Would you like to inspect the original subtitles? These are the user uploaded subtitles that are being translated:
1
00:00:02,000 --> 00:00:07,000
Downloaded from
YTS.MX
2
00:00:07,020 --> 00:00:10,810
Zaczynaj膮ca si臋 wysoko
w niedost臋pnych Andach,
3
00:00:08,000 --> 00:00:13,000
Official YIFY movies site:
YTS.MX
4
00:00:10,810 --> 00:00:15,355
rzeka Colca tworzy najg艂臋bszy
kanion na 艣wiecie.
5
00:00:17,644 --> 00:00:20,920
Cho膰 ten obszar by艂
zamieszkany od tysi臋cy lat,
6
00:00:20,920 --> 00:00:24,675
ten rw膮cy odcinek rzeki,
w najg艂臋bszej cz臋艣ci kanionu
7
00:00:24,675 --> 00:00:26,745
pozostawa艂 niezbadany.
8
00:00:29,489 --> 00:00:31,297
A偶 do ko艅ca lat 70.,
9
00:00:31,730 --> 00:00:34,357
gdy grupa kajakarzy przemkn臋艂a si臋
przez 呕elazn膮 Kurtyn臋
10
00:00:34,357 --> 00:00:37,459
i stan臋艂a u wr贸t przeznaczenia.
11
00:00:48,881 --> 00:00:54,442
S膮dz臋, 偶e ca艂a grupa Canoandes dosta艂a
na tej ekspedycji wi臋cej ni偶 chcia艂a.
12
00:00:56,741 --> 00:01:00,823
Bezpieczne? Nie, nie s膮dz臋, 偶eby
ktokolwiek tak to opisa艂...
13
00:01:02,192 --> 00:01:06,270
Nie chcia艂bym by膰 pionierem
kajakarstwa w latach 70.
14
00:01:06,270 --> 00:01:08,339
To by艂o wariactwo.
Bardzo niebezpieczne.
15
00:01:10,942 --> 00:01:16,347
Nie umieli robi膰 eskimoski, a sp艂ywali
rzekami, kt贸re teraz s膮 super klasykami.
16
00:01:18,463 --> 00:01:20,949
Podoba艂o mi si臋,
to by艂 czysty ob艂臋d.
17
00:01:21,206 --> 00:01:25,151
Pomys艂 by wyjecha膰 z Polski z kie艂bas膮
i r臋cznie robionymi kajakami,
18
00:01:25,811 --> 00:01:28,469
sp艂yn膮膰 wielk膮 g贸rsk膮 rzek膮
i wr贸ci膰 do domu.
19
00:01:30,502 --> 00:01:33,540
To, co zacz臋艂o si臋 w Polsce
w sierpniu 1980 r.,
20
00:01:33,540 --> 00:01:34,977
to by艂a prawdziwa rewolucja.
21
00:01:35,590 --> 00:01:39,242
To by艂 pocz膮tek ko艅ca
komunizmu. Powa偶nie!
22
00:01:40,412 --> 00:01:43,408
Nie s膮dz臋, 偶e oni wiedzieli
w co si臋 pakuj膮.
23
00:01:44,730 --> 00:01:49,414
Spodziewali si臋 chyba tylko
przyjemnej przygody na rzece.
24
00:01:51,403 --> 00:01:57,356
Solidarno艣膰 to jeden z czterech
najwa偶niejszych ruch贸w XX wieku.
25
00:01:57,988 --> 00:02:01,731
Ruch praw obywatelskich w USA,
ruch Gandhiego w Indiach,
26
00:02:01,731 --> 00:02:05,803
ruch Mandeli w RPA
i polska Solidarno艣膰.
27
00:02:06,417 --> 00:02:07,914
Oni zmienili histori臋.
28
00:02:12,211 --> 00:02:15,595
To by艂a najbardziej
ekstremalna trasa.
29
00:02:17,385 --> 00:02:22,127
Szerokiej drogi, Los Polacos!
30
00:02:31,613 --> 00:02:34,549
W 1981 r. Canoandes,
31
00:02:34,906 --> 00:02:37,123
obszarpana grupa
polskich odkrywc贸w,
32
00:02:37,123 --> 00:02:38,428
znalaz艂a si臋 w Peru.
33
00:02:39,002 --> 00:02:41,897
Prawie dwa lata po wyl膮dowaniu
na ameryka艅skiej ziemi.
34
00:02:43,863 --> 00:02:46,834
Pi臋cioosobowa grupa sk艂ada艂a si臋 z:
kierownika - Andrzeja Pi臋towskiego...
35
00:02:46,916 --> 00:02:49,211
Nie by艂o dla nas przeszk贸d
36
00:02:49,211 --> 00:02:52,168
- jakby艣my chcieli wej艣膰 na Mt Everest,
ruszyliby艣my nazajutrz.
37
00:02:52,168 --> 00:02:54,292
kapitana pontonu
- Jurka Majcherczyka...
38
00:02:54,292 --> 00:02:56,921
Na uniwersytecie nazywali
mnie "Czo艂giem".
39
00:02:57,264 --> 00:02:58,950
kajakarza - Piotra Chmieli艅skiego...
40
00:02:58,950 --> 00:03:01,535
Byli艣my gotowi na
Argentyn臋 i whitewater.
41
00:03:02,390 --> 00:03:04,494
fotografa - Zbigniewa Bzdaka...
42
00:03:04,494 --> 00:03:07,985
Je艣li to nie jest na zdj臋ciach,
to prawdopodobnie nie istnia艂o.
43
00:03:07,985 --> 00:03:09,920
filmowca - Jacka Boguckiego.
44
00:03:09,920 --> 00:03:13,525
Nie mog艂em tego robi膰, bo
filmowa艂em - dzi臋ki Bogu!
45
00:03:15,949 --> 00:03:20,034
Wyjechali z Polski z planem sp艂yni臋cia
wspania艂ymi rzekami Argentyny.
46
00:03:21,062 --> 00:03:24,211
Ca艂a reszta po drodze to by艂y
nieistotne drobiazgi.
47
00:03:29,220 --> 00:03:30,586
Jednak zanim dotarli do Peru,
48
00:03:30,586 --> 00:03:33,070
ich wzrok skierowa艂 si臋
na nowy cel.
49
00:03:35,137 --> 00:03:38,862
W Limie zesp贸艂 natkn膮艂 si臋
na co艣, czemu nie m贸g艂 si臋 oprze膰...
50
00:03:40,567 --> 00:03:44,445
niezbadan膮 rzek臋 na dnie
najg艂臋bszego kanionu na 艣wiecie.
51
00:03:47,298 --> 00:03:48,114
Rzek臋 Colca.
52
00:03:51,530 --> 00:03:59,217
17 maja 1981 r.
Sp艂yw rzek膮 Colca, dzie艅 0.
53
00:04:12,915 --> 00:04:14,605
W latach 20. XX wieku
54
00:04:14,736 --> 00:04:18,495
ameryka艅ski pilot wojskowy po raz pierwszy
poinformowa艂 艣wiat o kanionie Colca.
55
00:04:22,952 --> 00:04:26,504
W latach 30. National Geographic
wys艂a艂 zesp贸艂 badawczy
56
00:04:26,916 --> 00:04:27,910
by rozpozna艂 teren.
57
00:04:28,499 --> 00:04:31,628
Ustalono, 偶e jest to
najg艂臋bszy kanion 艣wiata.
58
00:04:35,949 --> 00:04:40,283
Raport z tego regionu zosta艂 opublikowany
przez niemieckiego naukowca w latach 50.
59
00:04:40,283 --> 00:04:46,121
W latach 60. profesor z Peru zasugerowa艂,
偶e rzeka mo偶e nadawa膰 si臋 do sp艂ywu
60
00:04:46,897 --> 00:04:47,985
dla zawodowc贸w.
61
00:04:49,275 --> 00:04:51,980
Kanion Colca traktowali艣my
bardzo powa偶nie.
62
00:04:51,980 --> 00:04:54,148
Wykonali艣my bardzo
du偶o przygotowa艅.
63
00:04:54,148 --> 00:04:57,389
Ale wiedzieli艣my, 偶e
to mo偶e by膰 trudne.
64
00:04:57,389 --> 00:05:02,018
To by艂o bardzo
odizolowane miejsce.
65
00:05:06,005 --> 00:05:08,771
W Peru nast膮pi艂a
zmiana planu gry,
66
00:05:08,771 --> 00:05:12,677
gdy偶 by艂o to wielkie
przedsi臋wzi臋cie.
67
00:05:20,002 --> 00:05:21,982
17 maja 1981 r.
68
00:05:21,982 --> 00:05:27,288
zesp贸艂 zebra艂 si臋 na kraw臋dzi kanionu
i rozpocz膮艂 zej艣cie do wioski San Galle
69
00:05:28,203 --> 00:05:29,963
- jedynej drogi dotarcia
na dno kanionu.
70
00:05:31,805 --> 00:05:35,249
Odkryli艣my ten kanion. Nikt
wcze艣niej tego nie pr贸bowa艂.
71
00:05:35,249 --> 00:05:38,287
To jak Mount Everest do g贸ry
nogami - schodzisz na d贸艂.
72
00:05:46,325 --> 00:05:48,931
Fotograf Zbigniew odpad艂
z powodu malarii.
73
00:05:50,143 --> 00:05:53,268
Pozosta艂a czw贸rka, wspierana
przez 2 polskich 偶eglarzy,
74
00:05:53,268 --> 00:05:55,233
napotkanych po drodze
do Ameryki Po艂udniowej,
75
00:05:56,208 --> 00:05:58,198
sprowadzi艂a mu艂y ze sprz臋tem
76
00:05:58,198 --> 00:05:59,571
i zapasem jedzenia na 5 dni.
77
00:06:05,016 --> 00:06:07,579
Wyposa偶eni w prymitywne,
drewniane wios艂a,
78
00:06:07,579 --> 00:06:10,047
kaski hokejowe, niewygodne
kamizelki i niebieskie jeansy.
79
00:06:10,947 --> 00:06:14,301
Ekipa zacz臋艂a zej艣cie nios膮c
swoje kajaki samor贸bki
80
00:06:14,301 --> 00:06:15,717
z r臋cznie szytymi fartuchami.
81
00:06:16,439 --> 00:06:20,921
Wszystkie osoby napotkane po
drodze z kraw臋dzi na dno kanionu
82
00:06:20,921 --> 00:06:25,099
patrzy艂y na nas jak
na co艣 dziwnego.
83
00:06:25,099 --> 00:06:27,888
"Ludzie z 艂odziami
id膮cy na dno kanionu?"
84
00:06:28,069 --> 00:06:30,804
Zak艂adali, 偶e ju偶 nigdy
nas nie zobacz膮.
85
00:06:38,100 --> 00:06:39,998
Na rzece Colca
86
00:06:39,998 --> 00:06:41,583
mieli艣my dwa kajaki
i jeden ponton
87
00:06:42,761 --> 00:06:45,399
by przep艂yn膮膰 najg艂臋bszy
odcinek kanionu.
88
00:06:45,399 --> 00:06:49,941
I najbardziej
przera偶aj膮ce by艂o to,
89
00:06:49,941 --> 00:06:53,458
偶e nie by艂o tam
nikogo przed nami.
90
00:06:53,458 --> 00:06:56,643
Udawali艣my si臋 w nieznane.
91
00:06:57,314 --> 00:07:01,271
Nie wiedzieli艣my co si臋 kryje
za ka偶dym zakr臋tem: mo偶e wodospad?
92
00:07:01,271 --> 00:07:02,291
Lub co艣 innego?
93
00:07:02,829 --> 00:07:05,822
20 maja 1981 r.
3. dzie艅 sp艂ywu rzek膮 Colca
94
00:07:12,567 --> 00:07:13,508
Byli艣my jak wojsko.
95
00:07:13,508 --> 00:07:17,945
Atakowali艣my najtrudniejsze
pozycje wroga
96
00:07:17,945 --> 00:07:19,105
- czyli rzek臋 Colca.
97
00:07:22,864 --> 00:07:26,631
Wiedzieli艣my, 偶e b臋d膮
strome 艣ciany skalne,
98
00:07:26,631 --> 00:07:28,241
prawdopodobnie du偶e uskoki...
99
00:07:30,428 --> 00:07:32,221
Nie by艂o mo偶liwo艣ci
wycofania si臋.
100
00:07:32,696 --> 00:07:35,154
Je艣li z艂amiesz nog臋 lub
co艣 sobie zrobisz,
101
00:07:35,154 --> 00:07:36,213
to ju偶 po tobie!
102
00:07:40,470 --> 00:07:46,321
Bali艣my si臋... Dostawali艣my wycisk...
My艣leli艣my: - Co ja, do cholery, tu robi臋?!
103
00:07:48,511 --> 00:07:51,457
Sp艂ywaj膮ca z wysokich And贸w
woda by艂a tak zimna,
104
00:07:51,457 --> 00:07:53,366
偶e po ka偶dym sp艂ywie
105
00:07:53,366 --> 00:07:55,740
musieli艣my rozebra膰 si臋 do naga,
106
00:07:56,859 --> 00:07:59,764
po艂o偶y膰 si臋 na wielkich g艂azach
107
00:07:59,764 --> 00:08:03,659
i, jak w臋偶e,
108
00:08:03,659 --> 00:08:07,301
ogrza膰 troch臋 swoje cia艂a.
109
00:08:16,926 --> 00:08:19,688
By艂o wiele przenosek.
110
00:08:22,001 --> 00:08:25,625
Czasami, jak uda艂o nam si臋
pokona膰 p贸艂 mili w ci膮gu dnia,
111
00:08:25,625 --> 00:08:26,879
to by艂o szcz臋艣cie.
112
00:08:29,681 --> 00:08:34,247
Bior膮c pod uwag臋 dystans,
planowali艣my to zrobi膰 w 5-7 dni.
113
00:08:36,254 --> 00:08:40,094
Mieli艣my jedzenie na mo偶e 8 dni...
114
00:08:41,178 --> 00:08:48,709
Po 4-5 dniach nie pokonali艣my
nawet 20 km ze 100 do zrobienia.
115
00:08:51,374 --> 00:08:55,629
Musieli艣my zacz膮膰
racjonowa膰 po偶ywienie
116
00:08:55,629 --> 00:08:59,941
- zacz臋li艣my je艣膰 o wiele
mniejsze porcje.
117
00:09:03,995 --> 00:09:06,987
Gdyby co艣 posz艂o nie tak...
Sam nie wiem co...
118
00:09:06,987 --> 00:09:09,406
Nawet gdyby jedna czy dwie
osoby wymaga艂y ratunku...
119
00:09:10,169 --> 00:09:13,749
Sk膮d zdoby膰 ubrania? Jedzenie?
Byli艣my pomi臋dzy dwoma 艣cianami...
120
00:09:14,615 --> 00:09:17,996
Nie by艂o szansy na
wspi臋cie si臋 do g贸ry.
121
00:09:17,996 --> 00:09:18,927
Nie by艂o szans!
122
00:09:19,330 --> 00:09:21,042
Tkwiliby艣my tam,
a potem umarli. I tyle.
123
00:09:25,491 --> 00:09:30,994
Wyje偶d偶aj膮c z Polski nie byli艣my
przygotowani na tak trudn膮 rzek臋.
124
00:09:31,756 --> 00:09:37,232
Byliby艣my martwi, gdyby艣my przyjechali
nad Colc臋 prosto z Polski.
125
00:09:37,232 --> 00:09:38,842
Nikt by o nas nie us艂ysza艂.
126
00:09:44,352 --> 00:09:48,682
Polska, 1977 r.
4 lata przed rzek膮 Colca
127
00:09:48,682 --> 00:09:54,017
Historia Canoandes zaczyna si臋 4 lata
wcze艣niej w komunistycznej Polsce.
128
00:09:57,617 --> 00:10:01,507
Spoiwem dla tego klubu by艂y
piosenki - wszyscy 艣piewali.
129
00:10:01,507 --> 00:10:03,488
Dobre g艂osy, z艂e g艂osy
- bez znaczenia.
130
00:10:03,488 --> 00:10:05,227
To jednoczy艂o ludzi.
131
00:10:07,626 --> 00:10:09,714
Wyprawa Canoandes
narodzi艂a si臋 w Krakowie
132
00:10:10,623 --> 00:10:12,123
w uniwersyteckim
klubie kajakowym,
133
00:10:12,123 --> 00:10:14,571
gdzie Andrzej, Piotr i Jurek
nauczyli si臋 wios艂owa膰.
134
00:10:15,606 --> 00:10:16,730
Co艣 nas po艂膮czy艂o.
135
00:10:17,964 --> 00:10:20,707
By艂y marzenia o przygodach.
136
00:10:22,090 --> 00:10:23,462
By艂o mn贸stwo pomys艂贸w.
137
00:10:23,462 --> 00:10:26,497
Rozwijali艣my si臋 tak szybko,
偶e inni nie nad膮偶ali.
138
00:10:29,649 --> 00:10:34,646
Jako m艂odzi ludzie zdecydowali艣my
napisa膰 przewodnik po rzekach Polski.
139
00:10:36,227 --> 00:10:40,778
Na pocz膮tku p艂ywali艣my
po p艂askich rzekach,
140
00:10:40,778 --> 00:10:44,125
cho膰 zawsze ci膮gn臋艂o
nas do wyzwa艅.
141
00:10:46,884 --> 00:10:50,174
S艂yszeli艣my, 偶e za granic膮 rzeki
g贸rskie s膮 o wiele trudniejsze.
142
00:10:50,174 --> 00:10:52,759
U nas by艂y bystrza
o trudno艣ciach WW3.
143
00:10:52,876 --> 00:10:55,883
W Polsce nie mogli艣my
si臋 szkoli膰.
144
00:10:55,883 --> 00:11:02,452
Jest kilka rzek
o trudno艣ci WW2/3.
145
00:11:03,156 --> 00:11:04,727
Nic wybitnego.
146
00:11:08,285 --> 00:11:12,231
To pobudza艂o nasz膮 wyobra藕ni臋 -
co kry艂o si臋 za horyzontem?
147
00:11:15,618 --> 00:11:16,896
Ekipa mia艂a ambitne marzenia.
148
00:11:17,702 --> 00:11:19,705
Chcieli sp艂yn膮膰 wielkimi rzekami 艣wiata.
149
00:11:22,252 --> 00:11:25,416
Pomys艂 pad艂 pewnie przy
jakim艣 piwie czy w贸dce.
150
00:11:25,416 --> 00:11:27,073
Hej, co powiedzieliby艣cie na...
151
00:11:27,073 --> 00:11:27,987
Argentyn臋?
152
00:11:33,340 --> 00:11:36,910
To zupe艂nie nie wchodzi艂o w gr臋.
153
00:11:37,040 --> 00:11:39,704
By艂o poza wszelk膮 mo偶liwo艣ci膮.
154
00:11:44,580 --> 00:11:49,005
W tamtych czasach wyrobienie
paszportu by艂o trudnym zadaniem.
155
00:11:50,181 --> 00:11:56,793
W krajach komunistycznych rz膮dy uwa偶a艂y,
偶e nie mo偶esz wyjecha膰 bez pozwolenia.
156
00:11:56,793 --> 00:11:59,235
Trzeba by艂o t艂umaczy膰 po co.
157
00:11:59,682 --> 00:12:02,489
Wyjazd by艂 ograniczony.
158
00:12:02,895 --> 00:12:07,244
Wyobra藕 sobie, 偶e in偶ynier w Polsce
zarabia艂 15-20 dolar贸w na miesi膮c.
159
00:12:07,909 --> 00:12:13,766
Z pieni臋dzmi, kt贸re zarabiali艣my,
nie da艂o si臋 my艣le膰 o podr贸偶owaniu.
160
00:12:16,140 --> 00:12:18,269
To by艂o bardzo skromne 偶ycie.
161
00:12:19,199 --> 00:12:21,471
W naszym domu panowa艂 g艂贸d.
162
00:12:21,471 --> 00:12:22,845
Nie by艂o niczego do jedzenia.
163
00:12:22,845 --> 00:12:26,108
艢wiat si臋 rozwija艂.
Ludzie latali na ksi臋偶yc.
164
00:12:26,108 --> 00:12:29,520
A u nas panowa艂a
ca艂kowita stagnacja.
165
00:12:29,741 --> 00:12:33,835
Polska by艂a szara,
pozbawiona wszelkiej nadziei.
166
00:12:36,963 --> 00:12:41,363
Ludzie byli troch臋 jak zombie.
167
00:12:51,301 --> 00:12:55,041
Jako geograficzna granica pomi臋dzy
zachodni膮 i wschodni膮 Europ膮,
168
00:12:55,041 --> 00:12:57,563
granice Polski zmienia艂y si臋
dramatycznie przez wieki.
169
00:12:59,203 --> 00:13:02,604
W okresie 艣wietno艣ci kraj rozci膮ga艂
si臋 od Ba艂tyku do Morza Czarnego.
170
00:13:03,393 --> 00:13:06,664
W innych okresach kurczy艂 si臋,
a nawet przestawa艂 istnie膰.
171
00:13:06,664 --> 00:13:09,008
Polska le偶y pomi臋dzy Rosj膮 i Niemcami
172
00:13:09,008 --> 00:13:10,306
i jest to problem.
173
00:13:12,230 --> 00:13:14,874
Po tym jak Traktat Wersalski
zako艅czy艂 I Wojn臋 艢wiatow膮,
174
00:13:14,874 --> 00:13:17,119
Polska wr贸ci艂a na map臋
175
00:13:17,119 --> 00:13:21,342
tylko po to, by by膰 polem bitwy
pomi臋dzy Niemcami i Rosj膮 w II W艢.
176
00:13:22,050 --> 00:13:24,754
Ten kraj zosta艂
ca艂kowicie zniszczony.
177
00:13:24,754 --> 00:13:27,655
Prawie 1/3 populacji zgin臋艂a.
178
00:13:29,132 --> 00:13:31,011
Gdy II Wojna 艢wiatowa
zako艅czy艂a si臋,
179
00:13:31,011 --> 00:13:33,673
kraj znalaz艂 si臋
za 呕elazn膮 Kurtyn膮
180
00:13:34,250 --> 00:13:36,520
i by艂 mocno kontrolowany
przez Zwi膮zek Radziecki.
181
00:13:37,479 --> 00:13:40,509
Ci, kt贸rzy prze偶yli,
cieszyli si臋, 偶e 偶yj膮.
182
00:13:44,323 --> 00:13:46,630
呕ycie za 呕elazn膮
Kurtyn膮 skostnia艂o.
183
00:13:47,129 --> 00:13:51,958
Cierpia艂e艣. Sta艂o si臋 godzinami
w kolejkach by co艣 kupi膰.
184
00:13:52,705 --> 00:13:55,902
N臋dzne 偶ycie w Polsce -
niczego nie da艂o si臋 kupi膰.
185
00:13:56,104 --> 00:13:59,332
Niczego nie by艂o na p贸艂kach.
Brakowa艂o jedzenia.
186
00:14:00,658 --> 00:14:03,111
Polska by艂a drenowana ze swoich
zasob贸w i si艂y pracowniczej.
187
00:14:03,957 --> 00:14:07,085
Partia komunistyczna rz膮dzi艂a
z Moskwy 偶elazn膮 r臋k膮.
188
00:14:07,780 --> 00:14:10,504
Pracowali艣my, robili艣my
r贸偶ne rzeczy,
189
00:14:10,504 --> 00:14:14,836
a poci膮gi wywozi艂y towary do Zwi膮zku
Radzieckiego. Wszystko sz艂o na wsch贸d.
190
00:14:14,836 --> 00:14:16,130
Byli艣my niczym niewolnicy.
191
00:14:18,324 --> 00:14:21,791
Wszechobecna cenzura kontrolowa艂a
ten z natury katolicki kraj.
192
00:14:22,627 --> 00:14:25,003
Ko艣cio艂y sta艂y si臋 ostojami
wolno艣ci wypowiedzi.
193
00:14:25,860 --> 00:14:28,251
Oczywi艣cie oficjalnie nie wolno
by艂o chodzi膰 do ko艣cio艂a.
194
00:14:28,566 --> 00:14:31,568
Je艣li by艂e艣 cz艂onkiem partii,
to grozi艂a ci za to kara.
195
00:14:31,942 --> 00:14:33,880
Traci艂e艣 wszelkie przywileje.
196
00:14:35,746 --> 00:14:40,400
Przez wieki katolicyzm sta艂 si臋
fundamentem to偶samo艣ci narodowej.
197
00:14:40,923 --> 00:14:44,467
Jednoczy艂o to Polak贸w przez wieki
zmieniaj膮cych si臋 re偶im贸w
198
00:14:44,467 --> 00:14:45,838
i przesuwaj膮cych si臋 granic.
199
00:14:47,971 --> 00:14:50,987
W 1978 r. Polacy zobaczyli
艣wiat艂o nadziei
200
00:14:50,987 --> 00:14:52,994
dzi臋ki 艣wie偶o wybranemu
papie偶owi z Polski.
201
00:14:54,597 --> 00:14:59,122
Jan Pawe艂 II zosta艂 pierwszym
papie偶em spoza W艂och od 400 lat.
202
00:14:59,721 --> 00:15:02,610
Sta艂 si臋 mi臋dzynarodowym symbolem
prawdziwego g艂osu Polski.
203
00:15:03,404 --> 00:15:06,195
Gdy papie偶 oddaje tutaj
ho艂d, nikt nie w膮tpi,
204
00:15:06,195 --> 00:15:09,884
偶e jest to wyzwanie rzucone oficjalnej
wersji o naturze tego kraju.
205
00:15:10,469 --> 00:15:14,879
Katolicka pami臋膰 Polski - naznaczona
dawnymi najazdami Szwed贸w i Rosjan -
206
00:15:15,265 --> 00:15:18,420
wci膮偶 trwa 偶ywa w obawie przed
zbli偶eniem do wschodniego s膮siada.
207
00:15:22,584 --> 00:15:26,149
Sceny takie jak ta - papie偶 spotykaj膮cy
si臋 z powszechnym aplauzem -
208
00:15:26,149 --> 00:15:29,435
s膮 obserwowane z wielk膮 obaw膮
przez w艂adze komunistyczne.
209
00:15:31,681 --> 00:15:35,149
Oficjalnie rz膮d pot臋pia艂
ko艣ci贸艂 katolicki,
210
00:15:36,303 --> 00:15:38,480
jednak ostatecznie
uznawa艂 jego istnienie,
211
00:15:38,951 --> 00:15:42,254
jako niezb臋dne ust臋pstwo
na rzecz kontroli Polak贸w.
212
00:15:46,207 --> 00:15:47,847
Jednak oferowali alternatyw臋.
213
00:15:49,209 --> 00:15:50,688
Przez zapisanie si臋 do PZPR
214
00:15:50,688 --> 00:15:54,441
Polacy mogli dost膮pi膰 wielu przywilej贸w
niedost臋pnych dla pozosta艂ych.
215
00:15:56,205 --> 00:16:02,046
Kiedy by艂e艣 m艂od膮 osob膮, robili wszystko
by zmusi膰 ci臋 do zapisania si臋 do PZPR.
216
00:16:03,013 --> 00:16:06,125
Je艣li nie protestowa艂e艣,
mia艂e艣 wygodne 偶ycie.
217
00:16:06,566 --> 00:16:08,306
Otrzymywa艂e艣 du偶o przywilej贸w.
218
00:16:08,719 --> 00:16:14,096
Mog艂e艣 korzysta膰 ze specjalnych sklep贸w
z zachodnim jedzeniem i odzie偶膮.
219
00:16:18,671 --> 00:16:20,826
Cho膰 do艂膮czenie do PZPR
by艂o kusz膮c膮 propozycj膮,
220
00:16:21,653 --> 00:16:25,610
oznacza艂o to odwr贸cenie si臋 plecami
do tego, co dla Polak贸w najcenniejsze.
221
00:16:28,730 --> 00:16:32,823
Gdy chcesz zachowa膰 swoje cz艂owiecze艅stwo,
nie chcesz zaprzeda膰 swojej duszy
222
00:16:33,258 --> 00:16:34,297
partii komunistycznej.
223
00:16:42,745 --> 00:16:46,024
Jednak wyblak艂a monotonia bloku
wschodniego dawa艂a czasami promyk nadziei.
224
00:16:48,333 --> 00:16:52,784
Dla cz艂onk贸w Canoandes klub kajakowy
Bystrze to by艂a odrobina kolorytu
225
00:16:52,784 --> 00:16:54,339
w tym szaroburym 艣wiecie.
226
00:16:55,200 --> 00:16:56,779
Byli艣my 偶膮dni przyg贸d.
227
00:16:58,188 --> 00:17:02,710
Stworzyli艣my w tym klubie ma艂膮
spo艂eczno艣膰 niezale偶n膮 od reszty 艣wiata.
228
00:17:04,123 --> 00:17:07,739
Poza zaoferowaniem m艂odzie偶y sprz臋tu
niezb臋dnego do sp艂ywania rzekami,
229
00:17:08,403 --> 00:17:12,005
klub stanowi艂 azyl przed czujnym
i wszechobecnym okiem w艂adzy.
230
00:17:16,114 --> 00:17:19,732
Wyprawy na rzeki by艂y skoordynowane
z narodowymi pochodami i uroczysto艣ciami,
231
00:17:19,732 --> 00:17:21,393
by uciec przed
partyjn膮 propagand膮.
232
00:17:22,391 --> 00:17:24,904
Nie chcieli艣my by膰
cz臋艣ci膮 systemu,
233
00:17:24,904 --> 00:17:29,735
gdy偶 byliby艣my wykorzystywani
podczas komunistycznych pokaz贸w.
234
00:17:29,735 --> 00:17:34,969
M贸wili艣my, 偶e zamiast tego
zrobimy poch贸d kajakowy.
235
00:17:39,637 --> 00:17:42,660
Na rzece cz艂onkowie klubu mieli
mo偶liwo艣膰 wypowiadania si臋 swobodnie
236
00:17:42,660 --> 00:17:45,368
i snucia marze艅 wykraczaj膮cych
poza otaczaj膮c膮 ich rzeczywisto艣膰.
237
00:17:45,368 --> 00:17:47,654
Co艣 si臋 przydarzy艂o,
co otworzy艂o mi umys艂.
238
00:17:48,585 --> 00:17:51,386
Nagle pomy艣la艂em:
- O Bo偶e, gdzie ja 偶yj臋?
239
00:17:52,288 --> 00:17:54,476
艢wiat tak nie wygl膮da.
艢wiat jest wolny.
240
00:17:54,637 --> 00:17:56,604
Ludzie robi膮 co tylko chc膮.
241
00:17:56,604 --> 00:17:58,742
Co艣 si臋 dzieje,
242
00:17:58,742 --> 00:18:02,224
a tutaj tylko m贸wimy, 偶e b臋dzie
lepiej, 偶e system jest lepszy.
243
00:18:02,679 --> 00:18:03,835
Oni nas ok艂amuj膮!
244
00:18:06,731 --> 00:18:08,383
Polska, 1978 r.
3 lata przed rzek膮 Colca
245
00:18:08,383 --> 00:18:09,829
Nadszed艂 rok 1978.
246
00:18:09,829 --> 00:18:12,833
Za艂o偶yciele klubu
ko艅czyli w艂a艣nie studia.
247
00:18:14,151 --> 00:18:15,795
Ich r贸wie艣nicy szli do pracy.
248
00:18:16,213 --> 00:18:16,899
呕enili si臋.
249
00:18:17,447 --> 00:18:20,100
I odbywali obowi膮zkow膮
s艂u偶b臋 wojskow膮.
250
00:18:22,814 --> 00:18:26,692
Nie mia艂em 偶adnych plan贸w -
nie wiedzia艂em, co b臋d臋 robi艂.
251
00:18:30,976 --> 00:18:34,710
Pewnie wyl膮duj臋 w wielkiej
fabryce i tam b臋d臋 pracowa艂.
252
00:18:34,710 --> 00:18:36,397
Mo偶e b臋d臋 troch臋
p艂ywa艂 na kajaku.
253
00:18:37,153 --> 00:18:38,449
Wojsko na nas czeka艂o.
254
00:18:39,691 --> 00:18:41,686
To by艂 m贸j przypadek.
255
00:18:41,686 --> 00:18:48,178
Jak sko艅cz臋 studia, to wyl膮duj臋 w wojsku,
a jak nie sko艅cz臋, to i tak mnie wezm膮.
256
00:18:50,926 --> 00:18:54,341
Rzeczywisto艣膰 ich dogania艂a,
doros艂o艣膰 czeka艂a za rogiem.
257
00:18:55,317 --> 00:18:59,323
Marzenie o sp艂yni臋ciu najwi臋kszymi rzekami
艣wiata zaczyna艂o zamienia膰 si臋 w sen.
258
00:19:00,520 --> 00:19:03,834
To by艂 4. czy 5. rok studi贸w.
259
00:19:04,606 --> 00:19:07,941
Nikt nie wierzy艂, 偶e Mur
Berli艅ski po prostu upadnie.
260
00:19:08,599 --> 00:19:09,640
To by艂o niemo偶liwe.
261
00:19:10,035 --> 00:19:12,898
Nikt nie wierzy艂, 偶e Polska
odzyska niepodleg艂o艣膰.
262
00:19:20,931 --> 00:19:22,935
Co ja pami臋tam? Pomy艣lmy...
263
00:19:22,935 --> 00:19:27,537
To chyba by艂 wiosenny
dzie艅 w Krakowie.
264
00:19:27,983 --> 00:19:33,389
Wraca艂em z mojej pracy
w stacji telewizyjnej,
265
00:19:33,389 --> 00:19:35,804
wsiad艂em do tramwaju nr 21
266
00:19:39,334 --> 00:19:44,099
i nagle wpad艂 do 艣rodka Andrzej
267
00:19:45,870 --> 00:19:49,643
i od razu zapyta艂: "Jacek, czy
chcesz jecha膰 ze mn膮 do Argentyny?"
268
00:19:49,989 --> 00:19:53,454
"Organizujemy g贸rsk膮
ekspedycj臋 kajakow膮."
269
00:19:56,097 --> 00:19:57,619
Od razu powiedzia艂em: "Tak!"
270
00:19:58,288 --> 00:20:00,394
Podj膮艂em decyzj臋 bardzo szybko.
271
00:20:01,740 --> 00:20:02,578
"Zr贸bmy to!"
272
00:20:02,578 --> 00:20:03,671
Co mam do stracenia?
273
00:20:03,963 --> 00:20:05,634
Mog臋 tylko wszystko zyska膰.
274
00:20:07,971 --> 00:20:10,086
Canoandes postanowili spr贸bowa膰.
275
00:20:11,826 --> 00:20:13,487
Ekipa sk艂adaj膮ca si臋
pocz膮tkowo z 10 os贸b
276
00:20:13,487 --> 00:20:15,701
musia艂a zmierzy膰 si臋
z biurokratycznym koszmarem.
277
00:20:18,493 --> 00:20:22,355
Zesp贸艂 musia艂 znale藕膰 spos贸b na
zdobycie pozwole艅 na wyjazd,
278
00:20:22,746 --> 00:20:24,583
za艂atwi膰 pojazd,
279
00:20:24,583 --> 00:20:28,393
i zgromadzi膰 jedzenie i zapasy
na czas ca艂ej ekspedycji.
280
00:20:29,606 --> 00:20:32,303
Na szcz臋艣cie uda艂o im si臋
pokona膰 biurokracj臋,
281
00:20:32,303 --> 00:20:34,049
kt贸ra ogranicza艂a
wszystkich obywateli.
282
00:20:34,635 --> 00:20:37,836
To by艂o troch臋 jak
dzisiejsze Chiny czy Korea.
283
00:20:38,579 --> 00:20:45,416
Inwestowali du偶o w sport, by pokaza膰
艣wiatu, 偶e maj膮 w czym艣 sukcesy.
284
00:20:46,259 --> 00:20:53,420
Sprzedawali to jako osi膮gni臋cie
systemu ekonomicznego,
285
00:20:53,420 --> 00:20:57,328
wi臋c trzeba by艂o gra膰
286
00:20:57,328 --> 00:20:59,906
kartami, kt贸re mieli艣my
do dyspozycji.
287
00:21:00,604 --> 00:21:07,588
Trzeba by艂o by膰 m膮drym, by si臋 nie
sprzeda膰 za jakie艣 tanie osi膮gni臋cia.
288
00:21:10,661 --> 00:21:12,873
Pieni膮dze w sumie
si臋 nie liczy艂y,
289
00:21:12,873 --> 00:21:18,085
trzeba by艂o zdoby膰 przywileje poprzez
przyj臋cie postawy komunistycznej.
290
00:21:19,642 --> 00:21:23,789
Pytali, czy jeste艣 towarzyszem,
a ty m贸wi艂e艣: - Tak, oczywi艣cie!
291
00:21:23,789 --> 00:21:25,358
Jeszcze nie jestem,
ale wkr贸tce b臋d臋.
292
00:21:26,269 --> 00:21:29,135
Trzeba by艂o k艂ama膰,
bo nie by艂o innej opcji.
293
00:21:30,561 --> 00:21:37,934
Jako klub i organizacja studencka, mieli艣my
wi臋cej elastyczno艣ci w opuszczaniu kraju.
294
00:21:38,833 --> 00:21:42,051
By m贸c wyst膮pi膰 o pozwolenie
295
00:21:42,051 --> 00:21:45,313
na wypraw臋 tak du偶ego kalibru,
296
00:21:45,313 --> 00:21:47,788
musieli艣my sta膰 si臋
najlepsi w Polsce.
297
00:21:52,627 --> 00:21:54,893
Nasz klub nie by艂 pierwszym,
298
00:21:54,893 --> 00:21:58,205
ale w 艣wiecie akademickim byli艣my najlepsi.
299
00:22:00,261 --> 00:22:01,916
Nasz klub by艂 najlepszy.
300
00:22:04,156 --> 00:22:07,035
Wi臋c na tej podstawie
- bycia na szczycie -
301
00:22:07,767 --> 00:22:12,271
wyst膮pili艣my o zgod臋 na
ekspedycj臋 do Argentyny.
302
00:22:14,505 --> 00:22:16,333
Poprzez zwi膮zki
klubu kajakarskiego
303
00:22:16,333 --> 00:22:18,335
z Socjalistycznym Zrzeszeniem
Student贸w Polskich
304
00:22:18,335 --> 00:22:20,045
oraz Komitetem Sportu i Turystyki
305
00:22:20,666 --> 00:22:22,777
byli w stanie zwr贸ci膰 si臋
do lider贸w partyjnych
306
00:22:23,165 --> 00:22:25,504
i zdoby膰 pozwolenie na podr贸偶
zagraniczn膮 na 6 miesi臋cy.
307
00:22:28,448 --> 00:22:31,729
Wiedzieli艣my, jak
poci膮ga膰 za sznurki.
308
00:22:32,376 --> 00:22:36,609
Mieli艣my wiele sposob贸w na
unikanie tego, co by艂o zabronione.
309
00:22:40,202 --> 00:22:41,631
Ekipa mia艂a udany start.
310
00:22:42,479 --> 00:22:45,137
Jednak zdobycie pozwole艅 to by艂
tylko czubek g贸ry lodowej.
311
00:22:46,952 --> 00:22:50,906
Je艣li chcieli gdziekolwiek dotrze膰
w Ameryce, Canoandes potrzebowali pojazdu.
312
00:22:52,674 --> 00:22:55,377
Szcz臋艣liwie si臋 z艂o偶y艂o, 偶e ich
uniwersytet te偶 go potrzebowa艂.
313
00:22:55,876 --> 00:22:58,916
By艂y fundusze, ale nie mieli
partyjnego pozwolenia na zakup.
314
00:23:00,322 --> 00:23:04,510
Zakup samochodu przez normalne
kana艂y m贸g艂 trwa膰 nawet rok,
315
00:23:04,978 --> 00:23:09,008
a jego cena mog艂a by膰 r贸wna
艣rednim zarobkom z 2-3 lat.
316
00:23:10,585 --> 00:23:14,370
W tamtych czasach nie kupowa艂o si臋
rzeczy, a organizowa艂o si臋 je.
317
00:23:16,468 --> 00:23:21,910
AGH nie mia艂o do艣膰 wp艂ywu, by kupi膰 sobie
ci臋偶ar贸wk臋, cho膰 mieli na to pieni膮dze.
318
00:23:22,923 --> 00:23:26,928
Pojecha艂em z Piotrem Chmieli艅skim
i jeszcze jednym kolesiem do fabryki.
319
00:23:26,928 --> 00:23:28,234
Sp臋dzili艣my tam 2 tygodnie.
320
00:23:29,166 --> 00:23:33,356
Nie wiem czy mog臋 o tym m贸wi膰,
ale poznali艣my c贸rk臋 dyrektora.
321
00:23:34,365 --> 00:23:35,306
By艂a pi臋kn膮 dziewczyn膮.
322
00:23:40,171 --> 00:23:43,188
Nie wiem czy to miejska
legenda, ale s艂ysza艂em,
323
00:23:43,585 --> 00:23:47,863
偶e Piotr chodzi艂 z c贸rk膮
dyrektora fabryki.
324
00:23:50,204 --> 00:23:53,406
A 3 tygodnie p贸藕niej
mamy papiery,
325
00:23:53,406 --> 00:23:54,426
akademia p艂aci
326
00:23:55,369 --> 00:23:58,071
i dostajemy ci臋偶ar贸wk臋
na ekspedycj臋.
327
00:24:06,154 --> 00:24:09,011
Do takich sztuczek
musieli艣my si臋 ucieka膰.
328
00:24:10,728 --> 00:24:13,976
I musieli艣my te偶
zrobi膰 lepsze kajaki.
329
00:24:14,847 --> 00:24:16,863
Nie da艂o si臋 kupi膰
kajak贸w na Zachodzie.
330
00:24:17,379 --> 00:24:19,560
Nie by艂o pieni臋dzy na zakup
kajak贸w na Zachodzie.
331
00:24:24,618 --> 00:24:26,981
Musieli艣my budowa膰 nasze
kajaki w艂asnymi d艂o艅mi.
332
00:24:27,973 --> 00:24:31,809
Nie by艂o dost臋pu do lepszego sprz臋tu
- kr贸lowa艂o w艂贸kno szklane.
333
00:24:32,776 --> 00:24:36,429
By艂y tak prymitywne, 偶e nie
by艂o nawet podn贸偶k贸w.
334
00:24:36,429 --> 00:24:39,127
Mog艂e艣 w艣lizgn膮膰 si臋 do 艣rodka
kajaku i by艂e艣 w pu艂apce.
335
00:24:39,875 --> 00:24:43,878
Kiedy robi艂em eskimosk臋, wypada艂em
z kajaka wraz z siedziskiem.
336
00:24:45,615 --> 00:24:48,222
Nasze kamizelki to by艂 偶art.
337
00:24:49,346 --> 00:24:51,370
One tylko udawa艂y, 偶e
mog膮 uratowa膰 偶ycie.
338
00:24:52,524 --> 00:24:55,006
Wios艂a by艂y zrobione
z drewna sosnowego.
339
00:24:56,226 --> 00:24:59,267
U偶ywali艣my lin wspinaczkowych
by podtrzyma膰 na dupie spodnie,
340
00:25:00,471 --> 00:25:03,124
a fartuchy szyli艣my
sami w akademikach.
341
00:25:05,119 --> 00:25:09,432
Mieli艣my jeansy, umowne
kamizelki i kaski hokejowe.
342
00:25:09,996 --> 00:25:14,511
Nikt nie zastanawia艂 si臋 nad
niebezpiecze艅stwem, nad naszym sprz臋tem.
343
00:25:14,511 --> 00:25:16,671
Chcieli艣my to robi膰
i to robili艣my.
344
00:25:19,774 --> 00:25:23,924
Po dw贸ch latach przygotowa艅,
Canoandes dokonali niemo偶liwego.
345
00:25:24,057 --> 00:25:26,303
W kraju, w kt贸rym brakowa艂o
jedzenia w sklepach,
346
00:25:26,303 --> 00:25:28,239
nie wspominaj膮c ju偶
o bystrzach na rzekach,
347
00:25:28,764 --> 00:25:31,689
przygotowali g贸rsk膮
ekspedycj臋 na 10 os贸b.
348
00:25:35,262 --> 00:25:38,569
Mieli艣my 28 kajak贸w.
349
00:25:38,569 --> 00:25:39,750
Mieli艣my 2 motocykle.
350
00:25:40,610 --> 00:25:42,931
Jedn膮 wojskow膮
ci臋偶ar贸wk臋 z przyczep膮.
351
00:25:44,136 --> 00:25:48,844
Mieli艣my do艣膰 jedzenia, by przetrwa膰
6 miesi臋cy z dala od cywilizacji.
352
00:25:49,499 --> 00:25:52,455
Kie艂basa, wojskowy chleb
353
00:25:52,455 --> 00:25:54,520
- nawet chleb by艂
w wielkich puszkach.
354
00:25:56,862 --> 00:25:59,729
Nawet nie by艂o czasu
nauczy膰 si臋 eskimoski,
355
00:26:00,137 --> 00:26:02,687
gdy偶 byli艣my tak zaj臋ci gromadzeniem
tych wszystkich element贸w.
356
00:26:03,354 --> 00:26:05,666
Kiedy byli艣my w ko艅cu gotowi
na wypraw臋 Canoandes,
357
00:26:06,094 --> 00:26:07,913
mieli艣my 23 tony sprz臋tu.
358
00:26:08,677 --> 00:26:10,927
23 tony sprz臋tu!
359
00:26:13,831 --> 00:26:15,602
Canoandes byli gotowi
ruszy膰 w drog臋.
360
00:26:16,928 --> 00:26:19,034
Jednak podczas gdy ekipa
przygotowywa艂a si臋 Polsce,
361
00:26:20,184 --> 00:26:22,403
Argentyna i Chile stan臋艂y
na kraw臋dzi wojny
362
00:26:22,782 --> 00:26:24,296
i ich wizy zosta艂y odrzucone.
363
00:26:33,009 --> 00:26:34,560
Co mieli艣my pocz膮膰?
364
00:26:35,083 --> 00:26:37,874
Chcieli艣my wyjecha膰! Byli艣my gotowi.
365
00:26:39,400 --> 00:26:42,515
Canoandes musieli zacz膮膰
nowe przygotowania - do Peru.
366
00:26:44,107 --> 00:26:48,149
"Co艣 znajdziemy! Peru! Tam
pewnie s膮 dobre rzeki!"
367
00:26:48,601 --> 00:26:50,773
Jednak wkr贸tce i tam pojawi艂y
si臋 napi臋cia polityczne.
368
00:26:50,773 --> 00:26:53,184
Rz膮d Peru wprowadzi艂
stan wojenny
369
00:26:53,588 --> 00:26:55,379
i zakaza艂 wjazdu obcokrajowcom.
370
00:26:55,379 --> 00:26:58,962
Rz膮d zabra艂 nasze paszporty
i stwierdzi艂, 偶e wszystko przepad艂o.
371
00:27:03,334 --> 00:27:05,442
Dwa i p贸艂 roku przygotowa艅.
372
00:27:06,837 --> 00:27:11,570
I teraz wygl膮da艂o na to,
偶e zaraz zwariujemy.
373
00:27:12,478 --> 00:27:15,721
Co my wyprawiamy? Nie
prowadzimy normalnego 偶ycia.
374
00:27:15,721 --> 00:27:19,383
Wszyscy czekamy, ka偶dy
ma prac臋 na p贸艂 etatu.
375
00:27:20,392 --> 00:27:23,882
I wci膮偶 mamy nadziej臋
na niewyobra偶alne.
376
00:27:23,882 --> 00:27:26,344
Bardzo mocno wierzy艂em,
偶e uda nam si臋 wyjecha膰.
377
00:27:26,763 --> 00:27:28,728
Za trzecim podej艣ciem
378
00:27:29,890 --> 00:27:34,427
wys艂ali艣my list i dokumenty do
Ministerstwa Sportu i Turystyki Meksyku,
379
00:27:35,234 --> 00:27:38,703
a polski ambasador, J贸zef
Klasa, wielce nam pom贸g艂.
380
00:27:39,205 --> 00:27:41,174
My艣leli艣my, 偶e je艣li
dostaniemy si臋 do Meksyku,
381
00:27:41,174 --> 00:27:44,806
to potem przedostaniemy
si臋 do Argentyny.
382
00:27:45,521 --> 00:27:49,885
Przekonali艣my kogo trzeba,
偶e pojedziemy do Meksyku.
383
00:28:00,906 --> 00:28:03,831
Zesp贸艂 zostawi艂 w kraju
rodziny i przyjaci贸艂
384
00:28:04,260 --> 00:28:05,367
i ruszy艂 na zach贸d.
385
00:28:09,483 --> 00:28:13,867
Ka偶dy z nas mia艂 dziewczyn臋...
No ale wiesz, one musia艂y poczeka膰.
386
00:28:14,359 --> 00:28:16,958
Przed nami wielka przygoda,
a temu si臋 nie odmawia.
387
00:28:18,840 --> 00:28:21,982
Moja mama da艂a mi
zdj臋cie Jana Paw艂a II
388
00:28:22,384 --> 00:28:23,390
i powiedzia艂a mi:
389
00:28:23,390 --> 00:28:25,282
- We藕 to zdj臋cie.
390
00:28:25,282 --> 00:28:28,474
B臋dzie chroni膰 ciebie
i twoich przyjaci贸艂.
391
00:28:29,113 --> 00:28:32,333
Nic z艂ego ci si臋 nie przydarzy.
392
00:28:37,704 --> 00:28:40,233
Pomimo wszelkich przeciwno艣ci,
Canoandes dopi臋li swego.
393
00:28:41,155 --> 00:28:44,878
Pokonali 呕elazn膮 Kurtyn臋 i dokonali tego,
o czym ich r贸wie艣nicy mogli tylko 艣ni膰.
394
00:28:46,771 --> 00:28:48,864
Cho膰 nie byli jeszcze na
w艂a艣ciwym kontynencie,
395
00:28:49,128 --> 00:28:52,597
w ko艅cu zostali nagrodzeni
po 3 latach przygotowa艅.
396
00:28:59,675 --> 00:29:06,307
27 maja 1981 r.
Sp艂yw rzek膮 Colca, 10. dzie艅
397
00:29:28,946 --> 00:29:30,307
Po 10 dniach na rzece Colca
398
00:29:31,035 --> 00:29:33,920
zesp贸艂 zjad艂 wszystkie
zapasy po偶ywienia.
399
00:29:40,039 --> 00:29:43,085
Mieli艣my jedzenie na 5 dni.
P贸藕niej racjonowali艣my je na 7.
400
00:29:43,397 --> 00:29:45,948
Dnia 8. i 9. nic nie jedli艣my.
401
00:29:53,408 --> 00:29:56,229
Mocno nie docenili
trudno艣ci tej rzeki.
402
00:29:56,962 --> 00:29:58,388
Teraz rzeka zacz臋艂a si臋 zw臋偶a膰
403
00:29:58,388 --> 00:30:00,293
i robi艂a si臋 coraz bardziej stroma.
404
00:30:02,073 --> 00:30:03,573
Ka偶dego dnia czeka艂a
niespodzianka.
405
00:30:03,826 --> 00:30:04,912
Ka偶dego dnia.
406
00:30:04,912 --> 00:30:07,377
Kanion zacz膮艂 si臋 zmienia膰,
407
00:30:07,377 --> 00:30:10,054
gdy偶 czasami
robi艂 si臋 tak w膮ski,
408
00:30:10,054 --> 00:30:11,723
偶e mogli艣my dotkn膮膰 wios艂em
409
00:30:11,907 --> 00:30:13,759
jego lewej i prawej 艣ciany.
410
00:30:27,920 --> 00:30:30,879
Kiedy ko艅czyli艣my sp艂yw i jedli艣my
to co nam zosta艂o,
411
00:30:31,631 --> 00:30:33,993
znikali艣my. Nie
chcieli艣my by膰 razem.
412
00:30:33,993 --> 00:30:35,332
Nie chcieli艣my by膰 razem.
413
00:30:36,154 --> 00:30:38,919
Ka偶dy z nas mia艂 jaki艣
problem - z cz臋艣ci膮 cia艂a,
414
00:30:39,404 --> 00:30:43,534
cierpieli艣my i nie chcieli艣my 偶eby
inni widzieli nasze cierpienie
415
00:30:43,534 --> 00:30:44,885
i vice versa.
416
00:30:50,429 --> 00:30:52,958
Kolejne przenoski
op贸藕nia艂y ich o kolejne dni.
417
00:30:54,438 --> 00:30:55,803
Racje 偶ywno艣ci by艂y
na wyko艅czeniu,
418
00:30:56,703 --> 00:30:58,445
a napi臋cia w zespole narasta艂y.
419
00:30:59,928 --> 00:31:01,629
Jestem do艣膰 du偶ym facetem
420
00:31:02,669 --> 00:31:04,848
a kamerzysta by艂 dwa
razy mniejszy ode mnie.
421
00:31:05,171 --> 00:31:07,156
I mia艂 je艣膰 takie
same porcje jak ja?!
422
00:31:07,156 --> 00:31:09,723
Powiedzia艂em, 偶e to
nie jest w porz膮dku,
423
00:31:09,917 --> 00:31:12,593
gdy偶 on tylko filmowa艂
i nie wios艂owa艂,
424
00:31:12,603 --> 00:31:15,780
a ja by艂em kapitanem pontonu, musia艂em
decydowa膰, biega膰, rozpoznawa膰,
425
00:31:15,780 --> 00:31:16,990
musia艂em robi膰 wiele rzeczy.
426
00:31:17,420 --> 00:31:18,681
A jad艂em takie same porcje.
427
00:31:19,002 --> 00:31:20,483
To by艂 prawdziwy problem.
428
00:31:34,143 --> 00:31:40,805
Meksyk, 1979 r.
2 lata przed rzek膮 Colca
429
00:31:47,724 --> 00:31:48,546
To by艂o to!
430
00:31:48,968 --> 00:31:52,065
Canoandes sp臋dzili lata przygotowuj膮c
si臋 na rzeki Nowego 艢wiata.
431
00:31:52,741 --> 00:31:55,006
I w ko艅cu mieli szans臋, by
sprawdzi膰 jak sobie poradz膮.
432
00:31:57,166 --> 00:32:01,853
Bardzo chcieli艣my pokona膰 ka偶d膮
przeszkod臋, ka偶d膮 rzek臋.
433
00:32:03,545 --> 00:32:06,528
Pierwszym wyzwaniem dla ekipy by艂a
meksyka艅ska rzeka Rio Pescados.
434
00:32:08,506 --> 00:32:14,431
Wygl膮da艂a OK. Troch臋 wi臋ksza
w por贸wnaniu z rzekami Europy,
435
00:32:14,859 --> 00:32:17,306
ale tego w艂a艣nie chcieli艣my.
436
00:32:17,306 --> 00:32:19,546
Rio Pescado w Veracruz...
437
00:32:20,339 --> 00:32:21,499
To by艂a katastrofa!
438
00:32:22,718 --> 00:32:23,963
Nikt nie lubi o tym m贸wi膰.
439
00:32:25,604 --> 00:32:30,433
Sp艂ywy whitewater to rodzaj sztuki...
440
00:32:31,041 --> 00:32:35,618
A to, co robili艣my ze sprz臋tem,
kt贸ry by艂 wtedy dost臋pny,
441
00:32:35,618 --> 00:32:38,870
to by艂o co艣 ca艂kiem
innego ni偶 teraz.
442
00:32:39,955 --> 00:32:43,658
SZTUKA WHITEWATER
TOM I
443
00:32:43,658 --> 00:32:44,202
PODSTAWY
444
00:32:44,912 --> 00:32:47,695
Okaza艂o si臋, 偶e bez
umiej臋tno艣ci eskimoski
445
00:32:48,700 --> 00:32:50,405
byli艣my praktycznie martwi.
446
00:32:52,261 --> 00:32:54,088
W p贸艂 godziny stracili艣my 5 kajak贸w.
447
00:33:02,240 --> 00:33:04,965
Musieli艣my odnale藕膰 tych 5 ludzi.
448
00:33:09,906 --> 00:33:15,566
W ci膮gu nie wi臋cej ni偶 2 godzin
stracili艣my 7 kajak贸w.
449
00:33:20,994 --> 00:33:22,631
A to nawet nie by艂a
trudna rzeka.
450
00:33:23,029 --> 00:33:27,369
Wiedzieli艣my, 偶e czekaj膮 nas o wiele
bardziej wymagaj膮ce rzeki.
451
00:33:28,426 --> 00:33:35,483
JAK URATOWA膯 MI臉DZYNARODOW膭
EKSPEDYCJ臉 NA KRAW臉DZI PORA呕KI
452
00:33:39,986 --> 00:33:41,355
Wyprawa mia艂a trudny start.
453
00:33:46,283 --> 00:33:48,071
Canoandes przebyli p贸艂 艣wiata,
454
00:33:48,071 --> 00:33:49,772
a sytuacja ich przeros艂a.
455
00:33:52,832 --> 00:33:58,407
A najgorsze, 偶e nie docenili umiej臋tno艣ci
kajakarskich wymaganych w Ameryce.
456
00:34:04,294 --> 00:34:06,593
Nasze umiej臋tno艣ci by艂y
bardzo przeci臋tne.
457
00:34:07,999 --> 00:34:11,975
Niekt贸rzy z nas umieli eskimosk臋...
czasami... a czasami nie...
458
00:34:12,516 --> 00:34:14,861
Mo偶e na p艂askiej wodzie
jakie艣 eskimoski.
459
00:34:15,278 --> 00:34:19,632
To jedna z podstawowych umiej臋tno艣ci
koniecznych w kajakarstwie.
460
00:34:20,095 --> 00:34:25,989
Szybko si臋 zorientowali艣my,
偶e nasze kajaki
461
00:34:25,989 --> 00:34:29,842
by艂y kruche - konstrukcja tylko
z jednej warstwy w艂贸kna szklanego.
462
00:34:32,592 --> 00:34:34,718
Je艣li uderzysz w skal臋,
od razu p臋kni臋cie.
463
00:34:35,014 --> 00:34:40,884
Nast臋pne p贸艂 dnia kleisz 艂aty
i ca艂y jeste艣 w 偶ywicy.
464
00:34:40,884 --> 00:34:41,942
Straszna robota.
465
00:34:44,329 --> 00:34:48,355
To by艂o kajakarstwo g贸rskie
w papierowych kajakach.
466
00:34:48,690 --> 00:34:50,562
To by艂o do艣膰 du偶e wyzwanie.
467
00:34:52,249 --> 00:34:54,942
Ca艂y czas reperowali艣my
kajaki. Ca艂y czas...
468
00:34:55,539 --> 00:34:58,094
Zak艂adali艣my, 偶e stracimy
jeden kajak na rzek臋.
469
00:34:58,816 --> 00:35:00,979
Dlatego mieli艣my 27 kajak贸w.
470
00:35:01,713 --> 00:35:04,099
Ale nie planowali艣my
traci膰 7 na jedn膮 rzek臋!
471
00:35:10,247 --> 00:35:12,223
Aby unikn膮膰 ca艂kowitej pora偶ki,
472
00:35:12,923 --> 00:35:15,251
po otrze藕wiaj膮cej
pora偶ce Rio Pescados,
473
00:35:16,569 --> 00:35:18,095
Canoandes potrzebowali
dw贸ch rzeczy:
474
00:35:20,101 --> 00:35:23,162
oczywi艣cie potrzebowali
poprawi膰 swoje umiej臋tno艣ci,
475
00:35:24,443 --> 00:35:27,180
ale - co wa偶niejsze -
potrzebowali pieni臋dzy!
476
00:35:29,858 --> 00:35:33,023
Na szcz臋艣cie mieli przyjaciela
w Casper w Wyoming.
477
00:35:34,087 --> 00:35:35,988
Poniewa偶 Argentyna wci膮偶
by艂a bardzo odleg艂a,
478
00:35:36,336 --> 00:35:38,042
zmienili taktyk臋
i ruszyli na p贸艂noc.
479
00:35:39,097 --> 00:35:41,396
Pieni膮dze sko艅czy艂y nam
si臋 b艂yskawicznie.
480
00:35:42,770 --> 00:35:46,286
Poniewa偶 rz膮d polski zabrania艂 wyjazdu
z kraju z du偶ymi sumami pieni臋dzy.
481
00:35:47,078 --> 00:35:48,580
Ekipa od razu si臋 sp艂uka艂a.
482
00:35:49,648 --> 00:35:53,916
Opr贸cz odwiedzenia starego przyjaciela,
powa偶nie my艣leli艣my o znalezieniu pracy.
483
00:35:54,911 --> 00:35:58,786
Postanowili艣my dojecha膰 do
Wyoming nasz膮 ci臋偶ar贸wk膮.
484
00:35:59,212 --> 00:36:01,955
Ta ci臋偶ar贸wka by艂a okropna,
mia艂a s艂aby silnik,
485
00:36:01,955 --> 00:36:04,846
mn贸stwo spalin, mn贸stwo
problem贸w po drodze.
486
00:36:04,846 --> 00:36:07,453
艢rednia pr臋dko艣膰
to by艂o 50 km/h.
487
00:36:08,325 --> 00:36:11,375
Mieli艣my ze sob膮 wszystkie
cz臋艣ci zapasowe,
488
00:36:11,666 --> 00:36:15,301
gdy偶 ta ci臋偶ar贸wka nie mog艂a by膰
nigdzie naprawiona na Zachodzie.
489
00:36:16,800 --> 00:36:20,224
Co wa偶niejsze, by艂a
akurat zamie膰 艣nie偶na.
490
00:36:20,956 --> 00:36:23,943
Tylko my mogli艣my
przebi膰 si臋 do Casper,
491
00:36:23,943 --> 00:36:27,357
gdy偶 wszystkie inne samochody
utkn臋艂y na drodze stanowej.
492
00:36:30,927 --> 00:36:33,081
To by艂a du偶a sensacja dla
lokalnych mieszka艅c贸w.
493
00:36:33,701 --> 00:36:37,201
Gdy偶 nigdy nie widzieli takich
m艂odzie艅c贸w z kraj贸w komunistycznych,
494
00:36:37,201 --> 00:36:39,710
z wojskow膮 ci臋偶ar贸wk膮
i przyczep膮 pe艂n膮 kajak贸w.
495
00:36:40,136 --> 00:36:44,113
Po kilku dniach w Casper Star
Tribune pojawi艂 si臋 artyku艂 o nas:
496
00:36:44,113 --> 00:36:47,525
INWAZJA PAKTU WARSZAWSKIEGO
na Casper w Wyoming.
497
00:36:48,033 --> 00:36:49,046
Wszyscy nas ju偶 znali.
498
00:36:49,906 --> 00:36:53,282
Casper pod koniec lat 70. to by艂o
miasteczko prze偶ywaj膮ce sw贸j rozkwit.
499
00:36:56,487 --> 00:36:58,048
Wraz z nadej艣ciem zimy
500
00:36:58,048 --> 00:37:00,741
ca艂a dziesi膮tka Canoandes wprowadzi艂a
si臋 do piwnicy przyjaciela
501
00:37:00,741 --> 00:37:02,326
i zacz臋艂a szuka膰 pracy.
502
00:37:02,964 --> 00:37:06,497
Krzysztof mia艂 偶on臋
i dziecko w drodze.
503
00:37:07,677 --> 00:37:11,272
Mia艂 bardzo ma艂y dom
z dwoma sypialniami.
504
00:37:12,513 --> 00:37:14,660
Ale dla nas to by艂 ogromny dom.
505
00:37:15,464 --> 00:37:16,753
Ludzie byli bardzo przyja藕ni.
506
00:37:16,753 --> 00:37:18,102
Ka偶dy chcia艂 nam pom贸c.
507
00:37:19,962 --> 00:37:23,323
Ludzie znajdowali nam prac臋.
Znali nasz膮 misj臋.
508
00:37:23,323 --> 00:37:24,956
Wiedzieli czego
chcemy dokona膰.
509
00:37:25,373 --> 00:37:29,843
W Casper po raz pierwszy
zdali艣my sobie spraw臋,
510
00:37:29,843 --> 00:37:33,792
偶e nasz entuzjazm przyci膮ga艂
do nas innych ludzi.
511
00:37:34,647 --> 00:37:37,017
Ludzie naprawd臋 nam pomagali
512
00:37:37,017 --> 00:37:40,937
- malowali艣my domy,
remontowali艣my biura.
513
00:37:40,937 --> 00:37:45,813
Robili艣my r贸偶ne rzeczy
za 5-7 dolar贸w za godzin臋.
514
00:37:46,335 --> 00:37:48,317
Dla nas to by艂y
艣wietne pieni膮dze.
515
00:37:49,050 --> 00:37:50,260
Wszystko sz艂o do jednej puli.
516
00:37:50,627 --> 00:37:52,616
To nie by艂y moje czy
twoje pieni膮dze.
517
00:37:52,616 --> 00:37:54,980
Nie - wszystko trafia艂o do
tego samego pude艂ka po butach.
518
00:37:55,495 --> 00:37:59,194
By艣my mogli zainwestowa膰 w nasz膮
ekspedycj臋 do Ameryki Po艂udniowej.
519
00:38:00,979 --> 00:38:03,320
Przez 4 miesi膮ce pracowali艣my
ci臋偶ko w Casper.
520
00:38:05,337 --> 00:38:08,665
Pod koniec zimy zaoszcz臋dzili do艣膰
pieni臋dzy by ruszy膰 na po艂udnie.
521
00:38:09,108 --> 00:38:11,910
Pozostawili po sobie
wielkie wra偶enie w Casper.
522
00:38:12,939 --> 00:38:16,403
Powiedzieli nam, 偶e je艣li b臋dziemy mieli
k艂opoty, mo偶emy zawsze wr贸ci膰 do Casper.
523
00:38:19,865 --> 00:38:20,905
Wraz z nadej艣ciem wiosny
524
00:38:21,200 --> 00:38:22,758
Canoandes ruszyli w drog臋.
525
00:38:23,288 --> 00:38:25,229
Jednak po drodze
zahaczyli o kilka miejsc.
526
00:38:27,371 --> 00:38:30,553
W Los Angeles kupili
zaawansowany ponton,
527
00:38:30,553 --> 00:38:33,191
kt贸ry pozwala艂 na transport
zapas贸w na wielodniowe sp艂ywy.
528
00:38:34,409 --> 00:38:37,664
Kupili艣my nowy ponton,
wios艂a, sprz臋t
529
00:38:37,664 --> 00:38:40,874
- po raz pierwszy w 偶yciu
mieli艣my co艣 dobrego.
530
00:38:41,853 --> 00:38:43,973
Nasze mo偶liwo艣ci
sta艂y si臋 wi臋ksze.
531
00:38:44,680 --> 00:38:48,309
Teraz mogli艣my za艂adowa膰
zapasy na nasz ponton
532
00:38:48,309 --> 00:38:51,326
i mogli艣my p艂yn膮膰 na 2-4 dni.
533
00:38:51,644 --> 00:38:55,755
Wcze艣niej do kajaka mie艣ci艂y si臋
tylko kanapki na jeden dzie艅.
534
00:38:55,755 --> 00:38:57,267
I nic wi臋cej!
535
00:38:59,238 --> 00:39:00,814
Zatrzymali艣my si臋 w Las Vegas.
536
00:39:01,462 --> 00:39:02,573
Byli艣my ciekawi...
537
00:39:02,906 --> 00:39:05,099
Chcieli艣my uprawia膰 te偶
troch臋 turystyki, czemu nie?
538
00:39:05,487 --> 00:39:09,598
Jedziemy t膮 wielk膮 ci臋偶ar贸wk膮 z napisami
po hiszpa艅sku, angielsku i polsku
539
00:39:09,959 --> 00:39:13,332
i nagle s艂yszymy, 偶e
kto艣 krzyczy po polsku.
540
00:39:15,172 --> 00:39:18,567
To by艂a Grupa Jabczy艅skiego
- grupa akrobatyczna.
541
00:39:19,407 --> 00:39:21,775
Nast臋pne trzy dni by艂y szalone.
542
00:39:24,849 --> 00:39:28,659
Tego samego wieczora trafili艣my
za kulisy Liberace Show.
543
00:39:29,181 --> 00:39:31,754
Robili艣my sobie zdj臋cia
z dziewczynami topless.
544
00:39:32,293 --> 00:39:35,345
40 nagich dziewczyn przed lustrem...
Wi臋c by艂o ich 80...
545
00:39:35,345 --> 00:39:37,472
No i wiesz - mdlejesz
bo jest tego za du偶o.
546
00:39:40,901 --> 00:39:44,567
Bardzo si臋 zaprzyja藕nili艣my
z t膮 Grup膮 Jabczy艅skiego.
547
00:39:47,410 --> 00:39:50,904
Z dala od domu, Canoandes od razu
poczuli mocn膮 wi臋藕 z akrobatkami.
548
00:39:52,677 --> 00:39:54,024
Po trzech dniach rozpusty
549
00:39:54,024 --> 00:39:56,277
opu艣cili Miasto Grzechu
z ci臋偶kim sercem
550
00:39:56,277 --> 00:39:58,838
i nadziej膮, 偶e jeszcze kiedy艣
zobacz膮 swoje nowe przyjaci贸艂ki.
551
00:40:00,882 --> 00:40:03,263
W ko艅cu grupa
powr贸ci艂a do Meksyku.
552
00:40:03,697 --> 00:40:07,033
Nie mog膮c si臋 doczeka膰, by znowu
robi膰 to, po co przyjechali.
553
00:40:07,472 --> 00:40:09,390
Jednak z艂e widmowo艣ci
nadesz艂y z Polski.
554
00:40:14,293 --> 00:40:17,352
Poniewa偶 Canoandes otrzymali pozwolenie
jedynie na 6 miesi臋cy za granic膮,
555
00:40:18,198 --> 00:40:19,362
jego wa偶no艣膰 dawno wygas艂a.
556
00:40:21,518 --> 00:40:23,907
Polskie w艂adze nakaza艂y
zako艅czenie ekspedycji
557
00:40:24,373 --> 00:40:26,367
i za偶膮da艂y natychmiastowego
powrotu do Polski.
558
00:40:27,098 --> 00:40:29,707
To by艂 problem.
To by艂 problem...
559
00:40:31,656 --> 00:40:35,036
Pami臋tam, 偶e przyjechali艣my
do Mexico City 8 marca.
560
00:40:35,419 --> 00:40:38,711
Polski ambasador powiedzia艂 nam, 偶e ma z艂e
wiadomo艣ci i musimy odes艂a膰 ci臋偶ar贸wk臋.
561
00:40:39,093 --> 00:40:41,195
"Wasza ekspedycja
si臋 sko艅czy艂a."
562
00:40:41,550 --> 00:40:43,003
Ekspedycja si臋 sko艅czy艂a.
563
00:40:44,000 --> 00:40:45,006
Co mieli艣my zrobi膰?
564
00:40:54,933 --> 00:41:00,100
28 maja 1981 r. - ranek
11. dzie艅 sp艂ywu rzek膮 Colca
565
00:41:42,494 --> 00:41:44,041
6 dni po wyczerpaniu
si臋 po偶ywienia,
566
00:41:44,612 --> 00:41:46,585
11 dni od wej艣cia do kanionu,
567
00:41:46,923 --> 00:41:49,207
dotarli do najwy偶szego
wodospadu jak do tej pory.
568
00:41:50,964 --> 00:41:55,794
Wiruj膮cy kocio艂 wyrzuca艂 wi臋kszo艣膰
wody do oczka bez widocznego uj艣cia.
569
00:41:57,881 --> 00:41:59,733
Nazwali go imieniem
Jana Paw艂a II.
570
00:42:00,212 --> 00:42:03,761
Co przewa偶y艂o o tym, 偶e
ruszyli艣my do kanionu?
571
00:42:03,761 --> 00:42:08,179
Mogli艣my powiedzie膰, 偶e jest za trudny,
偶e mo偶emy wraca膰 poszuka膰 innej rzeki.
572
00:42:08,642 --> 00:42:09,652
To wci膮偶 by艂o mo偶liwe.
573
00:42:10,888 --> 00:42:15,886
Jednak w dniu, gdy
przyjechali艣my do Colca,
574
00:42:15,886 --> 00:42:18,268
to by艂 13 maja 1981 r.,
575
00:42:20,644 --> 00:42:21,846
co艣 si臋 sta艂o w Watykanie.
576
00:42:25,959 --> 00:42:27,228
Papie偶 zosta艂 postrzelony.
577
00:42:35,877 --> 00:42:40,138
Straszliwa cisza zapad艂a pomi臋dzy tysi膮cami
zgromadzonymi na placu 艢w. Piotra.
578
00:42:40,858 --> 00:42:44,227
Tysi膮ce ludzi przyby艂o, by otrzyma膰
b艂ogos艂awie艅stwo papie偶a.
579
00:42:45,077 --> 00:42:47,202
Zamiast tego us艂yszeli strza艂y.
580
00:42:49,112 --> 00:42:53,384
Zobaczyli, jak papie偶 blednie i upada
zakrwawiony w ramiona asystent贸w.
581
00:42:54,413 --> 00:42:57,558
Ten akt przemocy skierowany
przeciwko cz艂owiekowi pokoju
582
00:42:57,558 --> 00:42:58,604
zszokowa艂 ca艂y 艣wiat.
583
00:43:07,623 --> 00:43:10,858
Urodzony w ma艂ym miasteczku, niedaleko
rodzinnego miasta Canoandes - Krakowa,
584
00:43:12,251 --> 00:43:14,714
Jan Pawe艂 II by艂
bohaterem dla Polak贸w.
585
00:43:16,663 --> 00:43:19,637
Symbol 艣wiat艂o艣ci, kt贸rego
status dodawa艂 nadziei,
586
00:43:19,637 --> 00:43:23,627
偶e wci膮偶 jest szansa na Polsk臋
poza mrocznymi rz膮dami komunist贸w.
587
00:43:25,487 --> 00:43:29,526
Spo艣r贸d tych wszystkich
uczu膰, kt贸re opisywa艂em
588
00:43:29,526 --> 00:43:33,226
- naszego patriotyzmu, naszej
nadziei na przekszta艂cenie kraju
589
00:43:33,226 --> 00:43:40,609
- w tym momencie wiedzieli艣my, 偶e
najlepszy syn Polski w naszej historii
590
00:43:40,609 --> 00:43:42,451
zosta艂 nam zabrany.
591
00:43:45,878 --> 00:43:49,566
To, co sta艂o si臋 z naszym
umys艂em, cia艂em,
592
00:43:49,566 --> 00:43:51,230
to by艂o trudne do opisania.
593
00:43:51,230 --> 00:43:56,308
Co si臋 dzia艂o z tym 艣wiatem?! Skoro
chcieli zabi膰 tego 艣wi臋tego.
594
00:43:56,825 --> 00:44:04,053
To da艂o nam tak niesamowit膮 motywacj臋
by przeprowadzi膰 t臋 ekspedycj臋 dla niego.
595
00:44:05,116 --> 00:44:07,929
To by艂a najwa偶niejsza
motywacja - nie by艂o innej.
596
00:44:07,929 --> 00:44:11,600
Zapomnieli艣my o naszej
ambicji eksploratorskiej.
597
00:44:11,600 --> 00:44:14,885
Chcieli艣my to zrobi膰
tylko dla niego.
598
00:44:16,899 --> 00:44:22,656
Nie obchodzi艂o nas to, czy prze偶yjemy,
czy kto艣 zginie w kanionie.
599
00:44:23,234 --> 00:44:26,990
Je艣li jest jaka艣 szansa by to zrobi膰,
to musimy to zrobi膰 jako pierwsi.
600
00:44:26,990 --> 00:44:27,896
To by艂 ten moment.
601
00:44:27,896 --> 00:44:29,892
Nast臋pnego ranka nawet
o tym nie rozmawiali艣my.
602
00:44:29,892 --> 00:44:33,443
Nast臋pnego ranka wszyscy wsiedli艣my
do samochodu i ruszyli艣my.
603
00:44:33,443 --> 00:44:35,042
To by艂 wojenny szturm.
604
00:44:35,042 --> 00:44:41,098
Dzia艂ali艣my grup膮 i nie wiedzieli艣my
kto z tego wyjdzie ca艂o.
605
00:44:52,075 --> 00:44:55,773
Je艣li teraz zobaczy艂bym
siebie 37 lat temu,
606
00:44:56,639 --> 00:45:00,990
to m贸g艂bym si臋 por贸wna膰
tylko do kamikadze.
607
00:45:04,495 --> 00:45:08,617
Ameryka 艢rodkowa, 1980 r.
1 rok przed rzek膮 Colca
608
00:45:10,869 --> 00:45:12,813
Ku wielkiemu niezadowoleniu
polskiego rz膮du,
609
00:45:12,813 --> 00:45:16,766
przy decyzji o powrocie,
grupa si臋 podzieli艂a.
610
00:45:17,790 --> 00:45:19,711
Ci臋偶ar贸wka i p贸艂 ekipy
wr贸ci艂o do Polski.
611
00:45:20,405 --> 00:45:23,148
Jednak 5 podstawowych cz艂onk贸w
Canoandes postanowi艂o zosta膰.
612
00:45:25,017 --> 00:45:29,716
Nie uwa偶ali艣my, 偶e podpisali艣my umow臋
na 6 miesi臋cy. 艢wiat sta艂 otworem!
613
00:45:30,223 --> 00:45:31,432
Nikt nie m贸g艂 nas zatrzyma膰.
614
00:45:32,504 --> 00:45:35,498
Zorganizowali艣my now膮 ekspedycj臋,
niezale偶nie od Polski.
615
00:45:36,007 --> 00:45:39,739
Oficjalnie wyprawa zosta艂a
zako艅czona, ci臋偶ar贸wka odes艂ana,
616
00:45:40,353 --> 00:45:42,702
byli艣my wolni...
Cho膰 nie do ko艅ca.
617
00:45:42,702 --> 00:45:44,119
Ale o tym opowiem wam p贸藕niej.
618
00:45:45,293 --> 00:45:47,371
Z pomoc膮 akrobat贸w z Las Vegas
619
00:45:47,749 --> 00:45:49,323
Canoandes zdobyli nowy pojazd
620
00:45:49,918 --> 00:45:51,776
i w ko艅cu odnale藕li sw贸j rytm.
621
00:45:52,292 --> 00:45:55,058
Powoli r贸s艂 poziom
naszych umiej臋tno艣ci.
622
00:45:55,569 --> 00:45:59,236
Ch艂opaki ca艂y czas trenowali
623
00:45:59,236 --> 00:46:00,723
i podnosili swoje umiej臋tno艣ci.
624
00:46:01,292 --> 00:46:04,387
Robili艣my eskimoski,
kontrolowali艣my kajaki,
625
00:46:04,387 --> 00:46:07,554
coraz lepiej bawili艣my
si臋 na rzece.
626
00:46:07,934 --> 00:46:11,506
Pojechali艣my na te same rzeki
w Meksyku, co wcze艣niej,
627
00:46:11,506 --> 00:46:14,740
a teraz czuli艣my si臋 jak kajakarze.
Sprz臋t naprawd臋 pomaga艂!
628
00:46:15,759 --> 00:46:17,326
膯wiczyli eskimoski,
629
00:46:17,326 --> 00:46:19,917
a ich umiej臋tno艣ci w ko艅cu
zacz臋艂y dogania膰 ich ambicje.
630
00:46:25,916 --> 00:46:31,863
Jednak ich decyzja by pozosta膰 zostawi艂a
ich na cienkim lodzie w relacji z w艂adz膮.
631
00:46:32,990 --> 00:46:35,246
Teraz w艂adze zacz臋艂y ich
uwa偶nie obserwowa膰,
632
00:46:35,246 --> 00:46:37,967
jak i ich rodziny
pozostawione w Polsce.
633
00:46:38,044 --> 00:46:42,185
Nie mogli艣my powr贸ci膰 do Polski bez
czego艣 naprawd臋 spektakularnego
634
00:46:42,185 --> 00:46:45,424
by zmaza膰 te wszystkie k艂opoty, kt贸re
przynie艣li艣my naszym przyjacio艂om,
635
00:46:45,424 --> 00:46:47,177
naszemu uniwersytetowi,
636
00:46:47,973 --> 00:46:49,023
naszym oficjelom.
637
00:46:51,137 --> 00:46:53,200
Dla coraz bardziej
zaniepokojonych w艂adz,
638
00:46:53,721 --> 00:46:56,774
kt贸re uwa偶a艂y, 偶e Canoandes
nie wywi膮zali si臋 z umowy,
639
00:46:57,701 --> 00:47:00,035
w p贸艂nocnej Polsce pojawi艂o
si臋 nowe zagro偶enie.
640
00:47:02,100 --> 00:47:07,613
Strajki w Stoczni Gda艅skiej zacz臋艂y drug膮
prodemokratyczn膮 fal臋 w ca艂ym kraju.
641
00:47:08,223 --> 00:47:09,763
Mo偶e tego jeszcze nie czuli艣my,
642
00:47:09,763 --> 00:47:12,451
ale wiedzieli艣my, 偶e
wybieramy 艣cie偶k臋,
643
00:47:12,451 --> 00:47:16,315
kt贸ra nie b臋dzie prowadzi膰
do Polski przez wiele lat.
644
00:47:18,411 --> 00:47:22,208
Jednak w Meksyku ich nowe
umiej臋tno艣ci i 艣mia艂e sp艂ywy
645
00:47:22,208 --> 00:47:23,978
zacz臋艂y przykuwa膰 uwag臋
lokalnych w艂adz.
646
00:47:24,536 --> 00:47:27,525
W Meksyku dzia艂ali艣my na
niezbadanym terytorium.
647
00:47:28,156 --> 00:47:32,011
W Mexico City polski ambasador
(i sam dysydent polityczny)
648
00:47:32,011 --> 00:47:33,463
od razu poczu艂 z nimi wi臋藕.
649
00:47:33,915 --> 00:47:36,668
Polski ambasador by艂 z Krakowa.
650
00:47:36,668 --> 00:47:39,269
By艂 na swoistym "wygnaniu".
651
00:47:40,667 --> 00:47:43,587
Zrobili艣my prezentacj臋,
a ten kole艣 oniemia艂.
652
00:47:46,763 --> 00:47:52,001
Wkr贸tce egzotyczni, polscy kajakarze
stali si臋 go艣膰mi meksyka艅skiej elity.
653
00:47:52,094 --> 00:47:59,540
Wiceprezydent Meksyku zaprosi艂
nas na wesele swojej c贸rki.
654
00:48:00,714 --> 00:48:03,492
艢piewali艣my tam i spotkali艣my
tak wiele os贸b.
655
00:48:04,318 --> 00:48:07,089
Podoba艂 si臋 im nasz duch.
656
00:48:07,089 --> 00:48:08,777
Podoba艂y im si臋 nasze marzenia.
657
00:48:09,212 --> 00:48:12,691
10 m艂odych facet贸w... Mog臋
powiedzie膰, 偶e przystojnych.
658
00:48:13,365 --> 00:48:16,766
B艂臋kitne oczy, itd.
- w Meksyku to robi艂o r贸偶nic臋.
659
00:48:19,244 --> 00:48:21,739
W zamian za szczeg贸艂owe
opisy meksyka艅skich rzek,
660
00:48:22,543 --> 00:48:27,551
otrzymali 10 tysi臋cy dolar贸w
od Ministra Turystyki
661
00:48:27,551 --> 00:48:29,185
oraz oficjalny list wsparcia.
662
00:48:30,217 --> 00:48:33,369
Wiemy jak oczarowa膰 ludzi
663
00:48:33,772 --> 00:48:35,073
naszym urokiem,
664
00:48:35,421 --> 00:48:36,509
polskim urokiem.
665
00:48:41,599 --> 00:48:44,142
I z tym Canoandes
ruszyli na po艂udnie.
666
00:48:45,753 --> 00:48:47,133
Przejechali Gwatemal臋
667
00:48:47,133 --> 00:48:48,796
i pojawili si臋
w krajowej telewizji.
668
00:48:50,406 --> 00:48:53,184
Sp艂yn臋li rzek臋 Rio Matagalpa
w wysokich g贸rach Nikaragui.
669
00:48:54,828 --> 00:48:56,849
I pomylili rzek臋 w Kostaryce,
670
00:48:56,856 --> 00:49:00,607
co doprowadzi艂o do przep艂yni臋cia
s艂awnej obecnie Rio Pacuare.
671
00:49:04,471 --> 00:49:11,051
Prasa w Kostaryce pisa艂a, 偶e polscy
samob贸jcy zaraz zgin膮 na Rio Pacuare.
672
00:49:12,700 --> 00:49:14,429
To by艂 drobny b艂膮d,
ale korzystny!
673
00:49:17,681 --> 00:49:21,585
Nie zdawali艣my sobie sprawy,
jak du偶e ryzyko podejmujemy.
674
00:49:22,436 --> 00:49:24,992
To by艂a pasja kajakarstwa
i bycia pierwszymi.
675
00:49:26,126 --> 00:49:29,135
To by艂o jak narkotyk.
676
00:49:29,370 --> 00:49:33,694
By by膰 pierwszym... By zobaczy膰 co艣,
czego nikt inny nie widzia艂...
677
00:49:37,222 --> 00:49:40,339
Szybko zdali艣my sobie spraw臋, 偶e
naszym celem b臋d膮 dziewicze rzeki.
678
00:49:40,733 --> 00:49:42,173
Niewa偶ne, gdzie si臋 znajduj膮.
679
00:49:42,829 --> 00:49:45,037
To s膮 dziewice, kt贸re
na nas czekaj膮.
680
00:49:46,313 --> 00:49:48,736
Chcieli艣my je zdoby膰.
681
00:49:48,736 --> 00:49:52,682
Nie "zdoby膰"... Nie lubi臋
m贸wi膰, 偶e zdoby艂em jak膮艣 rzek臋.
682
00:49:54,377 --> 00:49:56,805
Traktujemy rzeki jak ludzi.
Rozmawiamy z nimi.
683
00:49:56,805 --> 00:50:03,495
Nigdy nie sikam do rzeki. Je艣li nasikasz
do rzeki, to dostaniesz od niej nauczk臋.
684
00:50:16,327 --> 00:50:19,430
Podr贸偶 po Ameryce 艢rodkowej to
by艂a geopolityczna akrobatyka.
685
00:50:21,416 --> 00:50:24,635
Czasami komunistyczne paszporty
grupy wywo艂ywa艂y radosne u艣miechy.
686
00:50:26,525 --> 00:50:29,171
Przy innych okazjach spotyka艂y
si臋 z emocjonaln膮 odmow膮.
687
00:50:29,331 --> 00:50:31,479
艢mier膰 komunistom
688
00:50:31,479 --> 00:50:37,690
W latach 1979-1980 dostanie
wizy do polskiego paszportu
689
00:50:37,690 --> 00:50:41,849
od kraj贸w takich jak Gwatemala,
Honduras, czy Nikaragua...
690
00:50:42,514 --> 00:50:46,556
Nikaragua by艂a wtedy prosta, gdy偶 rz膮dzi艂
tam komunistyczny re偶im Sandinist贸w.
691
00:50:46,831 --> 00:50:48,337
Panama, Kostaryka...
692
00:50:48,337 --> 00:50:50,242
Nikt nie chcia艂 nas widzie膰.
693
00:50:50,259 --> 00:50:53,048
Bali si臋 wp艂ywu ideologii
komunistycznej.
694
00:50:57,217 --> 00:50:58,536
Trwa艂a tam wojna domowa
695
00:50:59,289 --> 00:51:00,306
w Gwatemali.
696
00:51:00,680 --> 00:51:03,416
Widzieli艣my cia艂a w Rio Usumacinta.
697
00:51:03,416 --> 00:51:05,884
Cia艂a pozbawione g艂贸w po
prostu sp艂ywa艂y rzek膮.
698
00:51:07,000 --> 00:51:09,988
Nawet nie zbli偶ali艣my
si臋 do El Salvadoru.
699
00:51:11,537 --> 00:51:13,646
Na granicy Gwatemali i Hondurasu
700
00:51:13,646 --> 00:51:15,576
zostali zatrzymani przez
stra偶nika granicznego,
701
00:51:15,576 --> 00:51:17,250
kt贸ry oskar偶y艂 ich
o bycie komunistami
702
00:51:17,781 --> 00:51:19,407
i odm贸wi艂 wpuszczenia
ich do kraju.
703
00:51:20,745 --> 00:51:23,363
- M贸wisz, 偶e wszyscy Polacy to komuni艣ci?
- Tak!
704
00:51:23,877 --> 00:51:24,693
No to chod藕!
705
00:51:26,027 --> 00:51:30,837
Przyprowadzi艂em go do naszego
kampera i pokaza艂em mu zdj臋cie.
706
00:51:30,837 --> 00:51:31,889
"Kim jest ten cz艂owiek?"
707
00:51:31,889 --> 00:51:37,124
"Och, to Juan Pablo II - to papie偶."
708
00:51:37,872 --> 00:51:39,465
"A z jakiego kraju on jest?"
709
00:51:40,224 --> 00:51:42,112
Wr贸ci艂 i m贸wi, 偶e z Polski.
710
00:51:42,656 --> 00:51:43,870
"A my sk膮d jeste艣my?"
711
00:51:44,225 --> 00:51:45,627
"Aaa... Z Polski..."
712
00:51:45,627 --> 00:51:50,031
Je艣li my jeste艣my z Polski i on jest
z Polski, to papie偶 te偶 jest komunist膮.
713
00:51:51,165 --> 00:51:52,645
I to by艂o wystarczaj膮ce dla niego.
714
00:51:54,093 --> 00:51:57,971
Zrozumia艂, 偶e Polska nie jest
tak naprawd臋 komunistyczna.
715
00:52:10,732 --> 00:52:13,054
Ko艂o 2 w nocy
jechali艣my przez g贸ry.
716
00:52:14,211 --> 00:52:17,476
W lusterku zobaczyli艣my,
偶e 艣ledzi nas samoch贸d.
717
00:52:17,906 --> 00:52:21,103
Mijali艣my Tegucigalpa,
czyli stolic臋 Hondurasu,
718
00:52:21,238 --> 00:52:23,742
i po prostu przez
ni膮 przejechali艣my.
719
00:52:24,494 --> 00:52:28,435
Nagle d偶ip nas wyprzedzi艂
i zablokowa艂 nam drog臋.
720
00:52:29,183 --> 00:52:33,407
Kilku facet贸w z karabinami
maszynowymi wyskoczy艂o z d偶ipa.
721
00:52:33,829 --> 00:52:35,140
Pomy艣leli艣my, 偶e to nasz koniec.
722
00:52:37,576 --> 00:52:39,963
Wy艂膮czyli艣my silnik i 艣wiat艂a.
Zobaczyli艣my ludzi.
723
00:52:40,312 --> 00:52:42,187
Stali wzd艂u偶 drogi.
724
00:52:42,562 --> 00:52:45,098
Opu艣ci艂em szyb臋 i krzykn膮艂em:
- Kim jeste艣cie?
725
00:52:46,060 --> 00:52:50,846
W tej samej chwili koledzy z kampera
odsun臋li okno i pytaj膮 si臋, co si臋 dzieje.
726
00:52:50,846 --> 00:52:54,389
Krzykn臋li艣my im, 偶eby chwytali
maczety i byli cicho.
727
00:52:55,304 --> 00:52:57,602
Byli艣my pewni, 偶e
to s膮 partyzanci.
728
00:53:03,073 --> 00:53:08,615
Kiedy nas zobaczyli - ci 偶o艂nierze
z wioski, kt贸rzy nigdy nie widzieli kajaka
729
00:53:09,233 --> 00:53:10,951
- zacz臋li si臋 trz膮艣膰.
730
00:53:11,292 --> 00:53:13,007
Tak bardzo si臋 nas bali.
731
00:53:13,362 --> 00:53:15,533
艁膮czyli si臋 przez radio.
Rozkaz, rozkaz, rozkaz...
732
00:53:15,533 --> 00:53:19,081
My艣leli, 偶e to jaka艣 inwazja
wojskowa na Honduras.
733
00:53:19,587 --> 00:53:21,172
To musi by膰 jaka艣
operacja wojskowa,
734
00:53:21,172 --> 00:53:23,623
gdy偶 zamiast kajak贸w
dostrzegli rakiety.
735
00:53:27,199 --> 00:53:33,881
My艣leli, 偶e szmuglowali艣my
rakiety do Nikaragui.
736
00:53:35,524 --> 00:53:39,399
Po d艂ugich negocjacjach pozwolili艣my
im zrobi膰 zdj臋cia kajak贸w.
737
00:53:40,215 --> 00:53:42,324
Zasadniczo byli do艣膰 uprzejmi,
738
00:53:42,324 --> 00:53:47,247
ale przypomnieli nam, 偶e musimy zap艂aci膰
pieni膮dze, by przejecha膰 przez ten obszar.
739
00:53:49,617 --> 00:53:53,544
Zatem w nast臋pnym kraju - Gwatemali,
740
00:53:54,213 --> 00:53:58,148
przejechali艣my 3/4 ich terytorium
zanim nas zatrzymali w nocy,
741
00:53:58,601 --> 00:54:01,562
za przewo偶enie rakiet.
742
00:54:04,212 --> 00:54:07,349
Ale prze偶yli艣my. Jechali艣my dalej.
Byli艣my ostro偶ni.
743
00:54:08,268 --> 00:54:11,169
I mieli艣my du偶o szcz臋艣cia.
744
00:54:15,086 --> 00:54:17,310
Nasz kamper mia艂
szklane drzwi z ty艂u.
745
00:54:18,158 --> 00:54:22,603
Przykleili艣my na nich kolorowe
zdj臋cie naszego papie偶a.
746
00:54:23,941 --> 00:54:26,248
Mo偶esz wierzy膰 lub nie,
747
00:54:26,248 --> 00:54:28,203
ale niewa偶ne co
b臋dziecie m贸wi膰,
748
00:54:28,203 --> 00:54:32,178
balansowali艣my na granicy
偶ycia i 艣mierci,
749
00:54:32,178 --> 00:54:35,795
a Jan Pawe艂 II - polski papie偶,
750
00:54:35,795 --> 00:54:39,494
dwukrotnie trzyma艂 mnie za r臋k臋
w Krakowie, jak by艂em studentem,
751
00:54:39,971 --> 00:54:41,870
i to by艂a niesamowita ochrona.
752
00:54:55,752 --> 00:55:00,830
28 maja 1981 r. - wiecz贸r
Sp艂yw rzek膮 Colca, 11. dzie艅
753
00:55:10,915 --> 00:55:12,838
Po 11 dniach walki o 偶ycie
754
00:55:13,910 --> 00:55:15,984
przez niezliczone bystrza
i niebezpieczne przenoski,
755
00:55:17,410 --> 00:55:18,892
wszyscy na granicy
艣mierci g艂odowej,
756
00:55:20,004 --> 00:55:21,737
Canoandes w ko艅cu
dotarli do Canco,
757
00:55:22,912 --> 00:55:25,018
ma艂ej plantacji na dnie kanionu,
758
00:55:25,556 --> 00:55:27,730
kt贸ra wyznacza艂a po艂ow臋
drogi przez rzek臋 Colca
759
00:55:28,609 --> 00:55:32,879
i szans臋 na jedzenie i uzupe艂nienie
zapas贸w przed dalsz膮 drog膮.
760
00:55:34,007 --> 00:55:34,869
Jako艣 przetrwali艣my.
761
00:55:35,759 --> 00:55:40,000
Pierwsza cz臋艣膰 by艂a dla
masochist贸w, szale艅c贸w.
762
00:55:40,703 --> 00:55:46,828
Dotarli艣my do Canco i zrozumieli艣my,
偶e nie mo偶emy p艂yn膮膰 dalej
763
00:55:46,828 --> 00:55:48,516
- musimy uzupe艂ni膰 zapasy.
764
00:55:48,934 --> 00:55:52,540
Musieli艣my naprawi膰
wszystkie uszkodzenia.
765
00:55:54,588 --> 00:55:56,476
Jeden kajak by艂 roztrzaskany.
766
00:55:56,845 --> 00:56:00,319
Drugi trzyma艂 si臋
tylko na ducktapie.
767
00:56:01,193 --> 00:56:06,018
Nie mieli艣my jedzenia - przez
ostatnie 4 dni pili艣my wod臋 z cukrem.
768
00:56:07,010 --> 00:56:12,271
Kiedy przybyli艣my do wioski, ludzie
zacz臋li ucieka膰, bo si臋 nas bali.
769
00:56:12,744 --> 00:56:18,068
P贸藕niej kupili艣my od nich jedzenie
w zamian za liny wspinaczkowe.
770
00:56:18,071 --> 00:56:20,452
Kurczaka, banany,
tego typu rzeczy.
771
00:56:25,731 --> 00:56:27,152
Canoandes cieszyli si臋, 偶e 偶yj膮.
772
00:56:28,736 --> 00:56:32,222
Jednak jeszcze bardziej ucieszyli si臋, 偶e
papie偶 nie jest ju偶 w stanie krytycznym
773
00:56:33,000 --> 00:56:34,769
i zaczyna odzyskiwa膰 si艂y.
774
00:56:37,974 --> 00:56:42,254
Z t膮 now膮 nadziej膮, ekipa
wyruszy艂a na drugi etap rzeki Colca.
775
00:56:45,566 --> 00:56:49,181
Ponownie igrali ze 艣mierci膮 na gwa艂townych
bystrzach i robili przenoski nad urwiskami.
776
00:56:50,752 --> 00:56:52,176
Ponownie zabrak艂o im po偶ywienia.
777
00:56:55,865 --> 00:57:00,854
To uczucie, kiedy zasypiasz i widzisz
niebo z milionami jasnych gwiazd,
778
00:57:01,274 --> 00:57:04,591
czujesz, 偶e mo偶esz ich dotkn膮膰
i zaczynasz si臋 modli膰
779
00:57:04,591 --> 00:57:08,686
do Boga by nie wysy艂a艂 helikoptera,
bo i tak nas nie znajdzie,
780
00:57:08,686 --> 00:57:10,047
ale by da艂 nam si艂臋.
781
00:57:10,420 --> 00:57:13,767
I czujesz, 偶e ta modlitwa
idzie bezpo艣rednio do niego.
782
00:57:14,137 --> 00:57:17,330
Moja modlitwa nie ucieknie,
783
00:57:17,610 --> 00:57:19,651
gdy偶 gwiazdy wisz膮 na s艂owach.
784
00:57:20,185 --> 00:57:22,230
To by艂o takie
niesamowite uczucie.
785
00:57:23,154 --> 00:57:25,009
To dawa艂o nam wiele si艂y.
786
00:57:52,721 --> 00:57:55,903
Naprawd臋 to czuli艣my.
To by艂 nasz obowi膮zek.
787
00:57:56,727 --> 00:57:58,178
By zrobi膰 co艣 wspania艂ego.
788
00:57:58,178 --> 00:57:59,539
Co艣 spektakularnego.
789
00:58:00,886 --> 00:58:02,819
Ludzie s膮 indywidualistami.
790
00:58:03,962 --> 00:58:06,973
Ludzie 偶yj膮, maj膮 swoje
rodziny, zainteresowania,
791
00:58:06,973 --> 00:58:08,061
zawody i opinie.
792
00:58:10,804 --> 00:58:18,113
Polska to by艂a Polska.
Polska by艂a naszym celem...
793
00:58:19,306 --> 00:58:20,159
Nasz膮 mi艂o艣ci膮.
794
00:58:20,555 --> 00:58:21,392
To by艂 numer jeden.
795
00:58:21,925 --> 00:58:24,523
Wiedzieli艣my, 偶e Polska musi
odzyska膰 niepodleg艂o艣膰.
796
00:58:24,523 --> 00:58:25,968
Wiedzieli艣my, 偶e Polska...
797
00:58:25,968 --> 00:58:28,882
Wi臋c jak himalai艣ci wspinali艣my si臋
na najwy偶sze szczyty zim膮.
798
00:58:29,116 --> 00:58:31,926
Czasami gin臋li, czasami
tracili palce.
799
00:58:32,444 --> 00:58:34,561
A my robili艣my to samo
w kanionie Colca.
800
00:58:35,456 --> 00:58:39,100
By pokaza膰 w ten spos贸b, 偶e
Polska jeszcze nie zgin臋艂a.
801
00:58:39,531 --> 00:58:41,111
To cz臋艣膰 polskiego
hymnu narodowego.
802
00:58:41,464 --> 00:58:44,120
Jeszcze Polska nie
zgin臋艂a, kiedy my 偶yjemy.
803
00:58:44,592 --> 00:58:48,148
Te s艂owa naprawd臋
do nas przemawia艂y.
804
00:58:48,777 --> 00:58:52,690
Ameryka艅scy dziennikarze nie
mogli tego w pe艂ni zrozumie膰.
805
00:58:56,134 --> 00:58:59,822
Wiedzia艂em, 偶e ka偶dy w naszym
zespole my艣la艂 podobnie.
806
00:59:00,369 --> 00:59:02,324
Musieli艣my to zrobi膰
dla naszego kraju.
807
00:59:12,719 --> 00:59:14,278
W drugiej cz臋艣ci rzeki Colca,
808
00:59:14,278 --> 00:59:18,050
gdy p艂yn臋li艣my t臋 najg艂臋bsz膮 cz臋艣膰
- 55 km od Canco,
809
00:59:18,504 --> 00:59:22,275
odkryli艣my, 偶e rzeka znika
pod wielkimi g艂azami.
810
00:59:24,923 --> 00:59:26,428
Wi臋c Piotr podp艂yn膮艂 do nas.
811
00:59:26,887 --> 00:59:28,156
zakotwiczy艂 sw贸j kajak
812
00:59:28,156 --> 00:59:31,349
i powiedzia艂, 偶e ma dwie wiadomo艣ci
813
00:59:31,349 --> 00:59:32,952
- dobr膮 i z艂膮.
814
00:59:34,212 --> 00:59:35,885
Powiedzieli艣my, by
zacz膮艂 od tej z艂ej.
815
00:59:37,431 --> 00:59:40,380
Przed nami jest nie jeden,
ale trzy wodospady.
816
00:59:40,967 --> 00:59:42,144
Zapad艂a cisza.
817
00:59:43,914 --> 00:59:45,332
Wi臋c jaka jest dobra wiadomo艣膰?
818
00:59:45,680 --> 00:59:50,342
Powiedzia艂, 偶e na ko艅cu widzia艂
50 metr贸w p艂askiej wody,
819
00:59:50,342 --> 00:59:51,935
wi臋c kto艣 mo偶e prze偶yje.
820
00:59:54,997 --> 00:59:56,266
I co mieli艣my dalej pocz膮膰?
821
00:59:56,720 --> 00:59:59,079
Zapakowali艣my kajak na ponton.
822
01:00:01,387 --> 01:00:02,407
I ruszyli艣my...
823
01:00:06,918 --> 01:00:13,463
Wszyscy w pontonie, zdecydowali艣my
si臋 zrobi膰 pierwszy, widoczny pr贸g.
824
01:00:15,647 --> 01:00:18,207
Zobaczyli艣my dwa wielkie g艂azy
i przeszli艣my pomi臋dzy nimi.
825
01:00:18,207 --> 01:00:20,681
Ponton poszed艂 w d贸艂, w odw贸j,
826
01:00:20,681 --> 01:00:22,970
a woda ponios艂a nas
na kolejny pr贸g.
827
01:00:22,970 --> 01:00:24,723
Weszli艣my w nast臋pny pr贸g ty艂em.
828
01:00:27,362 --> 01:00:30,721
Jest ten moment, kiedy
ponton mija pr贸g skalny,
829
01:00:30,721 --> 01:00:34,087
cz臋艣膰 jest ju偶 na wodzie,
woda wsysa nas w d贸艂,
830
01:00:34,087 --> 01:00:35,461
a cz臋艣膰 jest jeszcze
w powietrzu,
831
01:00:35,461 --> 01:00:36,503
i nast臋puje klapni臋cie.
832
01:00:36,503 --> 01:00:39,617
Uderzenie po locie jest
jak walni臋cie o beton,
833
01:00:39,617 --> 01:00:42,199
a d藕wi臋k jest jak
strza艂 armatni: BUM!
834
01:00:47,171 --> 01:00:49,385
Teraz ponton jest pe艂en wody
i chcemy si臋 zatrzyma膰.
835
01:00:49,385 --> 01:00:51,119
Jeden z nas - by艂 偶eglarzem -
836
01:00:51,119 --> 01:00:54,145
wyskoczy艂 na g艂az z lin膮,
837
01:00:54,731 --> 01:00:56,000
ale nie m贸g艂 nas zatrzyma膰.
838
01:00:56,884 --> 01:00:59,218
Zacz膮艂 si臋 艣lizga膰,
spada膰 z kamienia,
839
01:00:59,218 --> 01:01:01,623
wi臋c krzykn臋li艣my,
by pu艣ci艂 lin臋.
840
01:01:02,708 --> 01:01:03,840
I zostawili艣my go.
841
01:01:03,840 --> 01:01:08,265
Po艣rodku rzeki, tu偶
przed trzecim progiem.
842
01:01:08,578 --> 01:01:11,691
Wios艂ujemy i widzimy, 偶e jest tylko
jedno wy艣cie z trzeciego progu,
843
01:01:11,691 --> 01:01:13,451
kt贸re jest bardzo trikowe.
844
01:01:13,451 --> 01:01:19,262
To by艂 wielki uskok, spadli艣my, mo偶e
nawet do g贸ry nogami, nie wiem...
845
01:01:19,821 --> 01:01:21,784
Kajak uderzy艂 mnie w twarz.
846
01:01:23,204 --> 01:01:26,158
Byli艣my pod wod膮 ze wszystkim
- kajakiem, pontonem...
847
01:01:26,221 --> 01:01:27,576
Wci膮gni臋ci pod powierzchni臋.
848
01:01:27,945 --> 01:01:32,119
Nic nie widzia艂em, fale
za艂amywa艂y si臋 nade mn膮.
849
01:01:32,119 --> 01:01:34,146
Potem robi艂o ci臋 coraz
ciemniej i ciemniej.
850
01:01:34,590 --> 01:01:37,213
Pr贸bowa艂em z艂apa膰 oddech,
851
01:01:37,213 --> 01:01:38,847
gdy偶 wi臋kszo艣膰 czasu
by艂em pod wod膮.
852
01:01:39,592 --> 01:01:41,875
Pr贸bowa艂em wychyli膰
g艂ow臋 by oddycha膰.
853
01:01:43,481 --> 01:01:48,847
Skuli艂em si臋 - trzyma艂em wios艂o
i podci膮gn膮艂em kolana do klatki.
854
01:01:49,704 --> 01:01:51,599
Serce wali ci mocno.
855
01:01:51,599 --> 01:01:54,707
Dzi艣, kiedy id臋 do lekarza, to
s艂ysz臋, 偶e mam wielkie serce.
856
01:01:55,463 --> 01:01:58,379
Wiem - to z powodu
g贸rskiego kajakarstwa.
857
01:02:01,753 --> 01:02:06,340
Potem zobaczy艂em troch臋 艣wiat艂a.
Przewios艂owa艂em przez to bystrze,
858
01:02:06,340 --> 01:02:09,366
a potem by艂o 50 m
spokojnej wody,
859
01:02:10,245 --> 01:02:12,073
gdzie si臋 uratowali艣my.
860
01:02:17,549 --> 01:02:24,519
Nikt nie sta艂 na nogach. Wszyscy le偶eli艣my
wyko艅czeni emocjami, adrenalin膮,
861
01:02:25,082 --> 01:02:26,465
wios艂owaniem...
862
01:02:28,341 --> 01:02:32,287
Potem musieli艣my co艣 zrobi膰
z Biczu, kt贸ry zosta艂 za nami.
863
01:02:34,563 --> 01:02:38,179
Kajakarstwo g贸rskie, czy
wspinaczka, to ryzykowne sporty.
864
01:02:42,492 --> 01:02:49,049
Dw贸ch z nas zabra艂o liny i zacz臋li
wraca膰 cofkami - p艂yn膮c, wspinaj膮c si臋.
865
01:02:52,549 --> 01:02:55,210
"Biczu, skacz! Skacz do rzeki!"
866
01:02:55,210 --> 01:02:56,759
A on po prostu skoczy艂.
867
01:03:06,120 --> 01:03:09,627
On skoczy艂, zacz膮艂 p艂yn膮膰,
rzucili mu lin臋 i go wy艂owili.
868
01:03:11,401 --> 01:03:13,743
To by艂o wydarzenie dnia.
869
01:03:14,342 --> 01:03:16,689
By艂bym martwy, by艂bym
karm膮 dla ryb.
870
01:03:16,989 --> 01:03:20,128
Jak m贸wimy w slangu kajakarskim.
871
01:03:48,003 --> 01:03:49,736
6 dni po opuszczeniu Canco
872
01:03:50,164 --> 01:03:53,361
ekipa w ko艅cu wydosta艂a si臋
na dobre z kanionu.
873
01:03:55,301 --> 01:03:59,179
Po 17 dniach na rzece Colca
wyp艂yn臋li po drugiej stronie.
874
01:03:59,589 --> 01:04:02,721
Pierwsi ludzie, kt贸rzy sp艂yn臋li
najg艂臋bszym kanionem 艣wiata.
875
01:04:03,543 --> 01:04:09,311
Byli艣my tacy szcz臋艣liwi, tacy...
876
01:04:09,744 --> 01:04:13,263
To by艂o niesamowite uczucie,
gdy偶 uda艂o nam si臋!
877
01:04:13,263 --> 01:04:15,855
Na pocz膮tku byli艣my szcz臋艣liwi:
- O Bo偶e, uda艂o nam si臋!
878
01:04:15,855 --> 01:04:19,607
Wida膰 to na filmie
- ta艅czyli艣my, 艣ciskali艣my si臋,
879
01:04:19,607 --> 01:04:24,593
a ju偶 jakie艣 p贸艂 godziny
p贸藕niej chcieli艣my wi臋cej!
880
01:04:25,610 --> 01:04:27,207
To szale艅stwo.
Chcieli艣my wi臋cej.
881
01:04:27,207 --> 01:04:29,257
Pami臋tam to uczucie
bardzo dobrze
882
01:04:29,257 --> 01:04:31,604
- chcieli艣my wi臋cej.
"To tylko tyle?"
883
01:04:31,604 --> 01:04:36,030
Uuuu... ale my chcemy wi臋cej!
Po 17 dniach walki o 偶ycie.
884
01:04:37,354 --> 01:04:38,346
Chcieli艣my wi臋cej...
885
01:04:39,870 --> 01:04:42,705
Ale 17 dni na rzece kosztowa艂o
zesp贸艂 bardzo du偶o.
886
01:04:44,705 --> 01:04:48,767
Colca to by艂a zdecydowanie
najtrudniejsza rzeka mojego 偶ycia.
887
01:04:49,908 --> 01:04:52,338
Stracili艣my w sumie
wag臋 jednego cz艂owieka.
888
01:04:52,338 --> 01:04:53,496
To by艂a dobra dieta.
889
01:04:54,146 --> 01:04:55,779
To by艂o dobre 膰wiczenie.
890
01:04:56,963 --> 01:04:59,152
Nasz ponton by艂 uszkodzony,
nie mieli艣my jedzenia,
891
01:04:59,152 --> 01:05:00,176
偶adnych pieni臋dzy,
892
01:05:00,176 --> 01:05:01,919
mieli艣my jeden zniszczony kajak,
893
01:05:01,919 --> 01:05:03,209
drugi zagin膮艂,
894
01:05:03,650 --> 01:05:08,075
mieli艣my mniej ni偶 2 dolary
na nas wszystkich.
895
01:05:08,503 --> 01:05:09,249
2 dolary!
896
01:05:33,348 --> 01:05:34,827
Przez nast臋pnych kilka tygodni
897
01:05:34,827 --> 01:05:37,622
wie艣ci zacz臋艂y si臋 rozchodzi膰
o pokonaniu kanionu Colca.
898
01:05:38,325 --> 01:05:41,538
Cz艂onkowie Canoandes uzyskali
status celebryt贸w w Peru.
899
01:05:41,962 --> 01:05:43,074
Byli艣my bardzo popularni,
900
01:05:43,473 --> 01:05:46,741
gdy偶 by艂a konferencja prasowa o rzece
Colca, potem przyj膮艂 nas prezydent,
901
01:05:47,207 --> 01:05:49,084
artyku艂y na pierwszych
stronach gazet,
902
01:05:49,084 --> 01:05:49,951
wszyscy nas znali.
903
01:05:50,263 --> 01:05:51,782
Ludzie na ulicy
nas rozpoznawali.
904
01:05:52,158 --> 01:05:54,620
Dzi臋ki umowie z Ministerstwem
Turystyki Peru
905
01:05:54,944 --> 01:05:58,141
otrzymali finansowanie
na ostatni etap wyprawy.
906
01:05:58,820 --> 01:06:03,103
Jednak finalnie czuli, 偶e dokonali
czego艣 do艣膰 wybitnego,
907
01:06:03,103 --> 01:06:05,107
by wynagrodzi膰 k艂opoty w domu.
908
01:06:06,011 --> 01:06:09,634
Po razie pierwszy
czuli艣my eufori臋.
909
01:06:10,120 --> 01:06:12,288
Jak prawdziwi zdobywcy.
910
01:06:12,288 --> 01:06:16,790
Kanion Colca udowodni艂, 偶e jeste艣my
prawdziwymi eksploratorami.
911
01:06:18,307 --> 01:06:20,190
Z tym wielkim
osi膮gni臋ciem w kieszeni,
912
01:06:20,190 --> 01:06:23,117
powr贸t do domu w ko艅cu
stawa艂 si臋 realny.
913
01:06:34,101 --> 01:06:35,523
By艂 grudzie艅 1981 r.,
914
01:06:37,194 --> 01:06:40,617
wracali艣my z Argentyny i Boliwii,
915
01:06:40,617 --> 01:06:43,338
by oficjalnie sko艅czy膰 nasz膮
ekspedycj臋 na Rio Gallegos.
916
01:06:44,701 --> 01:06:48,625
To najbardziej na po艂udnie wysuni臋ta
rzeka 艣wiata, zaraz obok Ziemi Ognistej.
917
01:06:50,052 --> 01:06:53,877
G艂贸wnym celem tej ekspedycji od
samego pocz膮tku by艂a Argentyna.
918
01:06:54,499 --> 01:06:56,355
Wi臋c musieli艣my
pojecha膰 do Argentyny.
919
01:06:57,991 --> 01:07:02,256
Po rzece Colca wiedzieli艣my,
偶e mo偶emy wraca膰 do kraju.
920
01:07:02,984 --> 01:07:05,659
To by艂 niesamowity
sukces i osi膮gni臋cie.
921
01:07:06,389 --> 01:07:10,776
Byli艣my gotowi wraca膰 na Bo偶e
Narodzenie 1981 r. do Krakowa.
922
01:07:22,497 --> 01:07:23,494
Byli艣my tak szcz臋艣liwi.
923
01:07:24,269 --> 01:07:27,063
Mieli艣my tak wiele do opowiedzenia
naszym przyjacio艂om, ca艂ej Polsce,
924
01:07:27,297 --> 01:07:29,608
o tym co osi膮gn臋li艣my.
925
01:07:30,041 --> 01:07:36,670
Byli艣my dumni, ale chcieli艣my by膰
zauwa偶eni, jako m艂odzi ludzie z Polski.
926
01:07:36,670 --> 01:07:37,979
Zrobili艣my to dla naszego kraju.
927
01:07:38,380 --> 01:07:41,191
Z Polsk膮 flag膮.
928
01:07:41,191 --> 01:07:42,405
To nie by艂a 偶adna inna flaga.
929
01:07:43,775 --> 01:07:48,426
Mieli艣my p艂yn膮膰 do
Polski 20 grudnia.
930
01:07:50,347 --> 01:07:52,466
Byli艣my gotowi wraca膰
931
01:07:52,466 --> 01:07:56,040
i nagle przyszed艂 13 grudnia.
932
01:07:57,228 --> 01:07:58,725
Bam! Wielka wiadomo艣膰!
933
01:08:11,942 --> 01:08:14,969
Jad臋 z Andrzejem
przez ulice
934
01:08:14,969 --> 01:08:20,046
i on zauwa偶y艂 tytu艂
w lokalnej gazecie:
935
01:08:20,572 --> 01:08:21,728
GUERRA EN POLONA.
936
01:08:23,444 --> 01:08:24,747
Guerra en Polona?
937
01:08:26,623 --> 01:08:27,579
Wojna w Polsce!
938
01:08:32,391 --> 01:08:35,582
Armia przej臋艂a w艂adz臋 w Polsce,
wprowadzaj膮c stan wojenny
939
01:08:35,582 --> 01:08:38,211
i gro偶膮c egzekucjami
osobom niepos艂usznym.
940
01:08:39,863 --> 01:08:42,274
Gdy Canoandes przygotowywali
si臋 do powrotu do domu,
941
01:08:42,858 --> 01:08:45,074
rewolucja zaczyna艂a si臋 tli膰
po drugiej stronie 艣wiata.
942
01:08:47,492 --> 01:08:50,650
Min臋艂o ju偶 ponad 20 godzin, od kiedy
wojsko przej臋艂o w艂adz臋 w Polsce,
943
01:08:50,650 --> 01:08:52,949
twierdz膮c, 偶e ma to
zapobiec wojnie domowej.
944
01:08:54,202 --> 01:08:59,079
Zwi膮zek zawodowy z Gda艅ska zamieni艂
si臋 w og贸lnokrajowy ruch spo艂eczny.
945
01:09:00,724 --> 01:09:03,584
Ten atak zosta艂 wymierzony w niezale偶ny
zwi膮zek zawodowy Solidarno艣膰.
946
01:09:04,640 --> 01:09:08,672
Solidarno艣膰 po艂膮czy艂a ludzi z ca艂ej
Polski i organizowa艂a masowe strajki
947
01:09:09,007 --> 01:09:13,174
- protesty przeciw niesprawiedliwo艣ciom
偶ycia w totalitarnym re偶imie.
948
01:09:13,174 --> 01:09:15,607
Genera艂 m贸wi艂, 偶e kraj
jest na skraju przepa艣ci
949
01:09:15,607 --> 01:09:19,227
i 偶e nie dni, ale godziny
dziel膮 kraj od katastrofy.
950
01:09:20,838 --> 01:09:23,020
Przy podupadaj膮cej gospodarce
951
01:09:23,395 --> 01:09:25,501
i braku woli by negocjowa膰
z Solidarno艣ci膮,
952
01:09:25,501 --> 01:09:28,283
rz膮d komunistyczny
wprowadzi艂 stan wojenny.
953
01:09:29,902 --> 01:09:32,501
Dzi艣 ich kontrola nad krajem jest
艣ci艣lejsza ni偶 kiedykolwiek.
954
01:09:32,692 --> 01:09:35,926
Polska w stanie wojennym jest
odci臋ta od 艣wiata zewn臋trznego.
955
01:09:39,375 --> 01:09:41,676
Mo偶na powiedzie膰, 偶e
Polska si臋 gotowa艂a.
956
01:09:42,319 --> 01:09:48,700
Solidarno艣膰 to by艂 najwi臋kszy ruch
spo艂eczny, polityczny i ekonomiczny
957
01:09:48,700 --> 01:09:50,750
na 艣wiecie. Mia艂
10 milion贸w cz艂onk贸w.
958
01:09:51,530 --> 01:09:56,361
Oni chcieli krok po kroku wyzwoli膰
Polsk臋 spod sowieckiej okupacji.
959
01:09:57,782 --> 01:10:00,682
Komuni艣ci panikowali, 偶e
strac膮 to co zyskali.
960
01:10:01,609 --> 01:10:03,590
Ca艂a komunikacja
zosta艂a odci臋ta.
961
01:10:04,078 --> 01:10:06,943
Nie da艂o si臋 dodzwoni膰,
962
01:10:06,943 --> 01:10:09,770
nie da艂o si臋 skomunikowa膰.
963
01:10:10,823 --> 01:10:12,315
Udali艣my si臋 do ambasady polskiej,
964
01:10:12,995 --> 01:10:17,263
偶膮daj膮c wyja艣nie艅. Pokazali
nam oficjalny dokument,
965
01:10:17,616 --> 01:10:18,613
kt贸ry by艂 obrzydliwy.
966
01:10:18,938 --> 01:10:20,745
To by艂o k艂amstwo na k艂amstwie.
967
01:10:20,745 --> 01:10:23,860
Powiedzieli nam, 偶e
jest wielka zmiana.
968
01:10:24,632 --> 01:10:26,996
Jeste艣cie oficjaln膮
grup膮 z Polski.
969
01:10:27,608 --> 01:10:32,659
Jutro was spakujemy i polecicie
od razu do Warszawy.
970
01:10:42,934 --> 01:10:45,279
Zaledwie kilka dni przed ich
triumfalnym powrotem do domu,
971
01:10:46,014 --> 01:10:50,501
Canoandes patrzyli z drugiego ko艅ca
艣wiata, jak ich nadzieje si臋 rozpadaj膮.
972
01:10:57,701 --> 01:11:00,755
Zrozumieli艣my, 偶e nasze
marzenia run臋艂y.
973
01:11:02,998 --> 01:11:06,462
Siedli艣my razem w motelu w Limie
974
01:11:07,745 --> 01:11:11,040
i musieli艣my wtedy
podj膮膰 decyzj臋.
975
01:11:14,328 --> 01:11:17,617
M贸j ojciec by艂 chory i chcia艂
mnie zobaczy膰 przed 艣mierci膮.
976
01:11:17,980 --> 01:11:21,230
Wiedzieli, 偶e wracamy.
Plany by艂y gotowe.
977
01:11:23,012 --> 01:11:27,508
To by艂a jedna z najtrudniejszych
sytuacji w moim 偶yciu.
978
01:11:29,024 --> 01:11:32,021
Ale nie by艂o innego
sposobu, innego wyboru,
979
01:11:32,386 --> 01:11:36,512
by czu膰 si臋 dobrze z samym sob膮.
980
01:11:36,512 --> 01:11:38,875
Tak wygl膮da艂a sytuacja
nas wszystkich.
981
01:11:42,543 --> 01:11:46,171
Czuli艣my, 偶e musimy
wesprze膰 ten ruch,
982
01:11:46,504 --> 01:11:48,409
gdy偶 byli艣my cz臋艣ci膮 narodu.
983
01:11:49,969 --> 01:11:53,127
Zdecydowali艣my, 偶e nie
ma opcji by艣my wr贸cili.
984
01:11:53,127 --> 01:11:55,925
I 偶e musimy co艣 zrobi膰.
985
01:12:06,923 --> 01:12:14,910
Przekszta艂cili艣my nasz膮 wypraw臋
w Komitet Wsparcia Solidarno艣ci.
986
01:12:16,201 --> 01:12:20,542
To by艂o dla nas co艣 najbardziej
prawdziwego na 艣wiecie.
987
01:12:20,542 --> 01:12:24,261
Nagle mieli艣my nadziej臋,
988
01:12:24,261 --> 01:12:26,497
偶e sprawy si臋 zmieni膮.
989
01:12:27,700 --> 01:12:29,952
Canoandes zacz臋li rozmawia膰
z pras膮 peruwia艅sk膮.
990
01:12:30,531 --> 01:12:33,753
Organizowali zbi贸rki pieni臋dzy na
wsparcie Solidarno艣ci w kraju.
991
01:12:34,135 --> 01:12:36,774
Poniewa偶 byli艣my znani w Peru,
992
01:12:36,774 --> 01:12:41,844
ludzie byli bardzo ciekawi naszej
opinii o wydarzeniach w Polsce.
993
01:12:42,416 --> 01:12:45,111
Rozmawiali艣my z Radiem Wolna
Europa, G艂osem Ameryki.
994
01:12:45,566 --> 01:12:49,262
Wszystkie media - radio, gazety,
telewizja - bieg艂y do nas,
995
01:12:49,262 --> 01:12:51,587
gdy偶 byli艣my ju偶
do艣膰 znan膮 grup膮.
996
01:12:51,587 --> 01:12:53,555
Przerwali transmisj臋,
997
01:12:53,555 --> 01:12:55,193
postawili nas przed kamerami,
998
01:12:55,193 --> 01:12:57,127
i powiedzieli艣my co
naprawd臋 my艣limy.
999
01:12:57,564 --> 01:12:58,812
o tym co si臋 dzieje w Polsce
1000
01:12:58,812 --> 01:13:00,717
i w ten spos贸b spalili艣my
za sob膮 mosty.
1001
01:13:01,554 --> 01:13:05,311
Otworzyli艣my biuro
Solidarno艣ci w Limie w Peru.
1002
01:13:05,311 --> 01:13:08,197
Skontaktowali艣my si臋 z przyjaci贸艂mi
w ca艂ej Ameryce Po艂udniowej
1003
01:13:08,197 --> 01:13:09,546
- od Meksyku do Argentyny.
1004
01:13:09,952 --> 01:13:12,975
Oni otworzyli mniejsze biura,
a my koordynowali艣my ten ruch.
1005
01:13:14,008 --> 01:13:16,902
Zorganizowali艣my koncert
muzyki Chopina
1006
01:13:17,540 --> 01:13:18,557
w Limie
1007
01:13:18,557 --> 01:13:23,583
i przez r贸偶ne kana艂y - ko艣ci贸艂,
Watykan, do Polski - ta pomoc,
1008
01:13:23,956 --> 01:13:26,560
te pieni膮dze trafi艂y do
Solidarno艣ci w kraju.
1009
01:13:27,173 --> 01:13:31,062
Nie da艂oby si臋 zrobi膰 nawet cz膮stki
tego b臋d膮c wtedy w Polsce.
1010
01:13:31,062 --> 01:13:34,799
Polska by艂a ca艂kowicie sparali偶owana,
a ludzie nie mogli nic zrobi膰.
1011
01:13:36,074 --> 01:13:37,946
Pozbawieni swojego
triumfalnego powrotu,
1012
01:13:37,946 --> 01:13:39,877
Canoandes robili afer臋 w Peru.
1013
01:13:39,950 --> 01:13:43,709
Wi臋c sowiecki rz膮d, kt贸ry mia艂 wiele
kontakt贸w w Ameryce 艁aci艅skiej,
1014
01:13:44,009 --> 01:13:45,810
bardzo uwa偶nie obserwowa艂
ich dzia艂ania.
1015
01:13:46,407 --> 01:13:48,844
To by艂 niesamowity okres.
1016
01:13:48,844 --> 01:13:52,433
Zdecydowali艣my si臋 zorganizowa膰
marsz poparcia dla Solidarno艣ci.
1017
01:13:52,801 --> 01:13:54,570
Zaraz po Bo偶ym Narodzeniu.
1018
01:13:57,741 --> 01:14:00,062
Zorganizowali艣my w ko艅cu
wielki marsz w Limie.
1019
01:14:00,507 --> 01:14:04,264
Przysz艂o ponad 5 tysi臋cy ludzi.
1020
01:14:04,264 --> 01:14:10,061
Ludzie z flagami Solidarno艣ci,
plakatami z Wa艂臋s膮 i Janem Paw艂em II.
1021
01:14:10,739 --> 01:14:12,654
Maszerowali, maszerowali
i maszerowali.
1022
01:14:13,103 --> 01:14:14,091
To by艂o niesamowite.
1023
01:14:14,225 --> 01:14:17,437
Ca艂e to wsparcie
spo艂ecze艅stwa Peru.
1024
01:14:18,890 --> 01:14:21,459
Naszym rzecznikiem sta艂 si臋
Mario Vargas Llosa, laureat Nobla.
1025
01:14:22,147 --> 01:14:27,408
By艂 kluczowym m贸wc膮 podczas
protestu pod polsk膮 ambasad膮.
1026
01:14:28,264 --> 01:14:30,644
Ta mowa by艂a bardzo p艂omienna.
1027
01:14:31,188 --> 01:14:33,655
Rozpali艂a ludzi.
1028
01:14:37,227 --> 01:14:40,402
O zmroku powiedzieli艣my, 偶e
ko艅czymy i 偶eby szli do domu.
1029
01:14:40,763 --> 01:14:45,387
Cz臋艣膰 ludzi powiedzia艂a "nie"
i ruszyli pod ambasad臋 ZSRR.
1030
01:14:45,387 --> 01:14:49,409
By艂y tam elegancko ubrane kobiety
ze 艣wieczkami, jak w ko艣ciele.
1031
01:14:49,409 --> 01:14:52,488
Mia艂y nawet obrazy
Czarnej Madonny,
1032
01:14:52,488 --> 01:14:54,325
kt贸ra jest symbolem Polski.
1033
01:14:56,356 --> 01:14:58,854
Ambasada ZSRR by艂a jak forteca.
1034
01:14:59,308 --> 01:15:01,377
Brama mia艂a 5-6 metr贸w
wysoko艣ci.
1035
01:15:03,315 --> 01:15:05,321
Nagle otworzy艂a si臋 wielka brama
1036
01:15:06,474 --> 01:15:11,331
i ze 艣rodka wyjecha艂y armatki wodne.
1037
01:15:12,796 --> 01:15:15,841
Policja u偶y艂a armatek
wodnych przeciw t艂umowi.
1038
01:15:23,489 --> 01:15:28,083
Ludzie zostali poturbowani
przez strumienie wody.
1039
01:15:28,437 --> 01:15:33,148
Ludzie latali w powietrzu
na tych strumieniach wody.
1040
01:15:39,731 --> 01:15:44,252
Dla Peruwia艅czyk贸w Polska
to by艂a abstrakcja.
1041
01:15:44,539 --> 01:15:48,236
99,9% ludzi nawet nie marzy艂a
o wyje藕dzie do Polski.
1042
01:15:48,236 --> 01:15:51,473
Znali Polsk臋 z ksi膮偶ek
i film贸w historycznych.
1043
01:15:52,081 --> 01:15:56,651
I popatrz - teraz wyszli
na ulice i zostali pobici.
1044
01:15:58,397 --> 01:16:00,834
Do dzi艣 si臋 pytam: Czemu?
1045
01:16:04,373 --> 01:16:09,211
Solidarno艣膰 z narodem polskim
1046
01:16:13,347 --> 01:16:16,928
Klimat polityczny Peru pod koniec lat 70.
by艂 podobny do Polski.
1047
01:16:18,317 --> 01:16:21,420
Nie b臋d膮c w stanie poradzi膰 sobie
z k艂opotami gospodarczymi i spo艂ecznymi,
1048
01:16:22,064 --> 01:16:25,625
wojskowy rz膮d Peru og艂osi艂
stan wojenny w 1979 r.
1049
01:16:26,115 --> 01:16:29,185
A w 1980 r. zosta艂 zmuszony
do zwr贸cenia w艂adzy cywilom.
1050
01:16:33,416 --> 01:16:35,877
Jednak nie wszyscy wspierali
wybory demokratyczne,
1051
01:16:36,584 --> 01:16:39,047
jak r贸wnie偶 marsze Solidarno艣ci
organizowane przez Canoandes.
1052
01:16:44,093 --> 01:16:47,523
Grupa radykalnych komunist贸w
wkr贸tce rozpocznie wojn臋 domow膮,
1053
01:16:47,523 --> 01:16:50,086
kt贸ra poch艂onie oko艂o
70 tysi臋cy ofiar
1054
01:16:50,538 --> 01:16:52,815
i stanie si臋 najbardziej krwaw膮
wojn膮 w historii Peru.
1055
01:17:00,774 --> 01:17:05,043
Nazywali si臋 Sandero Luminoso
- 艢wietlisty Szlak.
1056
01:17:06,244 --> 01:17:10,503
Polski ambasador nakaza艂 nam
stawienie si臋 w ambasadzie.
1057
01:17:10,503 --> 01:17:12,611
By艂 w艣ciek艂y - zacz膮艂
na nas krzycze膰.
1058
01:17:12,611 --> 01:17:18,862
"Wy dranie! Macie wraca膰 jutro do Polski.
Tu jest bilet lotniczy przez Moskw臋!"
1059
01:17:21,194 --> 01:17:23,824
Wow! To by艂 du偶y cios.
1060
01:17:26,469 --> 01:17:27,147
Nie ma mowy!
1061
01:17:30,091 --> 01:17:34,617
Nie byli艣my pewni czy zmierzamy
do Polski czy raczej na Syberi臋.
1062
01:17:35,365 --> 01:17:40,072
To by艂o oczywiste, 偶e
nie wracamy do Polski.
1063
01:17:40,831 --> 01:17:43,517
Zasadniczo to
by艂oby samob贸jstwo.
1064
01:17:45,186 --> 01:17:46,714
Canoandes przypiecz臋towali
sw贸j los.
1065
01:17:47,261 --> 01:17:48,924
Rz膮d polski mia艂 ju偶 do艣膰.
1066
01:17:50,207 --> 01:17:53,362
Przez odmow臋 powrotu
po 6 miesi膮cach,
1067
01:17:53,362 --> 01:17:55,259
po marsze Solidarno艣ci w Limie,
1068
01:17:55,914 --> 01:17:58,028
to spowodowa艂o za du偶o
k艂opot贸w w Amerykach.
1069
01:17:58,668 --> 01:18:00,804
W艂adze chcia艂y, by
problem znikn膮艂.
1070
01:18:08,350 --> 01:18:12,338
Zasadniczo nasz sprzeciw
ca艂kowicie odci膮艂 nas od Polski.
1071
01:18:12,651 --> 01:18:14,979
Nasze nazwiska zosta艂y wymazane.
1072
01:18:15,542 --> 01:18:21,341
Nasze dokumenty i dowody
to偶samo艣ci zosta艂y zniszczone.
1073
01:18:21,841 --> 01:18:26,535
Nasze rodziny by艂y
przes艂uchane przez milicj臋
1074
01:18:27,013 --> 01:18:29,193
w Polsce z powodu
naszej aktywno艣ci.
1075
01:18:29,193 --> 01:18:34,537
Nie wiedzia艂em, bo nie by艂o kontaktu. Nie
mog艂em dzwoni膰, a listy by艂y cenzurowane.
1076
01:18:34,982 --> 01:18:39,353
Ale przes艂uchali wszystkich w mojej
rodzinie - moje siostry, ojca, matk臋.
1077
01:18:40,220 --> 01:18:42,581
Wi臋c by艂y konsekwencje
1078
01:18:42,581 --> 01:18:44,959
i by艂y one powa偶ne.
1079
01:18:46,053 --> 01:18:47,273
Stracili艣my kraj,
1080
01:18:47,584 --> 01:18:48,945
nie mogli艣my wr贸ci膰...
1081
01:18:49,884 --> 01:18:52,539
Byli艣my zasadniczo
anarchistami i dysydentami.
1082
01:18:52,854 --> 01:18:55,382
Byli艣my w g艂臋bokiej d... - nie
mogli艣my wr贸ci膰 do Polski.
1083
01:18:58,890 --> 01:19:06,491
Zacz臋li艣my otrzymywa膰 gro藕by
telefoniczne od w艂adz peruwia艅skich,
1084
01:19:06,491 --> 01:19:08,682
wi臋c zacz臋li艣my zmienia膰
miejsca pobytu.
1085
01:19:09,373 --> 01:19:11,901
By艂o oczywistym, 偶e nie
mo偶emy zosta膰 w Peru
1086
01:19:12,294 --> 01:19:13,665
ze wzgl臋du na nasze
bezpiecze艅stwo.
1087
01:19:13,665 --> 01:19:15,638
Kto艣 m贸g艂 nas w co艣 wrobi膰
1088
01:19:15,638 --> 01:19:19,147
- Sowieci mogli przekupi膰
jakiego艣 urz臋dnika w Peru
1089
01:19:19,147 --> 01:19:21,441
i by艂o oczywistym, 偶e
to pewnie si臋 zdarzy.
1090
01:19:21,441 --> 01:19:23,750
Naprawd臋 nie wiemy, kto
pr贸bowa艂 nas zabi膰.
1091
01:19:24,059 --> 01:19:24,664
Tego nie wiemy.
1092
01:19:25,392 --> 01:19:27,894
Logicznie my艣l膮c, to pewnie by艂a
ta cz臋艣膰 partii komunistycznej,
1093
01:19:27,894 --> 01:19:29,743
kt贸ra p贸藕niej sta艂a si臋
艢wietlistym Szlakiem,
1094
01:19:29,743 --> 01:19:31,187
ale nie wiemy tego.
1095
01:19:31,187 --> 01:19:33,241
To by艂o bardzo oczywistym,
偶e musimy si臋 wynosi膰.
1096
01:19:35,200 --> 01:19:38,493
Podczas gdy Canoandes pr贸bowali odnale藕膰
si臋 w nowej rzeczywisto艣ci w Peru,
1097
01:19:39,202 --> 01:19:42,794
stan wojenny okaza艂 si臋 skutecznym
sposobem na uciszenie Solidarno艣ci.
1098
01:19:45,795 --> 01:19:47,862
Pomimo wielkich wysi艂k贸w
spo艂ecze艅stwa polskiego
1099
01:19:48,292 --> 01:19:50,265
i ich zwolennik贸w za granic膮,
1100
01:19:50,489 --> 01:19:52,821
sytuacja w Polsce by艂a
gorsza ni偶 kiedykolwiek.
1101
01:19:55,877 --> 01:20:02,647
Nie mieli艣my poj臋cia, co
takiego mamy ze sob膮 zrobi膰.
1102
01:20:03,578 --> 01:20:06,120
Nie mogli艣my
otrzyma膰 wiz do USA,
1103
01:20:06,879 --> 01:20:09,940
gdy偶 w momencie wprowadzenia
stanu wojennego,
1104
01:20:10,368 --> 01:20:12,742
Polacy przestali
otrzymywa膰 nowe wizy.
1105
01:20:13,066 --> 01:20:19,354
Oficjalnie administracja Reagana
entuzjastycznie wspiera艂a Solidarno艣膰,
1106
01:20:19,702 --> 01:20:23,962
jednak Departament Stanu nie
wydawa艂 ju偶 wiz Polakom,
1107
01:20:23,962 --> 01:20:30,459
gdy偶 bali si臋 wielkiej
fali polskiej emigracji.
1108
01:20:33,051 --> 01:20:35,339
Cho膰 nie mogli ubiega膰 si臋
o nowe wizy ameryka艅skie,
1109
01:20:35,339 --> 01:20:38,238
Canoandes wci膮偶 mieli
jednego asa w r臋kawie.
1110
01:20:39,833 --> 01:20:42,337
Ameryka艅ska wiza tranzytowa,
kt贸r膮 otrzymali w Meksyku,
1111
01:20:42,337 --> 01:20:44,762
wci膮偶 mia艂a kilka dni wa偶no艣ci.
1112
01:20:45,597 --> 01:20:48,708
Zdecydowali艣my, 偶e ostatniego dnia
na tej wizie polecimy do USA.
1113
01:20:54,804 --> 01:20:58,222
Polecieli艣my z Limy do Miami
1114
01:20:58,222 --> 01:21:00,263
w dniu, w kt贸rym wygasa艂a wiza.
1115
01:21:04,908 --> 01:21:11,396
Na pocz膮tku urz臋dnicy powiedzieli,
偶e mo偶emy tu by膰 jeszcze 2 godziny,
1116
01:21:11,396 --> 01:21:17,863
ale mieli艣my osobiste listy od
przyjaci贸艂 w ambasadzie USA,
1117
01:21:17,863 --> 01:21:23,712
kt贸re zasadniczo stanowi艂y
nasze rekomendacje.
1118
01:21:25,760 --> 01:21:30,471
Po kilku godzinach rozm贸w
urz臋dnicy na granicy
1119
01:21:30,471 --> 01:21:33,104
przyznali nam prawo
do 6 miesi臋cy pobytu.
1120
01:22:07,342 --> 01:22:09,946
Zrozumieli艣my, 偶e nasze
偶ycie si臋 zmieni艂o.
1121
01:22:10,974 --> 01:22:11,994
To by艂o smutne,
1122
01:22:12,418 --> 01:22:14,240
gdy偶 nie mogli艣my
zobaczy膰 naszych rodzin.
1123
01:22:17,562 --> 01:22:21,247
Oczywi艣cie wr贸cili艣my do Casper w Wyoming.
1124
01:22:21,247 --> 01:22:23,481
To chyba by艂 dzie艅
艢w. Patryka 1982 r.
1125
01:22:24,623 --> 01:22:26,467
Zacz臋li艣my znowu malowa膰 domy.
1126
01:22:29,396 --> 01:22:30,868
To by艂o bardzo ci臋偶kie.
1127
01:22:31,228 --> 01:22:35,538
Gdy偶 bardzo dobrze m贸wili艣my
wtedy po hiszpa艅sku,
1128
01:22:36,186 --> 01:22:39,597
ale tylko Andrzej m贸wi艂
dobrze po angielsku.
1129
01:22:40,247 --> 01:22:42,607
Reszta z nas musia艂a
si臋 uczy膰 od zera.
1130
01:22:45,900 --> 01:22:47,795
Po przebiciu si臋 przez
呕elazn膮 Kurtyn臋,
1131
01:22:47,795 --> 01:22:50,539
dokonaniu pierwszego sp艂ywu
najg艂臋bszym kanionem 艣wiata,
1132
01:22:51,794 --> 01:22:54,761
Canoandes odnale藕li si臋 w roli,
kt贸rej nigdy si臋 nie spodziewali.
1133
01:22:57,047 --> 01:23:01,547
Zn贸w w USA, kt贸re opu艣cili jako
grupa w臋drownych kajakarzy,
1134
01:23:03,231 --> 01:23:04,865
a do kt贸rych powr贸cili
jako uchod藕cy,
1135
01:23:05,772 --> 01:23:09,028
niepewni tego, co ich czeka po
sko艅czeniu si臋 przed艂u偶onej wizy.
1136
01:23:11,613 --> 01:23:13,244
Zacz臋li艣my tam nowe 偶ycie.
1137
01:23:24,333 --> 01:23:28,879
Po tej d艂ugiej podr贸偶y
trwaj膮cej 2-3 lata,
1138
01:23:30,455 --> 01:23:32,540
co艣 z艂ego si臋 z nami sta艂o.
1139
01:23:32,861 --> 01:23:35,711
Nie mogli艣my prowadzi膰
normalnego 偶ycia.
1140
01:23:38,606 --> 01:23:41,028
Wiele lat zaj臋艂o nam ponowne
stanie si臋 normalnymi.
1141
01:23:42,437 --> 01:23:44,561
艁akn臋li艣my czego艣, czego
nie mogli艣my odnale藕膰.
1142
01:23:45,076 --> 01:23:49,522
Chcesz jakiej艣 wielkiej
adrenaliny w ciele,
1143
01:23:49,522 --> 01:23:51,331
ale nie ma niczego wok贸艂,
co mo偶e j膮 wywo艂a膰.
1144
01:23:51,817 --> 01:23:54,266
Ten swoisty syndrom
1145
01:23:54,266 --> 01:23:57,010
zaj膮艂 mi lata, by powr贸ci膰
do normalnego 偶ycia.
1146
01:24:02,479 --> 01:24:06,576
W Casper ekipa odnalaz艂a sie膰
wsparcia dzi臋ki przyja藕niom,
1147
01:24:06,576 --> 01:24:08,202
kt贸re zawi膮zali
2 lata wcze艣niej.
1148
01:24:10,142 --> 01:24:11,698
Dzi臋ki wsparciu
lokalnej spo艂eczno艣ci,
1149
01:24:11,698 --> 01:24:15,146
uda艂o im si臋 uzyska膰 kontakt
z senatorem Alanem Simpsonem,
1150
01:24:15,146 --> 01:24:18,081
dzi臋ki czemu otrzymali
azyl polityczny w USA.
1151
01:24:22,331 --> 01:24:26,987
To by艂 prawdopodobnie
najpi臋kniejszy czas w moim 偶yciu.
1152
01:24:27,869 --> 01:24:33,174
By艂em w 100% wolny - aktywny,
robi膮c rzeczy, kt贸re chcia艂em.
1153
01:24:34,193 --> 01:24:35,790
Nic nie mog艂o nas powstrzyma膰.
1154
01:24:36,668 --> 01:24:39,876
To by艂y najlepsze lata
mojego 偶ycia - jak dot膮d.
1155
01:24:42,479 --> 01:24:45,008
Zmiany w Polsce
by艂y nieuniknione.
1156
01:24:45,008 --> 01:24:46,685
To by艂a jedynie
kwestia tego kiedy.
1157
01:24:47,373 --> 01:24:53,681
I jestem bardzo dumny, 偶e wraz
z moimi przyjaci贸艂mi kajakarzami
1158
01:24:53,681 --> 01:24:55,673
byli艣my cz臋艣ci膮 tych zmian.
1159
01:24:55,673 --> 01:24:58,146
G艂os z Peru, z Limy
zosta艂 us艂yszany
1160
01:24:58,894 --> 01:24:59,686
nawet w Polsce
1161
01:25:00,113 --> 01:25:01,301
pogr膮偶onej w stanie wojennym.
1162
01:25:01,301 --> 01:25:05,192
Dodawa艂o to odwagi ludziom
by dalej walczy膰 i wytrwa膰.
1163
01:25:05,192 --> 01:25:06,076
I wygrali艣my.
1164
01:25:08,319 --> 01:25:15,214
Dekad臋 p贸藕niej, w 1991 r. - w wyniku ruchu Solidarno艣ci -
odby艂y si臋 w Polsce pierwsze demokratyczne wybory.
1165
01:25:16,628 --> 01:25:23,666
To by艂 pierwszy raz, gdy ktokolwiek z Canoandes
m贸g艂 odwiedzi膰 swoje rodziny w Polsce.
1166
01:25:25,323 --> 01:25:33,548
Solidarno艣膰 zapocz膮tkowa艂a seri臋 wydarze艅
w Europie Wschodniej, kt贸re doprowadzi艂y
ostatecznie do upadku Muru Berli艅skiego i ZSRR.
1167
01:25:33,548 --> 01:25:41,646
Cz艂onkowie Canoandes powr贸cili na dno kanionu
Colca dla National Geographic w 1983 r. oraz
szereg razy w kolejnych dekadach.
1168
01:25:41,646 --> 01:25:45,036
Piotr zosta艂 pierwszym cz艂owiekiem,
kt贸ry sp艂yn膮艂 ca艂膮 d艂ugo艣膰 Amazonki.
1169
01:25:45,060 --> 01:25:47,698
Obecnie mieszka ko艂o
Waszyngtonu, z 偶on膮 i dwoma synami,
1170
01:25:47,722 --> 01:25:51,661
prowadz膮c firm臋 in偶ynierii ekologicznej
i sponsoruje ekspedycje na ca艂ym 艣wiecie.
1171
01:25:52,258 --> 01:25:57,753
W 2008 i 2009 r. Jurek powr贸ci艂 nad rzek臋 Colca, z trzema
synami, by poprowadzi膰 ekspedycje przez g贸rny odcinek kanionu.
1172
01:25:57,777 --> 01:26:01,838
Mieszka w New Jersey, prowadz膮c biuro podr贸偶y
wraz z 偶on膮. Dzia艂a na rzecz doliny Colca.
1173
01:26:01,838 --> 01:26:05,004
Jacek dokumentowa艂 kolejne
ekspedycje Canoandes.
1174
01:26:05,028 --> 01:26:11,914
Ostatecznie osiad艂 w Casper, Wyoming, gdzie za艂o偶y艂
firm臋 produkcji video. Mieszka tam z 偶on膮 i synem.
1175
01:26:11,914 --> 01:26:17,252
Zbigniew Bzdak dokumentowa艂 rzeki
Colca i Amazonka dla National Geographic.
1176
01:26:17,276 --> 01:26:21,818
Mieszka w Illinois i pracuje
jako fotograf dla Chicago Tribune.
1177
01:26:22,087 --> 01:26:26,124
Andrzej osiad艂 w Chicago,
ale powraca do Doliny Colca,
1178
01:26:26,148 --> 01:26:31,942
gdzie prowadzi szko艂臋 j臋zyka angielskiego,
kt贸ra s艂u偶y m艂odzie偶y w regionie.
1179
01:27:07,299 --> 01:27:11,556
Najg艂臋bszy kanion 艣wiata:
1180
01:27:11,580 --> 01:27:14,767
Nie ma powszechnej zgody co do tego,
jak zmierzy膰 prawdziw膮 g艂臋boko艣膰 kanionu,
1181
01:27:14,791 --> 01:27:18,526
przez lata po wyprawie Canoandes toczy艂y si臋
debaty na temat tego, kt贸ry kanion jest najg艂臋bszy.
1182
01:27:18,550 --> 01:27:22,907
Jednak to Kanion Colca w 1981 r. zosta艂 uznany za najg艂臋bszy
przez Ksi臋g臋 Rekord贸w Guinnessa i National Geographic,
1183
01:27:22,931 --> 01:27:24,375
i do dzisiaj dzier偶y ten tytu艂.
98039
Can't find what you're looking for?
Get subtitles in any language from opensubtitles.com, and translate them here.
Afrikaans
Akan
Albanian
Amharic
Arabic
Armenian
Azerbaijani
Basque
Belarusian
Bemba
Bengali
Bihari
Bosnian
Breton
Bulgarian
Cambodian
Catalan
Cebuano
Cherokee
Chichewa
Chinese (Simplified)
Chinese (Traditional)
Corsican
Croatian
Czech
Danish
Dutch
English
Esperanto
Estonian
Faroese
Finnish
Galician
Georgian
German
Greek
Guarani
Haitian Creole
Hausa
Hawaiian
Hebrew
Hmong
Hungarian
Icelandic
Indonesian
Irish
Italian
Japanese
Kazakh
Kinyarwanda
Kirundi
Kongo
Korean
Krio (Sierra Leone)
Kurdish
Kyrgyz
Laothian
Latin
Latvian
Lithuanian
Luganda
Luo
Luxembourgish
Macedonian
Malagasy
Malay
Maltese
Maori
Mauritian Creole
Moldavian
Mongolian
Myanmar (Burmese)
Montenegrin
Nepali
Norwegian
Pashto
Persian
Polish
Portuguese (Brazil)
Portuguese (Portugal)
Quechua
Romanian
Romansh
Russian
Samoan
Scots Gaelic
Serbian
Sesotho
Setswana
Seychellois Creole
Shona
Sindhi
Sinhalese
Slovak
Slovenian
Somali
Spanish (Latin American)
Swedish
Tajik
Thai
Tigrinya
Tonga
Turkish
Turkmen
Ukrainian
Uzbek
Vietnamese
Welsh
Wolof