Would you like to inspect the original subtitles? These are the user uploaded subtitles that are being translated:
1
00:00:34,280 --> 00:00:36,203
DE MAN DIE VOOROVERGEBOGEN
OP ZIJN MOTOR ZIT,
2
00:00:36,360 --> 00:00:37,327
RICHT ZICH OP HET NU
3
00:00:37,480 --> 00:00:40,768
HIJ MIST ELK TIJDSBESEF,
EN IS IN EEN STAAT VAN EXTASE
4
00:00:41,000 --> 00:00:43,970
HIJ KENT GEEN ANGST, WANT DE BRON
DAAR VAN LIGT IN DE TOEKOMST
5
00:00:44,120 --> 00:00:47,010
EN IEMAND DIE VRIJ IS VAN DE TOEKOMST
HEEFT NIETS TE VREZEN
6
00:00:47,160 --> 00:00:48,844
Milan Kundera
7
00:01:00,880 --> 00:01:04,601
Ze worden 'wegracers' genoemd.
8
00:01:06,240 --> 00:01:12,521
Mannen die motorracen
op doorsnee Ierse wegen.
9
00:01:13,800 --> 00:01:16,849
Wegen die doorgaans
het decor zijn...
10
00:01:17,000 --> 00:01:22,325
...voor personenwagens,
bussen, tractors.
11
00:01:24,440 --> 00:01:27,808
Wegen die omzoomd
worden door bomen...
12
00:01:28,520 --> 00:01:30,409
...lantaarnpalen...
13
00:01:30,760 --> 00:01:32,125
...stenen muren.
14
00:01:34,000 --> 00:01:40,007
Onbarmhartige obstakels als ze
botsen met het menselijk lichaam.
15
00:01:42,600 --> 00:01:48,369
Wegracers strijden tegen elkaar
en tegen de weg zélf.
16
00:02:18,280 --> 00:02:21,966
Voor de racers
is het een passie...
17
00:02:22,120 --> 00:02:26,489
...een verslaving aan snelheid waar
ze geen weerstand aan kunnen bieden.
18
00:02:27,400 --> 00:02:32,008
Voor sommigen, zoals de gebroeders
Michael en William Dunlop...
19
00:02:32,160 --> 00:02:34,606
...is het ook een baan.
20
00:02:36,320 --> 00:02:41,201
Een levenswijze die ze erfden
van een voorgaande generatie.
21
00:02:43,400 --> 00:02:47,803
Van hun vader Robert,
en diens broer Joey...
22
00:02:47,960 --> 00:02:51,760
...twee van 's werelds
succesvolste wegracers.
23
00:02:54,120 --> 00:02:59,126
Twee mannen die alles
riskeerden om te winnen.
24
00:03:32,520 --> 00:03:36,809
Dit is het verhaal
van tweemaal twee broers...
25
00:03:37,280 --> 00:03:40,966
...twee generaties
van één familie.
26
00:03:42,520 --> 00:03:45,091
Verenigd in succes.
27
00:03:47,280 --> 00:03:50,284
Verenigd in verlies...
28
00:03:50,560 --> 00:03:52,403
...op de wegen.
29
00:05:21,720 --> 00:05:27,329
Er zijn maar weinig plekken op aarde
waar nog op deze manier wordt gereden.
30
00:05:28,280 --> 00:05:32,080
Ierland en Isle of Man
zijn uitzonderingen.
31
00:05:32,600 --> 00:05:36,571
Deze plekken vormen het hart
van het wegracen.
32
00:05:45,040 --> 00:05:49,204
En op elk willekeurig weekend
van april tot september...
33
00:05:49,360 --> 00:05:55,891
...trekt de reizende karavaan van
coureurs en fans naar het circuit.
34
00:06:09,840 --> 00:06:15,643
Het maakt deel uit van ons erfgoed;
de races vinden plaats op het platteland.
35
00:06:15,800 --> 00:06:17,723
Op wegen waar we zelf ook op rijden.
36
00:06:17,880 --> 00:06:22,727
Het past naadloos
in ons dagelijks leven.
37
00:06:22,880 --> 00:06:29,525
Strobalen neer, speakers, lijnen op de
weg en dan gaan we gewoon racen.
38
00:06:30,560 --> 00:06:33,006
DE COOKSTOWN 100 / NOORD-IERLAND
39
00:06:33,160 --> 00:06:38,087
Het begin van een nieuw raceseizoen voor
de gebroeders William & Michael Dunlop
40
00:06:39,800 --> 00:06:45,091
We gebruiken een
andere race, als test...
41
00:06:45,240 --> 00:06:49,006
...we rijden de motor in,
en dan klopt uiteindelijk alles wel.
42
00:06:49,800 --> 00:06:53,885
WILLIAM DUNLOP
Robert Dunlops Oudste Zoon
43
00:06:54,680 --> 00:06:58,366
Als motorracen totaal
ongevaarlijk zou zijn...
44
00:06:58,600 --> 00:07:02,241
...denk ik dat de meesten
van hen het niet zouden doen.
45
00:07:02,400 --> 00:07:07,281
Het is de uitdaging van
het trotseren van gevaar...
46
00:07:07,760 --> 00:07:11,242
...het overwinnen.
Dat trekt hen aan.
47
00:07:12,040 --> 00:07:14,611
Maak de baan vrij!
48
00:07:15,280 --> 00:07:17,282
Als ie verkeerd reageert,
improviseer dan wat.
49
00:07:17,440 --> 00:07:19,886
Probeer de voorkant
wat aan te passen.
50
00:07:20,040 --> 00:07:27,208
Ze lijken een enorme geestelijke
bevrediging te putten...
51
00:07:27,360 --> 00:07:32,890
...uit de controle over
een krachtige machine...
52
00:07:33,040 --> 00:07:37,523
...op de dunne scheidslijn
tussen veiligheid en rampzaligheid.
53
00:07:38,040 --> 00:07:39,326
Wachten!
54
00:07:40,920 --> 00:07:42,001
START MOTOR
55
00:07:42,160 --> 00:07:43,127
LET OP DE VLAG
56
00:07:51,080 --> 00:07:55,210
Het is pure kunst, weet je. Maar als
't mis gaat, raak je gewond, of erger.
57
00:07:58,760 --> 00:08:04,085
Van buitenaf bekeken lijkt het compleet
gestoord. Wat doen die gasten nou?
58
00:08:04,240 --> 00:08:06,481
Maar op de motor
voel je de macht.
59
00:08:07,120 --> 00:08:09,043
Hoe staan de wielen afgesteld?
60
00:08:11,040 --> 00:08:12,883
Hoe is jouw motor afgesteld?
61
00:08:13,040 --> 00:08:15,805
Ik ging twee keer bijna onderuit.
62
00:08:15,960 --> 00:08:19,851
Het is nog linker als je de heuvel
óp moet rijden.
63
00:08:20,000 --> 00:08:25,643
Vaak krijg je harde kritiek van mensen;
'Geef je niet om jezelf dan? '
64
00:08:25,800 --> 00:08:30,328
Maar het is een prachtleven,
en je bent altijd scherp...
65
00:08:30,560 --> 00:08:35,805
...je hebt geen zorgen
en je doet wat je wil.
66
00:08:35,960 --> 00:08:38,361
En mocht er wat gebeuren...
67
00:08:38,600 --> 00:08:42,844
...dat laat me koud;
het zij zo.
68
00:08:43,560 --> 00:08:47,246
Schakelt ie snel genoeg,
als je het gas loslaat?
69
00:08:47,400 --> 00:08:51,485
En houden we achterop
wel genoeg grip?
70
00:08:52,040 --> 00:08:57,843
Met het normale leven houd je je niet
bezig. Je denkt voornamelijk aan jezelf.
71
00:08:58,000 --> 00:09:01,721
Niet aardig natuurlijk, maar een leven
buiten het racen gaat niet...
72
00:09:01,880 --> 00:09:07,603
...want als iemand bij je thuis komt,
gaat 't over motoren, altijd weer.
73
00:09:07,760 --> 00:09:13,324
Je neemt veel dingen voor normaal aan,
en je bent feitelijk heel egoïstisch.
74
00:09:17,520 --> 00:09:23,926
Je kunt wegracen veiliger maken,
maar nooit echt 100% veilig...
75
00:09:24,080 --> 00:09:28,608
...vanwege dat wat de coureurs
de 'meubels' noemen:
76
00:09:28,760 --> 00:09:34,449
...de heggen, de stoepranden,
diverse soorten palen, stenen muren.
77
00:09:34,600 --> 00:09:36,967
Die dingen zijn niet te verplaatsen.
78
00:09:38,920 --> 00:09:45,246
Al die dingen moeten ze buitensluiten
en vertrouwen op hun talent...
79
00:09:46,000 --> 00:09:50,767
...maar ook op een portie mazzel...
80
00:09:50,920 --> 00:09:57,963
...en dat zal ze erdoor brengen, want
elk race aspect vereist een dosis geluk.
81
00:09:58,320 --> 00:09:59,287
Thrasher!
82
00:10:01,240 --> 00:10:02,890
Er zit geen leven meer in.
83
00:10:03,040 --> 00:10:07,648
Alles is aanwezig; je zit dicht op de
actie, je maakt deel uit van het gebeuren.
84
00:10:11,000 --> 00:10:12,604
Probeer eens!
85
00:10:12,760 --> 00:10:16,481
De versnelling luistert
niet nauw genoeg!
86
00:10:16,920 --> 00:10:20,447
Je voelt de hitte van uitlaat,
de motor, je hoort het lawaai.
87
00:10:20,600 --> 00:10:23,285
De geur. Alles is springlevend.
88
00:10:25,920 --> 00:10:27,684
Let op de voorkant!
89
00:10:28,240 --> 00:10:30,129
Houd de lijn in de gaten!
90
00:10:37,240 --> 00:10:40,164
Als je je bedenkt
hoe het is om te bekijken...
91
00:10:40,320 --> 00:10:44,325
...hoe is 't dan
om op zo'n motor te zitten?
92
00:11:46,920 --> 00:11:48,524
Joey Dunlop!
93
00:11:48,680 --> 00:11:52,890
Voorbestemd om meervoudig
wereldkampioen te worden.
94
00:11:53,840 --> 00:12:01,167
Maar in de jaren '70 begon het
wegracen als grap voor Joey Dunlop...
95
00:12:01,320 --> 00:12:05,245
...de oom van William
en Michael Dunlop.
96
00:12:05,400 --> 00:12:09,041
Hij deelde de opwinding
met zijn broer Jim...
97
00:12:09,200 --> 00:12:12,170
...zwager Mervyn Robinson...
98
00:12:12,680 --> 00:12:16,526
...en boezemvriend
Frank Kennedy.
99
00:12:18,200 --> 00:12:23,001
Ze verzamelden zich
in het Noord-Ierse dorpje Armoy.
100
00:12:23,840 --> 00:12:26,810
Jongemannen die
al hun tijd staken...
101
00:12:26,960 --> 00:12:33,081
...in het optimaal afstellen van
hun woeste tweetakt machines...
102
00:12:33,440 --> 00:12:36,091
...om ermee te racen
in de weekends.
103
00:12:38,160 --> 00:12:42,370
Niet voor het geld,
niet voor trofeeën...
104
00:12:42,600 --> 00:12:46,002
...maar voor de opwinding
van het racen.
105
00:13:03,920 --> 00:13:08,289
Dergelijke machines afstellen
was 'n delicaat werkje...
106
00:13:08,440 --> 00:13:10,727
...om ze topsnelheid
te laten halen...
107
00:13:10,880 --> 00:13:13,850
...en niemand was daar
beter in dan de Dunlops.
108
00:13:16,000 --> 00:13:22,406
Ze hadden hun motoren dusdanig
afgesteld dat het raketten leken.
109
00:13:22,640 --> 00:13:29,171
Als je een motor als een raket hebt,
en een talentvolle coureur als Dunlop...
110
00:13:29,320 --> 00:13:31,288
...heb je een succesformule
in handen.
111
00:13:31,440 --> 00:13:35,889
Als ze wegrijden van de startlijn, neemt
nummer 17, Joey Dunlop de leiding...
112
00:13:36,040 --> 00:13:40,011
...voor het eerst in de race met nummer 1,
Mervyn Robinson. Joey Dunlop, nr. 17!
113
00:13:40,160 --> 00:13:44,085
Gaandeweg ontwikkelden
deze jongemannen hun vaardigheden.
114
00:13:44,240 --> 00:13:50,407
Mervyn Robinson en Joey Dunlop
bleken zeer getalenteerde coureurs.
115
00:13:50,640 --> 00:13:53,689
Het racen werd nu serieus.
116
00:13:59,960 --> 00:14:03,646
Het lijkt erop dat 't weer
hard gaat regenen.
117
00:14:05,600 --> 00:14:07,602
Kleddernat.
118
00:14:08,400 --> 00:14:11,643
Zeiknat. Maar we leven
een droomleven.
119
00:14:11,800 --> 00:14:13,723
Nat, inderdaad,
maar het droogt nog wel op.
120
00:14:13,880 --> 00:14:15,928
Is het de gok waard?
- Nee.
121
00:14:17,720 --> 00:14:19,961
Monteer 'm maar in het blok.
122
00:14:27,040 --> 00:14:30,010
Laat de trolley maar komen.
Haal de motoren maar.
123
00:14:38,000 --> 00:14:41,846
Ik heb 'm wat aangepast
om stabieler te worden.
124
00:14:45,840 --> 00:14:47,922
MOTOREN KLAAR
125
00:15:14,560 --> 00:15:21,091
In de late jaren '70 was Joey Dunlop één
van Ierlands beste wegracers geworden.
126
00:15:21,880 --> 00:15:26,727
Maar de keiharde realiteit
zou al snel toeslaan.
127
00:15:27,120 --> 00:15:32,968
Tijdens de 1979 North West 200,
'n belangrijke race vlakbij zijn woonplaats...
128
00:15:33,120 --> 00:15:37,170
...die jaarlijks meer dan
100. 000 toeschouwers trekt..
129
00:15:38,280 --> 00:15:43,844
...kostte een vreselijk ongeluk
Frank Kennedy zijn leven.
130
00:15:44,840 --> 00:15:51,564
Die dag stierven er nog twee coureurs.
Meer tragedies zouden volgen.
131
00:15:52,840 --> 00:15:57,880
Bij de North West 200, het daaropvolgende
jaar, kwam Mervyn Robinson om het leven.
132
00:16:02,120 --> 00:16:08,890
Joey was zijn beste vriend kwijt.
Zijn zusje verloor haar echtgenoot.
133
00:16:09,040 --> 00:16:15,127
Voor het eerst zette hij vraagtekens
bijzijn toekomst in de sport
134
00:16:15,800 --> 00:16:21,091
Ik dacht er diep over na, en daarom blijf
ik voorlopig thuis, om alles te overzien.
135
00:16:21,240 --> 00:16:23,447
Ik weet nog niet wat ik wil doen.
136
00:16:23,600 --> 00:16:25,648
Moeilijke vraag.
137
00:16:26,720 --> 00:16:30,122
Ik twijfel nog en sta in dubio...
138
00:16:37,840 --> 00:16:40,684
Het verlies van zijn zwager,
Mervyn Robinson...
139
00:16:40,840 --> 00:16:45,289
...en ook zijn goede vriend
Frank Kennedy...
140
00:16:45,440 --> 00:16:49,081
...maakte deel uit van
het groeiproces voor Joey.
141
00:16:50,280 --> 00:16:53,568
Ze waren er kapot van,
maar gingen toch door.
142
00:16:58,280 --> 00:17:03,730
Twee weken na Mervyns dood,
zat Joey weer op de motor.
143
00:17:03,880 --> 00:17:09,444
Tijdens de Isle of Man TT,
de beroemdste wegrace van allemaal.
144
00:17:09,600 --> 00:17:16,404
Een 60 km circuit door stadjes,
dorpjes en over een berg.
145
00:17:19,000 --> 00:17:24,928
Een circuit dat al 126 levens
had geëist...
146
00:17:25,080 --> 00:17:28,607
...maar waar Joey triomfen
zou vieren.
147
00:17:28,760 --> 00:17:32,526
Besefte je dat je alle snelheidsrecords
brak in de laatste 2 ronden?
148
00:17:32,680 --> 00:17:36,287
Dat wist ik niet. En zo ja, dan
was ik vast langzamer gegaan.
149
00:17:38,080 --> 00:17:43,644
Joey Dunlop dacht nu niet meer
aan een vervroegd pensioen.
150
00:17:44,120 --> 00:17:47,966
Voor Joey, die destijds
een centraal figuur was...
151
00:17:48,120 --> 00:17:49,963
...begon het nu pas
echt goed allemaal.
152
00:17:50,120 --> 00:17:51,645
Ik moet op reis.
153
00:17:51,800 --> 00:17:55,282
Hij pakte zijn koffers
om in Engeland te racen.
154
00:17:55,520 --> 00:18:01,607
Het was een teken aan de wand en
deze grote kans deed zich zomaar voor.
155
00:18:02,640 --> 00:18:08,249
Ongetwijfeld maakt dat deel uit
van het gevaar trotseren...
156
00:18:08,400 --> 00:18:14,123
...van het trotseren van de reële
risico's die zich voordoen.
157
00:18:15,520 --> 00:18:19,923
Uiteindelijk beroepen ze zich
op de ultieme verdediging:
158
00:18:20,080 --> 00:18:23,163
'Mij zal dat niet overkomen.'
159
00:18:26,200 --> 00:18:33,163
In de daaropvolgende jaren werd Joey
één van 's werelds beste wegracers.
160
00:18:33,320 --> 00:18:38,690
Hij werd professional,
voor het Japanse Honda team...
161
00:18:38,840 --> 00:18:44,768
...en hij werd wereldkampioen,
5 jaar op rij.
162
00:18:50,880 --> 00:18:54,646
Joey was destijds de beste,
en die volgde je dus uiteraard.
163
00:18:54,800 --> 00:18:57,849
Ik had een Joey Dunlop ding
thuis, in mijn slaapkamer.
164
00:18:58,000 --> 00:19:03,370
Ik had de letters van zijn naam uitgeknipt
en er een triomfboog ervan gemaakt.
165
00:19:03,600 --> 00:19:06,331
En overal hingen zijn foto's.
166
00:19:10,440 --> 00:19:14,081
Je ziet die foto's waarbij hij
zelf aan de motor sleutelt.
167
00:19:14,240 --> 00:19:18,882
Hij leek heel eenvoudig en hij leek
me niet zo'n competitieve coureur.
168
00:19:19,040 --> 00:19:21,964
Hij had ook vrachtwagenchauffeur
kunnen zijn.
169
00:19:25,280 --> 00:19:31,287
Hij was een simpele jongen uit
hetzelfde milieu als dat van ons.
170
00:19:32,120 --> 00:19:39,004
Het feit dat één van ons de hele
wereld aankon en ook versloeg...
171
00:19:39,160 --> 00:19:41,970
...daar konden wij
veel trots uit putten.
172
00:19:43,640 --> 00:19:49,647
Hij schepte niet graag op, en hij was
ook niet bepaald dol op complimentjes.
173
00:19:51,880 --> 00:19:56,568
Hij was feitelijk erg rechtlijnig;
zwart is zwart en wit is wit.
174
00:19:56,720 --> 00:20:03,171
Ik geloof niet dat er iemand gaat
wegracen om snel geld te verdienen.
175
00:20:03,320 --> 00:20:05,004
Dat risico nemen ze niet.
176
00:20:05,160 --> 00:20:09,768
Hij hield niet van interviews.
De pers vond ie maar niks...
177
00:20:09,920 --> 00:20:16,405
...dat was niks voor hem.
Hij wilde motorrijden en verder niks.
178
00:20:25,320 --> 00:20:31,805
Hij was gewoon aardig en iedereen had
ontzag voor 'm. Dat gold voor mij ook.
179
00:20:35,240 --> 00:20:37,720
Geen overdreven ego.
180
00:20:37,880 --> 00:20:40,724
Hij pakte je gewoon in.
181
00:20:43,560 --> 00:20:47,042
Gaandeweg moest je gewoon
wel van 'm houden.
182
00:21:19,360 --> 00:21:25,720
We zeggen altijd dat de North West 200
niks zou zijn zonder de Dunlop naam...
183
00:21:25,880 --> 00:21:28,963
...en dus ben je vast trots dat
je de familietraditie voortzet.
184
00:21:29,120 --> 00:21:32,920
Ik ben heel blij met de winst.
Alle lof voor het team.
185
00:21:34,560 --> 00:21:36,085
Dank je.
186
00:21:44,680 --> 00:21:48,969
We gaan wat anders proberen;
dat is altijd leuk en we zien wel.
187
00:23:05,680 --> 00:23:07,250
William, gaat 't?
188
00:23:07,400 --> 00:23:11,166
Super. Mijn andere been
doet 't nog.
189
00:23:23,680 --> 00:23:28,163
Terwijl Joey Dunlop
een internationale ster werd...
190
00:23:28,320 --> 00:23:32,803
...bleek zijn invloed nergens
groter dan thuis.
191
00:23:32,960 --> 00:23:36,248
Robert, de jongste telg
in de familie Dunlop...
192
00:23:36,400 --> 00:23:41,850
...besloot zijn eerste stappen
in deze sport te zetten.
193
00:23:42,000 --> 00:23:47,530
Een jongeman die geïnspireerd
werd door zijn grote broer.
194
00:23:48,920 --> 00:23:54,324
Hij zat op een kolenberg
in Joey's schuur in Armoy.
195
00:23:54,560 --> 00:23:59,043
Je moest over die berg klimmen
om in de werkplaats te komen.
196
00:23:59,200 --> 00:24:05,287
Robert zat daar en bekeek Joey
die aan zijn motor sleutelde.
197
00:24:05,440 --> 00:24:08,171
Hij prepareerde 'm zodat
Robert er op kon rijden.
198
00:24:08,320 --> 00:24:14,362
Hij zei dat Robert ooit
een topcoureur zou zijn.
199
00:24:15,320 --> 00:24:18,085
Heb je veel tips gekregen
van je grote broer?
200
00:24:18,240 --> 00:24:20,242
Genoeg.
201
00:24:21,040 --> 00:24:25,841
Ik denk dat Robert dol was
op alle publiciteit.
202
00:24:26,000 --> 00:24:33,088
Hij hield van de schijnwerpers,
hij is extravert en hij praat graag.
203
00:24:34,560 --> 00:24:38,042
Robert verschilde enorm van Joey
omdat ie daar echt lol in had.
204
00:24:38,200 --> 00:24:43,286
Robert was een jonge hond,
die voor z'n lol racete...
205
00:24:43,520 --> 00:24:46,603
...en zag zichzelf nooit als prof.
206
00:24:46,760 --> 00:24:51,561
Hij kreeg de aandacht en was afhankelijk
van de weggevertjes van Joey.
207
00:24:51,720 --> 00:24:56,282
Nogal druk, ja.
En de banden vlogen in 't rond.
208
00:24:56,440 --> 00:24:58,363
Alles vloog in 't rond.
209
00:24:58,600 --> 00:25:03,606
Tijdens interviews leek ie
teveel zelfvertrouwen te hebben.
210
00:25:03,760 --> 00:25:09,529
Maar het was maar een façade.
Want zodra die microfoon verdween...
211
00:25:09,680 --> 00:25:12,809
...bleek Robert weinig geloof
in zichzelf te hebben.
212
00:25:13,800 --> 00:25:15,006
Kin omhoog, Robert!
213
00:25:15,160 --> 00:25:19,210
Joey was de eerste
en hij was uniek...
214
00:25:19,360 --> 00:25:22,762
...en daar had Robert
het moeilijk mee.
215
00:25:23,920 --> 00:25:30,644
Robert besloot dat hij toch niet in de
schaduw kon leven en óp moest staan...
216
00:25:30,800 --> 00:25:35,681
...en hij paste zijn voorkomen
en optreden aan.
217
00:25:35,840 --> 00:25:40,880
Hij bleek een prima PR man te zijn
en zag in wat het beste voor hem was:
218
00:25:41,040 --> 00:25:44,328
Een verantwoordelijke
en professionele houding.
219
00:25:44,880 --> 00:25:49,966
Het was een langzaam proces
om Robert om te turnen...
220
00:25:50,120 --> 00:25:53,806
...in iemand anders dan Joey.
221
00:25:53,960 --> 00:25:58,409
Het moet ook er ook goed uit zien.
222
00:25:58,640 --> 00:26:04,090
Het gaat niet alleen om het motorrijden,
en alles is heel anders nu.
223
00:26:04,240 --> 00:26:07,005
Het is minder grappig.
224
00:26:07,160 --> 00:26:11,131
Het is geen geintje meer.
225
00:26:16,960 --> 00:26:23,002
Hier komt de winnaar, Robert Dunlop,
over de streep en de finishvlag.
226
00:26:25,360 --> 00:26:31,129
Ondanks de druk van het racen,
genoot Robert veelsucces.
227
00:26:31,880 --> 00:26:37,922
Hij werd professional, en voelde
zich thuis in wegraces, zoals de TT...
228
00:26:38,080 --> 00:26:43,405
...maar ook op de Engelse circuits
waar hij Brits kampioen werd.
229
00:26:44,560 --> 00:26:47,166
Ik houd me maar bij motorracen,
mannen.
230
00:26:49,720 --> 00:26:54,089
Hij was een motorcoureur
in de bloei van zijn leven.
231
00:27:00,000 --> 00:27:04,369
Ik ben reëel, en dus race ik
niet mijn hele leven.
232
00:27:05,960 --> 00:27:10,727
Ik zou graag nog
5 of 6 jaar racen...
233
00:27:10,880 --> 00:27:13,611
...en hopelijk loopt alles
dan op rolletjes...
234
00:27:13,760 --> 00:27:17,367
...en is het een familiebedrijf.
235
00:27:17,600 --> 00:27:21,969
Met mijn zonen als opvolgers,
als ik oud en grijs ben.
236
00:27:26,440 --> 00:27:30,206
Je wordt een beetje te groot
om op te tillen.
237
00:29:15,200 --> 00:29:18,921
Voor een wegracer
zijn succes en tragedie...
238
00:29:19,080 --> 00:29:22,766
...slechts gescheiden
door de kleinste marges.
239
00:29:22,920 --> 00:29:25,605
Gevaar is alom aanwezig...
240
00:29:25,760 --> 00:29:30,322
...de dood slechts een duizendste
seconde verwijderd.
241
00:29:32,760 --> 00:29:40,087
Voor Robert Dunlop werd de acceptatie
van deze waarheid deel van zijn leven.
242
00:29:40,760 --> 00:29:44,287
Bij het begin van een wegrace...
243
00:29:44,440 --> 00:29:47,364
...dacht ik vaker aan God...
244
00:29:47,600 --> 00:29:55,724
...maar bij een circuitrace was ik
me minder bewust van, eh...
245
00:29:55,880 --> 00:29:59,089
...de serieuze gevaren
die er opdoemen.
246
00:29:59,240 --> 00:30:04,280
Bij wegraces ben ik me daar
bewuster van en word ik ernstiger...
247
00:30:04,520 --> 00:30:06,761
...en scherper.
248
00:30:08,080 --> 00:30:13,325
Als een man die zijn angst trotseert,
stond Robert voor zijn grootste uitdaging:
249
00:30:13,560 --> 00:30:16,325
De Isle of Man TT...
250
00:30:16,560 --> 00:30:22,567
...de twee zomerweken die voor elke
coureur 't hoogtepunt van 't seizoen zijn.
251
00:30:25,080 --> 00:30:31,167
Maar Robert wist heel goed dat
dit het meest gevaarlijke circuit was.
252
00:30:32,360 --> 00:30:37,969
Ik herinner me dat ik Robert in de pits
zag staan, en dat z'n knieën knikten.
253
00:30:38,120 --> 00:30:40,521
Ik weet nog dat ik
hem 's avonds zei:
254
00:30:40,680 --> 00:30:43,763
'Je was wat nerveus vanmorgen.'
255
00:30:43,920 --> 00:30:46,764
'Werkt deze plek jou
ook zo op de zenuwen?'
256
00:30:46,920 --> 00:30:51,084
Hij zei: 'Inderdaad.'
257
00:30:51,560 --> 00:30:54,530
'Waarom rij je hier dan?'
258
00:30:54,680 --> 00:30:57,650
Zijn antwoord was:
259
00:30:57,800 --> 00:31:02,567
'De opwinding om hier te racen
en weer veilig thuis te komen...
260
00:31:02,720 --> 00:31:06,042
...weegt zwaarder
dan de angst en niet racen.'
261
00:31:09,960 --> 00:31:16,081
In mei 1994 keerde Robert
terug naar de Isle of Man TT...
262
00:31:16,240 --> 00:31:19,084
...zoals hij elk jaar deed.
263
00:31:19,240 --> 00:31:22,881
Wederom was hij een favoriet
voor de zege.
264
00:31:23,040 --> 00:31:26,089
Maar toen hij vertrok
voor de eerste race die wee ..
265
00:31:26,240 --> 00:31:30,404
...zou alles veranderen.
266
00:31:39,840 --> 00:31:44,243
We kregen het bericht
dat Robert 'vermist' werd...
267
00:31:44,400 --> 00:31:49,400
...en de omroeper vroeg of Liam
Beckett zich kon melden bij Calamiteiten.
268
00:31:58,560 --> 00:32:02,087
Ik zag het meteen aan
haar gezicht toen ze zei:
269
00:32:02,240 --> 00:32:07,849
'...Liam, hij is van de baan geraakt.'
270
00:32:11,600 --> 00:32:14,046
'En het is ernstig.'
271
00:32:21,280 --> 00:32:27,765
Ze brachten me naar Dr. Stephens kamer,
wat ze de traumaruimte noemen.
272
00:32:30,840 --> 00:32:35,129
En hij zei me: 'Liam, Robert
is er ernstig aan toe...'
273
00:32:35,280 --> 00:32:37,851
'...heel ernstig.'
274
00:32:38,000 --> 00:32:43,609
'De volgende 48 uur
zullen er om spannen.'
275
00:32:48,120 --> 00:32:53,160
Robert lag daar in zijn leren motorpak,
met 'n zuurstofmasker, en zoveel bloed...
276
00:32:53,320 --> 00:32:58,042
...overal op de vloer,
dik bloed...
277
00:32:58,200 --> 00:33:01,090
...het deed me bijna denken
aan kwik.
278
00:33:06,520 --> 00:33:10,730
Hij was nog net bij bewustzijn
en ik weet nog dat hij zei:
279
00:33:11,160 --> 00:33:16,041
'Het wiel schoot los, LB...
gewoon los.'
280
00:33:16,200 --> 00:33:18,931
En ik dacht: 'Godallemachtig...'
281
00:33:27,320 --> 00:33:31,484
Nu is het algemeen bekend dat
het achterwiel defect was geraakt...
282
00:33:31,640 --> 00:33:35,406
...dat was de oorzaak. Het was eerder
uiteengerukt dan losgeschoten.
283
00:33:35,640 --> 00:33:39,406
En hij was tegen een dikke,
stenen muur geknald.
284
00:33:39,640 --> 00:33:42,849
Zijn hele rechterzijde
was gemangeld...
285
00:33:43,000 --> 00:33:45,002
...zijn arm en zijn been...
286
00:33:45,160 --> 00:33:49,245
...en al snel zag men in dat ze
eerst zijn been moesten opereren.
287
00:33:49,400 --> 00:33:53,166
Dat werd zwart
en men dacht al aan amputatie.
288
00:33:55,440 --> 00:34:01,721
Men zei: 'We krijgen 'm wellicht
weer op de been, als ie dit doorstaat...'
289
00:34:01,880 --> 00:34:04,406
'...maar hij zal nooit meer
op de motor zitten.'
290
00:34:52,840 --> 00:34:56,845
Het leek nogal glibberig, maar
de weg bleek echt nat te zijn...
291
00:34:57,000 --> 00:35:01,403
...en 3 kwartier geleden was ie
kleddernat, grotendeels.
292
00:35:03,920 --> 00:35:08,562
Met snelheden die soms
oplopen tot 300 km/u...
293
00:35:08,720 --> 00:35:13,567
...moet een coureur absoluut
kunnen vertrouwen op zijn motor...
294
00:35:14,280 --> 00:35:17,250
...onwrikbaar vertrouwen.
295
00:35:21,440 --> 00:35:29,325
Robert Dunlops vertrouwen was wreed
geschaad, na zijn crash in de TT.van '94.
296
00:35:32,600 --> 00:35:38,403
Hij had 't er levend afgebracht,
ternauwernood.
297
00:35:39,800 --> 00:35:46,285
Het leek of zijn dagen als wegracer
voortijdig waren beëindigd.
298
00:35:47,040 --> 00:35:51,045
Het dreigde zijn carrière
te dwarsbomen... dat been...
299
00:35:51,200 --> 00:35:56,491
Het was volkomen verbrijzeld,
en alles was aan elkaar geschroefd...
300
00:35:56,640 --> 00:35:58,802
...en dat bleef lange tijd zo.
301
00:36:06,760 --> 00:36:11,368
Maar zijn arm was het echte probleem,
omdat er zenuwen beschadigd waren...
302
00:36:11,600 --> 00:36:15,730
...en zijn pols was
volkomen onbruikbaar.
303
00:36:15,880 --> 00:36:21,489
Er zat geen beweging meer in.
304
00:36:21,760 --> 00:36:25,890
Robert kon niet meer lopen
of iets oppakken...
305
00:36:26,040 --> 00:36:32,924
...en omdat de zenuwen uiteengereten
waren, was de kans op herstel nul.
306
00:36:33,080 --> 00:36:35,003
Volkomen vernietigd.
307
00:36:37,880 --> 00:36:42,044
Wat ging er gebeuren?
Zijn verwondingen waren afschuwelijk.
308
00:36:42,200 --> 00:36:46,842
Zijn beroep was motorracen,
maar na het ongeluk...
309
00:36:47,000 --> 00:36:50,686
...kwam alles tot stilstand.
310
00:36:50,840 --> 00:36:57,121
Zijn enige broodwinning was in
een oogwenk tot 'n halt gebracht.
311
00:37:01,280 --> 00:37:07,003
Terwijl Robert aan 'n traag herstelproces
begon, zo goed en kwaad als 't ging..
312
00:37:07,160 --> 00:37:10,130
...ging zijn broer Joey
door met racen.
313
00:37:13,080 --> 00:37:15,811
Maar hij was al in de veertig.
314
00:37:16,160 --> 00:37:19,767
Een oudere man
in een sport voor jongemannen.
315
00:37:21,040 --> 00:37:23,281
Winnen werd moeilijker.
316
00:37:23,440 --> 00:37:27,286
Wat een geweldig TT.record
heeft Joey Dunlop...
317
00:37:27,520 --> 00:37:30,729
...maar naar zijn maatstaven
waren de voorbije 3 jaar wat mager.
318
00:37:30,880 --> 00:37:36,011
Maar in een race als deze
is een 3e plek geen schande.
319
00:37:37,200 --> 00:37:41,125
Blijkbaar werd Joey gedreven
door een wil om te racen...
320
00:37:41,280 --> 00:37:43,647
...niet zozeer om te winnen.
321
00:37:44,880 --> 00:37:49,124
De geruchten over zijn pensioen
deden altijd de ronde.
322
00:37:49,680 --> 00:37:53,844
Als Joey eindelijk stopt,
zal er minder publiek komen.
323
00:37:54,000 --> 00:37:59,404
Iedereen kwam om hém te zien,
en zonder hem zal 't niet hetzelfde zijn.
324
00:38:01,120 --> 00:38:05,330
Behalve racen, kreeg Joey
ook andere interesses.
325
00:38:06,920 --> 00:38:13,121
Ontroerd door beelden uit de Bosnische
oorlog en Roemeense weeshuizen...
326
00:38:13,280 --> 00:38:18,047
...laadde hij zijn wagen vol met eten,
als het raceseizoen voorbij was...
327
00:38:18,200 --> 00:38:23,206
...en ondernam hij een rondreis door
Europa, van duizenden kilometers...
328
00:38:23,360 --> 00:38:31,006
...waarbij hij altijd at en sliep in
zijn bus, en hij reisde altijd alleen.
329
00:38:31,320 --> 00:38:38,568
Als er al 'n droevige tijd was, moet dat
de periode vóór Joey's aankomst zijn.
330
00:38:38,720 --> 00:38:43,931
En als we dan de bus
uitpakten, al die dozen...
331
00:38:44,080 --> 00:38:46,481
...elk met een eigen boodschap...
332
00:38:46,640 --> 00:38:49,849
...iedereen kon meeprofiteren
van wat daarin zat.
333
00:38:50,000 --> 00:38:53,800
Die bus van hem was een goudmijn.
334
00:38:56,000 --> 00:39:03,327
Hij was nooit bezig om gefotografeerd
te worden, met wie of wat dan ook.
335
00:39:04,280 --> 00:39:05,930
Het was geen vrolijke plek.
336
00:39:06,440 --> 00:39:09,523
Heel zwaar zelfs,
zeker als je zelf vader bent...
337
00:39:09,680 --> 00:39:14,288
...en dan kinderen in zulke
omstandigheden moet zien.
338
00:39:16,440 --> 00:39:20,968
Dergelijk liefdadigheidswerk
brengt verschillende mensen voort...
339
00:39:21,120 --> 00:39:25,728
...mensen met verschillende
beweegredenen...
340
00:39:26,200 --> 00:39:29,807
...maar hij was zonder meer
echt en oprecht.
341
00:39:32,560 --> 00:39:36,087
Ondanks zijn groeiende
interesse buiten de sport..
342
00:39:36,240 --> 00:39:38,242
...ondanks zijn leeftijd...
343
00:39:38,400 --> 00:39:43,042
...zocht Joey nog steeds de opwinding
van het racen, waar dan ook.
344
00:39:49,400 --> 00:39:56,488
Maar in 1996 crashte hij
in Oost-Europa, in Letland...
345
00:39:56,640 --> 00:40:04,491
...waarbij hij zijn schouder blesseerde.
Weer begon men over zijn toekomst.
346
00:40:05,520 --> 00:40:09,844
Als dit soort dingen gebeuren, denk je
dan wel eens: 'Nu is het genoeg?'
347
00:40:10,000 --> 00:40:12,731
Daar denk ik vaak genoeg aan.
348
00:40:12,880 --> 00:40:16,601
Maar als je weer beter bent,
is alles weer anders.
349
00:40:31,200 --> 00:40:34,841
Charlie, hou jij dat even vast.
Ik ben zo terug.
350
00:40:35,880 --> 00:40:37,370
Neem me niet kwalijk, mensen!
351
00:40:51,360 --> 00:40:52,566
Waar is mijn meisje?
352
00:40:53,280 --> 00:40:55,726
Neem wat te drinken.
- Rustig, tijger.
353
00:40:56,000 --> 00:40:57,843
Geef hier dat beest.
354
00:41:04,320 --> 00:41:05,970
Wat een power!
355
00:41:51,000 --> 00:41:56,086
De wil om zijn verwondingen
te overwinnen en om weer te racen...
356
00:41:56,600 --> 00:41:59,809
...was allesbepalend
voor Robert Dunlop.
357
00:42:02,000 --> 00:42:09,088
Slechts 2 jaar na de bijna fatale crash,
was hij weer klaar om te racen...
358
00:42:09,240 --> 00:42:15,282
...en was hij van plan om weer aan
de TT.op het Isle of Man mee te doen.
359
00:42:16,000 --> 00:42:17,729
Kun je weer net zo goed worden?
360
00:42:17,880 --> 00:42:21,965
Ik denk het wel, en veel
andere mensen denken dat ook.
361
00:42:22,680 --> 00:42:26,651
Maar zijn verwondingen
van weleer bleken blijvend.
362
00:42:27,040 --> 00:42:33,685
Hij kreeg een aangepaste motor waarbij
de voorrem van rechts naar links ging
363
00:42:35,800 --> 00:42:40,840
En hij reed alleen nog maar
lichtgewicht 125cc motoren.
364
00:42:41,000 --> 00:42:45,483
Hij had de kracht niet meer
voor een krachtiger motor.
365
00:42:46,680 --> 00:42:50,526
Als je Roberts verwondingen beschouwt,
en hoe hij toch terugkwam...
366
00:42:50,680 --> 00:42:55,891
...en waarom hij eigenlijk terug
wilde komen. Ik weet het niet.
367
00:42:56,040 --> 00:43:03,606
Ik heb er vaak aan teruggedacht
en ik vroeg hem er nooit naar.
368
00:43:04,080 --> 00:43:06,481
Hij kon er gewoon niet buiten.
369
00:43:08,000 --> 00:43:12,244
Maar Roberts terugkeer
was niet zonder controverse.
370
00:43:12,400 --> 00:43:16,962
Bij de North West 200, die hij
alzo vaak had gedomineerd...
371
00:43:17,120 --> 00:43:24,641
...werd hij ongeschikt bevonden, als
gevaar voor zichzelf en andere coureurs.
372
00:43:27,360 --> 00:43:32,048
Ik kende Robert goed en was bij
'm thuis, toen het eten op tafel kwam.
373
00:43:32,200 --> 00:43:36,091
Hij had een vork in zijn hand, maar
het vlees kon hij niet goed snijden...
374
00:43:36,240 --> 00:43:43,044
...en dus moest hij dat met links doen.
Waarna hij mes en vork weer verwisselde.
375
00:43:43,200 --> 00:43:45,521
Ik keek toe, en dacht:
376
00:43:45,680 --> 00:43:50,925
'Deze gast gaat over 3 weken
de North West rijden, met 30 anderen.'
377
00:43:51,080 --> 00:43:54,289
'Maar hij kan z'n rechterhand
niet eens gebruiken.'
378
00:43:54,440 --> 00:43:57,842
Ik zei niks, ging naar huis
en dacht erover na.
379
00:43:58,000 --> 00:44:02,801
Op een ochtend werd ik vroeg wakker
en dacht ineens: 'Robert rijdt niet.'
380
00:44:05,200 --> 00:44:10,650
Maar Robert liet zijn verwondingen
zijn carrière niet in de weg staan.
381
00:44:10,800 --> 00:44:16,364
Twee jaar later, in 1998,
werd zijn schorsing opgeheven...
382
00:44:16,600 --> 00:44:19,809
...en was hij weer terug
in de North West 200.
383
00:44:19,960 --> 00:44:25,000
Kijk Robert Dunlop nou toch, vanaf de
3e rij! Die heeft een missie dit weekend!
384
00:44:25,160 --> 00:44:32,282
Maar binnen enkele minuten ondervond
Robert de harde realiteit van wegracen.
385
00:44:43,760 --> 00:44:48,800
Robert liep een gebroken sleutelbeen op
en een hersenschudding.
386
00:44:48,960 --> 00:44:53,363
Slechts een metalen pen
die hij in 1994 ingezet kreeg..
387
00:44:53,600 --> 00:44:56,968
...voorkwam dat zijn been brak.
388
00:45:03,280 --> 00:45:07,001
Maar ondanks zijn blessures,
oude en nieuwe...
389
00:45:07,160 --> 00:45:12,246
...was Robert 2 weken later
terug bij de Isle of Man TT...
390
00:45:12,400 --> 00:45:15,244
...en stond hij weer op 't podium.
391
00:45:21,680 --> 00:45:24,763
Die keer moest ik wel even
een brok wegslikken...
392
00:45:24,920 --> 00:45:27,730
...toen hij weer een TT won.
393
00:45:27,880 --> 00:45:31,851
En de dokter had nog wel gezegd:
'Hij zal nooit meer motorrijden...'
394
00:45:32,000 --> 00:45:38,565
Dus hij wón niet alleen, maar ook nog
op de plek waar hij bijna was gestorven.
395
00:45:39,280 --> 00:45:42,807
Hij bewees het ongelijk
van veel mensen.
396
00:45:43,960 --> 00:45:49,205
Er waren tijden dat ik echt
wanhopig was, weet je.
397
00:45:50,160 --> 00:45:54,370
Maar ik zag toch licht
aan het einde van de tunnel.
398
00:45:58,280 --> 00:46:02,365
Niemand die ik ooit
tegenkwam in de racewereld...
399
00:46:02,600 --> 00:46:07,606
...was zo taai en keihard
als Robert Dunlop.
400
00:46:09,200 --> 00:46:10,964
Het was een enorme
opgave voor hem...
401
00:46:11,120 --> 00:46:13,885
...want zo'n berg van een kerel
was hij sowieso niet...
402
00:46:14,040 --> 00:46:18,602
...maar zijn pijngrens lag
enorm hoog. Fantastisch.
403
00:46:18,760 --> 00:46:20,842
Een ongelofelijke prestatie.
404
00:46:21,520 --> 00:46:24,967
Hij kwam het podium op
voor de prijsuitreiking.
405
00:46:25,120 --> 00:46:30,047
Hij draaide zich om en gooide zijn
kruk in het publiek... niet meer nodig.
406
00:47:00,160 --> 00:47:05,564
Als je daar nog aan toe komt...
- Die gladde band, hè?
407
00:47:05,720 --> 00:47:07,722
Net als bij de Mallory.
408
00:47:07,880 --> 00:47:09,041
Zo ongeveer.
409
00:48:46,080 --> 00:48:51,803
Terwijl Joey en Robert nog steeds
in de race waren, vaak tégen elkaar...
410
00:48:51,960 --> 00:48:57,251
...leek het, einde jaren '90,
dat hun carrières op hun einde liepen.
411
00:48:58,000 --> 00:49:03,848
Joey was achter in de 40
en racete al bijna 30 jaar.
412
00:49:04,760 --> 00:49:11,166
Robert was 8 jaar jonger, maar was
zwaar getekend door zijn verwondingen.
413
00:49:14,560 --> 00:49:20,886
Maar in mei2000 keerden ze
wederom terug naar de Isle of Man TT...
414
00:49:21,040 --> 00:49:26,922
...als concurrenten, maar ook
als broers die samenwerkten.
415
00:49:28,120 --> 00:49:34,480
Joey wilde nog een keer
vlammen bij de TT...
416
00:49:34,640 --> 00:49:40,010
...dus moest ie weer fitter worden,
ook al werd ie dan ouder.
417
00:49:40,160 --> 00:49:45,644
Robert zei dat hij
met Joey mee zou gaan...
418
00:49:45,800 --> 00:49:52,046
...samen in de voorbereiding
en Joey zou de race rijden.
419
00:49:56,400 --> 00:49:59,563
Ik weet niet zeker of Robert zich
aanbood of dat mijn vader 'm vroeg...
420
00:49:59,720 --> 00:50:04,851
...maar Robert deed wat ie
prima kon, behalve racen...
421
00:50:05,000 --> 00:50:08,482
...namelijk manager zijn,
voor een paar maandjes.
422
00:50:09,800 --> 00:50:12,770
Ze zijn klaar voor Joey in de pits.
Daar is zijn broer Robert
423
00:50:12,920 --> 00:50:16,322
Ik had Robert nog niet
in zo'n rol gezien.
424
00:50:17,200 --> 00:50:20,283
Als een soort manager.
425
00:50:20,440 --> 00:50:26,482
Hij lette goed op zijn broer, en wilde
'm de beste kans bezorgen om te winnen.
426
00:50:27,080 --> 00:50:33,611
Het team heeft de pitstops geoefend
en alles moet rimpelloos verlopen.
427
00:50:34,560 --> 00:50:37,040
Het was inmiddels 10 jaar geleden...
428
00:50:37,200 --> 00:50:44,527
...dat hij zo'n grote race had gewonnen.
Niemand gaf 'm enige kans.
429
00:50:44,680 --> 00:50:48,890
Alles ging die ochtend zoals normaal.
Je sprak niet met hem van te voren.
430
00:50:49,040 --> 00:50:52,123
Je bleef maar bij 'm weg
en gaf hem de ruimte.
431
00:50:52,280 --> 00:50:55,329
We namen onze plaatsen in
en daar gingen ze.
432
00:50:55,560 --> 00:51:00,691
En vanaf de eerste ronde
gingen ze er echt keihard voor.
433
00:51:01,760 --> 00:51:04,684
Joey Dunlop ligt
nog steeds aan kop...
434
00:51:04,840 --> 00:51:09,050
...en presteert weer eens
ongelofelijk.
435
00:51:10,440 --> 00:51:16,561
Je wist gewoon dat je die dag
getuige was van iets heel speciaals.
436
00:51:16,960 --> 00:51:22,649
John McGuinness, op jacht naar Joey
Dunlop, die ruim 18 minuten onderweg is.
437
00:51:28,280 --> 00:51:31,329
Ik was de winnaar het jaar
daarvóór, in 1999.
438
00:51:31,560 --> 00:51:37,841
Ik lag 10 seconden achter en ik zou
'm pakken. Daar was ik zeker van.
439
00:51:38,000 --> 00:51:43,166
Ik ben de kampioen, ik ben de man.
En die ouwe gaat eraan.
440
00:51:43,320 --> 00:51:48,929
Ik heb 'm nooit meer teruggezien,
en ik reed écht hard. Hij vermorzelde me.
441
00:51:55,320 --> 00:52:00,167
Alles leek zo heerlijk relaxt
en je voelde het gewoon aan:
442
00:52:00,320 --> 00:52:05,201
Dit was de zwanenzang,
het allerlaatste jaar.
443
00:52:09,800 --> 00:52:14,840
Iedereen klapt zijn handen stuk
voor hem, het publiek gaat uit z'n dak...
444
00:52:15,000 --> 00:52:21,485
...en hier gaat hij over de finishlijn,
Joey Dunlop wint!
445
00:52:25,720 --> 00:52:28,041
Ik weet nog dat
we er allemaal waren.
446
00:52:28,200 --> 00:52:32,603
En een grote afvaardiging
van de Ierse pers.
447
00:52:34,000 --> 00:52:38,528
Hoewel we geharde
journalisten waren...
448
00:52:38,680 --> 00:52:41,684
...die veel hadden meegemaakt,
nieuws en sport...
449
00:52:41,840 --> 00:52:47,609
...konden we onze ogen niet
geloven... wat was hier gebeurd?
450
00:52:47,760 --> 00:52:52,527
Ik heb 'm, vlak na die race,
nooit gelukkiger meegemaakt.
451
00:52:55,040 --> 00:52:58,044
Hij was zó gelukkig.
452
00:52:58,200 --> 00:53:03,843
Zo heb ik 'm nooit meer gezien; hij had
z'n zinnen helemaal op die race gezet.
453
00:53:09,320 --> 00:53:13,803
Die week won Joey
nog twee races op het Isle of Man...
454
00:53:13,960 --> 00:53:19,251
...en na zijn laatste zege
stond hij weer op het podium...
455
00:53:19,400 --> 00:53:21,971
...met de coureur die 3e werd.
456
00:53:22,120 --> 00:53:25,602
Zijn broer Robert
457
00:53:26,000 --> 00:53:31,006
Je denkt haast dat 't voorbestemd was,
gezien Roberts rol dat jaar...
458
00:53:31,160 --> 00:53:35,210
...ervoor zorgend dat
alles perfect geregeld was.
459
00:53:35,800 --> 00:53:42,285
Mensen dachten dat ze aartsvijanden
waren, maar dat was nooit het geval.
460
00:53:42,520 --> 00:53:47,845
Ze waren juist heel close, en als ze
iets nodig hadden van elkaar, geen punt.
461
00:53:51,640 --> 00:53:54,723
Joey Dunlop was 48 jaar oud.
462
00:53:54,880 --> 00:53:59,204
23 jaar geleden had hij
zijn eerste TT gewonnen...
463
00:53:59,360 --> 00:54:04,526
...30 jaar sinds hij ging racen met
zijn vrienden op de Ierse buitenwegen.
464
00:54:04,960 --> 00:54:08,806
Nu zijn carrière ten einde liep,
vestigde hij een record.
465
00:54:08,960 --> 00:54:13,409
De succesvolste TT.coureur ooit.
466
00:54:25,520 --> 00:54:31,846
De winnaar van de Aer Lingus
Supersport: nummer 6, William Dunlop!
467
00:54:46,360 --> 00:54:48,328
Mooi gedaan, William.
468
00:54:49,000 --> 00:54:53,164
Ik kwam wat achter te liggen
en ik ging forceren...
469
00:54:53,320 --> 00:54:56,369
...ik maakte een kleine stuurfout.
Niks ernstigs.
470
00:54:56,600 --> 00:55:00,889
Heel dom van mezelf.
Zo gaan die dingen.
471
00:55:01,040 --> 00:55:03,691
Maar dat gebeurt niet meer.
472
00:55:03,840 --> 00:55:05,683
Mannen, we gaan!
473
00:55:34,520 --> 00:55:38,969
En Michael Dunlop wint!
Guy Martin wordt tweede.
474
00:55:42,960 --> 00:55:44,803
Als je eerst die trap
maar opkomt.
475
00:55:44,960 --> 00:55:48,646
En daar is ie, Michael Dunlop!
476
00:56:01,360 --> 00:56:08,369
Joey Dunlops prestaties in juni 2000
waren aanleiding voor een speciaal feest.
477
00:56:10,320 --> 00:56:14,928
In zijn thuisland werd hij
als een held onthaald.
478
00:56:16,560 --> 00:56:20,042
Maar wederom zou
de tragedie weer toeslaan.
479
00:56:22,320 --> 00:56:25,005
Terwijl Joey en Robert feestvierden...
480
00:56:25,160 --> 00:56:33,284
...hoorde hij dat zijn vriend en sponsor,
Andy McMenemy, zelfmoord had gepleegd.
481
00:56:35,240 --> 00:56:38,403
Hij was er compleet gebroken door.
482
00:56:38,640 --> 00:56:42,531
Andy was een levensgroot
karakter, een gentleman...
483
00:56:42,680 --> 00:56:49,564
...een komiek en het middelpunt van
elk feest. En 100% loyaal aan mijn vader.
484
00:56:53,600 --> 00:56:59,084
We spraken er nooit over met pa.
Ook niet over zijn oude vrienden.
485
00:56:59,240 --> 00:57:06,203
Het kwam nooit ter sprake. Pa besliste
hoe hij alles wilde verwerken. Punt uit.
486
00:57:11,880 --> 00:57:17,284
Om te ontsnappen aan alle
gebeurtenissen van de voorbije weken...
487
00:57:17,440 --> 00:57:21,923
...deed Joey wat hij al zo
vaak eerder had gedaan.
488
00:57:22,520 --> 00:57:24,682
Hij ging racen.
489
00:57:25,200 --> 00:57:32,687
Hij vertrok in z'n eentje voor een
kleine race in Estland, Oost-Europa.
490
00:57:38,280 --> 00:57:42,524
Het was hem volkomen helder.
Hij wilde gewoon weg zijn.
491
00:57:42,680 --> 00:57:48,801
Daar ging ie, in zijn eigen bus,
naar Tallinn... verbazingwekkend.
492
00:57:51,200 --> 00:57:56,604
Hij was dol op racen. Hij gaf me nog
een geschiedenisles over Estland.
493
00:57:58,280 --> 00:58:00,726
Hij ging goed om
met de bewoners.
494
00:58:02,160 --> 00:58:03,969
Hij vond het er heerlijk.
495
00:58:08,600 --> 00:58:12,286
Zware omstandigheden, 4 km lang.
496
00:58:12,440 --> 00:58:15,364
Overal bomenrijen...
497
00:58:16,440 --> 00:58:19,683
...behalve in het kustgedeelte...
498
00:58:20,880 --> 00:58:23,531
...maar een zwaar beboste
omgeving.
499
00:58:32,400 --> 00:58:37,770
Hij reed een proefronde
en besloot het voorwiel te vervangen.
500
00:58:40,760 --> 00:58:46,130
Hij knikte me toe.
Het leek hem een goed idee.
501
00:58:51,240 --> 00:58:55,643
Plotseling begon het te regenen.
502
00:59:09,200 --> 00:59:11,931
De vlag ging naar beneden
en daar ging ie.
503
00:59:17,200 --> 00:59:22,525
Bij het begin van de tweede ronde,
was het een ware stortbui.
504
00:59:22,680 --> 00:59:27,811
Dus de omstandigheden
van die laatste bocht...
505
00:59:28,440 --> 00:59:31,569
...waren dramatisch
veranderd...
506
00:59:31,720 --> 00:59:35,566
...en toen hij die bocht naderde...
507
00:59:38,080 --> 00:59:40,970
...was die volledig ondergelopen.
508
00:59:45,360 --> 00:59:51,606
Ik ging naar de start-en finish zone.
De baancommissaris stond daar ook.
509
00:59:52,600 --> 00:59:58,562
'Is er al nieuws over Mr Dunlop?'
510
00:59:59,040 --> 01:00:02,965
'Die heeft een ongeluk gehad.'
511
01:00:03,680 --> 01:00:07,207
'Loop er maar heen,
dat mag wel.'
512
01:00:07,360 --> 01:00:14,323
Dus ik liep richting die laatste bocht.
Ik zag al mensen staan in de verte.
513
01:00:16,760 --> 01:00:24,281
Toen ik de plek naderde waar
Joey was, ging de menigte uiteen.
514
01:00:25,360 --> 01:00:31,845
En daar was hij... hij lag daar...
515
01:00:33,280 --> 01:00:39,003
Ik ging naar hem toe en knuffelde
hem, maar hij was al heengegaan.
516
01:00:48,360 --> 01:00:51,250
Het is bijna niet te bevatten...
517
01:00:52,120 --> 01:00:53,929
...maar hij maakte een vergissing.
518
01:00:55,640 --> 01:00:59,122
De boom die hij raakte,
lag vlak naast de weg.
519
01:00:59,280 --> 01:01:03,604
Een boom, zoals je die al jaren
voorbij zag gaan, 31 seizoenen lang...
520
01:01:03,760 --> 01:01:07,367
...al die race seizoenen...
521
01:01:07,600 --> 01:01:10,171
...al die races die je won
of verloor...
522
01:01:10,320 --> 01:01:14,291
...tijdens alle proefrondes,
de trainingsessies...
523
01:01:14,520 --> 01:01:19,242
En al die keren gooide hij zijn been
over de motor en dééd 't gewoon...
524
01:01:19,400 --> 01:01:22,563
...steeds weer opnieuw,
honderdduizenden keren.
525
01:01:22,720 --> 01:01:25,246
Maar in één duizendste seconde...
526
01:01:36,400 --> 01:01:39,927
Toen we naar Estland gingen,
na één jaar, kwamen we in 'n hotel...
527
01:01:40,080 --> 01:01:43,129
...met prachtig uitzicht
over het strand van Tallinn.
528
01:01:43,280 --> 01:01:48,161
En er was een Joey Dunlop Suite,
met een groot bord.
529
01:01:48,320 --> 01:01:51,642
Die suite was voor hem bedoeld.
530
01:01:57,320 --> 01:02:05,284
Maar tijdens zijn laatste nacht op aarde,
sliep hij op de voorbank van zijn bus.
531
01:02:07,080 --> 01:02:08,969
Sorry...
532
01:02:13,240 --> 01:02:18,724
Dat vond ik altijd zó symbolisch,
en lastig te accepteren...
533
01:02:19,120 --> 01:02:27,562
...maar meteen ook zó gepast, na alles
wat er al die jaren was gebeurd.
534
01:02:32,880 --> 01:02:38,091
Zo'n luxe hotelsuite
die hij links liet liggen.
535
01:02:38,240 --> 01:02:43,246
De dingen gebeurden gewoon
op de ouderwetse manier.
536
01:02:43,640 --> 01:02:48,282
Zoveel bereikt, 5 wereldtitels
en wat niet meer...
537
01:02:48,440 --> 01:02:53,321
...maar Joey als mens
veranderde nooit.
538
01:03:02,600 --> 01:03:05,763
Zelfs in de gevaarlijkste
motorsport..
539
01:03:05,920 --> 01:03:11,086
...waar een mogelijke tragedie
altijd nabij en waarschijnlijk lijkt..
540
01:03:11,240 --> 01:03:16,644
...kwam de dood van Joey Dunlop
toch als een schok.
541
01:03:18,880 --> 01:03:24,284
Thuis, in Ierland, was de impact
enorm en diepgaand.
542
01:03:32,000 --> 01:03:35,004
Het ergste telefoontje van mijn leven.
543
01:03:35,440 --> 01:03:37,841
Simpel.
544
01:03:39,320 --> 01:03:42,244
Het telefoontje dat niemand
wil ontvangen.
545
01:03:42,400 --> 01:03:49,488
En dat niemand ook denkt te ontvangen.
Maar ons overkwam het helaas.
546
01:03:53,040 --> 01:03:55,691
IK BEN NOG TE JONG,
MAAR PAPA ZAL HET ME UITLEGGEN
547
01:03:55,840 --> 01:04:03,645
Niemand van ons kon 't geloven, omdat
Robert destijds de grotere risico's nam...
548
01:04:03,800 --> 01:04:09,284
...en we van Joey wisten dat winst
of verlies niet meer belangrijk was.
549
01:04:09,440 --> 01:04:15,288
Hij nam geen risico's meer, en dat
deed hij die bewuste dag ook niet.
550
01:04:15,440 --> 01:04:18,569
Het was het Lot
en ik weet niet waarom.
551
01:04:24,240 --> 01:04:30,646
Veel mensen waren echt van streek,
omdat ze het bij Joey nooit verwachtten.
552
01:04:30,800 --> 01:04:36,728
Het was vreselijk, want je moest
het pa en ma ook vertellen.
553
01:04:45,120 --> 01:04:48,363
Het achtervolgt je een leven lang.
554
01:04:52,840 --> 01:04:56,845
Ik wist het zodra ik
de keuken inkwam...
555
01:04:57,000 --> 01:05:03,963
...ik zag Helen en Linda, ze waren er
allemaal, en ik zag het aan hun gezicht.
556
01:05:09,040 --> 01:05:16,208
Het duurt even voordat 't je echt raakt.
Na afloop ga je zitten en nadenken.
557
01:05:16,560 --> 01:05:20,963
En ik denk dat 't voor iedereen
hetzelfde was.
558
01:05:24,880 --> 01:05:30,762
Nadat Joey stierf, drong
het plotseling tot je door...
559
01:05:30,920 --> 01:05:32,809
...dat iederéén kon sterven.
560
01:05:32,960 --> 01:05:38,729
Zoals ik al zei, ik had nooit gedacht
dat Joey dit zou overkomen.
561
01:05:41,200 --> 01:05:46,525
Ik kon het gewoon niet geloven.
Nog steeds niet.
562
01:05:48,720 --> 01:05:51,644
Het is een wrede sport.
563
01:05:58,000 --> 01:06:02,210
Pas op dat moment zagen we in
hoeveel mensen aan hem dachten.
564
01:06:02,360 --> 01:06:05,807
We gaven de fans de kans
om hun respect te betuigen...
565
01:06:05,960 --> 01:06:10,204
...want zoiets is heel speciaal
in 't leven van een coureur.
566
01:06:10,360 --> 01:06:16,242
Maar de opkomst was ongelofelijk,
dus dat voelde heel erg goed.
567
01:06:17,560 --> 01:06:23,727
Ik weet nog dat ik in de verte
keek en overal mensen zag staan.
568
01:06:23,880 --> 01:06:30,001
Ik denk wel...
men sprak van 50.000 mensen.
569
01:06:31,400 --> 01:06:36,531
Dat was typerend voor hem.
Iedereen hield van hem.
570
01:06:36,680 --> 01:06:40,082
Dat bleek wel die dag.
571
01:06:41,720 --> 01:06:46,408
Terwijl duizenden mensen om hem
heen de geliefde sportman betreurden...
572
01:06:46,560 --> 01:06:50,963
...moest Robert zijn persoonlijke
verlies verwerken.
573
01:06:55,160 --> 01:07:00,405
Het is zwaar om over de begrafenis
van je broer te praten.
574
01:07:01,360 --> 01:07:06,491
Hij stortte volledig in en huilde zoals
ik hem nooit eerder had zien doen.
575
01:07:07,520 --> 01:07:10,285
En hij was volkomen van de kaart.
576
01:07:11,280 --> 01:07:18,562
Joey was Roberts idool,
en Robert was Joey's grootste fan.
577
01:07:19,000 --> 01:07:26,771
En toen dit allemaal gebeurde, zag
ik Robert absoluut nooit meer racen.
578
01:07:27,880 --> 01:07:35,765
Robert worstelde met zoveel gevoelens,
als broer en als concurrent.
579
01:07:36,120 --> 01:07:42,162
Hij moest heel diep nadenken, over
wat hij nu verder moest gaan doen...
580
01:07:42,320 --> 01:07:44,561
...het was heel moeilijk voor hem...
581
01:07:44,720 --> 01:07:49,169
...want ze hadden altijd samen gereden
en nu moest hij alleen verder.
582
01:07:52,360 --> 01:07:54,761
Het zat in hun bloed.
583
01:07:54,920 --> 01:07:57,571
Hij was een motorcoureur.
584
01:07:59,600 --> 01:08:01,967
Ondanks het verlies
van zijn broer...
585
01:08:02,120 --> 01:08:05,681
...en de speculaties
over zijn eigen carrière...
586
01:08:05,840 --> 01:08:11,563
...zat Robert, 6 weken na Joey's
dood, weer op de motor.
587
01:08:11,920 --> 01:08:15,845
Nadat hij de volgende jaren
wedstrijden bleef rijden...
588
01:08:16,000 --> 01:08:19,846
...werd duidelijk dat hij
een besluit had genomen...
589
01:08:20,000 --> 01:08:26,121
...over Joey, over het wegracen
en zijn eigen toekomst.
590
01:08:29,040 --> 01:08:32,408
Ik was uiteraard bedroefd
om Joey...
591
01:08:32,640 --> 01:08:39,285
...maar ik vond het erger voor pa en ma
en Joey's gezin, dan voor Joey zélf.
592
01:08:39,440 --> 01:08:44,287
Joey en ik hadden
het zelfde standpunt:
593
01:08:44,520 --> 01:08:47,285
Beter dood op de motor...
594
01:08:47,440 --> 01:08:51,968
...dan 6 maanden ziek op bed
liggen, en dán doodgaan.
595
01:08:56,160 --> 01:09:01,724
Hij maakte heel duidelijk
wat zijn mening was...
596
01:09:01,880 --> 01:09:05,771
...vooral door zijn grote verlies.
597
01:09:05,920 --> 01:09:10,847
Hij verloor zijn broer,
en vele goede vrienden.
598
01:09:14,640 --> 01:09:16,961
Maar hij ging door.
599
01:09:17,800 --> 01:09:25,730
En uiteindelijk is de grootste
vraag, of uitdaging, voor iedereen...
600
01:09:25,880 --> 01:09:30,727
...als er risico, gevaar
of dreiging bij komt kijken...
601
01:09:30,880 --> 01:09:33,963
...zou jij je kinderen toestaan
hetzelfde te doen?
602
01:09:44,080 --> 01:09:48,961
In 2004 waren twee
van Roberts drie kinderen...
603
01:09:49,120 --> 01:09:54,001
...William en Michael,
inmiddels ook wegracers geworden.
604
01:09:54,160 --> 01:09:57,004
Maar eventuele gedachten
om met pensioen te gaan...
605
01:09:57,160 --> 01:10:03,884
...ten faveure van de nieuwe generatie,
werden niet gedeeld door Robert zelf.
606
01:10:04,320 --> 01:10:09,247
Ik wist dat William en Michael gretig
waren en ik probeerde met 'm te praten...
607
01:10:09,400 --> 01:10:15,328
'...Je hebt alles al bereikt, je hoeft
niet meer, leid een leuk gezinsleven. '
608
01:10:15,560 --> 01:10:21,806
Maar dan onderschat je een wegracer,
want die zitten héél anders in elkaar.
609
01:10:27,200 --> 01:10:31,808
Ik wil de eerste worden.
Niet tweede of derde.
610
01:10:32,040 --> 01:10:35,726
Er telt maar één plek.
De eerste plek.
611
01:10:35,880 --> 01:10:38,486
De tweede is de eerste verliezer.
612
01:10:40,400 --> 01:10:45,531
Het was waarschijnlijk zijn manier
om te ontsnappen, aan het leven...
613
01:10:45,680 --> 01:10:47,250
...zodat ie zijn gang kon gaan.
614
01:10:47,400 --> 01:10:52,361
Wat zou ie anders moeten doen?
Met z'n ziel onder zijn arm lopen?
615
01:10:53,120 --> 01:10:58,524
Als je voor dit leven kiest, heb je
niets anders om op terug te vallen.
616
01:10:58,680 --> 01:11:05,689
Je hebt geen ander beroep geleerd,
je bent een coureur en racen is alles.
617
01:11:07,200 --> 01:11:09,680
En de winnaar is Robert Dunlop!
618
01:11:14,520 --> 01:11:19,287
Hij zag 't niet zitten, zoals vele vaders,
om de kinderen voor te laten gaan.
619
01:11:19,440 --> 01:11:23,331
Hij wilde erbij horen.
Pensioen kwam niet in hem op.
620
01:11:23,560 --> 01:11:29,283
Of de gedachte, 'Mijn gezin komt op
de 1ste plaats.' Hoewel ie dol op ons was.
621
01:11:29,520 --> 01:11:34,242
Maar die context kwam niet
in hem op; 'ik doe dit voor het gezin.'
622
01:11:34,400 --> 01:11:38,803
Want hij leefde nog steeds
in een droom.
623
01:11:39,680 --> 01:11:41,682
Zijn droom.
624
01:11:45,360 --> 01:11:47,840
Robert was altijd
doorgegaan met racen...
625
01:11:48,000 --> 01:11:53,609
...en bij het begin van het
seizoen 2008 was hij 47 jaar oud.
626
01:11:53,760 --> 01:12:00,291
Het leek er nu op dat de carrières
van zijn zoons nu de prioriteit kregen.
627
01:12:03,320 --> 01:12:09,646
Het was een vreemd jaar want m'n pa
leek geen interesse meer te hebben.
628
01:12:09,800 --> 01:12:13,009
Hij leek anders te zijn.
'n Raar gevoel.
629
01:12:14,920 --> 01:12:20,563
Hij leek zich alleen om mij en Michael
te bekommeren, totdat ik tegen hem zei:
630
01:12:21,080 --> 01:12:25,244
'Ik heb liever dat jezelf weer gaat
rijden.' North West kwam er weer aan.
631
01:12:25,400 --> 01:12:28,961
Toen dat ter sprake kwam,
leek hij onder druk te staan...
632
01:12:29,120 --> 01:12:34,331
...alsof dat het allerbelangrijkste
sluitstuk was.
633
01:12:37,000 --> 01:12:43,087
Dat seizoen was anders dan andere;
het was gewoon vreemd.
634
01:12:43,240 --> 01:12:48,610
Ik heb de meeste kans in de 125cc,
hoewel 250 ook nog kan.
635
01:12:49,280 --> 01:12:54,684
Maar mijn zoon William is op die race
gebrand, en hij heeft de motor ervoor.
636
01:12:54,840 --> 01:13:00,131
Michael heeft ook een goede motor,
iets minder als die van William, maar...
637
01:13:00,280 --> 01:13:07,004
Ik hoop vooral dat er een Dunlop wint
op zaterdag en ik heb er vertrouwen in.
638
01:13:07,160 --> 01:13:09,731
Robert, heb je even?
Is alles oké?
639
01:13:10,240 --> 01:13:12,049
Gaat alles goed?
640
01:13:13,000 --> 01:13:20,168
Hij gaat van start op zijn 250cc en hij
heeft weinig tijd, dus we laten 'm gaan.
641
01:13:34,400 --> 01:13:40,328
Die avond kwamen we uit de pits,
door de tunnel en op de weg...
642
01:13:40,560 --> 01:13:47,284
...en het was altijd een heel gedrang,
mensen willen altijd vooraan staan.
643
01:13:47,440 --> 01:13:51,240
Het was bitter koud die avond...
644
01:13:52,320 --> 01:13:57,008
...mijn herinneringen komen
weer terug; we kwamen de baan op...
645
01:13:57,160 --> 01:14:01,927
...we hoorden dat Robert toch
de 250cc reed, en ik was bezorgd.
646
01:14:02,080 --> 01:14:06,005
Gezien de verwondingen aan zijn
hand, was ik bezorgd door die 250cc.
647
01:14:06,160 --> 01:14:08,288
Het verhaal deed
al snel de ronde...
648
01:14:08,440 --> 01:14:12,240
...en Robert draaide zich om
en gaf me een knipoog...
649
01:14:12,520 --> 01:14:17,003
...naar later bleek zijn laatste
glimlach en knipoog.
650
01:14:26,120 --> 01:14:33,242
Ik stond achter William, pa stond naast
William en ze waren startklaar.
651
01:14:33,400 --> 01:14:38,884
Ik was er ook klaar voor en ik weet
nog dat ik pa en William zag wegrijden.
652
01:14:41,200 --> 01:14:46,286
De rook uit de motor was
niet blauw, maar wit.
653
01:14:46,440 --> 01:14:50,604
Er kwam een gore lucht vanaf,
net als bij Williams motor.
654
01:15:01,080 --> 01:15:04,289
Dat klopt niet, weet je...
655
01:15:04,440 --> 01:15:06,966
...er klopte gewoon iets niet.
656
01:15:10,880 --> 01:15:14,362
Ik deed het vooralsnog kalm aan,
gewoon een beetje warm draaien...
657
01:15:14,600 --> 01:15:19,481
...maar pa vloog me werkelijk voorbij,
maar ik zag rook uit de motor komen.
658
01:15:21,840 --> 01:15:25,811
Ik probeerde bij hem te komen,
maar hij ging ongelofelijk hard...
659
01:15:25,960 --> 01:15:29,203
...er was iets duidelijk mis.
660
01:17:01,880 --> 01:17:08,081
Roberts motor hield er plotseling
mee op en het achterwiel blokkeerde.
661
01:17:08,240 --> 01:17:15,089
Robert werd van de motor geslingerd
met een snelheid van 240 km/u.
662
01:17:23,760 --> 01:17:28,322
Ik zag het voor me opdoemen,
brokstukken.
663
01:17:28,560 --> 01:17:31,245
Ik zag mensen rennen.
664
01:17:31,400 --> 01:17:35,769
Ik zei tegen mezelf:
'Alsjeblieft niet...'
665
01:17:41,760 --> 01:17:44,684
Ik ging naast hem zitten...
666
01:17:47,240 --> 01:17:50,642
...ik hield zijn hand vast...
667
01:17:55,920 --> 01:18:00,244
...hij had zijn helm niet meer op...
668
01:18:00,400 --> 01:18:02,687
...en ik herinner me...
669
01:18:08,000 --> 01:18:11,322
...alleen dat ik zijn hand vasthield.
670
01:18:12,520 --> 01:18:17,686
De dokter kwam bij 'm
en ik bad dat hij 't zou redden.
671
01:18:25,080 --> 01:18:29,165
Iemand zei 'Hij redt 't wel' en op
dat moment kreeg ik zo'n voorgevoel.
672
01:18:29,320 --> 01:18:33,962
'Nee, ik denk het niet.' Ik weet
niet waarom, maar het was zo raar.
673
01:18:34,720 --> 01:18:39,601
En slechts een minuutje later
kreeg ik het slechte nieuws.
674
01:18:44,440 --> 01:18:51,130
Ik ging naar het ziekenhuis
en er waren massa's mensen...
675
01:18:52,160 --> 01:18:59,282
Ik ging via de achterdeur en daar zei men:
'Sorry, we konden hem niet redden.'
676
01:18:59,440 --> 01:19:03,889
Ik dacht eerst:
'Dat is onmogelijk... nee...'
677
01:19:08,200 --> 01:19:12,603
We gingen er snel heen met
de auto en we zagen Michael.
678
01:19:12,760 --> 01:19:19,370
Ik was al vlak bij Michael, maar
andere mensen vingen hem op...
679
01:19:20,080 --> 01:19:29,171
...en hij had een fles water
in zijn handen, die hij weggooide...
680
01:19:29,320 --> 01:19:32,164
...toen wist ik het meteen.
681
01:19:34,080 --> 01:19:37,801
De medische staf had
keihard gewerkt...
682
01:19:37,960 --> 01:19:43,729
...al het mogelijke gedaan om
'm te redden, maar hij was weg.
683
01:19:43,880 --> 01:19:48,283
Hij lag daar in zijn leren pak,
en dit vergeet ik nooit meer...
684
01:19:48,440 --> 01:19:51,922
...met een grijns
en een stoppelbaardje...
685
01:19:52,080 --> 01:19:58,531
...en met slechts een paar
schaafwondjes op zijn knokkels...
686
01:19:58,680 --> 01:20:03,242
Hij had voornamelijk
interne verwondingen.
687
01:20:04,000 --> 01:20:07,527
En ik kon zien waar ze
met 'm bezig waren geweest.
688
01:20:07,680 --> 01:20:12,083
Ik hield zijn hand vast,
bij zijn geschaafde knokkels...
689
01:20:12,320 --> 01:20:16,928
...en hij voelde warm,
net als jij en ik.
690
01:20:17,320 --> 01:20:24,249
Ik verwachtte elk moment een knipoog
van 'm, zoals ie wel vaker had gedaan.
691
01:20:24,400 --> 01:20:28,291
Maar deze keer niet.
692
01:20:28,440 --> 01:20:32,968
En die dag stierf er ook
een stukje van mij.
693
01:20:42,200 --> 01:20:48,367
Het was een race ongeluk, met de
tragische gevolgen die daarbij komen...
694
01:20:48,520 --> 01:20:52,889
...waarbij je altijd zegt:
'Als dit, als dat...'
695
01:20:53,040 --> 01:20:55,691
'Had ie die 250cc
maar niet gereden...'
696
01:20:55,840 --> 01:20:59,162
Maar het gevolg was
hetzelfde als bij Joey.
697
01:20:59,320 --> 01:21:03,211
Er was een crash en bij
een wegrace zit je dan in een loterij.
698
01:21:03,360 --> 01:21:06,569
Of je crasht met 60 of met 220 km/u.
699
01:21:06,720 --> 01:21:10,930
In een wegrace is het een loterij
of je ooit weer opstaat.
700
01:21:11,080 --> 01:21:14,323
En geen van beiden stond nog op.
701
01:21:47,000 --> 01:21:52,211
Een dag na het ongeluk was Roberts
lichaam terug in het familiehuis...
702
01:21:52,360 --> 01:21:57,002
...slechts enkele kilometers verwijderd
van de plek waar hij stierf
703
01:21:59,280 --> 01:22:02,966
Het circuit waar de volgende
ochtend weer werd gereden...
704
01:22:03,120 --> 01:22:08,968
...met of zonder William
en Michael Dunlop.
705
01:22:12,160 --> 01:22:15,369
Michael had geen enkele
behoefte om te racen...
706
01:22:15,600 --> 01:22:19,650
...maar op de vrijdag was William
de grootste zorg.
707
01:22:21,440 --> 01:22:28,050
Hij sloot zich volkomen af in de garage,
waar hij aan z'n motoren sleutelde.
708
01:22:28,200 --> 01:22:31,727
Toen zijn moeder informeerde
wat hij aan 't doen was...
709
01:22:31,880 --> 01:22:35,771
...zei hij dat hij bezig was
voor de race van zaterdag.
710
01:22:41,640 --> 01:22:44,041
Ik ging met hem praten,
wat moeilijk was...
711
01:22:44,200 --> 01:22:50,401
...want deze jongen verwerkte
de emotie anders dan ik zou doen.
712
01:22:52,920 --> 01:22:55,890
Hij was niet toeschietelijk,
de jonge William.
713
01:22:56,200 --> 01:23:00,603
Ik legde mijn arm om hem
heen en kneep 'n beetje...
714
01:23:00,760 --> 01:23:05,561
...en dacht: 'Dat doet ie niet,
zo verwerkt ie het gewoon...
715
01:23:05,720 --> 01:23:10,009
...door te sleutelen aan de motor.
Hij wil niet binnen zitten.'
716
01:23:13,000 --> 01:23:16,971
Die vrijdag wilde ik bezig zijn in
de garage; ik wilde niet naar binnen...
717
01:23:17,240 --> 01:23:21,370
...met al die mensen
die ik niet wilde spreken.
718
01:23:21,600 --> 01:23:25,002
Niet dat je ze niet mag.
Maar je wilde alleen zijn.
719
01:23:25,160 --> 01:23:28,687
In de garage lieten ze me met rust.
720
01:23:28,840 --> 01:23:33,687
Een paar mensen hielpen ons, en zo
probeerde ik 't maar te verwerken.
721
01:23:39,960 --> 01:23:43,089
Er was iemand die de jongens
hielp met de motoren.
722
01:23:43,240 --> 01:23:45,846
Die zei tegen me:
'Wat denk je daarvan?'
723
01:23:46,000 --> 01:23:49,925
Ik keek naar de werkplaats
waar ze altijd sleutelden.
724
01:23:50,080 --> 01:23:58,886
En de bus stond al klaar, dat ding
waar William in reed, bij de deur.
725
01:23:59,040 --> 01:24:04,080
Die gast zegt: 'William is aan
't sleutelen, hij rijdt morgen.'
726
01:24:06,040 --> 01:24:13,322
Ach, die hele toestand...
ik wist dat 't zo zou gaan...
727
01:24:13,560 --> 01:24:16,006
...typisch iets voor de Dunlops.
728
01:24:26,000 --> 01:24:33,407
De volgende ochtend verlieten William en
Michael hun huis en gingen naar 't circuit.
729
01:24:33,720 --> 01:24:38,726
Slechts twee dagen na de dood van
hun vader, de dag vóór de uitvaart..
730
01:24:38,880 --> 01:24:41,724
...hadden ze besloten te racen.
731
01:24:41,880 --> 01:24:47,205
Maar de organisatoren waren
niet onverdeeld gelukkig
732
01:24:47,360 --> 01:24:49,328
Er vond een vergadering plaats...
733
01:24:49,560 --> 01:24:55,169
...en drie mensen waren
tegen en twee waren vóór.
734
01:24:55,800 --> 01:24:59,930
Men zei dat ik mentaal
niet geschikt was.
735
01:25:00,200 --> 01:25:04,728
Toen we weggingen,
trof het ons keihard...
736
01:25:04,880 --> 01:25:09,124
...normaal had pa dat wel
even geregeld...
737
01:25:09,680 --> 01:25:13,321
...maar nu kon ik niks doen.
Alsof je de mond werd gesnoerd.
738
01:25:15,720 --> 01:25:19,850
Ik was bang, gezien hun vaders
dood, dat ze onstabiel waren.
739
01:25:20,000 --> 01:25:24,688
Ik was bang dat er weer iets
zou gebeuren. Snap je?
740
01:25:27,000 --> 01:25:31,642
Ik heb ze toegesproken maar
ze waren vastbesloten om te racen.
741
01:25:35,640 --> 01:25:42,091
Tijdens de 1 minuut stilte, ter ere van
Robert, ging William naar zijn team...
742
01:25:42,240 --> 01:25:50,807
...vastbesloten om op de baan te komen,
als persoonlijk eerbetoon aan zijn vader.
743
01:25:54,040 --> 01:25:59,001
William kwam langs de startrij
met zijn 250, voor de warming-up...
744
01:25:59,160 --> 01:26:03,245
...en het was een gekkenhuis.
745
01:26:06,440 --> 01:26:10,923
William zou gaan racen en Michael
rende weg, naar hun onderkomen...
746
01:26:11,080 --> 01:26:15,210
...en verscheen even later,
in leer gekleed, op de motor.
747
01:26:15,560 --> 01:26:18,040
Maar ze waren afgewezen.
748
01:26:19,880 --> 01:26:26,843
Nu beide zoons toch op de baan waren
verschenen, minuten voor de start..
749
01:26:27,000 --> 01:26:31,722
...verkeerde de organisatie
in een onmogelijke situatie.
750
01:26:34,800 --> 01:26:38,282
Ik kreeg al snel een telefoontje.
751
01:26:39,280 --> 01:26:43,365
'LB, kom snel hierheen.
Ze zijn beiden gestart.'
752
01:26:46,000 --> 01:26:51,962
Ik kon niet meer nadenken. Niet alleen
William ging racen, maar Michael óók.
753
01:26:55,080 --> 01:27:01,326
Ik weet nog dat ik daar was, met al die
mensen, en dat meisje had een paraplu.
754
01:27:01,560 --> 01:27:07,010
Ik vroeg of ze me af wilde schermen
van de mensen en de camera's.
755
01:27:07,440 --> 01:27:10,649
Zo wachtte ik het begin
van de race af.
756
01:27:13,120 --> 01:27:18,251
Als ik er nu op terugkijk, had
ik 't waarschijnlijk niet gedaan.
757
01:27:18,400 --> 01:27:21,563
Maar ja, ik wist niet beter.
758
01:27:27,440 --> 01:27:30,330
De stewards zeiden:
'We moeten iets doen. '
759
01:27:30,560 --> 01:27:34,645
Ik zei: 'We kunnen niks doen,
die jongens staan er al.'
760
01:27:34,800 --> 01:27:40,250
'Je kunt Michael en William Dunlop
absoluut niet van de baan verwijderen.'
761
01:27:43,000 --> 01:27:47,767
Als ze ons hadden verwijderd,
was de dag een aanfluiting geworden.
762
01:27:47,920 --> 01:27:53,882
De mensen waren gek geworden.
Punt uit, ze hadden geen andere optie.
763
01:27:54,240 --> 01:27:57,210
Ze moesten ons laten starten.
764
01:27:58,520 --> 01:28:01,364
Maar voor William Dunlop
zou het anders lopen.
765
01:28:01,600 --> 01:28:06,970
Zijn wil om zijn vader eer te bewijzen
op de baan, liep op niks uit.
766
01:28:08,720 --> 01:28:12,202
Dankzij de grilligheid
van een machine.
767
01:28:13,720 --> 01:28:19,966
Nu lag alle verantwoordelijkheid op
de schouders van zijn broer Michael.
768
01:28:20,120 --> 01:28:26,810
Slechts 4 dagen eerder, sprak Robert
zijn hoop uit dat een Dunlop zou winnen.
769
01:28:26,960 --> 01:28:31,887
Zijn jongste zoon hield
die hoop nu in leven.
770
01:28:50,400 --> 01:28:53,404
Ik weet nog dat ik
in de auto sprong...
771
01:28:53,640 --> 01:28:56,849
...en vol gas gaf
richting North West.
772
01:28:57,000 --> 01:29:02,530
Maar als je er niet vroeg bent, is het
'n nachtmerrie om 't circuit te bereiken.
773
01:29:02,680 --> 01:29:06,890
Ik stapte bij Portstewart uit
en ben gaan rennen.
774
01:29:07,040 --> 01:29:11,602
Maar al rennende, hoorde ik het
commentaar al. De race was begonnen.
775
01:29:11,960 --> 01:29:14,770
Schitterend! Hier gaat 't
om bij de North West!
776
01:29:14,920 --> 01:29:19,960
Dunlop gaat binnendoor en McGuinness
lijkt Elkin te pakken. Fantastisch!
777
01:29:20,120 --> 01:29:22,851
Deze drie mannen zijn de top 3!
778
01:29:23,000 --> 01:29:24,889
Dunlop binnendoor? Wellicht!
779
01:29:25,040 --> 01:29:28,886
Dunlop kijkt en kijkt..
En remt hard af!
780
01:29:29,040 --> 01:29:34,331
Als ie hier goed doorkomt...
fantastische stijl van Michael Dunlop.
781
01:29:35,000 --> 01:29:37,002
Je vraagt je steeds af:
'Hoe doet die jongen dat?'
782
01:29:37,160 --> 01:29:40,004
Hij was 19 of zo, destijds.
783
01:29:44,760 --> 01:29:48,003
Opkomend binnendoor...
lukt het Michael Dunlop?
784
01:29:48,160 --> 01:29:50,242
...remmen!...
785
01:29:50,400 --> 01:29:52,880
iets zei me...
786
01:29:53,800 --> 01:29:59,364
...dat hij deze race ten koste
van alles moest winnen.
787
01:30:00,600 --> 01:30:03,843
In de buitenbaan... vlakbij
Christian Elkin... Dunlop! Kijk dan!
788
01:30:04,000 --> 01:30:08,847
Elkin gaat er weer langs, maar dit was
waanzinnig en Michael Dunlop dreigt.
789
01:30:09,360 --> 01:30:13,604
Hij zou dwars door iedereen heenrijden
die 'm de zege zou betwisten.
790
01:30:19,880 --> 01:30:22,360
Iedereen zat die dag met Michael
op de motor.
791
01:30:22,520 --> 01:30:26,889
Duizenden mensen
wilden per se dat hij zou winnen.
792
01:30:30,760 --> 01:30:36,563
Michael lag aan kop en de menigte
werd wild, en ik kwam er niet bij...
793
01:30:36,720 --> 01:30:45,606
...en ik weet nog dat de massa me echt
over het hek duwde, op het circuit.
794
01:30:46,840 --> 01:30:53,086
En op het moment dat ik bij de start en
finish kwam, ging Michael over de streep.
795
01:31:00,760 --> 01:31:07,530
Absoluut ongelofelijk! Er zullen tranen
vloeien, maar ook vreugdetranen.
796
01:31:07,680 --> 01:31:12,686
En kijk naar Michael Dunlop;
dit is wat iedereen wilde.
797
01:31:12,920 --> 01:31:18,848
Een 'last-minute' start, misschien,
maar wel volkomen begrijpelijk.
798
01:31:19,000 --> 01:31:22,971
Wat zal er nu door
die jongeman heengaan?
799
01:31:54,240 --> 01:32:02,125
Er is geen sportgebeurtenis die hiermee
vergeleken kan worden, qua emotie...
800
01:32:03,000 --> 01:32:07,403
...wat er die dag gebeurde...
801
01:32:07,640 --> 01:32:12,089
...wat er in de naam van
wegracen gebeurde die dag.
802
01:32:14,520 --> 01:32:19,367
Voor Michael en William Dunlop,
en voor velen die hen voorgingen...
803
01:32:19,600 --> 01:32:25,289
...werd de pijn van het verlies verzacht
door de extase van de overwinning.
804
01:32:27,560 --> 01:32:30,848
AI was het maar voor even.
805
01:32:49,080 --> 01:32:55,611
Dat zit in het wezen van het wegracen,
waar de tragedie onvermijdelijk is.
806
01:33:03,640 --> 01:33:07,565
Maar altijd is er de mogelijkheid...
807
01:33:08,280 --> 01:33:10,169
...de hoop...
808
01:33:10,320 --> 01:33:12,926
...op euforie.
809
01:33:59,080 --> 01:34:05,884
Dat bevestigde de Dunlop naam en
hun autoriteit in de racewereld. Die zege.
810
01:34:06,240 --> 01:34:11,280
De jongen werd een man,
binnen een half uur.
811
01:34:17,640 --> 01:34:20,450
Het was heel egoïstisch...
812
01:34:20,600 --> 01:34:25,925
...maar het was de enige manier
die ik kon verzinnen...
813
01:34:26,080 --> 01:34:29,289
...om ermee om te gaan.
814
01:34:29,440 --> 01:34:34,765
Ik was blij, maar vieren kon ik
het niet; ik wilde naar huis...
815
01:34:34,920 --> 01:34:38,003
...dat was alles.
816
01:34:45,280 --> 01:34:50,366
Wat een passend eerbetoon aan
hun vader. Hij zou trots zijn geweest.
817
01:34:50,600 --> 01:34:53,729
Hij was sowieso trots
op zijn jongens...
818
01:34:53,880 --> 01:34:57,965
...dat zou een lach op zijn
gezicht hebben getoverd.
819
01:34:58,880 --> 01:35:05,889
En uiteraard was de race
meteen voorbij voor hem.
820
01:35:06,040 --> 01:35:09,761
Hij bleef niet voor de prijsuitreiking;
Mervyn bracht ze naar huis.
821
01:35:09,920 --> 01:35:16,326
Ze hadden hun punt gemaakt, en nu
moesten ze weer rouwen om hun vader.
822
01:35:23,600 --> 01:35:30,324
De volgende dag verzamelde de familie
Dunlop zich om één van hen te begraven...
823
01:35:30,560 --> 01:35:32,767
...wederom.
824
01:35:36,200 --> 01:35:39,921
De racewereld had weer
één van zijn sterren verloren...
825
01:35:40,080 --> 01:35:44,130
...maar de familie had
weer een broer verloren...
826
01:35:44,280 --> 01:35:46,851
...weer een echtgenoot...
827
01:35:47,000 --> 01:35:49,241
...weer een vader...
828
01:35:49,600 --> 01:35:52,001
...weer een zoon.
829
01:35:53,360 --> 01:35:56,330
Wat me vooral bij zal blijven...
830
01:35:57,760 --> 01:36:01,401
...de rest van mijn leven...
831
01:36:02,760 --> 01:36:06,526
...is mijn grootmoeder.
832
01:36:09,160 --> 01:36:12,607
De blik in haar ogen.
833
01:36:16,920 --> 01:36:19,924
Die vergeet ik nooit meer.
834
01:36:23,640 --> 01:36:28,202
Zoveel medelijden voor iemand
had ik nog nooit gehad.
835
01:36:32,080 --> 01:36:36,847
Toen Joey stierf, toen was
je leven eigenlijk voorbij.
836
01:36:37,000 --> 01:36:42,291
Er was altijd iets dat er
niet meer was.
837
01:36:42,760 --> 01:36:49,848
Maar toen Robert stierf,
had je helemaal geen leven meer.
838
01:36:50,320 --> 01:36:55,008
Ik moet er niet aan denken dat
William en Michael iets overkomt.
839
01:36:58,000 --> 01:37:02,210
Maar ik denk dat ze
toch niet stoppen...
840
01:37:02,360 --> 01:37:07,287
Zoals ik al zei,
vroeger was het leven goed...
841
01:37:07,520 --> 01:37:12,367
...maar toen hield je leven
eigenlijk op.
842
01:37:12,960 --> 01:37:16,885
Het zal nooit meer hetzelfde zijn.
843
01:37:19,280 --> 01:37:22,966
Ik heb geen slechte gedachten
bij het gebeuren.
844
01:37:23,120 --> 01:37:28,763
Hij had een fantastische carrière en
anderen mogen het dan droevig vinden...
845
01:37:28,920 --> 01:37:32,083
...maar wij zijn erg trots
op zijn prestaties.
846
01:37:32,240 --> 01:37:39,283
Iedereen praat over de goeie, ouwe
tijd, maar hij maakte er deel van uit.
847
01:37:39,600 --> 01:37:46,927
En als wij racen, krijgen we alleen
al respect omdat we Roberts zonen zijn.
848
01:37:47,080 --> 01:37:51,369
Dan weet je dat je deel
uitmaakt van iets groots.
849
01:39:01,160 --> 01:39:05,563
Joey en Robert Dunlop liggen naast elkaar
begraven in Ballymoney, Noord-Ierland
850
01:39:05,720 --> 01:39:10,362
Sinds 2008 rijden William en Michael Dunlop
nog steeds wedstrijden
851
01:39:10,520 --> 01:39:15,242
Ze behoren tot de beste wegracers ter wereld.
852
01:39:48,880 --> 01:39:52,646
Vertaling:
FRED & ERIC KARREMAN - NN179374
Can't find what you're looking for?
Get subtitles in any language from opensubtitles.com, and translate them here.
Afrikaans
Akan
Albanian
Amharic
Arabic
Armenian
Azerbaijani
Basque
Belarusian
Bemba
Bengali
Bihari
Bosnian
Breton
Bulgarian
Cambodian
Catalan
Cebuano
Cherokee
Chichewa
Chinese (Simplified)
Corsican
Czech
Danish
Esperanto
Estonian
Faroese
Finnish
Frisian
Galician
Georgian
German
Greek
Guarani
Haitian Creole
Hausa
Hawaiian
Hebrew
Hmong
Hungarian
Icelandic
Indonesian
Irish
Italian
Japanese
Kazakh
Kinyarwanda
Kirundi
Kongo
Korean
Krio (Sierra Leone)
Kurdish
Kyrgyz
Laothian
Latin
Latvian
Lithuanian
Luganda
Luo
Luxembourgish
Macedonian
Malagasy
Malay
Maltese
Maori
Mauritian Creole
Moldavian
Mongolian
Myanmar (Burmese)
Montenegrin
Nepali
Norwegian
Pashto
Persian
Polish
Portuguese (Brazil)
Quechua
Romansh
Russian
Samoan
Scots Gaelic
Serbo-Croatian
Sesotho
Setswana
Seychellois Creole
Shona
Sindhi
Sinhalese
Slovak
Slovenian
Somali
Spanish (Latin American)
Swedish
Tajik
Thai
Tigrinya
Tonga
Turkish
Turkmen
Ukrainian
Uzbek
Vietnamese
Welsh
Wolof