Would you like to inspect the original subtitles? These are the user uploaded subtitles that are being translated:
1
00:00:03,703 --> 00:00:07,107
De drie belangrijkste vragen
in de natuur zijn:
2
00:00:07,707 --> 00:00:08,942
Wie is er groter dan ik?
3
00:00:10,777 --> 00:00:13,213
Wie is er woester dan ik?
4
00:00:14,347 --> 00:00:16,082
Wie is er gevaarlijker dan ik?
5
00:00:18,585 --> 00:00:22,489
En waar het om draait:
Wie wil er een stukje van mij?
6
00:00:23,623 --> 00:00:28,028
Of: Van wie wil ik een stukje?
7
00:00:32,098 --> 00:00:36,736
In Noord-Amerika leven enkele van de
angstaanjagendste dieren ter wereld.
8
00:00:38,538 --> 00:00:42,142
De schoonheid van de natuur
is er soms ongeëvenaard.
9
00:00:44,711 --> 00:00:46,312
Maar wie is de ruigste?
10
00:00:47,680 --> 00:00:49,182
Wie is de mooiste?
11
00:00:51,151 --> 00:00:54,954
Wie wil je het liefste van
dichtbij zien, als je durft?
12
00:00:59,526 --> 00:01:04,330
Het is tijd voor een eerbetoon
aan de topdieren van Amerika.
13
00:01:15,742 --> 00:01:19,379
Onze reis begint hoog
in de Rocky Mountains.
14
00:01:19,946 --> 00:01:24,751
Hier woont 'n dier dat zo ongrijpbaar
is dat de mens hem zelden ziet.
15
00:01:25,218 --> 00:01:28,588
Maar z'n donderslagen weergalmen
door de canyons.
16
00:01:31,558 --> 00:01:33,626
De superrammer van de natuur:
17
00:01:37,697 --> 00:01:40,500
Het dikhoornschaap.
18
00:01:42,235 --> 00:01:45,305
Deze ram weegt bijna 140 kilo.
19
00:01:46,106 --> 00:01:49,042
Hij is ongeveer even groot
als een groot tam schaap.
20
00:01:50,043 --> 00:01:52,212
Maar hij heeft veel meer kracht.
21
00:01:53,012 --> 00:01:55,682
Het is een van de indrukwekkendste
dieren van Amerika.
22
00:02:01,054 --> 00:02:04,124
Afrika staat bekend
om z'n eigen topdieren:
23
00:02:05,125 --> 00:02:08,128
Ze worden wel
'De grote vijf' genoemd.
24
00:02:09,162 --> 00:02:12,899
De olifant, de neushoorn,
de luipaard...
25
00:02:13,366 --> 00:02:16,202
de kafferbuffel en de leeuw.
26
00:02:17,203 --> 00:02:21,341
De grote vijf zijn de grootste
en sterkste dieren van Afrika.
27
00:02:21,407 --> 00:02:24,310
De ruigste dieren van het continent.
28
00:02:25,979 --> 00:02:29,516
Maar je hoeft niet naar Afrika
om prachtige wilde dieren te zien.
29
00:02:31,151 --> 00:02:35,722
De fauna van Amerika is best
opgewassen tegen deze jongens.
30
00:02:38,391 --> 00:02:41,461
Afrika heeft z'n grote vijf.
En Noord-Amerika?
31
00:02:41,528 --> 00:02:44,998
Wij doen niet voor ze onder.
We hebben er genoeg.
32
00:02:45,064 --> 00:02:47,667
Wij hebben
onze eigen grote vijf nodig.
33
00:02:49,002 --> 00:02:51,704
Maar wie voldoet daaraan?
34
00:02:52,405 --> 00:02:56,209
We beoordelen deze dieren
aan de hand van de criteria...
35
00:02:56,276 --> 00:03:00,480
die indruk maakten op de eerste
ontdekkingsreizigers in Afrika.
36
00:03:01,481 --> 00:03:03,449
Hoe krachtig zijn ze?
37
00:03:05,351 --> 00:03:08,154
Met welke kenmerken
onderscheiden ze zich?
38
00:03:11,658 --> 00:03:13,326
Zijn ze gevaarlijk?
39
00:03:16,062 --> 00:03:21,134
Hebben ze charisma? Hoe graag
wil je ze in het wild zien?
40
00:03:23,236 --> 00:03:26,773
Elk dier kan maximaal
twintig punten scoren.
41
00:03:28,675 --> 00:03:33,046
Een team van vier eigen deskundigen
van National Geographic...
42
00:03:33,112 --> 00:03:35,215
bepaalt wie er op de lijst komt.
43
00:03:37,250 --> 00:03:38,451
Laat hem rollen.
44
00:03:39,285 --> 00:03:44,390
Wetenschapper Brady Barr heeft
zeer gevaarlijke dieren bedwongen.
45
00:03:45,124 --> 00:03:46,526
Toe maar.
46
00:03:47,060 --> 00:03:53,099
Cameraman Andy Casagrande heeft
de grote vijf van Afrika gefilmd.
47
00:03:53,166 --> 00:03:54,434
Stop, stop.
48
00:03:56,603 --> 00:04:03,042
Primatoloog Mireya Mayor strijdt voor
's werelds meest bedreigde soorten.
49
00:04:04,544 --> 00:04:07,747
Waar hij wil gaan, gaat hij.
En wij gaan uit de weg.
50
00:04:09,315 --> 00:04:11,117
Hoe groot ben je?
51
00:04:11,184 --> 00:04:16,823
Natuurkenner Casey Anderson heeft
een unieke relatie met wilde dieren.
52
00:04:17,056 --> 00:04:20,059
Heel groot. Geef me eens
een high five. Goed zo.
53
00:04:21,694 --> 00:04:27,300
Het grote verschil tussen Afrika
en Amerika is de habitat.
54
00:04:28,034 --> 00:04:32,905
De grote vijf van Afrika leven
allemaal op de savanne.
55
00:04:35,008 --> 00:04:40,713
Maar Amerika's prachtige dieren zijn
over het hele continent te vinden.
56
00:04:41,047 --> 00:04:43,182
Dus in de zoektocht naar de beste...
57
00:04:43,716 --> 00:04:47,820
delen we het continent op
in vier hoofdgebieden:
58
00:04:48,554 --> 00:04:52,225
bergen, prairie...
59
00:04:54,160 --> 00:04:57,864
bossen en poolgebied.
60
00:05:01,100 --> 00:05:03,169
De wedstrijd begint in de bergen...
61
00:05:03,870 --> 00:05:07,674
waar de dikhoornschapen
het serieus aanpakken.
62
00:05:08,374 --> 00:05:14,280
Het is herfst in de bergen. Tijd voor
football, op z'n dikhoornschaaps.
63
00:05:16,382 --> 00:05:20,253
De kou valt in en het dikhoornschaap
maakt zich op voor de strijd.
64
00:05:22,922 --> 00:05:25,525
Vanaf de tribune kijken de ooien toe.
65
00:05:26,059 --> 00:05:28,928
Soms ga ik heel ver
om een meisje te versieren.
66
00:05:29,195 --> 00:05:32,065
Maar ik haal het niet
bij deze jongens.
67
00:05:36,569 --> 00:05:40,840
Schedel ramt tegen schedel
met de kracht van een mokerslag.
68
00:05:43,443 --> 00:05:47,680
De rammen vechten om 't leiderschap
en het recht zich voort te planten.
69
00:05:50,049 --> 00:05:52,318
Ze zijn de ultieme lijnverdediger.
70
00:05:56,055 --> 00:06:01,561
Z'n helm weegt 14 kilo en
heeft een diameter van 1 meter.
71
00:06:02,929 --> 00:06:09,001
Hij werpt z'n gewei niet af, zoals de
eland. Hij draagt het het hele jaar.
72
00:06:09,602 --> 00:06:13,539
Ik draag vaak een zware rugzak,
maar die doe ik ook wel eens af.
73
00:06:14,073 --> 00:06:15,341
Keihard zijn ze.
74
00:06:20,213 --> 00:06:26,085
Z'n dikke, uit twee lagen bestaande
schedel heeft een honingraatmotief...
75
00:06:26,152 --> 00:06:28,688
om de schokken op te vangen...
76
00:06:28,755 --> 00:06:32,625
en de hersenen te beschermen tegen
een leven lang hersenschuddingen.
77
00:06:35,661 --> 00:06:41,300
Als een ram het wil opnemen tegen een
rivaal, windt hij er geen doekjes om.
78
00:06:42,301 --> 00:06:46,439
Soms mikken ze laag en raken ze
met een hoef een testikel.
79
00:06:46,606 --> 00:06:51,611
Echt? Schoppen ze elkaar
in de ballen? Man...
80
00:06:53,546 --> 00:06:55,381
Dat dóe je toch niet.
81
00:06:59,018 --> 00:07:02,054
Maar verwacht geen eersterangs plaats
in het stadion.
82
00:07:02,688 --> 00:07:05,992
Deze charismatische atleet
is moeilijk te vinden.
83
00:07:06,959 --> 00:07:10,062
Hij zit meestal ergens
halverwege een klip.
84
00:07:12,064 --> 00:07:17,270
Ondanks z'n flinke afmetingen kan hij
op een richel van 5 cm lopen.
85
00:07:19,572 --> 00:07:24,177
Met de scherpe buitenkant van z'n
hoef zet hij zich schrap op de rots.
86
00:07:26,078 --> 00:07:30,650
Een elastische zool binnenin
kleeft als lijm aan het graniet vast.
87
00:07:32,418 --> 00:07:36,722
Een dikhoornschaap kan met 7 meter
per seconde over de rotsen rennen.
88
00:07:39,292 --> 00:07:43,463
Snel genoeg om de Grand Teton
in tien minuten te beklimmen.
89
00:07:44,330 --> 00:07:48,868
Hoe hoog staat het dikhoornschaap
in de top vijf van Amerika?
90
00:07:49,669 --> 00:07:52,271
Criterium één: kracht.
91
00:07:53,172 --> 00:07:58,511
Met z'n horens kan hij 'm flink
raken, goed voor 4 van de 5 punten.
92
00:07:59,946 --> 00:08:03,783
Criterium twee: Welke bijzondere
kenmerken heeft hij?
93
00:08:04,550 --> 00:08:09,755
Van de horens tot de hoeven beschikt
hij over imposant gereedschap.
94
00:08:09,822 --> 00:08:11,591
Goed voor vijf van de vijf punten.
95
00:08:12,625 --> 00:08:14,894
Vervolgens: gevaar voor de mens.
96
00:08:15,361 --> 00:08:19,699
Gelukkig heeft de mens niets
te vrezen van dit arsenaal.
97
00:08:20,199 --> 00:08:22,134
Slechts twee punten voor gevaar.
98
00:08:22,702 --> 00:08:24,670
Ten slotte: charisma.
99
00:08:24,737 --> 00:08:29,075
Kijk ze nou toch. Ze hebben
enorme, spiraalvormige horens.
100
00:08:29,141 --> 00:08:31,911
Net prinses Leia
als ze aan de anabolen is.
101
00:08:32,979 --> 00:08:34,680
Drie punten voor charisma.
102
00:08:35,648 --> 00:08:39,185
Het dikhoornschaap krijgt
14 punten van de 20 in totaal.
103
00:08:39,752 --> 00:08:46,492
Niet slecht, maar is het genoeg om
tot Amerika's grote vijf te behoren?
104
00:08:49,295 --> 00:08:52,532
Onze volgende kandidaat
is wel wat woester.
105
00:08:54,000 --> 00:08:57,270
Hij beschikt over tanden en klauwen.
106
00:08:58,337 --> 00:09:03,476
Hier is Ursus arctos horribilis,
de grizzlybeer.
107
00:09:05,511 --> 00:09:09,682
Een onbehouwen reus met de snelheid
van een Engelse volbloed.
108
00:09:14,387 --> 00:09:19,792
Deze wapiti is een makkelijke prooi
voor deze moederbeer van 180 kilo.
109
00:09:20,560 --> 00:09:24,397
De vader van de welp was
waarschijnlijk tweemaal zo groot.
110
00:09:25,264 --> 00:09:29,869
Van kop tot staart kan een volwassen
mannetje wel 2,5 meter lang worden.
111
00:09:30,169 --> 00:09:32,405
Z'n schofthoogte is 1,5 meter.
112
00:09:32,738 --> 00:09:37,977
De grizzly's op het eiland Kodiak
zijn zelfs nog groter.
113
00:09:38,377 --> 00:09:43,516
Met hun 450 kilo zijn ze de grootste
roofdieren op het land.
114
00:09:43,583 --> 00:09:49,221
Een grizzly kan gaan staan en op de
eerste verdieping naar binnen kijken.
115
00:09:49,288 --> 00:09:53,459
Ze zijn enorm.
- Grote kop, brede schouders.
116
00:09:53,526 --> 00:09:56,028
Een van de gevaarlijkste
roofdieren ter wereld.
117
00:09:58,197 --> 00:10:03,469
Deze beren patrouilleren in de bergen
van Amerika tot wel 5000 meter hoog.
118
00:10:07,373 --> 00:10:11,877
Van de grote vijf van Afrika is
de leeuw het grootste roofdier.
119
00:10:13,045 --> 00:10:16,882
Bij de grizzly van Amerika
stellen deze poesjes niets voor.
120
00:10:17,717 --> 00:10:23,789
De grizzly kampt in de bergen met
iets wat de leeuw geen zorgen baart:
121
00:10:24,323 --> 00:10:25,558
het weer.
122
00:10:29,061 --> 00:10:31,897
De winter in de Rocky Mountains
is geen lolletje.
123
00:10:33,532 --> 00:10:36,002
Voedsel is schaars.
124
00:10:39,238 --> 00:10:41,674
Maar deze beer boft vandaag.
125
00:10:43,509 --> 00:10:47,046
Hij heeft een dode bizon gevonden
die door het ijs is gezakt.
126
00:10:47,647 --> 00:10:50,216
Een feestmaal waar hij
dagen mee vooruit kan.
127
00:10:51,484 --> 00:10:53,252
Als hij hem er tenminste uit krijgt.
128
00:10:57,256 --> 00:11:01,661
De met water volgelopen bizon weegt
tweemaal zoveel als de beer.
129
00:11:05,431 --> 00:11:11,337
Alleen een grizzly heeft de brute
kracht om dit zelfs maar te proberen.
130
00:11:14,040 --> 00:11:17,176
De kracht van een grizzly
komt van z'n bochel.
131
00:11:17,677 --> 00:11:23,482
Een grote spier tussen de schouders
geeft hem die kenmerkende bobbel.
132
00:11:25,885 --> 00:11:31,557
Dit kenmerk onderscheidt de grizzly
van z'n neefje, de zwarte beer.
133
00:11:38,864 --> 00:11:43,335
Als het om eten gaat, kun je
met de grizzly alle kanten op.
134
00:11:43,402 --> 00:11:47,940
Jager, visser, aaseter, vegetariër.
135
00:11:49,575 --> 00:11:55,715
Met hun klauwen verscheuren ze geen
vlees. Daar hebben ze tanden voor.
136
00:11:56,749 --> 00:12:02,188
Hij gebruikt z'n klauwen om
smakelijke wortels op te graven.
137
00:12:04,056 --> 00:12:07,259
Of als eetstokjes
als het tijd voor sushi is.
138
00:12:09,161 --> 00:12:13,599
Maar z'n grootste troef zit
voor op z'n gezicht:
139
00:12:14,734 --> 00:12:20,372
Z'n neus, eentje die z'n weerga
niet kent in de wereld.
140
00:12:23,008 --> 00:12:28,481
Het reukvermogen van de grizzly is
2000 keer zo scherp als het onze.
141
00:12:36,355 --> 00:12:42,261
Zet een pot pindakaas op 5 km
afstand en een grizzlybeer ruikt 'm.
142
00:12:42,328 --> 00:12:47,333
Een indrukwekkende prestatie
die hem veel punten zal opleveren.
143
00:12:47,399 --> 00:12:50,936
Haalt de grizzly
de grote vijf van Amerika?
144
00:12:51,003 --> 00:12:56,342
De wapens die de grizzly heeft, z'n
grootte, kracht, snelheid, tanden...
145
00:12:56,408 --> 00:12:59,178
Hij hoort gewoon bij de grote vijf.
146
00:13:00,212 --> 00:13:02,715
Het is tijd om de grizzly
een cijfer te geven.
147
00:13:03,382 --> 00:13:05,451
Criterium één: kracht.
148
00:13:06,118 --> 00:13:10,656
Door z'n fenomenale kracht krijgt
de grizzly de maximale 5 punten.
149
00:13:11,657 --> 00:13:15,561
Criterium twee: verbazingwekkende
kenmerken die hem onderscheiden.
150
00:13:16,462 --> 00:13:21,167
De grizzly beschikt over snelheid,
kracht, formaat en reuk.
151
00:13:21,567 --> 00:13:23,202
Goed voor vier van de vijf punten.
152
00:13:23,836 --> 00:13:26,105
Vervolgens: gevaar voor de mens.
153
00:13:26,772 --> 00:13:28,774
Dit is echt.
154
00:13:29,308 --> 00:13:32,912
Een vrouwtjesbeer zal
haar welpen fel verdedigen.
155
00:13:32,978 --> 00:13:36,415
Elk jaar doden ze minstens
twee mensen in de natuur.
156
00:13:36,782 --> 00:13:37,983
Vijf punten.
157
00:13:39,185 --> 00:13:41,020
Ten slotte: charisma.
158
00:13:41,620 --> 00:13:45,291
Een grizzly in het wild is
altijd mooi om te zien.
159
00:13:45,357 --> 00:13:46,926
Nog eens vier punten.
160
00:13:47,426 --> 00:13:50,029
De grizzly heeft 18 van de 20 punten.
161
00:13:50,629 --> 00:13:52,765
Vier meer dan het dikhoornschaap.
162
00:13:55,701 --> 00:13:57,970
Maar er is nog een kandidaat
in de bergen.
163
00:14:00,105 --> 00:14:02,608
Eentje die je zelden te zien krijgt.
164
00:14:05,311 --> 00:14:09,515
De zoektocht naar de topdieren van
Amerika gaat verder in de bergen.
165
00:14:11,717 --> 00:14:16,989
Deze kandidaat verschuilt zich in
de schaduwen, klaar om toe te slaan.
166
00:14:18,057 --> 00:14:19,558
De poema.
167
00:14:20,426 --> 00:14:22,761
Je weet dat ze er zijn,
maar je ziet ze nooit.
168
00:14:24,196 --> 00:14:28,734
Je kunt er zo langs eentje lopen
zonder dat je het doorhebt.
169
00:14:32,605 --> 00:14:34,840
Mijn god. Dat is een...
170
00:14:35,040 --> 00:14:38,143
Ben je aan het filmen?
- Ja. Mijn god.
171
00:14:38,210 --> 00:14:42,114
Deze toeristen stuiten op
een opmerkelijk schouwspel.
172
00:14:42,181 --> 00:14:45,918
Een poema, verwikkeld in
een worsteling met een hert.
173
00:14:45,985 --> 00:14:48,520
Hij slaat met z'n achterpoten.
174
00:14:49,388 --> 00:14:53,158
Slechts weinig mensen zijn getuige
van een jagende poema.
175
00:14:55,127 --> 00:14:59,965
De poema sluit z'n bek om de keel
van het hert om hem te laten stikken.
176
00:15:01,000 --> 00:15:05,004
Ongelooflijk.
- Ze letten niet eens op ons.
177
00:15:05,604 --> 00:15:07,273
Dat hert vast wel.
178
00:15:09,608 --> 00:15:14,213
Schuw als hij is, neemt de poema
deze maaltijd maar mee.
179
00:15:14,680 --> 00:15:16,315
Dat ging snel.
180
00:15:19,251 --> 00:15:23,255
Bergleeuw, cougar, panter, poema.
181
00:15:23,322 --> 00:15:27,226
Deze charismatische kandidaat
heeft wel meer dan 80 namen.
182
00:15:28,027 --> 00:15:31,864
De poema is een heel
gevarieerd roofdier.
183
00:15:31,931 --> 00:15:37,503
Ze eten vogels en konijnen, maar ook
prooien die vijfmaal zo groot zijn.
184
00:15:37,569 --> 00:15:39,505
Dat is heldhaftig.
185
00:15:42,341 --> 00:15:47,046
Het is een zoogdier met een grote
verspreiding in de Nieuwe Wereld.
186
00:15:47,112 --> 00:15:51,483
Hij komt voor van Noord-Canada
tot Zuid-Chili...
187
00:15:51,550 --> 00:15:55,921
vanaf zeeniveau
tot de hoogste berghellingen.
188
00:15:57,089 --> 00:16:01,026
Zo'n groot verspreidingsgebied heeft
geen enkele Afrikaanse katachtige.
189
00:16:02,328 --> 00:16:07,099
De twee katachtigen uit Afrika's
top vijf horen tot de Pantherinae...
190
00:16:07,166 --> 00:16:08,801
de brullende katten.
191
00:16:09,735 --> 00:16:13,072
De Amerikaanse poema
behoort tot de Felidae.
192
00:16:13,138 --> 00:16:17,743
Net als de jachtluipaard en huiskat
brult hij niet, maar spint hij.
193
00:16:23,215 --> 00:16:27,386
De geheimzinnige poema
is heel moeilijk te vinden.
194
00:16:27,453 --> 00:16:31,557
Als eentje zich wel laat zien,
is dat meteen groot nieuws.
195
00:16:31,623 --> 00:16:33,459
Hier in Jackson, Wyoming...
196
00:16:33,525 --> 00:16:37,997
heeft een moeder duidelijk zichtbaar
vanaf de weg haar nest gemaakt.
197
00:16:41,066 --> 00:16:46,438
Een zeldzame kans om haar
onbesuisde welpen te bekijken.
198
00:16:50,609 --> 00:16:56,515
Het lichaam van de poema is gebouwd
voor één ding: de aanval.
199
00:16:58,350 --> 00:17:03,155
Van kop tot staart is hij 2,5 meter
lang en hij weegt 90 kilo.
200
00:17:04,323 --> 00:17:10,829
De poema sluipt geluidloos door
de bossen en slaat plotseling toe.
201
00:17:13,632 --> 00:17:18,070
Z'n krachtige spieren stellen hem
in staat tot een felle sprint.
202
00:17:18,137 --> 00:17:21,206
Eén sprong kan wel 14 meter beslaan.
203
00:17:22,141 --> 00:17:25,711
Of hij kan 5,5 meter hoog
in de lucht springen.
204
00:17:30,082 --> 00:17:34,586
Met een slagingspercentage van 80
procent mist hij zelden een prooi.
205
00:17:38,991 --> 00:17:41,326
Tijd om punten toe te kennen.
206
00:17:42,494 --> 00:17:44,563
Criterium één: kracht.
207
00:17:45,397 --> 00:17:48,300
De poema is onze kleinste
kandidaat tot dusver...
208
00:17:48,734 --> 00:17:52,438
maar kan toch dikhoornschapen
en elanden doden.
209
00:17:52,504 --> 00:17:54,606
Goed voor drie van de vijf punten.
210
00:17:55,307 --> 00:17:59,044
En dan nu: verbazingwekkende
kenmerken die hem onderscheiden.
211
00:18:00,112 --> 00:18:03,482
Poema's zijn indrukwekkend,
maar niet uniek.
212
00:18:03,549 --> 00:18:09,521
Elke kat heeft hetzelfde arsenaal:
behendigheid, snelheid, klauwen.
213
00:18:11,223 --> 00:18:12,591
Weer drie punten.
214
00:18:13,692 --> 00:18:16,361
Criterium drie: gevaar voor de mens.
215
00:18:18,163 --> 00:18:23,035
Als z'n habitat opgeslokt wordt door
woonwijken, nemen de aanvallen toe.
216
00:18:23,135 --> 00:18:26,438
Elke paar jaar vindt er één aanval
met dodelijke afloop plaats.
217
00:18:27,306 --> 00:18:28,506
Vier punten.
218
00:18:29,074 --> 00:18:30,742
Ten slotte: charisma.
219
00:18:31,110 --> 00:18:34,246
De Amerikaanse poema is majestueus.
220
00:18:34,313 --> 00:18:39,017
Een glimpje van dit prachtige dier
in het wild is drie punten waard.
221
00:18:40,352 --> 00:18:41,687
Dertien in totaal.
222
00:18:42,621 --> 00:18:47,059
Een mooie score, maar niet het
indrukwekkendste dier in de bergen.
223
00:18:47,693 --> 00:18:50,562
Die eer gaat naar de grizzly.
224
00:18:56,135 --> 00:18:59,538
We hebben de kans deze winnaar
van dichterbij te bekijken.
225
00:18:59,972 --> 00:19:03,842
We gaan mee met enkele
onderzoekers in Noordwest-Montana.
226
00:19:05,644 --> 00:19:11,483
Ze bevestigen zenders aan vrouwtjes
om hun aantal in de gaten te houden.
227
00:19:13,385 --> 00:19:16,221
Misschien daar ergens.
228
00:19:16,288 --> 00:19:19,525
Ze hebben er een,
gevangen in een valstrik.
229
00:19:22,561 --> 00:19:24,796
Rustig maar.
230
00:19:27,132 --> 00:19:28,433
Goed schot.
231
00:19:29,835 --> 00:19:31,069
Een heel gezonde beer.
232
00:19:32,538 --> 00:19:33,872
Kom maar.
233
00:19:34,740 --> 00:19:38,076
Als ze niets ziet,
ervaart ze minder stress.
234
00:19:38,143 --> 00:19:40,078
Iedereen diep ademhalen.
235
00:19:40,679 --> 00:19:43,382
Klaar? Eén, twee, drie.
236
00:19:43,448 --> 00:19:47,920
Dit jonge vrouwtje weegt al
meer dan 160 kilo.
237
00:19:48,287 --> 00:19:51,256
Ze komt nog eens 35 kilo aan
voor de winter.
238
00:19:51,323 --> 00:19:53,592
Pols en ademhaling.
239
00:19:53,959 --> 00:19:57,563
Uit nader onderzoek
blijkt dat ze niet alleen is.
240
00:19:59,131 --> 00:20:05,037
Dit is haar tepel. Gewoonlijk is dit
behaard, als ze geen welpen heeft.
241
00:20:05,337 --> 00:20:11,143
Je pakt de tepel en melkt haar,
en daar komt de melk al.
242
00:20:11,210 --> 00:20:16,381
Ze heeft waarschijnlijk ergens in
de buurt een paar welpen zitten.
243
00:20:17,182 --> 00:20:20,619
De gevangen poot ziet er
goed uit. Ietwat gezwollen.
244
00:20:20,686 --> 00:20:25,357
Ze verwijderen de strik en zorgen
dat ze de klauwen daarbij ontzien.
245
00:20:25,891 --> 00:20:30,429
Ze zijn even lang als mensenvingers
en veel dodelijker.
246
00:20:34,166 --> 00:20:37,269
De zender geeft de locatie
van de beer door...
247
00:20:37,336 --> 00:20:41,340
waardoor de wetenschappers haar
en haar welpen kunnen volgen.
248
00:20:42,207 --> 00:20:45,711
Over twee jaar valt de zender
er automatisch af.
249
00:20:46,245 --> 00:20:50,015
Tegen die tijd hebben
de onderzoekers een beeld...
250
00:20:50,082 --> 00:20:53,719
van hoe goed het de grizzly vergaat
in de wildernis.
251
00:20:54,720 --> 00:20:59,458
De blinddoek gaat eraf
en de beer mag bijna weer weg.
252
00:20:59,524 --> 00:21:02,294
Eerst nog een
tandheelkundig onderzoek.
253
00:21:02,361 --> 00:21:07,633
Haar voortanden zijn wat versleten.
Ik schat haar op ongeveer 12 jaar.
254
00:21:07,699 --> 00:21:12,271
Achter in de bek kunnen de grote
maaltanden wortels en zaden vermalen.
255
00:21:13,405 --> 00:21:18,543
Voorin vlijmscherpe hoektanden
voor als er vlees op het menu staat.
256
00:21:20,178 --> 00:21:24,483
De natuur heeft haar voorbereid
op alle mogelijkheden.
257
00:21:28,387 --> 00:21:33,525
De grizzly is het bergdier in
de top vijf van Amerika's topdieren.
258
00:21:37,162 --> 00:21:41,867
Nu dalen we af van de bergen
naar de open laagvlakte beneden...
259
00:21:41,933 --> 00:21:44,803
op zoek naar de volgende kandidaten.
260
00:21:46,605 --> 00:21:50,642
Hier grazen reusachtige grazers
de graslanden af...
261
00:21:51,476 --> 00:21:55,180
en roofdieren gedijen wel
op dit beweeglijke feestmaal.
262
00:22:03,655 --> 00:22:05,490
Deze wapiti is in gevaar.
263
00:22:06,558 --> 00:22:10,796
Haar jonge kalf heeft de aandacht
van twee wolven getrokken.
264
00:22:16,301 --> 00:22:20,906
Op de prairie zijn jagers altijd
op zoek naar een makkelijke prooi.
265
00:22:21,340 --> 00:22:26,611
Dit kalf kan net staan en is nog niet
in staat te rennen voor z'n leven.
266
00:22:30,082 --> 00:22:33,352
Maar een moederwapiti
heeft leeuwenmoed.
267
00:22:35,153 --> 00:22:41,093
Het blijkt dat de wapiti een waardige
kandidaat is voor de top vijf.
268
00:22:41,259 --> 00:22:43,762
Dit is veel meer dan
alleen een mooi hert.
269
00:22:44,563 --> 00:22:50,502
Opvallend moedig leidt ze
de aandacht af van haar kalf...
270
00:22:50,569 --> 00:22:53,372
door recht op de wolven af te lopen.
271
00:22:53,872 --> 00:22:58,043
Ze hitst ze op zodat ze haar
in plaats daarvan najagen.
272
00:22:58,110 --> 00:23:01,313
Ze laat de wolven
achter zich aanjagen...
273
00:23:01,380 --> 00:23:03,281
en trekt zich dan terug
naar het water.
274
00:23:05,250 --> 00:23:08,587
Haar tactiek is de roofdieren
mee te lokken...
275
00:23:09,187 --> 00:23:12,090
en ze te verrassen
met een tegenaanval.
276
00:23:16,928 --> 00:23:20,866
Ze zijn koppig. Ze geven het niet
gauw op en vechten terug.
277
00:23:31,576 --> 00:23:34,379
Ten slotte geven de wolven het op.
278
00:23:38,683 --> 00:23:41,286
En moeder wast de angst weg.
279
00:23:43,388 --> 00:23:48,760
Wapiti's zijn geen watjes. Ze nemen
het op tegen grizzly's en wolven.
280
00:23:48,960 --> 00:23:53,665
Ze hebben 'n enorm gewei en deinzen
er niet voor terug dat te gebruiken.
281
00:23:54,666 --> 00:23:59,471
Eens per jaar moeten ze het opnemen
tegen nog geduchtere vijanden.
282
00:24:01,339 --> 00:24:02,841
Elkaar.
283
00:24:03,708 --> 00:24:08,847
In de bronst maken stieren zich op
voor de strijd om het recht te paren.
284
00:24:11,149 --> 00:24:17,189
Gewapend met doornenkronen pronken
de mannetjes bij de vrouwtjes.
285
00:24:20,725 --> 00:24:22,861
Dit is burlen.
286
00:24:27,466 --> 00:24:32,871
Klinkt als een schoolbord dat bewerkt
wordt door... een ander schoolbord.
287
00:24:36,641 --> 00:24:41,313
Dit kenmerkende geluid draagt een
duidelijke boodschap met zich mee.
288
00:24:50,088 --> 00:24:55,694
Met alle kracht die hij kan opbrengen
probeert elke stier te winnen.
289
00:24:58,129 --> 00:25:01,867
Stel je een veld vol vrouwen voor
en twee vechtende mannen.
290
00:25:02,300 --> 00:25:06,271
Maar nu geef je ze enorme zwaarden
en een hoop testosteron.
291
00:25:06,338 --> 00:25:09,107
Het resultaat: een bloederige strijd.
292
00:25:20,519 --> 00:25:24,689
Een succesvol mannetje kan
een harem van 20 vrouwtjes winnen.
293
00:25:28,193 --> 00:25:30,128
Maar daar staat wat tegenover.
294
00:25:30,195 --> 00:25:35,767
Door al dat vechten en paren valt
hij 90 kilo af tijdens de bronst.
295
00:25:45,277 --> 00:25:48,513
Volwassen stieren
zien er prachtig uit.
296
00:25:51,016 --> 00:25:53,919
Maar in de bronst valt er
niet met ze te sollen.
297
00:25:56,488 --> 00:26:01,159
Het Canadese stadje Banff
ligt in het hart van wapitiland.
298
00:26:01,326 --> 00:26:04,863
Vechtlustige mannetjes paraderen
door de hoofdstraat.
299
00:26:11,336 --> 00:26:15,173
Hier vechten twee rivalen
in een speeltuin.
300
00:26:24,316 --> 00:26:25,850
Hij is vrij.
301
00:26:27,352 --> 00:26:30,288
Hij heeft een gebroken poot.
302
00:26:36,494 --> 00:26:38,396
Kop dicht nou.
303
00:26:42,667 --> 00:26:46,938
Een gebroken poot betekent
een gevecht op leven en dood.
304
00:26:51,176 --> 00:26:55,947
Waar staat deze gladiator? We gaan
punten toekennen aan de wapiti.
305
00:26:56,848 --> 00:26:58,617
Ten eerste: kracht.
306
00:26:59,451 --> 00:27:05,490
De wapiti deelt minder harde klappen
uit dan het dikhoornschaap.
307
00:27:05,557 --> 00:27:06,757
Twee punten.
308
00:27:07,058 --> 00:27:10,395
Dan: verbazingwekkende
en ongebruikelijke kenmerken.
309
00:27:10,795 --> 00:27:16,234
'n Prachtdier, maar onderscheidt zich
in weinig van andere grote herten.
310
00:27:16,301 --> 00:27:17,535
Weer twee punten.
311
00:27:18,603 --> 00:27:21,706
Criterium drie: gevaar voor de mens.
312
00:27:22,607 --> 00:27:27,045
In de bronst is het gewei iets waar
je respect voor moet hebben.
313
00:27:27,579 --> 00:27:28,913
Drie punten.
314
00:27:29,648 --> 00:27:31,549
Ten slotte: charisma.
315
00:27:32,183 --> 00:27:37,555
Veel trofeeënjagers trekken door
de wildernis op zoek naar een stier.
316
00:27:37,622 --> 00:27:39,190
Nog eens drie punten.
317
00:27:40,291 --> 00:27:43,695
Dat brengt het totaal voor
onze prairiekandidaat op tien.
318
00:27:48,266 --> 00:27:51,503
In Noord-Amerika
is nog maar weinig prairie over.
319
00:27:52,337 --> 00:27:53,972
De meeste prairies zijn omgeploegd.
320
00:27:55,874 --> 00:28:02,380
Vroeger had de Amerikaanse Serengeti
evenveel te bieden als die in Afrika.
321
00:28:02,981 --> 00:28:07,385
Eén dier in het bijzonder
domineerde het landschap.
322
00:28:12,357 --> 00:28:16,461
Het donderbeest. Het grootste
landzoogdier in Amerika.
323
00:28:20,598 --> 00:28:22,000
Dit is een bruut.
324
00:28:22,834 --> 00:28:27,072
Ruig, recht voor z'n raap, met sik,
verder helemaal geschoren.
325
00:28:27,138 --> 00:28:29,441
Alsof hij onder z'n kin
een matje heeft.
326
00:28:30,041 --> 00:28:35,513
Dit dier heeft de ijstijd overleefd
en loopt nog steeds rond.
327
00:28:40,385 --> 00:28:43,388
Deze zesjarige stier is een beest.
328
00:28:44,022 --> 00:28:48,893
Hij is 3,5 meter lang en heeft een
schofthoogte van bijna 2 meter.
329
00:28:49,060 --> 00:28:52,130
Waarschijnlijk weegt hij meer
dan een ton.
330
00:28:53,465 --> 00:28:58,002
Hij kan het makkelijk opnemen
tegen de kafferbuffel.
331
00:29:00,205 --> 00:29:01,940
Nog maar 200 jaar geleden...
332
00:29:02,373 --> 00:29:05,643
overdekten 50 miljoen van
deze kolossen de prairie.
333
00:29:09,681 --> 00:29:12,383
Ik lees graag Lewis en Clark.
334
00:29:12,450 --> 00:29:18,189
Als ze een kudde zagen, duurde het
drie dagen voor die voorbij was.
335
00:29:20,291 --> 00:29:25,930
Als een zwarte vloedgolf van hoeven
en vacht en testosteron.
336
00:29:30,135 --> 00:29:32,871
Maar die tijd is
een verre herinnering.
337
00:29:33,671 --> 00:29:38,143
Door de jacht op de bizon
raakte hij bijna in de vergetelheid.
338
00:29:42,447 --> 00:29:47,418
Vele generaties zijn verstreken sinds
de bizon bijna was uitgestorven.
339
00:29:50,088 --> 00:29:54,192
Een prairie zonder bizons
is als slapen zonder dromen.
340
00:29:57,162 --> 00:30:01,566
Deze soort vormt de hoeksteen van de
voedselketen en beslaat elk niveau...
341
00:30:02,500 --> 00:30:06,538
van vruchtbare grassen
tot kwijlende roofdieren.
342
00:30:10,708 --> 00:30:16,548
Tegenwoordig dwalen ongeveer
10.000 bizons weer vrij rond.
343
00:30:17,148 --> 00:30:21,319
Een fractie van hun vroegere aantal,
maar het is een begin.
344
00:30:28,526 --> 00:30:32,096
Deze kudde heeft een indringer
in de gelederen.
345
00:30:32,163 --> 00:30:36,234
De sluwe coyote lust
wel een mals kalfje.
346
00:30:41,439 --> 00:30:46,578
Maar het jong, hoewel het langzaam
reageert, kan voor zichzelf zorgen.
347
00:31:04,896 --> 00:31:06,865
Ten slotte komt mama tussenbeide.
348
00:31:07,232 --> 00:31:11,870
Maar weinig roofdieren zijn zo dom
een volwassen bizon aan te vallen.
349
00:31:12,804 --> 00:31:16,808
De bizon heeft kapsones,
en die ontleent hij aan z'n kracht.
350
00:31:17,242 --> 00:31:22,413
Ze weten het. Ze lopen langzaam rond
en alles gaat opzij voor ze.
351
00:31:22,747 --> 00:31:25,250
Als je niet opzij gaat,
krijg je een trap.
352
00:31:34,392 --> 00:31:40,899
In de zomer tonen bizonstieren
hun immense kracht.
353
00:31:40,965 --> 00:31:42,967
Het is de paartijd.
354
00:31:44,135 --> 00:31:48,206
Hoe groter de stier,
hoe dieper het bulken.
355
00:31:57,448 --> 00:32:00,885
Mannetjes voeren een hevig gevecht
met veel kopstoten.
356
00:32:02,654 --> 00:32:07,759
Op hun schedel zit een dikke vacht
om de stoten te kunnen opvangen.
357
00:32:19,704 --> 00:32:24,175
De winnaar loopt een vrouwtje
dagenlang achterna...
358
00:32:24,242 --> 00:32:26,811
totdat ze klaar is om te paren.
359
00:32:38,556 --> 00:32:42,427
Negen maanden later arriveert
er een nieuwe generatie.
360
00:32:48,166 --> 00:32:52,537
Hoe doet de bizon het in vergelijking
met de concurrentie?
361
00:32:52,603 --> 00:32:58,276
Over kracht valt niet te twisten.
De bizon is een bruut.
362
00:32:58,343 --> 00:33:00,678
Vijf punten van de vijf.
363
00:33:01,512 --> 00:33:05,683
Tweede criterium: Met welk
kenmerk onderscheidt hij zich?
364
00:33:07,719 --> 00:33:13,624
De miljoenen rondtrekkende bizons
vormden vroeger de grootste kuddes...
365
00:33:13,691 --> 00:33:17,662
die ooit op aarde zijn voorgekomen.
366
00:33:17,729 --> 00:33:20,164
Vier punten.
367
00:33:20,231 --> 00:33:22,934
Vervolgens: gevaar voor de mens.
368
00:33:24,102 --> 00:33:28,106
Pas op voor deze
kolossale herbivoren.
369
00:33:28,172 --> 00:33:35,046
Elk jaar vallen in Yellowstone meer
doden door bizons dan door beren.
370
00:33:35,113 --> 00:33:36,748
Weer vier punten.
371
00:33:36,814 --> 00:33:39,617
Ten slotte charisma.
372
00:33:39,684 --> 00:33:44,322
Zoals de munt met de buffelkop
al liet zien, betekent de bizon geld.
373
00:33:44,389 --> 00:33:49,427
Een waar symbool van een continent.
Die is vijf punten waard.
374
00:33:49,494 --> 00:33:55,333
Het totaal: achttien punten,
acht meer dan de wapiti.
375
00:33:59,137 --> 00:34:02,974
Hoewel de bizon de vlaktes
met brute kracht domineert...
376
00:34:03,041 --> 00:34:06,444
volgen andere dieren een ander pad.
377
00:34:06,511 --> 00:34:10,148
Deze kandidaat schiet
als een pijl door de prairie.
378
00:34:11,616 --> 00:34:14,652
Eenmaal knipperen
en je hebt hem gemist.
379
00:34:15,686 --> 00:34:19,624
Dit is het snelste
landdier in Amerika:
380
00:34:19,690 --> 00:34:22,226
de gaffelbok.
381
00:34:24,429 --> 00:34:27,799
In het voorjaar beginnen
de gaffelbokken aan de trek.
382
00:34:32,503 --> 00:34:37,075
Hogere temperaturen en langere dagen
zetten de kudde in beweging...
383
00:34:37,141 --> 00:34:40,044
als ze op weg gaan
naar de zomerweiden.
384
00:34:44,449 --> 00:34:49,087
Deze gaffelbok heeft niet zoveel
charisma als de bizon of de beer.
385
00:34:49,153 --> 00:34:53,491
Maar hij heeft genoeg andere
opvallende kenmerken.
386
00:34:53,558 --> 00:34:58,763
De gaffelbok is antilope noch hert.
Het is een klasse apart.
387
00:34:58,830 --> 00:35:02,800
Echte antilopen hebben
een onvertakt gewei.
388
00:35:04,335 --> 00:35:09,607
Herten hebben een vertakt gewei
dat ze elk jaar afwerpen.
389
00:35:09,674 --> 00:35:12,977
De gaffelbok zit ergens
in het midden:
390
00:35:13,044 --> 00:35:18,116
Hij heeft een vertakt gewei, waarvan
hij de buitenste laag afwerpt.
391
00:35:24,589 --> 00:35:30,328
Als de trek op gang komt, laat de
gaffelbok zien wat hij zo goed kan:
392
00:35:30,394 --> 00:35:32,096
snel rennen.
393
00:35:32,163 --> 00:35:38,236
Hij rent in 3,5 seconden een
voetbalveld over. Dat is pas snel.
394
00:35:40,638 --> 00:35:43,608
Dat is bijna 100 km per uur.
395
00:35:43,674 --> 00:35:49,046
Dat is zeker goed voor deelname
aan de top vijf van Amerika.
396
00:35:50,381 --> 00:35:54,352
Ze kunnen kilometerslang
op topsnelheid rennen...
397
00:35:54,418 --> 00:35:58,556
en zijn elk roofdier dat Amerika
te bieden heeft, te snel af.
398
00:36:00,691 --> 00:36:06,063
De enige die het tegen ze kan
opnemen, is de jachtluipaard.
399
00:36:06,130 --> 00:36:10,434
De jachtluipaard uit Afrika is
dan wel sneller, maar niet lang.
400
00:36:10,501 --> 00:36:13,137
De gaffelbok houdt het langer vol.
401
00:36:13,204 --> 00:36:18,609
Geef mij maar langeafstandsrennen
in plaats van een korte sprint.
402
00:36:20,478 --> 00:36:23,181
Amerika had ooit
z'n eigen jachtluipaard.
403
00:36:23,247 --> 00:36:26,384
Sinds die 13.000 jaar geleden
is uitgestorven...
404
00:36:26,450 --> 00:36:30,855
kent de gaffelbok z'n weerga
niet op de prairie.
405
00:36:30,922 --> 00:36:33,090
Alle oude roofdieren zijn weg.
406
00:36:33,157 --> 00:36:38,095
En de gaffelbok is nog altijd
het snelste landzoogdier van Amerika.
407
00:36:42,500 --> 00:36:47,104
Tegenwoordig volgt alleen
deze kleine kudde van 200 dieren...
408
00:36:47,171 --> 00:36:50,508
nog de oorspronkelijke migratieroute.
409
00:36:50,575 --> 00:36:57,348
Elk jaar trekken ze bijna 200 km van
hun overwinterplaats in Wyoming...
410
00:36:57,415 --> 00:37:00,985
naar de zomerweiden
in Grand Teton National Park.
411
00:37:19,370 --> 00:37:23,074
200 km lijkt misschien
niet heel veel...
412
00:37:23,140 --> 00:37:28,479
maar voor deze dieren is het een
riskante route die veel levens kost.
413
00:37:34,452 --> 00:37:38,289
Een strook van asfalt vormt
een dodelijke barrière.
414
00:37:44,362 --> 00:37:48,299
Elk jaar drijft hun instinct
de gaffelbokken noordwaarts...
415
00:37:48,366 --> 00:37:51,669
op hun trek naar zomerweiden.
416
00:37:54,372 --> 00:37:57,675
Het is een reis vol gevaren.
417
00:38:09,053 --> 00:38:13,024
Prikkeldraadhekken staan
her en der op het grasland.
418
00:38:17,728 --> 00:38:21,399
Sommige dieren kunnen eronderdoor.
419
00:38:21,465 --> 00:38:24,568
Andere dieren gaan eroverheen.
420
00:38:29,273 --> 00:38:33,377
De in potentie dodelijke hindernis
strekt zich kilometerslang uit.
421
00:38:39,517 --> 00:38:44,422
Maar onderschat nooit
de veerkracht van de gaffelbok.
422
00:38:56,033 --> 00:39:01,205
Door mensen gemaakte barrières
gaan ten slotte over in natuurlijke.
423
00:39:08,212 --> 00:39:12,416
En ten slotte bereiken ze
hun toevluchtsoord.
424
00:39:12,483 --> 00:39:14,752
Grand Teton National Park.
425
00:39:16,487 --> 00:39:20,725
Hier, in deze hooggelegen weiden,
zwerven ze vrij rond.
426
00:39:24,061 --> 00:39:27,431
Het leven begint opnieuw.
427
00:39:31,502 --> 00:39:37,375
Waar staat de gaffelbok in onze
zoektocht naar Amerika's grote vijf?
428
00:39:37,441 --> 00:39:39,944
Eerste criterium: kracht.
429
00:39:41,412 --> 00:39:45,616
Gaffelbokken zijn echte atleten,
maar van de tengere soort.
430
00:39:45,683 --> 00:39:48,519
Slechts één van de vijf punten
voor kracht.
431
00:39:48,586 --> 00:39:52,456
Een Ferrari zet je ook niet
op een zandweggetje.
432
00:39:52,523 --> 00:39:57,661
Tweede criterium: Met welke
kenmerken onderscheiden ze zich?
433
00:39:57,728 --> 00:40:00,698
De gaffelbok heeft twee
bijzondere aspecten.
434
00:40:00,765 --> 00:40:04,702
Z'n vertakte gewei is uniek
in het dierenrijk...
435
00:40:04,769 --> 00:40:08,172
en het is het snelste landdier
in Amerika.
436
00:40:08,239 --> 00:40:11,008
Absoluut vier punten waard.
437
00:40:11,075 --> 00:40:14,378
Derde criterium: gevaar voor de mens.
438
00:40:14,445 --> 00:40:17,848
Niet echt, eigenlijk.
439
00:40:17,915 --> 00:40:21,085
Eén blik op ons en ze sprinten weg.
440
00:40:21,152 --> 00:40:23,354
Weer één punt.
441
00:40:23,421 --> 00:40:26,257
Ten slotte: charisma.
442
00:40:26,323 --> 00:40:30,161
De gaffelbok is prachtig en weet
hoe hij goed kan overkomen.
443
00:40:30,227 --> 00:40:34,665
Maar het is niet het dier dat je
het liefst wil zien op safari.
444
00:40:34,732 --> 00:40:36,534
Twee punten.
445
00:40:36,600 --> 00:40:40,204
Een schamel totaal van acht punten.
446
00:40:40,271 --> 00:40:44,008
De gaffelbok is zonder twijfel
een opmerkelijk dier...
447
00:40:44,074 --> 00:40:49,980
maar niet groot of eng genoeg
om in Amerika's top vijf te komen.
448
00:40:50,047 --> 00:40:55,252
Van de prairiekandidaten heeft alleen
de bizon de benodigde kernmerken.
449
00:40:56,353 --> 00:41:00,658
Maar bizons, wapiti's en gaffelbokken
zijn allemaal herbivoren.
450
00:41:00,724 --> 00:41:03,561
Wie eet er dan al dat vlees?
451
00:41:06,063 --> 00:41:08,566
Deze jongen.
452
00:41:09,667 --> 00:41:12,336
De zwarte wolf is het alfamannetje...
453
00:41:12,403 --> 00:41:16,207
van z'n roedel
in Yellowstone National Park.
454
00:41:17,374 --> 00:41:19,109
En hij heeft honger.
455
00:41:20,578 --> 00:41:24,048
Wolven zijn de aanvalsmacht
van Moeder Natuur...
456
00:41:24,114 --> 00:41:27,351
met de dodelijke wapens
die een jager heeft.
457
00:41:27,418 --> 00:41:33,057
Door het collectieve breinvermogen
van de roedel onderscheiden ze zich.
458
00:41:33,123 --> 00:41:36,594
Ze hebben genoeg andere kenmerken
die ze punten oplevert.
459
00:41:38,496 --> 00:41:44,502
Met z'n reukvermogen spoort hij
prooien op 3 km afstand op.
460
00:41:47,972 --> 00:41:51,909
Maar hij hoort je al aankomen
voordat hij je ruikt.
461
00:41:58,249 --> 00:42:04,054
De wolf zondert zieke en gewonde
dieren af voor een makkelijk maal.
462
00:42:06,223 --> 00:42:09,293
Maar z'n uithoudingsvermogen
is ook bijzonder.
463
00:42:09,360 --> 00:42:14,231
Daardoor kan hij z'n prooi
kilometerslang achtervolgen.
464
00:42:15,666 --> 00:42:20,304
In de winter zakken ze met hun grote
voeten niet in de sneeuw weg.
465
00:42:20,371 --> 00:42:25,142
De achterpoten komen exact in de
afdruk van de voorpoten te staan.
466
00:42:25,209 --> 00:42:27,845
Hierbij ontstaat een dubbele afdruk.
467
00:42:31,515 --> 00:42:36,120
Hun krachtige kaakspieren
werken als een bankschroef.
468
00:42:38,589 --> 00:42:42,192
Ze hebben een ongelooflijk
sterke, krachtige beet.
469
00:42:42,259 --> 00:42:46,463
100 kg per vierkante cm,
dat is hun bijtkracht.
470
00:42:46,530 --> 00:42:51,135
Dat is ongelooflijk.
Dat is een flinke beet.
471
00:42:55,406 --> 00:43:00,978
Hoektanden van 2,5 cm lang
verscheuren een karkas.
472
00:43:04,348 --> 00:43:09,386
In de grote vijf van Afrika zit een
roofdier met eenzelfde jachttactiek.
473
00:43:09,453 --> 00:43:11,255
De leeuw.
474
00:43:13,057 --> 00:43:18,195
Beide carnivoren jagen in groepen,
vallen van achteren aan...
475
00:43:20,598 --> 00:43:24,268
en overweldigen ten slotte
als groep hun prooi.
476
00:43:26,704 --> 00:43:31,241
Maar er is een groot verschil
in de manier van aanvallen.
477
00:43:33,043 --> 00:43:38,115
Leeuwen liggen in een hinderlaag
en benutten het verrassingselement.
478
00:43:42,653 --> 00:43:44,955
Wolven zijn veel brutaler.
479
00:43:50,127 --> 00:43:52,296
Zij liggen niet in een hinderlaag.
480
00:43:52,363 --> 00:43:57,401
Zij bespringen open en bloot
en met volle kracht hun prooi.
481
00:44:01,572 --> 00:44:08,012
Door hun enorme scheurkiezen en
maaltanden om botten te vermalen...
482
00:44:08,078 --> 00:44:10,681
gaat er niets verloren.
483
00:44:15,386 --> 00:44:20,591
Een territorium kan honderden
vierkante kilometers beslaan.
484
00:44:30,434 --> 00:44:36,173
Als vreemden hun territorium
betreden, verdedigen ze dat.
485
00:45:00,230 --> 00:45:03,834
De zwarte wolf en z'n roedel winnen.
486
00:45:03,901 --> 00:45:06,470
Voorlopig hebben ze
standgehouden...
487
00:45:06,537 --> 00:45:12,342
veilig in de wetenschap dat een
nieuwe generatie onderweg is.
488
00:45:18,749 --> 00:45:22,052
Wolven zijn teruggekeerd
in onze wildernis...
489
00:45:22,119 --> 00:45:26,924
en de soundtrack van het westen is
niet meer geluidloos.
490
00:45:33,130 --> 00:45:37,067
Hoe doet dit roofdier het
in onze wedstrijd?
491
00:45:37,134 --> 00:45:42,406
Ik ben gek op wolven. Die moeten
echt in de grote vijf komen.
492
00:45:42,473 --> 00:45:46,343
Eerste criterium: kracht.
493
00:45:46,410 --> 00:45:48,579
Wolven hebben krachtige kaken...
494
00:45:48,645 --> 00:45:53,751
maar moeten het van een flink aantal
hebben om een grote prooi te pakken.
495
00:45:53,817 --> 00:45:56,353
Drie punten.
496
00:45:56,420 --> 00:45:59,790
Criterium twee: unieke kenmerken.
497
00:46:00,991 --> 00:46:03,460
Een ongelooflijk
uithoudingsvermogen...
498
00:46:03,527 --> 00:46:08,332
een ongeëvenaard gehoor
en fenomenale tanden.
499
00:46:08,398 --> 00:46:10,400
Daarmee verdienen ze 4 punten.
500
00:46:13,036 --> 00:46:16,940
Derde criterium: gevaar voor de mens.
501
00:46:17,007 --> 00:46:20,010
Hoewel jij en ik niet
op hun menu staan...
502
00:46:20,077 --> 00:46:23,947
zijn enkele ongelukkige zielen wel
aan hen ten prooi gevallen.
503
00:46:24,014 --> 00:46:26,984
Nog eens vier.
504
00:46:27,050 --> 00:46:29,553
Ten slotte: charisma.
505
00:46:29,620 --> 00:46:32,422
Of je ze nu geweldig vindt
of vreselijk...
506
00:46:32,489 --> 00:46:36,293
wolven roepen sterke emoties
in ons op.
507
00:46:37,661 --> 00:46:41,131
Vijf punten van de vijf.
508
00:46:41,198 --> 00:46:46,003
De wolf heeft een indrukwekkende 16
van in totaal 20 punten gekregen.
509
00:46:46,069 --> 00:46:50,240
Maar de bizon is duidelijk
de winnaar, met 18 punten.
510
00:46:54,978 --> 00:47:00,117
Heel weinig bizons die nu over
de prairie zwerven, zijn authentiek.
511
00:47:02,519 --> 00:47:07,991
De meeste van hen, in het wild of in
gevangenschap, zijn geen volbloed.
512
00:47:08,058 --> 00:47:11,261
Ze zijn gekruist met vee.
513
00:47:14,398 --> 00:47:20,470
Slechts een handvol raszuivere bizons
loopt nog rond in Noordoost-Montana.
514
00:47:21,939 --> 00:47:25,509
Biologen van de
American Prairie Foundation...
515
00:47:25,576 --> 00:47:29,313
willen onze graslanden
in hun oude glorie herstellen...
516
00:47:29,379 --> 00:47:35,319
door deze voor honderd procent
raszuivere bizon te herintroduceren.
517
00:47:53,103 --> 00:47:56,039
Niet te geloven dat het werkte.
518
00:47:57,474 --> 00:48:00,010
Maar niet iedereen werkt mee.
519
00:48:00,077 --> 00:48:04,348
Deze grote stier ziet het niet zitten
om aan boord te gaan.
520
00:48:04,414 --> 00:48:07,784
Een dierenarts moet hem verdoven.
521
00:48:11,154 --> 00:48:13,557
Daardoor ontstaat
een nieuw probleem.
522
00:48:16,193 --> 00:48:20,063
Hoe verplaats je een beest
dat een ton weegt?
523
00:48:26,570 --> 00:48:31,141
Tijd voor een tochtje in de sneeuw,
zoals men dat in Montana doet.
524
00:48:42,519 --> 00:48:45,989
Zo vaak kun je niet knuffelen
met een bizon.
525
00:48:46,056 --> 00:48:50,928
Maar nu blijkt hoe goed aangepast
ze zijn voor de winter op de prairie.
526
00:48:50,994 --> 00:48:55,465
Ik kan m'n hand zowat
in z'n vacht begraven...
527
00:48:55,532 --> 00:48:58,502
eerst z'n gewone vacht
en dan z'n ondervacht.
528
00:48:58,568 --> 00:49:04,508
Als het in de winter min 40 graden
is, heeft hij daar geen last van.
529
00:49:08,512 --> 00:49:10,747
Bizons zijn behoorlijk hardnekkig.
530
00:49:13,317 --> 00:49:18,322
Koppig weerstaan ze de strengste
winters die Amerika te bieden heeft.
531
00:49:20,757 --> 00:49:26,463
Hun enorme schedel verricht wonderen
als een sneeuwschuiver van bont...
532
00:49:28,131 --> 00:49:31,201
diep gravend op zoek
naar een maaltijd.
533
00:49:37,074 --> 00:49:42,379
Morgen leidt deze prijsstier
z'n kudde de prairie op.
534
00:49:44,147 --> 00:49:51,088
Dan eisen deze bizons hun rechtmatige
plaats op de prairie weer op.
535
00:49:52,089 --> 00:49:56,493
Zij vormen hart en ziel van
de graslanden van Amerika.
536
00:49:56,560 --> 00:50:00,330
Geleidelijk aan komen ze weer thuis.
537
00:50:04,201 --> 00:50:09,239
Het is tijd om de wedstrijd van de
prairie naar het bos te verplaatsen.
538
00:50:10,507 --> 00:50:15,178
Hoog in het bladerdak ontstaan
de contouren van een nieuw huis.
539
00:50:15,245 --> 00:50:17,314
Een echt herenhuis.
540
00:50:17,381 --> 00:50:23,020
Het is 4 meter diep, 2,5 meter breed
en weegt een ton.
541
00:50:23,086 --> 00:50:28,558
De Amerikaanse zeearend bouwt
het grootste nest in Noord-Amerika.
542
00:50:28,625 --> 00:50:32,496
Maar wat verwacht je anders
van het nationale symbool?
543
00:50:34,031 --> 00:50:39,202
Deze zeearend heeft voldoende
kenmerken om punten te scoren.
544
00:50:40,637 --> 00:50:45,442
Hij zweeft boven het bladerdak
van alle 49 continentale staten.
545
00:50:46,710 --> 00:50:49,079
Het is een fenomenale roofvogel.
546
00:50:49,146 --> 00:50:53,050
Alleen de Californische condor
is groter.
547
00:50:55,452 --> 00:51:01,091
De zeearend heeft een robuust oud bos
nodig om z'n nest te kunnen dragen...
548
00:51:02,626 --> 00:51:07,497
en eersteklas land
langs rivieren die vol vis zitten.
549
00:51:09,099 --> 00:51:13,103
Zoals alle roofvogels heeft hij
reusachtig grote ogen...
550
00:51:13,170 --> 00:51:16,006
die de miniemste beweging
beneden ontwaren.
551
00:51:17,407 --> 00:51:23,280
En lange, vlijmscherpe klauwen die
z'n lunch zo uit het water plukken.
552
00:51:25,015 --> 00:51:27,651
Dankzij krachtige spieren
in de poten...
553
00:51:27,717 --> 00:51:31,288
zijn ze in staat tot nog
grotere prestaties.
554
00:51:31,354 --> 00:51:35,292
Ik word er nerveus van. Ze zijn
tot de tanden toe gewapend.
555
00:51:37,094 --> 00:51:39,463
We zien vogels
meestal niet als ruig...
556
00:51:40,130 --> 00:51:42,666
maar de zeearend is
een onbevreesde jager.
557
00:51:44,134 --> 00:51:49,906
De klauwen hebben een kracht van
30 kg/cm2, blijkt uit experimenten.
558
00:51:50,607 --> 00:51:55,245
Tienmaal de druk van 'n mensenhand.
Geef een boze arend dus geen hand.
559
00:52:02,319 --> 00:52:07,457
Er waren zoveel zeearenden dat ze
in het water bij Manhattan visten.
560
00:52:07,724 --> 00:52:10,227
Ze picknickten in Central Park.
561
00:52:11,761 --> 00:52:13,263
Maar tegen de jaren '60...
562
00:52:13,563 --> 00:52:18,935
waren er amper nog 400 broedende
paren over in Noord-Amerika.
563
00:52:19,669 --> 00:52:22,239
Tegenwoordig, dankzij
de natuurbescherming...
564
00:52:22,606 --> 00:52:24,875
stijgt hun aantal weer.
565
00:52:29,446 --> 00:52:34,818
In de lente verzamelen honderden
arenden zich langs de Mississippi...
566
00:52:34,885 --> 00:52:38,522
voor de makkelijkste maaltijd
die ze kunnen krijgen.
567
00:52:39,656 --> 00:52:44,461
In de winter bevriezen duizenden
draadvinnige elften in het ijswater.
568
00:52:46,196 --> 00:52:49,633
Als in het voorjaar het ijs smelt,
komt hun lichaam vrij.
569
00:52:49,699 --> 00:52:52,602
Er bestaat dus inderdaad
zoiets als een gratis lunch.
570
00:53:05,015 --> 00:53:09,152
Stroomafwaarts is een ander soort
voedsel rijp om geplukt te worden.
571
00:53:12,989 --> 00:53:19,362
De Amerikaanse meerkoet. Wel
duizenden weerloze slachtoffers.
572
00:53:24,167 --> 00:53:27,037
De arenden vallen onophoudelijk aan.
573
00:53:27,938 --> 00:53:32,842
Op een macabere manier lijken ze
met hun eten te spelen.
574
00:53:38,715 --> 00:53:43,286
En ze stelen net zo lief andermans
lunch als dat ze die zelf vangen.
575
00:53:45,388 --> 00:53:48,959
Wat doen ze hier? Opscheppen?
Het vlees mals maken?
576
00:53:49,226 --> 00:53:50,894
Wat heeft dit voor zin?
577
00:53:53,630 --> 00:53:55,932
Het blijft een mysterie.
578
00:53:58,501 --> 00:54:03,139
De zeearend is
zowel jager als aaseter...
579
00:54:03,974 --> 00:54:05,875
en een geduchte krachtpatser.
580
00:54:07,644 --> 00:54:12,215
Maar waar staat hij in verhouding
tot Amerika's andere topdieren?
581
00:54:12,616 --> 00:54:15,352
De zeearend? Kom,
ons nationale symbool.
582
00:54:15,418 --> 00:54:17,721
Die moet wel in de top vijf komen.
583
00:54:17,821 --> 00:54:20,490
Anders worden we vervolgd
wegens hoogverraad.
584
00:54:21,524 --> 00:54:23,793
We gaan punten toekennen.
585
00:54:24,461 --> 00:54:27,130
Eerste criterium: kracht.
586
00:54:27,897 --> 00:54:33,236
Met de kracht van z'n klauwen en
vleugelwijdte verdient hij 3 punten.
587
00:54:34,671 --> 00:54:37,474
Criterium twee: unieke kenmerken.
588
00:54:38,541 --> 00:54:44,481
Van onze kandidaten komt alleen de
arend in 49 continentale staten voor.
589
00:54:45,382 --> 00:54:46,650
Weer drie punten.
590
00:54:48,385 --> 00:54:49,986
Gevaar voor de mens.
591
00:54:50,987 --> 00:54:54,391
Als je een klein dier bent,
moet je goed uitkijken.
592
00:54:54,457 --> 00:54:58,628
Maar de mens is gevaarlijker voor hem
dan hij voor de mens.
593
00:54:59,162 --> 00:55:00,362
Eén punt.
594
00:55:01,765 --> 00:55:05,502
En ten slotte: Charisma.
Daar bestaat geen twijfel over.
595
00:55:06,369 --> 00:55:12,575
Als nationaal symbool dient de
zeearend al 200 jaar als inspiratie.
596
00:55:12,642 --> 00:55:14,611
Een welverdiende vijf punten.
597
00:55:15,445 --> 00:55:18,448
De zeearend verzamelt twaalf punten.
598
00:55:18,515 --> 00:55:23,119
Niet slecht voor een vogel, maar niet
genoeg om aan te mogen schuiven.
599
00:55:25,955 --> 00:55:30,093
De wolf, met zestien punten,
is nog steeds in de race.
600
00:55:31,094 --> 00:55:32,629
Maar voor hoe lang?
601
00:55:34,097 --> 00:55:38,702
Onder het bladerdak wachten
een hoop andere kandidaten.
602
00:55:41,438 --> 00:55:44,107
Dieren die zich in de schaduwen
verbergen...
603
00:55:44,941 --> 00:55:47,911
en een schuilplaats zoeken
in het grote woud.
604
00:55:50,447 --> 00:55:54,217
Als jij Amerikaan bent
en vlak bij een bos woont...
605
00:55:54,284 --> 00:55:57,721
kun je nu kennismaken met je
buurman: de Amerikaanse zwarte beer.
606
00:56:02,425 --> 00:56:07,464
Ursus americanus. Dit is onze beer.
607
00:56:08,298 --> 00:56:13,203
Het is een kleinere en verre neef
van de grizzlybeer en de ijsbeer.
608
00:56:13,837 --> 00:56:18,274
Hij heeft één kenmerk waarmee
hij zich echt onderscheidt:
609
00:56:19,976 --> 00:56:22,078
de vaardigheid om te klimmen.
610
00:56:24,447 --> 00:56:29,119
Deze moeder heeft vier welpen
gekregen. Ze zijn enkele weken oud.
611
00:56:31,087 --> 00:56:33,523
Het is tijd om ze even
de buurt te laten zien.
612
00:56:36,126 --> 00:56:41,197
Ze moeten leren welke bessen je kunt
eten, welke planten lekker smaken...
613
00:56:42,699 --> 00:56:46,035
en hoe je kunt ontsnappen
als er gevaar dreigt.
614
00:56:49,038 --> 00:56:51,841
Een grizzlybeer, tweemaal zo groot.
615
00:56:52,075 --> 00:56:54,577
Hij lust graag een welpje
als diner.
616
00:57:00,683 --> 00:57:05,188
Hij kan maar één kant op: naar boven.
617
00:57:06,689 --> 00:57:11,728
Anders dan de grizzly is deze beer
gebouwd voor de verticale wereld.
618
00:57:13,963 --> 00:57:17,901
Hij heeft kortere,
niet-intrekbare klauwen...
619
00:57:17,967 --> 00:57:22,972
die op haken lijken.
Perfect om mee te klimmen.
620
00:57:23,039 --> 00:57:26,776
Ik heb ze al eens gefilmd.
Ze zijn behendig en lichtvoetig.
621
00:57:26,843 --> 00:57:31,681
Net een eekhoorn, alleen
wegen zij honderden kilo's.
622
00:57:34,017 --> 00:57:38,021
De welpen zijn ver buiten
het bereik van de grizzly.
623
00:57:38,087 --> 00:57:41,624
Verslagen trekt hij verder.
624
00:57:50,700 --> 00:57:55,538
In de grote vijf van Afrika zit
ook een klimmer: de luipaard.
625
00:57:57,106 --> 00:58:01,344
De verrassend behendige beer
kan net zo snel klimmen.
626
00:58:01,411 --> 00:58:05,315
Maar terwijl de luipaard z'n maal
mee omhoog sleept...
627
00:58:05,381 --> 00:58:10,720
klimmen zwarte beren om eten te
zoeken, zoals honing en dennenappels.
628
00:58:14,324 --> 00:58:18,161
Tegenwoordig is de zwarte beer
zelden alleen in de bossen.
629
00:58:19,562 --> 00:58:24,300
Maar ze kunnen zich prima aanpassen
aan een veranderende wereld.
630
00:58:26,736 --> 00:58:32,542
Hang je vogelvoerbakje waar je
wilt, de beer komt er toch wel.
631
00:58:37,280 --> 00:58:42,151
De zwarte beer verdient een pluim.
Om te overleven moet je je aanpassen.
632
00:58:42,218 --> 00:58:45,688
En de zwarte beer is
daar echt heel goed in.
633
00:58:45,755 --> 00:58:48,858
Deze dieren zijn perfect ingesteld
op de bossen.
634
00:58:48,925 --> 00:58:54,063
Maar dat hoeft niet ver weg te zijn.
Achter je huis bijvoorbeeld.
635
00:58:55,064 --> 00:58:57,100
Mijn god, hij komt binnen.
636
00:58:57,166 --> 00:59:02,038
De zwarte beer is een vernieuwende
probleemoplosser.
637
00:59:03,172 --> 00:59:06,276
Maar als ze zich te zeer
op hun gemak voelen...
638
00:59:06,342 --> 00:59:09,379
kan het gevaarlijk zijn
voor hen, en voor ons.
639
00:59:13,483 --> 00:59:17,420
Hoe doet de ingenieuze zwarte beer
het bij de concurrentie?
640
00:59:18,521 --> 00:59:21,324
Voor kracht krijgt hij drie punten.
641
00:59:21,391 --> 00:59:24,193
Sterk genoeg om
zich omhoog te hijsen...
642
00:59:24,260 --> 00:59:28,364
maar niet zo sterk als z'n neef,
de grizzly.
643
00:59:28,431 --> 00:59:29,799
Voor unieke kenmerken:
644
00:59:30,700 --> 00:59:35,805
Z'n vermogen om 1 meter per seconde
te klimmen is goed voor 3 punten.
645
00:59:36,472 --> 00:59:38,942
Dan: gevaar voor de mens.
646
00:59:40,977 --> 00:59:43,880
Soms heeft een aanval
een dodelijke afloop.
647
00:59:44,247 --> 00:59:49,986
Maar de timide zwarte beer
trekt zich terug als je terugvecht.
648
00:59:50,086 --> 00:59:52,221
Nog eens drie punten.
649
00:59:53,022 --> 00:59:54,424
Ten slotte: charisma.
650
00:59:55,091 --> 00:59:59,162
Het is absoluut spannend
om een zwarte beer te zien...
651
00:59:59,228 --> 01:00:02,298
maar hij kan niet op
tegen de grizzly.
652
01:00:02,765 --> 01:00:04,300
Drie punten van de vijf.
653
01:00:05,468 --> 01:00:10,006
In totaal 12 punten, net als
de Amerikaanse zeearend.
654
01:00:10,073 --> 01:00:14,110
Niet genoeg om mee te doen
in de grote vijf van Amerika.
655
01:00:14,177 --> 01:00:18,514
Iemand in het bos moet
de lat wat hoger leggen.
656
01:00:23,286 --> 01:00:27,390
Twee meter hoog, 500 kilo zwaar.
657
01:00:27,957 --> 01:00:29,659
Toffe kroon.
658
01:00:31,327 --> 01:00:35,965
Maak kennis met de eland,
's werelds grootste hert.
659
01:00:38,034 --> 01:00:41,270
Die jongens zijn geweldig.
Ze zijn reusachtig groot.
660
01:00:41,337 --> 01:00:45,808
De eland is wel het bizarste dier
dat ik heb gefilmd.
661
01:00:47,010 --> 01:00:49,278
Hij ziet er gewoon raar uit.
662
01:00:50,413 --> 01:00:55,652
Alsof God alle overgebleven
onderdelen aan elkaar heeft gezet.
663
01:00:55,718 --> 01:00:58,488
Dit enorme dier
van twee meter hoog...
664
01:00:58,554 --> 01:01:01,524
op die lange, dunne poten.
665
01:01:01,591 --> 01:01:05,595
Mooie lange benen
en een flinke bos hout.
666
01:01:05,662 --> 01:01:07,463
Altijd goed wat mij betreft.
667
01:01:14,037 --> 01:01:17,173
Het gewei kan wel 36 kilo wegen...
668
01:01:17,240 --> 01:01:20,610
en even breed zijn
als een man lang is.
669
01:01:23,079 --> 01:01:28,084
Een eland is dan wel een vegetariër,
het is toch een intimiderend dier.
670
01:01:32,555 --> 01:01:37,694
De stieren zijn even gewelddadig
als alle grote vijf van Afrika.
671
01:01:39,062 --> 01:01:43,666
Ze zijn driftig. En als je ze boos
maakt, heb je een probleem.
672
01:01:43,733 --> 01:01:47,270
Je hoeft je niet alleen zorgen
te maken om het gewei.
673
01:01:47,336 --> 01:01:51,474
De poten van de eland zijn heel
gevaarlijk. Ze schoppen keihard.
674
01:02:00,249 --> 01:02:02,618
Maar hij heeft ook een zachtere kant.
675
01:02:05,521 --> 01:02:10,526
Deze moeder is pas bevallen.
676
01:02:10,593 --> 01:02:14,330
Na een winterzwangerschap
en een tekort aan voedsel...
677
01:02:14,397 --> 01:02:18,634
moet ze nieuwe krachten opdoen
voor de kou weer invalt.
678
01:02:21,437 --> 01:02:23,973
Ze heeft een hoop in te halen.
679
01:02:27,210 --> 01:02:33,182
Wat zij nodig heeft, is een opkikker
met natrium en een vleugje ijzer.
680
01:02:34,250 --> 01:02:37,854
Daarvoor zal ze een nat pak
moeten halen.
681
01:02:40,089 --> 01:02:45,795
Waterplanten bevatten veel meer
voedingsstoffen die ze nodig heeft.
682
01:02:47,196 --> 01:02:50,433
Maar dit gedrag is uniek.
683
01:02:50,500 --> 01:02:54,303
De eland is het enige landzoogdier
in Noord-Amerika...
684
01:02:54,370 --> 01:02:56,572
dat waterplanten eet.
685
01:02:56,639 --> 01:03:00,576
Een kenmerk dat hem
extra punten oplevert.
686
01:03:00,643 --> 01:03:04,680
Als jij een herbivoor bent
en een manier bedenkt...
687
01:03:04,747 --> 01:03:09,552
om toegang te krijgen tot
waterplanten én landplanten...
688
01:03:09,619 --> 01:03:15,958
dan ben je alle andere
herbivoren een stap voor.
689
01:03:16,025 --> 01:03:19,028
Hun neusgaten sluiten
met speciale kleppen...
690
01:03:19,095 --> 01:03:22,932
waardoor ze één minuut hun adem
kunnen inhouden als ze grazen.
691
01:03:23,166 --> 01:03:29,205
Twintig kilo voedsel per dag is een
behoorlijke eis om aan te voldoen.
692
01:03:29,272 --> 01:03:32,842
En je kapsel gaat er niet beter
van zitten. Arme dame.
693
01:03:34,477 --> 01:03:38,114
De eland is het enige landzoogdier
in Amerika...
694
01:03:38,181 --> 01:03:40,683
dat graast onder water.
695
01:03:42,351 --> 01:03:46,556
De mannetjes worden groter
in het streven naar iets hogers:
696
01:03:46,622 --> 01:03:49,125
een gewei.
697
01:03:50,993 --> 01:03:55,398
Elk voorjaar moet het gewei van
een stier weer helemaal aangroeien.
698
01:03:57,500 --> 01:03:59,969
Met meer dan 2 cm per dag...
699
01:04:00,036 --> 01:04:04,640
geldt dat als praktisch de snelste
weefselgroei in het dierenrijk.
700
01:04:06,142 --> 01:04:09,545
Een buitenlaag van zacht fluweel,
rijk aan bloed...
701
01:04:09,612 --> 01:04:12,682
zorgt voor deze spectaculaire groei.
702
01:04:17,520 --> 01:04:21,457
Maar in de herfst
moet je er ruiger uitzien.
703
01:04:27,230 --> 01:04:31,834
De mannetjes schrapen de basthuid af
en poetsen hun wapens op.
704
01:04:40,643 --> 01:04:43,646
De stieren zijn klaar
om ertegenaan te gaan.
705
01:05:07,670 --> 01:05:12,341
Het is voorbij. De verliezer trekt
zich terug om z'n wonden te likken.
706
01:05:16,445 --> 01:05:21,651
De winnaar eist z'n recht op met
een liefdesdrankje vol feromonen.
707
01:05:25,988 --> 01:05:29,225
Daar worden de vrouwtjes wild van.
708
01:05:32,295 --> 01:05:36,165
Dames, waar zijn jullie
mee bezig? Kom op.
709
01:05:39,001 --> 01:05:43,172
Men denkt dat dit bizarre ritueel
om in de urine te rollen...
710
01:05:43,239 --> 01:05:46,208
de ovulatie van de koe versnelt.
711
01:05:51,213 --> 01:05:57,954
Als ze er klaar voor is, mag de stier
een nieuwe generatie verwekken.
712
01:06:01,424 --> 01:06:05,127
Maar is de eland de koning
van het woud?
713
01:06:05,194 --> 01:06:07,330
Laten we eens kijken.
714
01:06:07,396 --> 01:06:09,565
Eerste criterium: kracht.
715
01:06:09,632 --> 01:06:13,402
De eland is een grote, ruige bruut.
716
01:06:13,469 --> 01:06:17,039
Zeer zeker vijf punten van de vijf.
717
01:06:17,106 --> 01:06:21,110
Tweede criterium: Met welke speciale
kenmerken onderscheiden ze zich?
718
01:06:22,144 --> 01:06:24,947
Bizarre anatomie, enorm gewei...
719
01:06:25,014 --> 01:06:28,351
onder water grazen
met speciale neusgaten.
720
01:06:28,417 --> 01:06:32,021
De eland heeft het allemaal.
Weer vijf punten.
721
01:06:33,422 --> 01:06:34,824
Gevaar voor de mens.
722
01:06:35,491 --> 01:06:38,361
Ik ben vaker aangevallen door
elanden dan door grizzly's.
723
01:06:39,395 --> 01:06:42,999
De eland is een enorm,
agressief dier.
724
01:06:43,065 --> 01:06:47,269
Door botsingen met elanden komen
elk jaar minstens tien mensen om.
725
01:06:47,336 --> 01:06:51,841
Vier van de vijf punten.
Niet slecht voor een vegetariër.
726
01:06:53,209 --> 01:06:55,111
Ten slotte: charisma.
727
01:06:55,811 --> 01:06:59,081
Deze jongens maken
elke autorit de moeite waard...
728
01:06:59,148 --> 01:07:01,283
zolang je ze niet
op je motorkap krijgt.
729
01:07:02,084 --> 01:07:04,920
Een rare, maar charismatische vijf.
730
01:07:07,023 --> 01:07:08,424
19 van de 20 punten.
731
01:07:08,958 --> 01:07:12,495
De eland heeft de zwarte beer
en de zeearend verslagen.
732
01:07:12,561 --> 01:07:17,500
Hij is de winnaar van 't bos en voegt
zich bij de grizzly en de bizon...
733
01:07:17,566 --> 01:07:22,071
in onze zoektocht
naar de grote vijf van Amerika.
734
01:07:24,340 --> 01:07:27,109
De eland is wel
de koning van het woud...
735
01:07:27,176 --> 01:07:31,247
maar het woud is tegenwoordig
niet meer wat het was.
736
01:07:33,649 --> 01:07:37,920
Elk jaar zijn er duizenden botsingen
tussen auto's en elanden.
737
01:07:39,688 --> 01:07:42,858
Op een bepaald stuk weg in Idaho...
738
01:07:42,925 --> 01:07:47,763
zijn in vier jaar tijd 169 van
deze enorme herten verongelukt.
739
01:07:53,436 --> 01:07:59,041
Deze biologen uit Idaho bestuderen
de looproutes van de elanden...
740
01:07:59,108 --> 01:08:03,012
om te kijken hoe ze toekomstige
botsingen kunnen voorkomen.
741
01:08:06,415 --> 01:08:09,251
Kom dan aan land.
742
01:08:12,955 --> 01:08:15,391
Ze is geraakt.
743
01:08:23,132 --> 01:08:26,769
Zodra de eland verdoofd is,
krijgt ze een zender om.
744
01:08:26,836 --> 01:08:32,641
Door signalen van de zender kunnen ze
de gangen van het dier nagaan.
745
01:08:32,708 --> 01:08:34,543
8944.
746
01:08:34,610 --> 01:08:39,682
Dit is een bijzondere kans
om dit dier van nabij te bekijken...
747
01:08:39,748 --> 01:08:42,952
en haar gezondheid vast te stellen.
748
01:08:43,018 --> 01:08:46,088
Haar versleten tanden
geven haar leeftijd aan.
749
01:08:46,155 --> 01:08:50,493
Hier heeft ze er vier van
aan elke kant.
750
01:08:50,559 --> 01:08:56,532
Er zit een flinke afstand tussen
de tandbasis en het tandvlees.
751
01:08:56,599 --> 01:09:00,603
Ze zal tussen de tien
en vijftien jaar oud zijn.
752
01:09:00,669 --> 01:09:04,373
Gespleten hoeven dragen
haar gewicht van een ton.
753
01:09:04,440 --> 01:09:11,247
Hier zit een zacht gedeelte,
vergelijkbaar met onze vingertoppen.
754
01:09:11,313 --> 01:09:16,652
Deze twee tenen kunnen
wijd gespreid worden.
755
01:09:16,719 --> 01:09:20,055
Dat geeft ze extra stabiliteit.
756
01:09:20,122 --> 01:09:22,091
Dan is er de halskwab...
757
01:09:22,158 --> 01:09:26,195
een bundel van huid en vacht
bungelend onder de kin...
758
01:09:26,262 --> 01:09:29,365
die wetenschappers nog
voor raadselen stelt.
759
01:09:29,431 --> 01:09:32,668
Dit kan heel lang worden.
760
01:09:32,735 --> 01:09:37,640
Dan is er nog iets. Iets wat we
niet makkelijk kunnen zien.
761
01:09:39,675 --> 01:09:44,013
Joshua, we gaan negentig
seconden teken tellen.
762
01:09:44,079 --> 01:09:45,915
Eén, twee...
763
01:09:45,981 --> 01:09:52,154
Onder de vacht schuilt een diertje
dat gedijt op ellende.
764
01:09:52,221 --> 01:09:54,657
Tien, elf, twaalf...
765
01:09:54,723 --> 01:09:56,592
De teek.
766
01:09:56,659 --> 01:09:58,627
13, 14, 15...
767
01:09:58,694 --> 01:10:02,998
Hun zucht naar bloed
verandert ze van een zandkorreltje...
768
01:10:03,065 --> 01:10:05,367
in het formaat van een rijpe druif.
769
01:10:05,434 --> 01:10:09,505
17, 18, 19, 20...
770
01:10:09,572 --> 01:10:14,076
Door de jeuk van de teken kan
een eland z'n huid rauw schuren.
771
01:10:14,143 --> 01:10:17,213
Hij kan letterlijk
doodgezogen worden.
772
01:10:17,279 --> 01:10:22,918
Op één karkas telden onderzoekers
100.000 volgezogen parasieten.
773
01:10:24,587 --> 01:10:28,624
Het is een probleem in
het zuidelijke verspreidingsgebied.
774
01:10:28,691 --> 01:10:34,163
Maar door de klimaatverandering
verspreidt de teek zich noordwaarts.
775
01:10:36,131 --> 01:10:42,037
24, 25... Veel meer.
Kijk maar, Scotty.
776
01:10:42,104 --> 01:10:46,408
Dit vrouwtje is er helemaal
bedekt mee.
777
01:10:46,542 --> 01:10:49,144
Het is mogelijk dat de teken
haar doden...
778
01:10:49,211 --> 01:10:53,716
lang voordat ze van ouderdom sterft
of een ongeluk krijgt.
779
01:10:59,722 --> 01:11:03,592
Het is rustig op de weg naar
onze volgende bestemming...
780
01:11:03,659 --> 01:11:08,564
op zoek naar onze laatste kandidaten
voor de grote vijf van Amerika.
781
01:11:10,032 --> 01:11:14,069
We hebben bergen, prairies
en wouden gehad.
782
01:11:14,136 --> 01:11:16,772
Er is nog één regio over
om te ontdekken.
783
01:11:18,407 --> 01:11:23,045
Dat is de ruigste en adembenemendste
van allemaal.
784
01:11:23,112 --> 01:11:27,249
De grote vijf van Afrika zouden het
hier geen dag uithouden.
785
01:11:32,988 --> 01:11:38,627
Ten noorden van de taiga wachten
kariboes de winterstorm af.
786
01:11:41,330 --> 01:11:43,632
Dit zijn de rendieren van Amerika.
787
01:11:43,699 --> 01:11:48,804
Met hun brede hoeven kunnen ze
goed de slee van de Kerstman trekken.
788
01:11:48,871 --> 01:11:52,441
Ze wisselen elk seizoen
zelfs van schoenen.
789
01:11:52,508 --> 01:11:55,911
In de zomer verzachten de zolen
en zwellen op...
790
01:11:55,978 --> 01:11:58,714
om grip te krijgen
op de drassige grond.
791
01:11:58,781 --> 01:12:05,387
In de winter snijden de scherpe
hoeven in het ijs als ski's.
792
01:12:07,356 --> 01:12:11,060
Hoeven zijn ook nuttig om
mee te graven in de sneeuw...
793
01:12:11,126 --> 01:12:13,829
om nog wat voedsel te kunnen vinden.
794
01:12:13,896 --> 01:12:19,335
Hun neuzen zoeken koolhydraatrijk
mos: het zogeheten rendiermos.
795
01:12:19,401 --> 01:12:24,540
Elk dier dat dat kan eten in zo'n
gure omgeving en zo groot wordt...
796
01:12:24,606 --> 01:12:28,377
is een verbazingwekkend dier.
797
01:12:28,444 --> 01:12:32,047
Vooral de vrouwtjes moeten
zoveel mogelijk eten.
798
01:12:32,114 --> 01:12:37,019
Want 90 procent van hen is zwanger.
799
01:12:37,086 --> 01:12:41,190
Ongeduldig wachten ze de eerste
tekenen van de lente af.
800
01:12:45,994 --> 01:12:51,233
In de ijskoude van het poolgebied
dient de lente zich eindelijk aan.
801
01:12:56,238 --> 01:13:00,542
En daarmee de onweerstaanbare
drang om te bewegen.
802
01:13:05,681 --> 01:13:11,587
Miljoenen hoeven kletteren
dreunend over de toendra.
803
01:13:11,653 --> 01:13:16,024
Bijna 5000 kilometer lang.
804
01:13:16,091 --> 01:13:19,395
Dit is wat de kariboe onderscheidt.
805
01:13:19,461 --> 01:13:23,232
Dit is de langste trek
over land ter wereld.
806
01:13:23,298 --> 01:13:26,668
Niets in Afrika kan daar tegenop.
807
01:13:26,735 --> 01:13:30,105
De omstandigheden hier
zijn een stuk slechter.
808
01:13:30,172 --> 01:13:33,208
In Afrika incasseren de gnoes
de zonnestralen...
809
01:13:33,275 --> 01:13:39,181
en de kariboes vriezen halfdood
in de ijzige kou van het poolgebied.
810
01:13:44,620 --> 01:13:49,825
Met de kariboes komen de wolven,
die noordwaarts met ze mee trekken.
811
01:13:52,294 --> 01:13:55,063
Maar de kariboes leiden
in deze dans...
812
01:13:55,130 --> 01:13:59,368
en mijden de jager met de gratie
van een zwerm vogels.
813
01:14:06,708 --> 01:14:10,345
Niets kan ze tegenhouden.
814
01:14:10,412 --> 01:14:15,684
Het zijn sterke zwemmers. Ze kunnen
een rivier oversteken met 10 km/u.
815
01:14:15,751 --> 01:14:20,055
Eén kilometer in zes minuten, even
hard als de mens kan rennen.
816
01:14:32,334 --> 01:14:37,906
Een trek van 5000 km is zwaar
voor de zwangere vrouwtjes.
817
01:14:37,973 --> 01:14:41,043
En het draait allemaal om de timing.
818
01:14:41,109 --> 01:14:45,080
Ze moeten de noordelijke weiden
bereiken voor ze werpen.
819
01:14:45,147 --> 01:14:50,285
Komen ze er te snel, dan is alles
nog met sneeuw bedekt.
820
01:14:53,422 --> 01:14:56,058
Alles is perfect gesynchroniseerd...
821
01:14:56,124 --> 01:15:01,663
tot op het moment in juni
waarop alle vrouwtjes bevallen.
822
01:15:11,707 --> 01:15:16,245
50.000 kariboes, allemaal
op dezelfde dag jarig.
823
01:15:20,549 --> 01:15:24,019
Iedereen doet zich te goed
aan het wolgras...
824
01:15:24,086 --> 01:15:29,024
dat opbloeit onder
de warme zomerzon.
825
01:15:29,091 --> 01:15:31,527
Het staat niet lang op tafel.
826
01:15:31,593 --> 01:15:35,130
De eerste vorst dient zich
half augustus al aan.
827
01:15:35,197 --> 01:15:38,500
Daarna bestaat het dieet
uit paddenstoelen.
828
01:15:44,172 --> 01:15:48,944
Half oktober trekt de kariboe
weer verder.
829
01:15:49,011 --> 01:15:53,415
Hij trekt naar het zuiden, om
beschutting te zoeken in het woud.
830
01:15:54,950 --> 01:15:59,354
Deze dans wordt al duizenden jaren
in de toendra uitgevoerd...
831
01:15:59,421 --> 01:16:02,958
wisselend met de seizoenen.
832
01:16:17,372 --> 01:16:22,978
Waar staat de kariboe ten opzichte
van Amerika's grootste en beste?
833
01:16:23,045 --> 01:16:25,047
Eerste criterium: kracht.
834
01:16:25,113 --> 01:16:30,519
Niet het grootste, niet het kleinste
hert. Een middelmatige drie dus.
835
01:16:30,586 --> 01:16:34,756
Criterium twee: met welk apart
kenmerk onderscheiden ze zich?
836
01:16:35,223 --> 01:16:40,596
Die trek van 5000 km door de sneeuw
die eindigt in een geboortegolf...
837
01:16:41,163 --> 01:16:44,199
is absoluut vier punten waard.
838
01:16:45,067 --> 01:16:47,569
Dan: gevaar voor de mens.
839
01:16:48,036 --> 01:16:52,941
Dat gewei mag er ruig uitzien, het
wordt niet tegen de mens ingezet.
840
01:16:53,642 --> 01:16:54,842
Eén punt.
841
01:16:55,243 --> 01:16:57,112
Ten slotte: charisma.
842
01:16:57,646 --> 01:17:01,984
De rendieren van de Kerstman
spreken het kind in ons wel aan.
843
01:17:02,050 --> 01:17:03,418
Drie punten van de vijf.
844
01:17:04,486 --> 01:17:07,589
Daarmee heeft de kariboe
11 van de 20 punten.
845
01:17:08,390 --> 01:17:09,958
Hij haalt de selectie niet.
846
01:17:12,160 --> 01:17:15,130
De wolf, met 16 punten,
heeft hem verslagen.
847
01:17:16,431 --> 01:17:21,103
Dat betekent dat de wolf de vierde
plaats inneemt van de grote vijf...
848
01:17:21,169 --> 01:17:24,840
en zich bij de grizzly, de bizon
en de eland voegt.
849
01:17:29,511 --> 01:17:32,614
Maar er is nog één plaats vrij.
850
01:17:37,052 --> 01:17:40,489
En nog maar één kandidaat
die die titel verdient.
851
01:17:42,257 --> 01:17:43,859
De ijsbeer.
852
01:17:45,093 --> 01:17:47,863
De ijsbeer is
m'n persoonlijke favoriet.
853
01:17:47,929 --> 01:17:51,266
Ze zijn wel 3,6 meter hoog
als ze zich oprichten.
854
01:17:51,833 --> 01:17:55,904
Is er nog een dier dat beter bij
de grote vijf past? Dacht het niet.
855
01:17:58,006 --> 01:18:00,909
Het is de grootste carnivoor op land.
856
01:18:01,977 --> 01:18:03,779
De grootste landjager op aarde.
857
01:18:04,146 --> 01:18:10,085
Die hoort in ieders grote vijf,
van elk continent, elke planeet.
858
01:18:10,152 --> 01:18:12,621
Dit is de nummer één.
859
01:18:12,888 --> 01:18:15,691
Groter of beter dan de ijsbeer
bestaan ze niet.
860
01:18:17,159 --> 01:18:21,697
Een volwassen mannetje heeft
een schofthoogte van 1,5 meter.
861
01:18:21,897 --> 01:18:26,468
De grootste die ooit is aangetroffen,
woog bijna 1000 kilo...
862
01:18:27,302 --> 01:18:29,805
bijna net zoveel als een auto.
863
01:18:33,041 --> 01:18:38,480
Hoe kan zo'n reus in het ijzigste
landschap op aarde leven?
864
01:18:39,648 --> 01:18:43,085
Ze jagen op zeehonden
op het zeeijs. Maar ijs is ijs.
865
01:18:43,151 --> 01:18:45,620
Het smelt, het beweegt, het kruit.
866
01:18:51,593 --> 01:18:55,597
Onder het ijs verschuilt zich
een rijke voedselbron...
867
01:18:56,465 --> 01:18:57,933
als je die kunt vangen.
868
01:19:00,102 --> 01:19:05,207
Een beer kan het hol van een zeehond
ruiken door een meter sneeuw heen.
869
01:19:08,009 --> 01:19:11,980
Hij heeft de kracht om onuitgenodigd
door het dak heen te breken.
870
01:19:21,556 --> 01:19:26,661
Een subtielere aanpak is wachten
tot een zeehond naar boven komt.
871
01:19:37,739 --> 01:19:40,742
De taps toelopende nek schiet
als een torpedo naar beneden.
872
01:19:44,146 --> 01:19:46,481
De zeehond maakt geen enkele kans.
873
01:19:48,984 --> 01:19:52,354
Er staat altijd maar één ding
op het menu van de ijsbeer.
874
01:19:53,221 --> 01:19:54,523
Vlees.
875
01:19:58,193 --> 01:20:01,596
Dus als je zelf op de Noordpool bent:
pas maar op.
876
01:20:02,063 --> 01:20:04,432
Misschien sta je zelf
wel op het menu.
877
01:20:06,001 --> 01:20:11,606
Een hongerige beer grijpt elke kans
aan op een maal, wat het ook is.
878
01:20:12,307 --> 01:20:14,409
Alles wat beweegt, is een prooi.
879
01:20:22,417 --> 01:20:23,617
Best eng.
880
01:20:26,655 --> 01:20:31,526
Twee lagen dikke vacht en
een speklaag van tien centimeter...
881
01:20:31,593 --> 01:20:34,930
houden de beer warm
als het min 40 graden is.
882
01:20:38,200 --> 01:20:42,537
De beer is bijna onzichtbaar
voor een warmtebeeldcamera...
883
01:20:42,604 --> 01:20:45,540
waaruit blijkt hoe weinig
warmte er ontsnapt.
884
01:20:47,342 --> 01:20:51,146
De ijsbeer voelt zich zeer
op z'n gemak op het land.
885
01:20:51,213 --> 01:20:55,150
Maar in het water blijkt
z'n echte schoonheid pas.
886
01:21:03,992 --> 01:21:10,065
Deze beer heeft zich aangepast aan
de meest vijandige omgeving op aarde.
887
01:21:10,198 --> 01:21:15,203
Het is er ijzig koud, en deze beer
springt er gewoon in.
888
01:21:17,339 --> 01:21:21,943
De holle haarschachten en al z'n
spek houden de beer drijvende.
889
01:21:22,177 --> 01:21:25,480
Zwemvliezen maken
van z'n voeten peddels.
890
01:21:25,847 --> 01:21:29,985
Daardoor kan hij lange afstanden
afleggen in open water.
891
01:21:31,553 --> 01:21:37,459
Elk jaar trekt een beer over 100.000
vierkante kilometer ijsschotsen.
892
01:21:37,525 --> 01:21:41,730
Soms legt hij wel 50 kilometer
per dag af.
893
01:21:46,501 --> 01:21:52,107
Op een eiland in Noord-Canada is
deze beer iets groots op het spoor.
894
01:21:53,041 --> 01:21:54,241
Walrussen.
895
01:21:55,110 --> 01:21:57,279
Het is een feestmaal
dat op hem wacht.
896
01:21:57,846 --> 01:22:02,083
Als hij dichtbij genoeg kan komen
zonder ontdekt te worden.
897
01:22:05,220 --> 01:22:08,890
Op het toepasselijk geheten
Walruseiland in de Hudsonbaai...
898
01:22:09,491 --> 01:22:12,827
ligt een potentiële maaltijd
te dutten aan land.
899
01:22:17,666 --> 01:22:21,536
Blijk gevend van buitengewone
slimheid en intelligentie...
900
01:22:21,603 --> 01:22:24,139
sluipt de beer tegen de wind in...
901
01:22:24,739 --> 01:22:29,010
stilletjes om de enorme stieren heen
die hoog op de rotsen slapen.
902
01:22:32,080 --> 01:22:35,884
Hij laat zich stil
in het water zakken...
903
01:22:38,320 --> 01:22:42,324
zwemt om naar waar de moeders
en jongen dicht bij de rand liggen...
904
01:22:46,695 --> 01:22:50,298
en stort zich er dan brutaal in.
905
01:22:54,336 --> 01:22:56,905
De beer richt zich op een jong.
906
01:23:00,208 --> 01:23:04,145
De dappere poging van z'n moeder
hem te redden is nutteloos.
907
01:23:09,651 --> 01:23:11,486
Jongen zijn een makkelijk doelwit.
908
01:23:13,388 --> 01:23:15,423
Maar op deze zeldzame beelden...
909
01:23:15,590 --> 01:23:21,930
is te zien hoe een beer een enorme
walrusstier uit het water trekt.
910
01:23:24,466 --> 01:23:25,967
Een ijzingwekkend beeld...
911
01:23:26,368 --> 01:23:32,440
maar een die de superioriteit van
de ijsbeer bevestigt als topjager.
912
01:23:34,943 --> 01:23:38,513
Het eindoordeel is
een uitgemaakte zaak.
913
01:23:39,014 --> 01:23:43,685
Voor kracht is dit
onbetwistbaar vijf punten.
914
01:23:45,120 --> 01:23:47,989
Unieke kenmerken
waarmee hij zich onderscheidt:
915
01:23:48,289 --> 01:23:51,593
Het vermogen in het poolgebied
te overleven op enkel vlees...
916
01:23:52,427 --> 01:23:55,263
z'n prooi te ruiken
op kilometers afstand...
917
01:23:55,730 --> 01:23:59,567
en lange afstanden te zwemmen
door ijzig koud water...
918
01:24:00,235 --> 01:24:03,338
levert de beer weer vijf punten op.
919
01:24:04,839 --> 01:24:06,741
Dan: gevaar voor de mens.
920
01:24:07,208 --> 01:24:11,946
Een hongerige beer is onvoorspelbaar
en het gevaar is heel reëel.
921
01:24:12,380 --> 01:24:14,449
Absoluut weer vijf punten.
922
01:24:15,483 --> 01:24:17,552
Ten slotte: charisma.
923
01:24:18,853 --> 01:24:22,590
De ultieme jager moet wel
de maximale vijf punten krijgen.
924
01:24:23,391 --> 01:24:25,427
Een perfecte score.
925
01:24:29,164 --> 01:24:34,569
De ijsbeer is onbetwistbaar een
van de topdieren van Amerika.
926
01:24:35,937 --> 01:24:38,940
Maar het is ook een dier
dat in een crisis verkeert.
927
01:24:40,408 --> 01:24:43,044
Hij wordt nu van dichtbij gevolgd.
928
01:24:43,678 --> 01:24:47,182
Uit onderzoek blijkt
een onheilspellende trend.
929
01:24:48,116 --> 01:24:51,619
Hier in de Beaufortzee,
voor de noordkust van Alaska...
930
01:24:51,953 --> 01:24:54,389
is het poolijs aan het slinken.
931
01:24:55,690 --> 01:25:00,829
Om op stevig ijs te blijven moeten
beren soms verder noordwaarts gaan.
932
01:25:01,496 --> 01:25:04,532
Maar dan raken ze verwijderd
van de zeehonden.
933
01:25:05,767 --> 01:25:10,004
Andere zijn gestrand aan land
in de warme zomermaanden...
934
01:25:10,572 --> 01:25:12,507
niet in staat om voedsel te vinden.
935
01:25:15,543 --> 01:25:18,379
Dat heeft z'n effect
op de berenpopulaties.
936
01:25:21,049 --> 01:25:26,387
Hier in Alaska sterft 60 procent
van de welpen in hun eerste jaar.
937
01:25:27,222 --> 01:25:30,091
Een aanzienlijke toename
in tientallen jaren.
938
01:25:32,327 --> 01:25:34,896
Over het algemeen zien de cijfers
er grimmig uit.
939
01:25:37,632 --> 01:25:41,970
Men voorspelt dat één derde
van de ijsberen is uitgestorven...
940
01:25:42,303 --> 01:25:43,771
tegen het jaar 2050.
941
01:25:47,542 --> 01:25:51,446
Dit onderzoeksteam van
geologen controleert...
942
01:25:51,513 --> 01:25:54,883
hoe de beren zich aanpassen aan
deze snel veranderende wereld.
943
01:25:56,017 --> 01:25:58,620
We zijn zo bij hem.
Maak je klaar om te schieten.
944
01:25:59,287 --> 01:26:02,290
Ze hebben een mannetje van
een mooi formaat gevonden.
945
01:26:02,724 --> 01:26:07,929
Mooi schot. We moeten hem
weghouden bij dat dunne ijs.
946
01:26:08,429 --> 01:26:11,599
Het team probeert hem
bij het water weg te houden.
947
01:26:12,000 --> 01:26:16,471
Hij wil het water in. Laten we hem
het vlakke land op drijven.
948
01:26:17,005 --> 01:26:19,340
De verdoofde beer
zou snel verdrinken.
949
01:26:20,008 --> 01:26:21,776
Kom op beer, de andere kant op.
950
01:26:22,644 --> 01:26:27,982
Hij gaat al om. We geven hem
een paar minuten om te ontspannen.
951
01:26:28,049 --> 01:26:29,651
Ik trek me wel wat terug.
952
01:26:35,890 --> 01:26:38,760
Het zijn hopeloze tijden
in het poolgebied.
953
01:26:39,260 --> 01:26:43,031
Dat maakt dit enorme beest
nog indrukwekkender.
954
01:26:44,566 --> 01:26:47,835
Z'n voeten alleen al zijn
een wonder van techniek.
955
01:26:48,703 --> 01:26:53,741
Gigantische poten van 30 cm doorsnee
verdelen z'n gewicht op het ijs.
956
01:27:01,115 --> 01:27:04,385
Minuscule bobbeltjes
op de huid van de voetzool...
957
01:27:04,452 --> 01:27:08,656
en dikke plukken haar tussen
de tenen geven hem grip.
958
01:27:08,723 --> 01:27:10,325
Een ongelooflijk dier.
959
01:27:10,391 --> 01:27:15,630
Z'n klauwen zijn korter dan
die van de grizzly, en gekromd.
960
01:27:15,697 --> 01:27:19,534
Perfect om mee over ijs te rennen
en glibberige zeehonden te pakken.
961
01:27:23,504 --> 01:27:27,575
De tanden zijn onmiskenbaar
die van een vleeseter.
962
01:27:30,445 --> 01:27:33,881
Maar zonder ijs heeft hij geen kans
om zeehonden te vangen.
963
01:27:35,316 --> 01:27:38,453
Deze aanpassingen voor in
het poolgebied zijn nutteloos.
964
01:27:41,356 --> 01:27:44,125
De ijsbeer verdient een plek
in de grote vijf.
965
01:27:44,192 --> 01:27:48,162
Maar belangrijker nog, hij verdient
de kans te overleven.
966
01:27:49,297 --> 01:27:52,567
Hun jachtgronden smelten,
de klok tikt door.
967
01:27:52,634 --> 01:27:55,370
Dit is een diersoort die we
niet kwijt mogen raken.
968
01:27:56,304 --> 01:27:59,274
Als we niets doen,
sterft hij voorgoed uit.
969
01:28:05,213 --> 01:28:06,581
Maar er is ook goed nieuws.
970
01:28:07,615 --> 01:28:09,484
Deze beer is al eerder gevangen.
971
01:28:10,285 --> 01:28:12,520
Deze beer is tweemaal getatoeëerd.
972
01:28:13,021 --> 01:28:16,591
Hij is gemerkt in 2001,
als eenjarige.
973
01:28:17,225 --> 01:28:19,460
Hij woog toen nog geen 200 kilo.
974
01:28:20,862 --> 01:28:22,430
972.
975
01:28:23,765 --> 01:28:27,302
Daarmee behoort hij tot de klasse
der zwaargewichten.
976
01:28:28,503 --> 01:28:33,141
Hij kan nog 220 kilo aankomen.
977
01:28:38,146 --> 01:28:39,914
De lijst is compleet.
978
01:28:40,648 --> 01:28:44,252
De ijsbeer voegt zich
bij de grizzly, de wolf...
979
01:28:44,485 --> 01:28:46,788
de bizon en de eland.
980
01:28:47,722 --> 01:28:51,459
Een mooie lijst. Dit is
de grote vijf van Amerika.
981
01:28:52,226 --> 01:28:55,530
Deze grote vijf houden stand
tegen elke andere grote vijf.
982
01:28:58,299 --> 01:29:04,639
De grote vijf van Amerika zijn net zo
schitterend als welk ander dier ook.
983
01:29:04,706 --> 01:29:07,909
Er zijn duizenden andere dieren
die dit ook verdienen.
984
01:29:08,543 --> 01:29:12,113
Alle dieren maken deel uit
van het web des levens.
985
01:29:12,180 --> 01:29:14,549
Geen enkel dier is belangrijker
dan het andere.
986
01:29:18,086 --> 01:29:22,457
Noord-Amerika beschikt over
een adembenemende fauna.
987
01:29:24,892 --> 01:29:30,598
Van de bergen tot de prairie,
van de wouden tot het poolgebied...
988
01:29:30,932 --> 01:29:34,502
wij moeten toezicht houden
op deze levende kostbaarheden...
989
01:29:35,169 --> 01:29:41,008
terwijl we in het gezelschap leven
van de topdieren van Amerika.
990
01:29:58,993 --> 01:30:00,828
Vertaling: Marja de Bruijn
87019
Can't find what you're looking for?
Get subtitles in any language from opensubtitles.com, and translate them here.
Afrikaans
Akan
Albanian
Amharic
Arabic
Armenian
Azerbaijani
Basque
Belarusian
Bemba
Bengali
Bihari
Bosnian
Breton
Bulgarian
Cambodian
Catalan
Cebuano
Cherokee
Chichewa
Chinese (Simplified)
Chinese (Traditional)
Corsican
Croatian
Czech
Danish
Dutch
English
Esperanto
Estonian
Faroese
Finnish
Galician
Georgian
German
Greek
Guarani
Haitian Creole
Hausa
Hawaiian
Hebrew
Hmong
Hungarian
Icelandic
Indonesian
Irish
Italian
Japanese
Kazakh
Kinyarwanda
Kirundi
Kongo
Korean
Krio (Sierra Leone)
Kurdish
Kyrgyz
Laothian
Latin
Latvian
Lithuanian
Luganda
Luo
Luxembourgish
Macedonian
Malagasy
Malay
Maltese
Maori
Mauritian Creole
Moldavian
Mongolian
Myanmar (Burmese)
Montenegrin
Nepali
Norwegian
Pashto
Persian
Portuguese (Brazil)
Portuguese (Portugal)
Quechua
Romanian
Romansh
Russian
Samoan
Scots Gaelic
Serbian
Sesotho
Setswana
Seychellois Creole
Shona
Sindhi
Sinhalese
Slovak
Slovenian
Somali
Spanish
Swedish
Tajik
Thai
Tigrinya
Tonga
Turkish
Turkmen
Ukrainian
Uzbek
Vietnamese
Welsh
Wolof