479
00:35:38,560 --> 00:35:42,640
maar met felgekleurde voorwerpen
die ze in een prieel tentoonstellen.
480
00:35:44,920 --> 00:35:48,360
Dit is het werk van de meester-bouwer
onder de prieelvogels.
481
00:35:51,400 --> 00:35:54,520
Ik ben hier in Vogelkop in het uiterste
westen van Nieuw-Guinea.
482
00:35:54,520 --> 00:35:57,320
En dit is het prieel
van de bruine tuiniervogel.
483
00:35:59,360 --> 00:36:02,000
Het is verbazingwekkend.
484
00:36:02,000 --> 00:36:04,280
Een van de wonderen van de natuur.
485
00:36:04,280 --> 00:36:08,040
Het prieel is volledig overdekt.
486
00:36:08,040 --> 00:36:12,240
Er liggen oranje vruchten
en oranje dode bladeren.
487
00:36:12,240 --> 00:36:16,280
Achter me ligt blauw fruit.
488
00:36:16,280 --> 00:36:18,960
Allemaal hier gebracht door de vogel.
489
00:36:36,520 --> 00:36:42,040
Zulk spectaculair gedrag leerden we
in 1976 beter te begrijpen...
490
00:36:42,040 --> 00:36:46,480
toen Richard Dawkins dit boek
publiceerde,
491
00:36:46,480 --> 00:36:48,000
De zelfzuchtige genen.
492
00:36:48,000 --> 00:36:54,600
Daarin brengt hij evolutie, genetica
en dierlijk gedrag samen.
493
00:36:54,600 --> 00:36:59,000
Hij beargumenteert dat de evolutie
door het gen wordt gestuurd.
494
00:37:00,120 --> 00:37:05,000
De overleving van een individueel dier
is minder belangrijk...
495
00:37:05,000 --> 00:37:06,600
dan de overleving van z'n genen.
496
00:37:08,080 --> 00:37:11,960
Selectie op het niveau van het gen
497
00:37:11,960 --> 00:37:15,960
stelt ons ook in staat om te
begrijpen waarom sommige dieren...
498
00:37:15,960 --> 00:37:19,400
zich soms onzelfzuchtig gedragen.
499
00:37:25,760 --> 00:37:29,640
Dit zijn allemaal vrouwtjesmieren.
Ze zijn bereid...
500
00:37:29,640 --> 00:37:34,000
Ze zijn bereid mij aan te vallen
ter verdediging van hun kolonie
501
00:37:34,000 --> 00:37:38,000
en hun leven te geven, omdat de
genen die ze dragen
502
00:37:38,000 --> 00:37:43,160
gelijk zijn aan die van hun
zusters en aan die van hun moeder.
503
00:37:43,160 --> 00:37:48,560
Als ze mij aanvallen, doen ze hun best...
504
00:37:48,560 --> 00:37:51,840
om hun genen veilig te stellen
voor de volgende generatie.
505
00:37:51,840 --> 00:37:55,840
Je hoeft zelf geen nageslacht te krijgen
om je genen door te geven.
506
00:37:55,840 --> 00:38:00,760
Alle vrouwelijke werkmieren en
soldaten in dit nest zijn zussen.
507
00:38:00,760 --> 00:38:03,320
Ze delen 75 procent van hun genen.
508
00:38:03,320 --> 00:38:08,600
De kolonie is daarmee
een soort superorganisme.
509
00:38:08,600 --> 00:38:11,240
en, verwonderlijk, werd ontdekt
dat ook sommige zoogdieren...
510
00:38:11,240 --> 00:38:12,920
in een dergelijke gemeenschap leven.
511
00:38:17,200 --> 00:38:20,800
Stokstaartjes in de Kalahari Woestijn.
512
00:38:22,120 --> 00:38:25,160
Ze slapen 's nachts in holen.
513
00:38:25,160 --> 00:38:29,160
Ze vinden al het benodigde voedsel
op de grond.
514
00:38:29,160 --> 00:38:32,520
Het zijn snelle, geoefende hardlopers.
515
00:38:32,520 --> 00:38:35,640
Gek genoeg klimmen ze ook.
516
00:38:35,640 --> 00:38:39,720
En ze hebben goede redenen
om dat te doen.
517
00:38:39,720 --> 00:38:44,440
Eerst moeten ze opwarmen
in de vroege ochtendzon.
518
00:38:51,440 --> 00:38:55,000
In hun groep plant alleen
het dominante paar zich voort.
519
00:38:55,000 --> 00:38:58,200
Dus ook hun kroost
plant zich niet voort...
520
00:38:58,200 --> 00:39:01,280
maar helpt wel om jongen op te voeden.
521
00:39:05,480 --> 00:39:08,880
E�n kijkt of er gevaar dreigt
en een ander vangt een schorpioen
522
00:39:08,880 --> 00:39:11,600
en wil dat het jong die opeet.
523
00:39:18,880 --> 00:39:21,840
De helpers zijn erg onzelfzuchtig.
524
00:39:21,840 --> 00:39:25,440
Ze gedragen zich zo, omdat ze dezelfde
genen hebben...
525
00:39:25,440 --> 00:39:28,680
als hun pupillen en door ze te helpen,
526
00:39:28,680 --> 00:39:33,080
zorgen ze dat de genen worden
doorgegeven aan de volgende generatie.
527
00:39:35,440 --> 00:39:38,080
De dieren werden sterren
door onze eerste stokstaart film.
528
00:39:38,080 --> 00:39:43,120
Niet vanwege hun zelfzuchtige genen,
moet ik toegeven,
529
00:39:43,120 --> 00:39:46,040
maar door hun betoverende
persoonlijkheid.
530
00:40:04,720 --> 00:40:07,680
De factoren die bepalen wat ze doen,
531
00:40:07,680 --> 00:40:11,640
worden via de genen doorgegeven.
532
00:40:11,640 --> 00:40:14,640
Wat voor fysieke structuur
533
00:40:14,640 --> 00:40:17,280
kan al die informatie dragen?
534
00:40:17,280 --> 00:40:19,760
Dat was een grote puzzel
535
00:40:19,760 --> 00:40:22,160
die genetici al intrigeerde...
536
00:40:22,160 --> 00:40:26,280
sinds het begin van hun wetenschap
een eeuw geleden.
537
00:40:26,280 --> 00:40:30,400
Ook dat mysterie stond
op het punt opgelost te worden.
538
00:40:30,400 --> 00:40:33,880
In 1953 bouwden hier
in de Cavendish Laboratoria...
539
00:40:33,880 --> 00:40:38,040
twee jonge onderzoekers, Francis Crick
en James Watson...
540
00:40:38,040 --> 00:40:41,880
modellen zoals dit.
541
00:40:41,880 --> 00:40:46,560
Het was hun manier om na te denken
over de structuur
542
00:40:46,560 --> 00:40:51,080
van een complex molecule die gevonden
wordt in de genen van alle dieren,
543
00:40:51,080 --> 00:40:53,560
DNA.
544
00:40:53,560 --> 00:40:56,680
Het belangrijkste zijn deze ketens,
545
00:40:56,680 --> 00:41:00,720
die om de stang heen draaien.
546
00:41:00,720 --> 00:41:06,000
Een. En hier is de tweede.
En ze zijn met elkaar vervlochten.
547
00:41:06,000 --> 00:41:09,320
Dit is de dubbele helix.
548
00:41:09,320 --> 00:41:13,240
Een intellectuele prestatie van formaat.
549
00:41:13,240 --> 00:41:16,200
Die leidde tot een geheel nieuwe
wetenschap,
550
00:41:16,200 --> 00:41:18,200
moleculaire genetica.
551
00:41:18,200 --> 00:41:22,560
DNA heeft ons recent
nieuwe inzichten gegeven...
552
00:41:22,560 --> 00:41:25,800
in de familierelaties van dieren...
553
00:41:25,800 --> 00:41:29,520
via de techniek van
de genetische vingerafdrukken.
554
00:41:29,520 --> 00:41:32,120
Die is in 1984 ontwikkeld door Sir Alec
555
00:41:32,120 --> 00:41:34,840
Jeffries van Leicester University.
556
00:41:34,840 --> 00:41:38,520
Aan de hand van ��n bloeddruppel
kun je niet alleen
557
00:41:38,520 --> 00:41:41,240
een specifiek individu identificeren,
558
00:41:41,240 --> 00:41:45,040
maar ook vaststellen of het nabije
familie is van een ander.
559
00:41:46,120 --> 00:41:48,240
We dachten, bijvoorbeeld, altijd
560
00:41:48,240 --> 00:41:51,200
dat de meeste vogels
keurige paartjes vormden.
561
00:41:51,200 --> 00:41:53,920
We zagen ze baltsen, paren
562
00:41:53,920 --> 00:41:56,720
en hun jongen opvoeden en
dus namen we aan...
563
00:41:56,720 --> 00:41:59,960
dat ze elkaar trouw waren.
564
00:41:59,960 --> 00:42:03,120
Genetische vingerafdrukken
toonden ons ongelijk aan.
565
00:42:03,120 --> 00:42:06,560
Zoals ik uitlegde in "The Life of Birds".
566
00:42:06,560 --> 00:42:08,200
Het meest bizarre...
567
00:42:08,200 --> 00:42:10,200
gedrag van allemaal...
568
00:42:10,200 --> 00:42:14,040
speelt zich af in de stadstuintjes
in Engeland.
569
00:42:14,040 --> 00:42:19,280
En tot voor kort was het
nog nooit iemand opgevallen.
570
00:42:20,360 --> 00:42:24,640
Een jong heggenmussenvrouwtje,
klaar om te leggen.
571
00:42:25,600 --> 00:42:27,600
Dit is haar partner Alfa.
572
00:42:27,600 --> 00:42:30,840
Hij zingt lustig, Hij eist het bezit
van het nest op...
573
00:42:30,840 --> 00:42:34,160
en ook het territorium eromheen waar
hij voedsel inzamelt.
574
00:42:36,880 --> 00:42:42,120
Het paar eet vaak samen.
Ze zijn duidelijk toegewijd aan elkaar.
575
00:42:45,000 --> 00:42:48,000
Hij verliest haar zelden uit het oog.
576
00:42:48,000 --> 00:42:51,600
Want zij is niet zo trouw
als misschien zou moeten.
577
00:42:53,840 --> 00:42:55,880
Er is een derde vogel in de buurt.
578
00:42:55,880 --> 00:42:59,440
Beta, een jonger mannetje.
579
00:42:59,440 --> 00:43:04,760
Alfa is niet erg dol op hem
en ze hebben constant onenigheid.
580
00:43:05,920 --> 00:43:10,240
Soms vechten ze stevig
en vliegen de veren in het rond.
581
00:43:11,240 --> 00:43:15,160
Desondanks blijft Beta in de buurt,
582
00:43:15,160 --> 00:43:17,640
verscholen in de heg.
583
00:43:20,160 --> 00:43:24,280
Alfa heeft het vrouwtje
weer voor zichzelf, zo lijkt het.
584
00:43:25,680 --> 00:43:28,800
Maar zij heeft de ogen goed open.
585
00:43:28,800 --> 00:43:33,080
Beta zit nog steeds in de heg.
Hij roept haar zachtjes.
586
00:43:36,640 --> 00:43:38,600
Ze gaat naar hem toe.
587
00:43:38,600 --> 00:43:42,760
En terwijl Alfa aan het eten is,
588
00:43:42,760 --> 00:43:45,200
komen zij en Beta bij elkaar.
589
00:43:45,200 --> 00:43:49,560
Ze draait met haar staart,
ter uitnodiging. Snel paren ze.
590
00:43:55,840 --> 00:43:57,760
Beta vliegt weg.
591
00:43:59,000 --> 00:44:01,360
Maar nu baltst ze met Alfa, door op
592
00:44:01,360 --> 00:44:05,240
dezelfde manier haar staart te bewegen.
593
00:44:05,240 --> 00:44:07,640
En nu paart hij met haar.
594
00:44:14,080 --> 00:44:16,880
Ze maakte beide mannetjes gelukkig,
595
00:44:16,880 --> 00:44:20,320
allebei zullen ze helpen om de jongen
te voeren als ze uitkomen.
596
00:44:23,400 --> 00:44:26,040
Genetische vingerafdrukken hebben
aangetoond dat
597
00:44:26,040 --> 00:44:30,800
maar een vijfde van alle
schijnbaar monogame vogels
598
00:44:30,800 --> 00:44:34,640
elkaar werkelijk trouw is.
599
00:44:35,800 --> 00:44:38,640
Moleculaire genetica,
samen met langdurige dierstudies
600
00:44:38,640 --> 00:44:41,800
in het wild hebben onze idee�n
601
00:44:41,800 --> 00:44:45,040
over hoe dieren leven veranderd.
602
00:44:46,120 --> 00:44:49,480
Andere langlopende studies werpen
licht
603
00:44:49,480 --> 00:44:52,880
op onze eigen evolutie en afkomst,
604
00:44:52,880 --> 00:44:56,320
Vooral die van Jane Goodall.
605
00:44:56,320 --> 00:45:01,480
Ze begon in 1960 in Tanzania
met chimpansees te werken.
606
00:45:04,600 --> 00:45:08,080
De 26-jarige Goodall kwam in
Afrika toe...
607
00:45:08,080 --> 00:45:10,080
zonder wetenschappelijke opleiding
608
00:45:10,080 --> 00:45:13,800
Ze moest de chimpansees
twee jaar geduldig volgen...
609
00:45:13,800 --> 00:45:17,200
voordat ze haar in hun buurt toelieten.
610
00:45:21,280 --> 00:45:22,800
Om ze te onderscheiden,
611
00:45:22,800 --> 00:45:25,920
gaf ze ze
namen zoals mensen elkaar geven,
612
00:45:25,920 --> 00:45:29,560
Dat leverde haar problemen op
met meer conventionele wetenschappers...
613
00:45:29,560 --> 00:45:33,560
die zeiden dat ze de dieren ongegrond
menselijke eigenschappen toedichtte,
614
00:45:33,560 --> 00:45:35,800
waarvoor er geen bewijzen waren.
615
00:45:38,600 --> 00:45:41,720
Ze deed revolutionaire ontdekkingen.
616
00:45:41,720 --> 00:45:44,120
Zo bewees ze dat chimpansees
gereedschap gebruiken
617
00:45:44,120 --> 00:45:46,880
en dat zelfs aanpassen voor
specifieke doeleinden.
618
00:45:49,840 --> 00:45:52,200
Ze vissen naar termieten met takjes
619
00:45:52,200 --> 00:45:55,640
waar ze eerst de bladeren af strippen.
620
00:46:01,560 --> 00:46:05,320
Tot dan toe werd gedacht dat alleen
621
00:46:05,320 --> 00:46:08,360
mensen zo werktuigen konden maken.
622
00:46:11,320 --> 00:46:13,600
Eind jaren '70,
623
00:46:13,600 --> 00:46:17,120
bleek dat chimpansees aan de andere
kant van het continent, in West Afrika,
624
00:46:17,120 --> 00:46:21,240
ander gereedschap gebruikten,
op een andere manier.
625
00:46:22,920 --> 00:46:25,320
Ze leggen noten in een holte in het hout
626
00:46:25,320 --> 00:46:28,480
en slaan ze met een speciaal
geselecteerde "hamer" open.
627
00:46:32,360 --> 00:46:35,200
herhaaldelijk gebruik sleet het gat uit
628
00:46:35,200 --> 00:46:38,400
en vormt een aambeeld, dat
de noot op z'n plek houdt.
629
00:46:42,320 --> 00:46:47,440
Met dit gereedschap kan een ervaren
chimpansee twee noten per minuut kraken.
630
00:46:51,600 --> 00:46:56,600
Voor de hardste noten hebben ze
stenen hamers, die ze bij zich dragen.
631
00:46:59,360 --> 00:47:01,880
Kraken is niet makkelijk.
632
00:47:01,880 --> 00:47:04,880
Je moet een goed aambeeld kiezen...
633
00:47:06,240 --> 00:47:07,640
..en een goede hamer.
634
00:47:16,000 --> 00:47:20,920
Alleen West-Afrikaanse chimpansees
kraken op deze manier noten.
635
00:47:20,920 --> 00:47:24,520
Het kost meer dan tien jaar
om de techniek te leren.
636
00:47:30,120 --> 00:47:34,960
We weten nu dat chimpansees wel
20 verschillende werktuigen gebruiken.
637
00:47:37,000 --> 00:47:40,240
Christophe Boesch ontdekte
het notenkraken het eerst.
638
00:47:40,240 --> 00:47:43,840
Hij bestudeerde deze chimpansees
al sinds 1976.
639
00:47:45,240 --> 00:47:49,560
En in 1989 ging ik
in Ivoorkust bij hem op bezoek.
640
00:47:50,800 --> 00:47:54,800
Hoe liet je de dieren zo aan je wennen
641
00:47:54,800 --> 00:47:57,560
dat we nu zo dichtbij kunnen komen?
642
00:47:59,240 --> 00:48:01,240
Door geduld te hebben.
643
00:48:01,240 --> 00:48:03,960
Het heeft ons vijf jaar gekost.
- Vijf jaar?
644
00:48:03,960 --> 00:48:07,480
Vijf jaar hebben we ze gevolgd.
Altijd rustig,
645
00:48:07,480 --> 00:48:11,920
nooit agressief,
altijd dezelfde kleur kleding
646
00:48:11,920 --> 00:48:13,280
en geduld, geduld.
647
00:48:15,280 --> 00:48:18,080
Christophe wist niet of
648
00:48:18,080 --> 00:48:21,160
hij wel
met een 63-jarige het bos in wilde.
649
00:48:21,160 --> 00:48:23,400
"Wie is die oude man?", zei hij,
650
00:48:23,400 --> 00:48:25,200
" Wie is de oude man die wil komen?"
651
00:48:25,200 --> 00:48:27,480
" Is hij fit? Kan hij rennen?"
652
00:48:27,480 --> 00:48:29,800
Het antwoord was twee keer nee,
653
00:48:29,800 --> 00:48:32,240
maar toch wist ik daar te komen.
654
00:48:32,240 --> 00:48:36,200
Hij ging de hele dag met de dieren mee,
655
00:48:36,200 --> 00:48:39,360
waar ze ook heen gingen, en als ze
vertrokken, vertrok hij ook.
656
00:48:39,360 --> 00:48:42,520
Hij ging pas weg als zij gingen slapen.
657
00:48:43,640 --> 00:48:47,120
Dan ging hij pas terug naar z'n kamp...
658
00:48:47,120 --> 00:48:49,800
om om vier uur op te staan
659
00:48:49,800 --> 00:48:52,080
om bij hen te zijn...
660
00:48:52,080 --> 00:48:53,680
voordat ze weer op pad gingen.
661
00:48:53,680 --> 00:48:56,520
En Christophe had gelijk.
662
00:48:56,520 --> 00:49:00,400
Zeer vermoeiend. Ik ben van m'n leven
nog nooit zo moe geweest.
663
00:49:02,040 --> 00:49:05,280
Maar Christophe ontdekte ook
een duistere kant
664
00:49:05,280 --> 00:49:07,040
van chimpansees.
665
00:49:08,880 --> 00:49:12,840
Je ziet hen normaal niet als jagers.
666
00:49:12,840 --> 00:49:16,160
Eerder als zachtaardige vegetari�rs
667
00:49:16,160 --> 00:49:19,120
die vruchten en bladeren eten.
668
00:49:19,120 --> 00:49:23,320
Als je ze een tijdje volgt in hun habitat,
669
00:49:23,320 --> 00:49:26,320
deze bossen van West-Afrika...
670
00:49:26,320 --> 00:49:29,040
ontdek je dat ze wel jagers zijn.
671
00:49:29,040 --> 00:49:32,200
Ze jagen zelfs in teams.
672
00:49:32,200 --> 00:49:37,840
Hun jachtstrategie is complexer
dan van alle andere jachtdieren...
673
00:49:37,840 --> 00:49:39,000
behalve...
675
00:49:41,200 --> 00:49:43,160
..behalve, uiteraard...
676
00:49:43,160 --> 00:49:44,400
de mens.
677
00:49:48,480 --> 00:49:51,440
De techniek die ze vrij zeker
zullen gebruiken...
678
00:49:51,440 --> 00:49:56,560
is dat een van hen de franjeaap
voor zich uit gaat drijven...
679
00:49:56,560 --> 00:50:00,600
en dat andere aan weerszijden de weg
blokkeren,
680
00:50:00,600 --> 00:50:03,000
zonder de franjeapen aan te vallen,
681
00:50:03,000 --> 00:50:06,800
Dan zijn er jagers die de aap
proberen te pakken.
682
00:50:06,800 --> 00:50:12,880
Uiteindelijk gaat er ��n mannetje
vooruit en legt een hinderlaag,
683
00:50:12,880 --> 00:50:15,280
zodat het net zich sluit.
684
00:50:17,400 --> 00:50:19,800
De apen ruiken nu onraad.
685
00:50:21,720 --> 00:50:24,840
Een drijver gaat er naar toe, om te
voorkomen dat de groep ter plaatse blijft
686
00:50:24,840 --> 00:50:29,200
en ze naar een plek te sturen
waar ze makkelijker te pakken zijn.
687
00:50:29,200 --> 00:50:31,840
Ze zijn allen in positie.
688
00:50:31,840 --> 00:50:34,880
Het dier dat opdrijft,
de dieren die blokkeren,
689
00:50:34,880 --> 00:50:38,560
Het dier dat de hinderlaag legt
en het net sluit,
690
00:50:38,560 --> 00:50:39,760
is nu ook boven.
691
00:50:39,760 --> 00:50:43,320
De franjeapen kunnen
nauwelijks ontsnappen.
694
00:50:54,800 --> 00:50:56,520
Ze hebben er een!
695
00:51:02,280 --> 00:51:04,920
De prooi wordt naar beneden gebracht.
696
00:51:04,920 --> 00:51:08,000
Daar kunnen de vrouwtjes
en de anderen ze delen.
697
00:51:12,800 --> 00:51:15,360
De beloning voor die lange jacht.
698
00:51:16,360 --> 00:51:18,680
Het uit elkaar gerukte lichaam
van een franjeaap.
699
00:51:19,960 --> 00:51:21,600
Die...
700
00:51:21,600 --> 00:51:23,280
bebloede gezichten...
701
00:51:23,280 --> 00:51:26,520
vervullen ons
misschien met afschuw.
702
00:51:26,520 --> 00:51:29,360
maar we zien er wellicht het gezicht in
703
00:51:29,360 --> 00:51:33,600
van onze jagende verre voorouders.
704
00:51:34,680 --> 00:51:36,400
We zijn misschien...
705
00:51:36,400 --> 00:51:38,360
ontzet door...
706
00:51:38,360 --> 00:51:41,360
het groepsgeweld en de bloeddorst,
707
00:51:41,360 --> 00:51:44,080
maar we zien daarin ook misschien,
708
00:51:44,080 --> 00:51:48,000
de oorsprong van de samenwerking...
709
00:51:48,000 --> 00:51:49,560
die, uiteindelijk,
710
00:51:49,560 --> 00:51:53,200
de mensheid z'n grootste triomfen
heeft opgeleverd.
711
00:51:59,480 --> 00:52:02,520
De studie van chimpansees,
712
00:52:02,520 --> 00:52:06,240
begonnen door Jane Goodall, voortgezet
door Christophe Boesch en anderen,
713
00:52:06,240 --> 00:52:08,040
laat ons nog iets zien.
714
00:52:09,080 --> 00:52:11,800
Chimpansees ontwikkelen niet enkel
eigen technieken
715
00:52:11,800 --> 00:52:15,880
om te jagen en gereedschap te maken...
716
00:52:15,880 --> 00:52:18,520
en elke chimpanseegemeenschap is in staat
717
00:52:18,520 --> 00:52:22,000
om z'n eigen versie te ontwikkelen.
718
00:52:22,000 --> 00:52:28,000
Chimpanseegemeenschappen hebben
anders gezegd hun eigen cultuur.
719
00:52:28,000 --> 00:52:32,120
En dat werd gezien als iets
wat uniek was voor de mens.
720
00:52:32,120 --> 00:52:36,920
Iedereen wist dat chimpansees
biologisch onze neefjes zijn.
721
00:52:36,920 --> 00:52:40,080
Pas de afgelopen 20 jaar
hebben we ontdekt...
722
00:52:40,080 --> 00:52:45,040
dat we ongeveer 95 procent
van ons DNA met hen delen.
723
00:52:45,040 --> 00:52:48,160
We hebben nu het gereedschap om
te achterhalen
724
00:52:48,160 --> 00:52:50,880
hoezeer we verwant zijn.
725
00:52:55,920 --> 00:52:59,320
In 1990 begonnen wetenschappers
in 20 labs overal ter wereld...
726
00:52:59,320 --> 00:53:05,160
aan de identificatie van alle
3.000 miljoen chemische eenheden...
727
00:53:05,160 --> 00:53:07,200
die samen de genetische code
van de mens vormen.
728
00:53:12,440 --> 00:53:14,120
Het kostte 13 jaar.
729
00:53:14,120 --> 00:53:17,840
Exact 50 jaar nadat Crick en Watson...
730
00:53:17,840 --> 00:53:19,800
de structuur van DNA hadden bepaald,
731
00:53:19,800 --> 00:53:22,880
was het menselijke genoom ontrafeld.
732
00:53:22,880 --> 00:53:24,520
En dit is het.
733
00:53:32,680 --> 00:53:36,040
In deze delen staat
alle benodigde informatie...
734
00:53:36,040 --> 00:53:39,960
om de genetische structuur
van de menselijke soort te defini�ren.
735
00:53:41,040 --> 00:53:45,120
Elk getal verwijst naar
een van onze 23 chromosomen.
736
00:53:56,160 --> 00:53:58,080
Als ik het opensla,
737
00:53:58,080 --> 00:54:01,600
zie je dat de tekst bestaat uit
738
00:54:01,600 --> 00:54:07,400
slechts ��n heel erg lange
lijst van maar vier letters...
739
00:54:07,400 --> 00:54:09,880
A, C, T, G.
740
00:54:09,880 --> 00:54:12,760
Elke combinatie is een instructie voor
741
00:54:12,760 --> 00:54:16,320
��n element in het menselijke ontwerp.
742
00:54:16,320 --> 00:54:20,440
Dit is de geheime taal van het DNA.
743
00:54:20,440 --> 00:54:22,120
Dit is het boek van het leven.
744
00:54:24,600 --> 00:54:28,160
En ieder van ons
heeft z'n eigen editie.
745
00:54:47,120 --> 00:54:49,280
Toen ik, in 1953, hoorde
746
00:54:49,280 --> 00:54:52,240
dat de structuur van DNA was ontdekt...
747
00:54:52,240 --> 00:54:56,000
was het onvoorstelbaar dat je ooit het
748
00:54:56,000 --> 00:54:59,240
hele genoom in een boek kon uitgeven.
749
00:54:59,240 --> 00:55:02,560
Maar het hele proces
is zodanig versneld...
750
00:55:02,560 --> 00:55:06,440
dat iedereen het in een halve dag
kan laten doen.
751
00:55:07,800 --> 00:55:12,440
Het vergelijken van het genoom
van verschillende soorten...
752
00:55:12,440 --> 00:55:14,440
is erg leerzaam gebleken.
753
00:55:16,040 --> 00:55:18,360
In de hete chemische bronnen
van Yellowstone
754
00:55:18,360 --> 00:55:23,080
leven de eenvoudigste levensvormen,
eencellige bacteri�n,
755
00:55:23,080 --> 00:55:26,320
zo verschillend van ons complexe lichaam
756
00:55:26,320 --> 00:55:28,320
als een organisme maar kan zijn.
757
00:55:30,680 --> 00:55:36,520
Maar we delen zo'n 200 genen
met die zeer vroege levensvormen.
758
00:55:36,520 --> 00:55:38,480
Inderdaad, een aantal genen wordt...
759
00:55:38,480 --> 00:55:42,600
zelfs gedeeld door alle levensvormen
op de planeet.
760
00:55:42,600 --> 00:55:47,360
Ons DNA gaat
als een ononderbroken keten terug...
761
00:55:47,360 --> 00:55:51,720
naar het begin van het leven,
4000 miljoen jaar geleden.
762
00:55:51,720 --> 00:55:55,640
We kunnen ons evolutionaire erfgoed
traceren
763
00:55:55,640 --> 00:55:58,160
terug in de geologische tijd.
764
00:56:00,840 --> 00:56:03,760
Terug naar het tijdperk
van de dinosauri�rs.
765
00:56:05,280 --> 00:56:08,000
En nog verder terug,
naar de eerste amfibie�n.
766
00:56:10,720 --> 00:56:13,000
Terug naar de vissen.
767
00:56:17,520 --> 00:56:21,080
En de eerste dieren
met een ruggengraat.
768
00:56:24,800 --> 00:56:27,840
En nog verder terug
naar eencellige organismen:
769
00:56:27,840 --> 00:56:32,520
de eerste levensvorm
die op onze planeet verscheen.
770
00:56:39,560 --> 00:56:43,800
Tijdens mijn leven heeft de wetenschap
veel raadsels opgelost...
771
00:56:43,800 --> 00:56:47,200
die 60 jaar geleden
nog zo onbegrijpelijk leken.
772
00:56:47,200 --> 00:56:50,520
Hoe bergketens ontstaan.
773
00:56:50,520 --> 00:56:53,080
De manier waarop dieren verspreid zijn,
774
00:56:53,080 --> 00:56:55,760
Hoe ze met elkaar communiceren.
775
00:56:55,760 --> 00:56:58,600
Hoe een complexe chemische molecule...
776
00:56:58,600 --> 00:57:03,520
eigenschappen van generatie
op generatie kan doorgeven.
777
00:57:03,520 --> 00:57:07,280
Het bracht wat licht op het diepste
aller mysteries,
778
00:57:07,280 --> 00:57:10,000
de oorsprong van het leven.
779
00:57:10,000 --> 00:57:16,520
De natuurlijke wereld is beter
te begrijpen dan ooit tevoren.
780
00:57:16,520 --> 00:57:21,520
En daarom is het bestuderen ervan
zo de moeite waard en zo heerlijk.
781
00:58:10,200 --> 00:58:12,280
Ik heb een tijdperk meegemaakt
782
00:58:12,280 --> 00:58:15,440
van buitengewone wetenschappelijke
ontdekkingen.
783
00:58:15,440 --> 00:58:17,320
Maar in die periode hebben we ook,
784
00:58:17,320 --> 00:58:21,520
grondig de manier veranderd
waarop we naar de natuur kijken.
785
00:58:21,520 --> 00:58:24,360
En dat zal het onderwerp zijn van
het programma van volgende week.
65138
Can't find what you're looking for?
Get subtitles in any language from opensubtitles.com, and translate them here.
Afrikaans
Akan
Albanian
Amharic
Arabic
Armenian
Azerbaijani
Basque
Belarusian
Bemba
Bengali
Bihari
Bosnian
Breton
Bulgarian
Cambodian
Catalan
Cebuano
Cherokee
Chichewa
Chinese (Simplified)
Chinese (Traditional)
Corsican
Croatian
Czech
Danish
Dutch
English
Esperanto
Estonian
Faroese
Finnish
Galician
Georgian
German
Greek
Guarani
Haitian Creole
Hausa
Hawaiian
Hebrew
Hmong
Hungarian
Icelandic
Indonesian
Irish
Italian
Japanese
Kazakh
Kinyarwanda
Kirundi
Kongo
Korean
Krio (Sierra Leone)
Kurdish
Kyrgyz
Laothian
Latin
Latvian
Lithuanian
Luganda
Luo
Luxembourgish
Macedonian
Malagasy
Malay
Maltese
Maori
Mauritian Creole
Moldavian
Mongolian
Myanmar (Burmese)
Montenegrin
Nepali
Norwegian
Pashto
Persian
Polish
Portuguese (Brazil)
Quechua
Romanian
Romansh
Russian
Samoan
Scots Gaelic
Serbian
Sesotho
Setswana
Seychellois Creole
Shona
Sindhi
Sinhalese
Slovak
Slovenian
Somali
Spanish
Swedish
Tajik
Thai
Tigrinya
Tonga
Turkish
Turkmen
Ukrainian
Uzbek
Vietnamese
Welsh
Wolof