Would you like to inspect the original subtitles? These are the user uploaded subtitles that are being translated:
1
00:00:20,437 --> 00:00:24,816
Veel mensen zeggen
dat Vietnam de televisie-oorlog was.
2
00:00:27,444 --> 00:00:30,697
Geen andere oorlog was
in zoveel detail vertoond.
3
00:00:30,822 --> 00:00:33,575
Ik verlies te veel mannen.
Als we hier veel langer blijven...
4
00:00:33,700 --> 00:00:37,763
blijft er weinig van dit peloton over,
laat staan de compagnie.
5
00:00:38,913 --> 00:00:44,044
Jack Laurence was tv-correspondent
en we werkten samen.
6
00:00:44,669 --> 00:00:49,090
We besloten dat de oorlog
voor zichzelf kon spreken...
7
00:00:49,215 --> 00:00:53,090
als de mensen die erin vochten
voor zichzelf konden spreken.
8
00:00:53,595 --> 00:00:56,514
Dus richtten we ons
op de kinderen in het veld.
9
00:00:56,639 --> 00:00:59,517
Ik kan niet zeggen dat ik doodsbang ben,
maar wel bang.
10
00:00:59,642 --> 00:01:02,270
Na een tijdje weet je wat er gaat komen...
11
00:01:02,395 --> 00:01:06,958
en je kunt er niets aan doen.
Je kijkt naar God. Meer kun je niet doen.
12
00:01:07,400 --> 00:01:10,362
En wat zij deden, was bevelen opvolgen.
13
00:01:10,487 --> 00:01:12,697
Ze begrepen de bevelen niet...
14
00:01:12,822 --> 00:01:17,077
maar ze begrepen wel
dat ze door een eed gebonden waren...
15
00:01:17,202 --> 00:01:20,202
om die bevelen uit te voeren,
en dat deden ze.
16
00:01:20,580 --> 00:01:22,082
De geweren lopen vast.
17
00:01:22,207 --> 00:01:27,337
De modder vertraagt alles
en de artillerie komt overal bij.
18
00:01:27,837 --> 00:01:31,007
Het is soms gewoon
vrij zinloos en frustrerend.
19
00:01:31,716 --> 00:01:34,216
Ze waren kinderen en wij waren kinderen.
20
00:01:37,514 --> 00:01:40,058
We voelden een verwantschap met ze.
21
00:01:41,893 --> 00:01:46,523
We hoorden over wat kinderen
die op hun bunker gingen zitten...
22
00:01:46,648 --> 00:01:52,195
en 'Where Have All the Flowers Gone'
zongen, dus gingen we daar verslag doen.
23
00:01:52,821 --> 00:01:55,740
Zelfs op de basis
gaat het leven door in Khe Sanh.
24
00:01:55,865 --> 00:01:59,911
Jonge meisjes hebben ze geplukt,
stuk voor stuk
25
00:02:00,036 --> 00:02:03,581
wanneer zullen ze het ooit leren?
26
00:02:03,706 --> 00:02:07,752
Wanneer zullen ze het ooit leren?
27
00:02:10,505 --> 00:02:14,443
Ik merkte dat jullie zingen:
'Wanneer zullen ze het ooit leren?'
28
00:02:15,552 --> 00:02:18,927
Dit is waarschijnlijk
het populairste lied op de basis.
29
00:02:19,556 --> 00:02:21,516
Is er een speciale betekenis...
30
00:02:21,641 --> 00:02:25,186
of is het gewoon een goed lied
voor soldaten met heimwee?
31
00:02:25,311 --> 00:02:28,857
Mariniers met heimwee, sorry.
- Het is een beetje van allebei.
32
00:02:28,982 --> 00:02:32,444
Ik bedoel, het voelt logisch,
in ieder geval voor ons...
33
00:02:32,569 --> 00:02:34,904
dat men moet snappen wat hier gebeurt...
34
00:02:35,029 --> 00:02:39,075
en dat al die protesten thuis
ons een beetje dwarszitten.
35
00:02:39,200 --> 00:02:43,913
Je zou denken dat ze na een tijdje
meer zouden snappen over oorlog en zo.
36
00:02:46,875 --> 00:02:49,063
We leren nooit van de geschiedenis.
37
00:02:50,378 --> 00:02:52,338
De geschiedenis herhaalt zich.
38
00:02:52,463 --> 00:02:55,967
Als je Afghanistan en Irak ziet...
39
00:02:57,135 --> 00:03:01,306
Dat zijn dezelfde scènes
die ik in Vietnam fotografeerde.
40
00:03:01,431 --> 00:03:04,225
Deze keer gemaakt
door een andere fotograaf.
41
00:03:17,572 --> 00:03:22,010
Als journalisten wilden we laten zien
wat deze oorlog met kinderen deed.
42
00:03:22,619 --> 00:03:25,789
We gaven niet
om de generaals of de commandanten.
43
00:03:25,914 --> 00:03:28,124
We gaven niet om de politici.
44
00:03:28,750 --> 00:03:31,419
We wilden alleen laten zien wat het deed...
45
00:03:31,544 --> 00:03:35,757
met de mensen
naast wie we stonden of hurkten.
46
00:04:14,671 --> 00:04:18,591
Wat voor president denkt u zelf
te worden voor Zuid-Vietnam?
47
00:04:18,716 --> 00:04:21,886
Het belangrijkste voor mij,
als ik word gekozen...
48
00:04:22,679 --> 00:04:25,181
en vast voor alle toekomstige leiders...
49
00:04:25,306 --> 00:04:26,391
PRESIDENTSKANDIDAAT
50
00:04:26,516 --> 00:04:32,564
is het organiseren
van een sterker politiek leven in Vietnam.
51
00:04:32,689 --> 00:04:36,109
Want als we
geen sterker politiek leven hebben...
52
00:04:36,234 --> 00:04:38,778
winnen we de oorlog niet
van de communisten.
53
00:04:38,903 --> 00:04:42,532
3 SEPTEMBER 1967
54
00:04:42,657 --> 00:04:44,367
In september '67...
55
00:04:44,492 --> 00:04:49,680
waren er verkiezingen voor het president-
en vicepresidentschap van Zuid-Vietnam.
56
00:04:50,665 --> 00:04:54,127
Ondanks de veelbesproken dreiging
van Vietcong-terreur...
57
00:04:54,252 --> 00:04:59,507
kwam 83 procent van de kiezers
vandaag hun stem uitbrengen.
58
00:05:02,093 --> 00:05:03,887
Thiệu wint het presidentschap...
59
00:05:04,012 --> 00:05:07,075
en voormalig premier Kỳ
het vicepresidentschap.
60
00:05:08,016 --> 00:05:09,601
President Nguyễn Văn Thiệu...
61
00:05:09,726 --> 00:05:15,231
kwam uit een doorsnee gezin
uit zuidelijk centraal Vietnam.
62
00:05:17,483 --> 00:05:22,155
Hij ging bij het Vietnamese leger
toen dat onder Frans leiderschap viel.
63
00:05:23,656 --> 00:05:25,199
Thiệu, anders.
64
00:05:26,409 --> 00:05:29,370
Die vent was anders.
65
00:05:29,996 --> 00:05:32,684
Hij was soldaat.
Arm, zoals andere soldaten.
66
00:05:33,791 --> 00:05:36,916
Hij kwam van onderop
en werd uiteindelijk generaal.
67
00:05:38,504 --> 00:05:41,192
Thiệu was de slimste generaal
in het zuiden.
68
00:05:41,716 --> 00:05:43,116
De slimste.
69
00:05:47,430 --> 00:05:50,933
Hij was ook politiek scherpzinnig.
70
00:05:51,976 --> 00:05:58,483
Hij wist orde te scheppen in het land
na vier jaar chaos.
71
00:05:58,608 --> 00:06:00,546
Na de coup tegen Ngô Đình Diệm.
72
00:06:01,194 --> 00:06:05,949
En hij zag ook toe op de oprichting
van een nieuwe republiek...
73
00:06:06,074 --> 00:06:10,703
met de meest democratische grondwet
die Vietnam ooit had gehad.
74
00:06:12,747 --> 00:06:16,584
Toen meneer Thiệu president werd,
werd ik z'n stafchef.
75
00:06:17,460 --> 00:06:21,965
Ik richtte me op hoe we de hulp
van de Amerikanen konden benutten...
76
00:06:22,090 --> 00:06:24,008
maar de Amerikanen ook konden zeggen:
77
00:06:24,133 --> 00:06:28,388
'Laten we een gedeelde strategie
en de uitvoering ervan afspreken.'
78
00:06:29,263 --> 00:06:32,141
Maar tegen die tijd
kwam de politiek erbij kijken.
79
00:06:32,266 --> 00:06:35,270
STEM VAN LYNDON B. JOHNSON
80
00:06:35,395 --> 00:06:38,398
De meeste mensen denken
dat ik niet zo goed ben in evalueren...
81
00:06:38,523 --> 00:06:43,319
maar de meeste mensen denken,
Westmoreland en Bunker en zo...
82
00:06:45,196 --> 00:06:48,241
Zij denken dat Thiệu
beter zal zijn dan Kỳ.
83
00:06:50,159 --> 00:06:53,079
En ik lijd onder vreselijke aanvallen.
84
00:06:54,455 --> 00:06:57,458
Onze eigen mensen zeggen
dat we uit de oorlog moeten komen...
85
00:06:57,583 --> 00:07:01,129
en dat ze onbetrouwbaar zijn
en de generaals het overnemen...
86
00:07:01,254 --> 00:07:05,758
en dat is nogal een probleem voor me
in m'n eigen groep.
87
00:07:06,676 --> 00:07:10,888
Johnson besefte dat het land
zich tegen de oorlog keerde.
88
00:07:11,013 --> 00:07:13,141
STEUN VOOR OORLOG NEEMT AF
89
00:07:13,266 --> 00:07:16,978
Z'n algemene goedkeuring
en over z'n aanpak van de oorlog...
90
00:07:17,103 --> 00:07:19,939
was in de 30 procent tegen eind 1967.
91
00:07:20,064 --> 00:07:21,464
33 PROCENT
92
00:07:21,774 --> 00:07:24,986
Dus Johnson probeerde
met een betere boodschap te komen.
93
00:07:25,111 --> 00:07:30,283
Hij deed dat door William Westmoreland
naar huis te halen om mensen te zeggen...
94
00:07:30,408 --> 00:07:34,965
dat de oorlog echt veel beter ging
dan je was voorgespiegeld.
95
00:07:35,091 --> 00:07:36,289
21 NOVEMBER 1967.
96
00:07:36,414 --> 00:07:41,294
De vijand heeft geen enkele belangrijke
overwinning behaald in het zuiden...
97
00:07:41,419 --> 00:07:42,920
BEVELHEBBER TROEPEN VS IN VIETNAM
98
00:07:43,045 --> 00:07:45,590
in de afgelopen anderhalf jaar.
99
00:07:45,715 --> 00:07:48,885
Johnson kreeg een boost
door die vooruitgangscampagne...
100
00:07:49,010 --> 00:07:54,015
dus hij begon aan 1968 met het idee
dat hij dit misschien kon omkeren.
101
00:07:55,850 --> 00:07:57,852
En toen kwam het Tet-offensief.
102
00:08:03,232 --> 00:08:05,318
HOOFDSTUK DRIE
LIFE IS CHEAP
103
00:08:07,987 --> 00:08:09,405
JANUARI 1968
104
00:08:12,408 --> 00:08:13,534
VIERING NIEUW MAANJAAR
105
00:08:13,659 --> 00:08:15,536
De Tết-maanfeestdag.
106
00:08:15,661 --> 00:08:19,874
Voor Aziaten is het
kerst en nieuwjaar en 4 juli...
107
00:08:19,999 --> 00:08:23,503
in één,
met een vleugje Memorial Day erbij.
108
00:08:24,712 --> 00:08:30,093
Alle partijen hielden een wapenstilstand
zodat mensen Tết konden vieren.
109
00:08:30,218 --> 00:08:34,389
KOLONEL PHẠM BÁ HOA
ARVN/ZUID-VIETNAMEES LEGER
110
00:08:34,514 --> 00:08:38,267
De helft van het leger
kreeg verlof om Tết thuis te vieren.
111
00:08:41,938 --> 00:08:44,148
De Amerikanen en de Zuid-Vietnamezen...
112
00:08:44,273 --> 00:08:49,086
geloofden dat de communistische troepen
het Tết-bestand zouden respecteren.
113
00:08:49,570 --> 00:08:51,072
Maar dat deden ze niet.
114
00:08:54,116 --> 00:08:58,955
NATIONAAL BEVRIJDINGSFRONT - 'VIETCONG'
115
00:08:59,080 --> 00:09:02,959
Op dat moment
was ik erg goed thuis in die missie...
116
00:09:03,501 --> 00:09:07,338
omdat ik liaison
voor de plaatsvervangend commandant was.
117
00:09:09,090 --> 00:09:11,590
Het doelwit waren acht punten in Saigon.
118
00:09:12,969 --> 00:09:17,348
De aanval op de Amerikaanse ambassade
werd in de laatste dagen goedgekeurd...
119
00:09:17,473 --> 00:09:22,061
dus het negende doelwit
was de Amerikaanse ambassade.
120
00:09:22,186 --> 00:09:26,232
AMERIKAANSE AMBASSADE
121
00:09:26,357 --> 00:09:27,942
NATIONAAL BEVRIJDINGSFRONT
122
00:09:28,067 --> 00:09:32,488
Alle toegangswegen naar Saigon
hadden veel controleposten.
123
00:09:32,613 --> 00:09:36,238
Om de mensen die kwamen en gingen
nauwgezet te controleren.
124
00:09:37,785 --> 00:09:40,973
Wie de stad in wilde,
had identiteitspapieren nodig.
125
00:09:42,915 --> 00:09:45,126
Binnen korte tijd...
126
00:09:45,251 --> 00:09:50,798
waren er honderden
valse identiteitskaarten te maken.
127
00:09:51,716 --> 00:09:56,220
Er zouden
grote gebeurtenissen plaatsvinden.
128
00:09:58,014 --> 00:10:00,202
Ik moest van iedereen foto's maken.
129
00:10:03,185 --> 00:10:04,937
Ik had een voorgevoel...
130
00:10:05,062 --> 00:10:09,687
dat deze ontmoeting met deze persoon
waarschijnlijk de laatste zou zijn.
131
00:10:16,407 --> 00:10:20,244
Op 30 januari was het
een drukte van belang in Saigon.
132
00:10:21,078 --> 00:10:23,539
Er ontploften voetzoekers...
133
00:10:23,664 --> 00:10:28,377
en er was gewoon veel lawaai
en het verkeer was overal.
134
00:10:29,629 --> 00:10:31,881
Rond 3.30 uur 's ochtends...
135
00:10:32,006 --> 00:10:37,678
hoorde ik het geratel van mitrailleurs
en het lawaai van explosies.
136
00:10:44,435 --> 00:10:49,774
De telefoon ging
en het was Ed White van de nachtredactie.
137
00:10:49,899 --> 00:10:51,692
Hij zei: 'Peter, kom hier.
138
00:10:51,817 --> 00:10:55,905
De VC vallen de stad aan.
Ze nemen hem 'onder vuur.'
139
00:10:58,157 --> 00:11:00,326
We hoorden het geluid als...
140
00:11:01,577 --> 00:11:04,664
Weet je? Dat betekent
dat het al over je huis heen is.
141
00:11:04,789 --> 00:11:06,374
En we hoorden 'boem'.
142
00:11:07,792 --> 00:11:11,462
Overal in de stad. Iedereen was zo bang.
143
00:11:16,217 --> 00:11:21,305
Ik was verrast. Iedereen was verrast.
We verwachtten dat ze iets zouden doen.
144
00:11:23,349 --> 00:11:26,894
Maar we hadden niet
zo'n grote operatie verwacht.
145
00:11:27,019 --> 00:11:29,980
Dat ze tot zo ver wisten door te dringen.
146
00:11:30,564 --> 00:11:34,402
Ze hadden spionnen.
Ze hadden de Vietcong gereed voor actie.
147
00:11:36,779 --> 00:11:41,492
Het Tet-offensief van 1968 was gericht
op het aanvallen van stadscentra...
148
00:11:41,617 --> 00:11:44,370
en specifiek
Zuid-Vietnamese regeringscentra.
149
00:11:44,495 --> 00:11:50,876
84.000 Noord-Vietnamese en NBF-troepen
vielen vijf van de zes grote steden aan.
150
00:11:51,001 --> 00:11:54,463
De belangrijke districtshoofdsteden
en provinciehoofdsteden.
151
00:11:54,588 --> 00:11:57,174
Opeens verschenen ze gewoon
in groten getale...
152
00:11:57,299 --> 00:12:02,555
en vielen ze prominente steden aan
en ook de Amerikaanse ambassade in Saigon.
153
00:12:04,140 --> 00:12:06,267
AMERIKAANSE AMBASSADE
154
00:12:06,392 --> 00:12:09,687
Voor de aanval
op de ambassade verzamelden we 15 mensen.
155
00:12:09,812 --> 00:12:14,817
Zeventien, met een mannelijke chauffeur
en een vrouwelijke liaison meegeteld.
156
00:12:15,443 --> 00:12:21,198
Als de vrouwelijke gids er niet was,
hoe hadden ze de ambassade dan gevonden?
157
00:12:25,077 --> 00:12:29,140
Zo'n 15 Vietcong-commando's
waren op het terrein van de ambassade.
158
00:12:30,332 --> 00:12:34,211
Ze waren naar binnen gesneld
onder een mortier- en raketaanval...
159
00:12:34,336 --> 00:12:39,274
die minstens twee treffers scoorde
op het nieuwe gebouw van 3 miljoen dollar.
160
00:12:41,635 --> 00:12:44,346
Ik begon naar de ambassade te lopen.
161
00:12:48,934 --> 00:12:54,315
Ik zag in de verte de lichamen
van drie mensen van de Amerikaanse MP.
162
00:12:54,815 --> 00:12:57,485
Er lag een dode Amerikaanse marinier.
163
00:12:57,610 --> 00:13:00,613
Er was veel schade en een paar gewonden.
164
00:13:03,783 --> 00:13:07,369
Ik nam een oproep aan
van George Jacobson...
165
00:13:07,912 --> 00:13:12,416
die in een houten villa
op het terrein van de ambassade woonde.
166
00:13:13,209 --> 00:13:15,378
Ik zag geen VC in het gebouw...
167
00:13:15,503 --> 00:13:19,173
maar ik wist
dat er minstens één VC in m'n huis was.
168
00:13:22,885 --> 00:13:26,097
Ze zetten traangas in
op de lagere verdiepingen...
169
00:13:26,222 --> 00:13:31,644
wat natuurlijk degene die beneden was
naar boven zou drijven, waar ik was.
170
00:13:32,228 --> 00:13:36,190
Ze hadden me een pistool toegeworpen,
tien minuten voor dit gebeurde.
171
00:13:36,315 --> 00:13:40,152
En met al het geluk
dat ik al m'n hele leven heb...
172
00:13:41,111 --> 00:13:44,699
raakte ik hem voor hij mij raakte. Sorry.
- En wat had hij?
173
00:13:44,824 --> 00:13:46,574
Een M16.
- En u raakte hem.
174
00:13:47,326 --> 00:13:49,787
Geen van de indringers
kon het navertellen.
175
00:13:49,912 --> 00:13:52,790
Tegen acht uur,
vijf uur nadat ze inbraken...
176
00:13:52,915 --> 00:13:54,915
waren ze bijna allemaal dood.
177
00:13:55,584 --> 00:13:59,004
Generaal Westmoreland kwam aan
op de ambassade...
178
00:13:59,672 --> 00:14:04,718
en terwijl hij door het bloedbad,
de lijken van de VC en de ravage liep...
179
00:14:05,344 --> 00:14:09,515
zei hij:
'Dit was een grote overwinning voor ons.'
180
00:14:10,933 --> 00:14:14,895
De vijand stelde zich bloot
dankzij deze strategie...
181
00:14:15,771 --> 00:14:17,815
en heeft grote verliezen geleden.
182
00:14:17,940 --> 00:14:20,693
En ik dacht op dat moment: huh?
183
00:14:21,360 --> 00:14:25,740
Bijna alle 40 provinciehoofdsteden
waren aangevallen door de Vietcong...
184
00:14:25,865 --> 00:14:27,950
en Noord-Vietnamese troepen.
185
00:14:30,119 --> 00:14:31,579
Het was een echte ramp...
186
00:14:31,704 --> 00:14:36,083
vooral nadat Johnson en z'n team
tegen het land hadden gezegd...
187
00:14:36,208 --> 00:14:39,083
dat er licht
aan het eind van de tunnel was.
188
00:14:42,214 --> 00:14:46,093
STEM VAN ROBERT MCNAMARA
189
00:14:46,218 --> 00:14:49,555
Ik denk niet
dat het een laatste wanhoopsdaad is.
190
00:14:49,680 --> 00:14:53,559
Ik denk wel dat het
een maximale poging vertegenwoordigt.
191
00:14:53,684 --> 00:14:57,059
In de zin dat ze er
al hun middelen in hebben gestoken.
192
00:14:57,479 --> 00:15:00,024
Het was grotendeels propaganda...
193
00:15:00,149 --> 00:15:03,235
en een publiciteitsactie
en ik denk dat ze daar iets mee winnen.
194
00:15:03,360 --> 00:15:09,325
Ik stel me voor dat onze mensen vanochtend
zullen denken dat ze veel sterker zijn...
195
00:15:09,450 --> 00:15:14,246
dan ze voorheen van ze hadden verwacht.
En in die zin winnen ze iets.
196
00:15:16,916 --> 00:15:19,084
Hoelang vecht je al in Saigon?
197
00:15:19,209 --> 00:15:23,522
Het brak zo'n zes, zeven dagen geleden uit
en ik vecht hier sindsdien.
198
00:15:23,839 --> 00:15:25,508
Vocht je ook in het veld?
- Ja.
199
00:15:25,633 --> 00:15:26,634
Wat heb je liever?
200
00:15:26,759 --> 00:15:28,219
Het veld.
- Waarom?
201
00:15:28,344 --> 00:15:30,262
Je kunt ze hier niet vinden.
202
00:15:31,597 --> 00:15:36,644
De Tet-aanvallen duurden tot maart 1968.
203
00:15:36,769 --> 00:15:43,359
Dit was de eerste keer dat het noorden
terrein van het zuiden had ingenomen...
204
00:15:43,484 --> 00:15:44,884
en vasthield.
205
00:15:45,194 --> 00:15:46,987
Grote steden zoals Huế.
206
00:15:52,451 --> 00:15:56,831
Als Huế, de historische keizerstad
van Zuid-Vietnam, viel...
207
00:15:56,956 --> 00:16:00,960
zou dat het moreel verpletteren
en kon die hele regio vallen.
208
00:16:04,338 --> 00:16:09,463
De 324e divisie van het Noord-Vietnamese
leger heeft Huế innemen als taak gekregen.
209
00:16:13,263 --> 00:16:17,263
De citadel zelf werd veroverd
door een Noord-Vietnamees bataljon.
210
00:16:19,853 --> 00:16:21,438
Aan één kant van de rivier...
211
00:16:21,563 --> 00:16:27,069
was de citadel
die was omsingeld door Noord-Vietnamezen.
212
00:16:27,194 --> 00:16:28,779
Zware gevechten daar.
213
00:16:29,446 --> 00:16:32,950
En aan de andere kant
van de rivier was een pakhuis...
214
00:16:33,075 --> 00:16:37,200
waar de Amerikaanse aanwezigheid
aan die kant van de rivier was.
215
00:16:38,080 --> 00:16:42,918
Hun missie was het heroveren van de stad.
216
00:16:48,674 --> 00:16:50,217
Het was vrij erg.
217
00:16:50,342 --> 00:16:54,304
Er waren rond de 10.000 Noord-Vietnamezen.
218
00:16:55,180 --> 00:16:59,977
En het ging om mariniers
die erheen gingen zonder dat ze wisten...
219
00:17:00,102 --> 00:17:02,938
tegen wat voor macht
ze het gingen opnemen.
220
00:17:03,814 --> 00:17:05,439
Ze werden dus stukgebeten.
221
00:17:09,820 --> 00:17:12,197
Ik was eigenlijk een vervanger...
222
00:17:12,322 --> 00:17:16,410
voor zoveel van de mariniers
die waren gesneuveld.
223
00:17:19,705 --> 00:17:24,001
Kolonel Cheatham, wat is het doel?
Wat gaan uw mannen doen?
224
00:17:24,835 --> 00:17:30,090
Ik heb hier twee compagnieën die zo
de volgende twee blokken gaan schoonvegen.
225
00:17:30,215 --> 00:17:31,967
Wat voor gevechten worden het?
226
00:17:32,092 --> 00:17:34,780
Het is van huis tot huis
en kamer tot kamer.
227
00:17:35,262 --> 00:17:38,512
Alles uitkammen, min of meer?
- Dat is het precies.
228
00:17:40,059 --> 00:17:43,228
Ze moesten al vechten
om de straat over te komen.
229
00:17:45,397 --> 00:17:47,858
Terwijl de mariniers
van gebouw tot gebouw oprukken...
230
00:17:47,983 --> 00:17:52,821
trekken de Noord-Vietnamezen zich terug,
maar ze geven niets zonder gevecht op.
231
00:17:52,946 --> 00:17:55,365
Dit ging gewoon dag na dag door.
232
00:17:56,075 --> 00:17:58,369
Het is al het hele weekend zo in Huế.
233
00:17:58,494 --> 00:18:01,494
Het ene akelige kleine vuurgevecht
na het andere.
234
00:18:01,997 --> 00:18:03,935
De kogels vliegen over je heen.
235
00:18:11,840 --> 00:18:14,028
Waar denk je aan op zulke momenten?
236
00:18:14,760 --> 00:18:16,160
Nou, laag blijven.
237
00:18:17,638 --> 00:18:19,932
De kogels vliegen hier te snel over.
238
00:18:24,228 --> 00:18:25,771
Ik was pelotonsadjutant.
239
00:18:26,355 --> 00:18:28,482
Mijn eenheid moest Huế verdedigen.
240
00:18:30,234 --> 00:18:33,984
Ik herinner me dat ik de gewonden
niet afgevoerd kon krijgen.
241
00:18:34,488 --> 00:18:36,740
Toen zag ik voor het eerst...
242
00:18:36,865 --> 00:18:41,120
dat m'n medesoldaten
gewond raakten of sneuvelden in de strijd.
243
00:18:42,746 --> 00:18:45,416
En als je een kleine eenheid leidt...
244
00:18:45,541 --> 00:18:48,252
raakt een deel van jou ook gewond...
245
00:18:48,377 --> 00:18:50,190
en een deel van je sterft.
246
00:18:51,505 --> 00:18:55,008
Omdat je nu hecht bent met deze mannen.
247
00:19:00,305 --> 00:19:04,309
Veel huizen werden
blok na blok betreden en doorzocht.
248
00:19:04,434 --> 00:19:08,021
Waar de communisten kwamen,
vluchtte het volk.
249
00:19:14,236 --> 00:19:17,114
Burgers waren ontvoerd
door de communisten.
250
00:19:17,239 --> 00:19:19,783
Toen de communisten Huế binnengingen...
251
00:19:19,908 --> 00:19:23,537
kwamen ze hun huizen binnen
en haalden ze ze weg.
252
00:19:23,662 --> 00:19:26,123
Er is sindsdien niets meer van ze gehoord.
253
00:19:26,248 --> 00:19:32,296
2 MAART 1968
SLAG OM HUẾ EINDIGT NA 32 DAGEN
254
00:19:32,796 --> 00:19:36,008
Dankzij de sterke steun van de VS...
255
00:19:36,133 --> 00:19:39,344
was Huế in staat
om de communisten te verdrijven.
256
00:19:41,138 --> 00:19:46,393
Huế heeft het meest geleden
tijdens het Tet-offensief.
257
00:19:49,730 --> 00:19:54,318
De gevechten in Huế waren het gruwelijkst.
258
00:19:55,027 --> 00:20:00,324
Het was
een heel afschuwelijke, akelige strijd.
259
00:20:04,036 --> 00:20:06,036
Maar vanuit m'n eigen positie...
260
00:20:06,371 --> 00:20:11,434
was het de eerste keer dat ik dacht:
God, we kunnen deze oorlog echt verliezen.
261
00:20:12,753 --> 00:20:14,421
Het was helemaal nieuw.
262
00:20:14,546 --> 00:20:19,176
En je manier van denken
over de oorlog wordt helemaal nieuw.
263
00:20:26,099 --> 00:20:28,268
Klaar? We willen hier wegwezen.
264
00:20:29,186 --> 00:20:33,398
Toen de communisten zich
moesten terugtrekken uit de stad...
265
00:20:33,523 --> 00:20:37,444
doodden communistische troepen
ter plaatse alle getuigen...
266
00:20:37,569 --> 00:20:40,239
naast daadwerkelijke krijgsgevangenen.
267
00:20:43,116 --> 00:20:46,578
Ze doodden die mensen
terwijl ze op weg de stad uit waren...
268
00:20:46,703 --> 00:20:49,206
en niemand kon weten waar ze waren.
269
00:20:51,208 --> 00:20:56,421
Tot er een jaar later
drie massagraven werden ontdekt in Huế.
270
00:20:59,758 --> 00:21:03,428
Ik begeleidde de beambten
om het graf op te graven.
271
00:21:06,848 --> 00:21:10,536
Dat was het afschuwelijkste tafereel
dat ik ooit heb gezien.
272
00:21:11,144 --> 00:21:14,314
Er waren bijna 1300 lichamen.
273
00:21:19,653 --> 00:21:25,742
Veel van hen waren soldaten en officieren
en politieke leiders van de provincie.
274
00:21:28,245 --> 00:21:32,332
Maar ze hadden ook veel mensen gedood
die ze anticommunistisch achtten...
275
00:21:32,457 --> 00:21:34,582
ook al waren het gewone mensen.
276
00:21:35,752 --> 00:21:38,130
Zelfs na een jaar in het graf...
277
00:21:38,255 --> 00:21:44,011
kon ik zien dat sommige lichamen
in schooluniform waren...
278
00:21:44,761 --> 00:21:47,848
met hun armen op hun rug gebonden.
279
00:21:49,766 --> 00:21:53,520
Die mensen beweerden
dat ze het zuiden kwamen bevrijden.
280
00:21:54,271 --> 00:21:56,690
Waarom moesten ze die mensen doden?
281
00:21:59,026 --> 00:22:00,485
De communisten beweerden...
282
00:22:00,610 --> 00:22:04,673
dat ze waren gedood door Amerikaanse
en Zuid-Vietnamese bommen.
283
00:22:05,198 --> 00:22:08,660
Maar de mensen
met hun handen op de rug gebonden...
284
00:22:08,785 --> 00:22:11,079
Dat waren geen Amerikaanse bommen.
285
00:22:12,372 --> 00:22:15,626
We weten nog steeds niet
hoeveel mensen de communisten doodden...
286
00:22:15,751 --> 00:22:18,420
toen ze weggingen
uit de keizerstad Huế...
287
00:22:18,545 --> 00:22:23,175
maar er werden tussen de 2800 en 6000
Zuid-Vietnamese burgers gedood.
288
00:22:25,552 --> 00:22:27,846
Dat is een van de wreedste voorbeelden...
289
00:22:27,971 --> 00:22:30,971
van de Vietnamese burgeroorlog
die plaatsvond.
290
00:22:48,200 --> 00:22:52,913
Het Tet-offensief was een groots
en belangrijk keerpunt in de oorlog.
291
00:22:55,040 --> 00:22:58,794
In zekere zin een grote nederlaag
voor de communisten.
292
00:23:01,546 --> 00:23:03,359
Het was een zelfmoordaanslag.
293
00:23:05,092 --> 00:23:08,428
Meer dan 40.000 communistische troepen...
294
00:23:09,846 --> 00:23:12,784
Uiteindelijk ongeveer
een derde van hun leger...
295
00:23:13,433 --> 00:23:16,269
Ze gaven zich bloot en werden vernietigd.
296
00:23:20,982 --> 00:23:24,778
President Nguyễn Văn Thiệu
hield toezicht op militaire operaties...
297
00:23:24,903 --> 00:23:27,153
als reactie op het Tet-offensief.
298
00:23:28,198 --> 00:23:31,451
Het Zuid-Vietnamese leger vocht dapper...
299
00:23:31,576 --> 00:23:36,790
en herwon het terrein dat was verloren
aan de communistische grondtroepen.
300
00:23:38,208 --> 00:23:42,087
Het Tet-offensief hielp Zuid-Vietnamezen
om zich achter de regering te scharen...
301
00:23:42,212 --> 00:23:46,842
en we konden daarna
een piek in de rekrutering zien...
302
00:23:46,967 --> 00:23:50,030
door mensen
die vrijwillig dienst wilden nemen.
303
00:23:52,973 --> 00:23:55,767
Het Tet-offensief had
de rebellen blootgelegd...
304
00:23:55,892 --> 00:23:59,955
tot het punt waarop ze
beschadigd waren, zij het niet verwoest.
305
00:24:00,439 --> 00:24:04,151
Het probleem was
dat dat thuis niet het verhaal was.
306
00:24:06,570 --> 00:24:11,158
Vanuit het Amerikaanse perspectief
stelden Westmoreland en de overheid voor...
307
00:24:11,283 --> 00:24:13,201
dat we de oorlog wonnen.
308
00:24:13,910 --> 00:24:17,247
Plotseling was er
een enorme aanval in het hele land...
309
00:24:17,372 --> 00:24:18,832
die dat weerlegde.
310
00:24:18,957 --> 00:24:21,501
RUSK GEEFT TEGENSLAG
DOOR AANVAL RODEN TOE
311
00:24:21,626 --> 00:24:26,465
Ik denk dat het Tet-offensief de grootste
overwinning had op het Amerikaanse volk.
312
00:24:26,590 --> 00:24:30,719
Ik denk dat het voor eens en altijd
in de hoofden van het volk...
313
00:24:30,844 --> 00:24:33,680
en de regering-Johnson...
314
00:24:33,805 --> 00:24:38,305
het idee doodde dat een militaire
overwinning mogelijk was in Vietnam.
315
00:24:38,894 --> 00:24:45,025
Terwijl 1968 zich ontvouwde,
voelde president Johnson zich klemgezet.
316
00:24:47,235 --> 00:24:51,031
STEM VAN LYNDON B. JOHNSON
317
00:24:51,156 --> 00:24:53,533
Ik geef niet toe
dat dit een communistische winst is.
318
00:24:53,658 --> 00:24:56,453
Alleen een verdomde communist
zou dat toegeven.
319
00:24:56,578 --> 00:24:58,372
Ja.
- Dat denk ik.
320
00:24:58,497 --> 00:25:02,042
Ik denk gewoon dat ze ons gebruiken,
om ons heen spelen...
321
00:25:02,167 --> 00:25:04,336
Iedereen die ik spreek wil weten...
322
00:25:04,461 --> 00:25:07,672
wat er mis is met onze jongens,
ons land, onze leiders.
323
00:25:07,797 --> 00:25:10,735
'De president liegt.
Westmoreland is nutteloos.'
324
00:25:11,551 --> 00:25:14,471
Een van de rollen
die journalisten horen te hebben...
325
00:25:14,596 --> 00:25:17,182
is getuigen van wat er echt gaande is...
326
00:25:17,307 --> 00:25:22,182
in tegenstelling tot wat iemand met
macht je wil wijsmaken dat er gaande is.
327
00:25:22,354 --> 00:25:24,106
NIEUWSLEZER CBS EVENING NEWS
328
00:25:24,231 --> 00:25:28,944
Walter Cronkite was hoofdredacteur
en nieuwslezer van het CBS Evening News.
329
00:25:29,569 --> 00:25:32,822
Een van de drie grote netwerken
die er toen waren.
330
00:25:34,115 --> 00:25:39,746
Meer dan wie dan ook op televisie
werd hij gezien als betrouwbare bron.
331
00:25:40,622 --> 00:25:42,707
Hij had keer op keer laten zien...
332
00:25:42,832 --> 00:25:47,207
dat hij niets op ideologisch
of politiek vlak probeerde te verkopen.
333
00:25:48,213 --> 00:25:52,300
Na het Tet-offensief hadden
z'n correspondenten, inclusief deze...
334
00:25:52,425 --> 00:25:56,471
hem keer op keer gezegd:
'Walter, dit gaat niet goed.'
335
00:25:58,515 --> 00:26:02,765
Hij zei uiteindelijk: 'Ik wil
naar Vietnam gaan om het zelf te zien.'
336
00:26:05,438 --> 00:26:09,818
Vanavond, 'Rapport uit Vietnam'
door Walter Cronkite.
337
00:26:11,194 --> 00:26:14,781
Als de communistische bedoeling
het veroveren van steden was...
338
00:26:14,906 --> 00:26:17,784
kwamen ze in Huế dichterbij
dan waar dan ook.
339
00:26:17,909 --> 00:26:20,454
De verwoesting hier was bijna volledig.
340
00:26:20,579 --> 00:26:24,207
Er is nauwelijks nog
een bewoonbaar gebouw in de stad Huế.
341
00:26:35,844 --> 00:26:41,683
De baas bij CBS News in die tijd was
een aanhanger van strikte journalistiek...
342
00:26:41,808 --> 00:26:44,060
en hij liet niemand van ons toe...
343
00:26:44,185 --> 00:26:48,773
om ooit ook maar iets te doen
zoals redactioneel commentaar.
344
00:26:49,357 --> 00:26:52,982
Maar toen ik terugkwam,
zei hij plotseling: 'Weet je wat...
345
00:26:53,486 --> 00:26:57,532
misschien is er een verantwoordelijkheid
die we niet hebben herkend.
346
00:26:57,657 --> 00:27:00,660
Ik vind dat jij, Cronkite,
een stuk moet doen...
347
00:27:00,785 --> 00:27:05,206
waarin je precies zegt
wat je vindt van de situatie daar.'
348
00:27:07,000 --> 00:27:09,438
Dus ik ging zitten en schreef m'n stuk.
349
00:27:11,880 --> 00:27:16,301
We zijn te vaak teleurgesteld door te
optimistische Amerikaanse leiders...
350
00:27:16,426 --> 00:27:19,763
zowel in Vietnam als Washington
om nog langer te geloven...
351
00:27:19,888 --> 00:27:23,433
in de zon die zij
achter de donkerste wolken zien.
352
00:27:24,392 --> 00:27:26,728
Want het lijkt nu zekerder dan ooit...
353
00:27:26,853 --> 00:27:31,416
dat de bloederige ervaring van Vietnam
in een patstelling zal eindigen.
354
00:27:33,735 --> 00:27:36,446
Het is steeds duidelijker
voor deze verslaggever...
355
00:27:36,571 --> 00:27:42,536
dat de enige rationele uitweg
onderhandelen is, niet als overwinnaars...
356
00:27:42,661 --> 00:27:47,624
maar als een eerbaar volk dat hun belofte
om de democratie te verdedigen waarmaakt...
357
00:27:47,749 --> 00:27:49,749
en dat zo goed als ze konden.
358
00:27:50,502 --> 00:27:52,752
Dit is Walter Cronkite. Goedenavond.
359
00:27:54,547 --> 00:28:00,220
TERUG UIT VIETNAM
KRAAKT CRONKITE OORLOGSBELEID
360
00:28:00,345 --> 00:28:02,430
Hij zei niet dat we verloren.
361
00:28:03,014 --> 00:28:08,144
Hij zei: 'Het is een impasse.
Amerikaanse troepen kunnen niet winnen.'
362
00:28:09,396 --> 00:28:13,733
Het feit dat Walter Cronkite
dit ronduit zei, had veel impact.
363
00:28:15,568 --> 00:28:18,113
Lyndon Johnson zei naar verluidt:
364
00:28:18,905 --> 00:28:22,968
'Als ik Cronkite kwijt ben,
ben ik de gemiddelde Amerikaan kwijt.'
365
00:28:24,035 --> 00:28:29,541
Walter Cronkite zei wat zonneklaar was:
dat onze soldaten voor niets stierven.
366
00:28:34,087 --> 00:28:37,215
Vietnam was de eerste oorlog...
367
00:28:37,340 --> 00:28:42,303
waarin moeders echt konden zien
wat hun zonen aan het doen waren.
368
00:28:43,263 --> 00:28:49,352
We spraken rechtstreeks
met de moeders en ze zeiden: 'Niet dit.'
369
00:28:49,853 --> 00:28:54,566
Ik kan alleen maar zeggen dat ik niet meer
zo patriottisch ben na Billy's dood.
370
00:28:54,691 --> 00:28:56,401
En ik heb een zoon die...
371
00:28:57,652 --> 00:29:00,238
Hij is gewoon vastbesloten
om erheen te gaan.
372
00:29:00,363 --> 00:29:01,656
MOEDERS TEGEN DIENSTPLICHT
373
00:29:01,781 --> 00:29:04,325
De VS verloren de moeders...
374
00:29:04,951 --> 00:29:07,162
dus verloren we de oorlog.
375
00:29:09,497 --> 00:29:11,458
The New York Times heeft onthuld...
376
00:29:11,583 --> 00:29:16,463
dat generaal Westmoreland vraagt
om 206.000 extra mannen in Vietnam.
377
00:29:17,046 --> 00:29:20,008
Volgens de Times
is er onenigheid ontstaan...
378
00:29:20,133 --> 00:29:23,511
op hoge niveaus van de regering
door dit verzoek.
379
00:29:24,512 --> 00:29:27,974
Het Tet-offensief was
een enorme tegenslag voor de VS...
380
00:29:28,099 --> 00:29:30,060
en werd verergerd door het feit...
381
00:29:30,185 --> 00:29:35,732
dat Westmoreland Washington toen
om nog 206.000 troepen ging vragen.
382
00:29:37,317 --> 00:29:39,444
Dit gaf aan hoeveel er was veranderd...
383
00:29:39,569 --> 00:29:42,739
want die boodschap was nu
moeilijker om hard te maken.
384
00:29:42,864 --> 00:29:45,325
FUNCTIONARISSEN WIJZEN TROEPENVERZOEK AF
385
00:29:45,450 --> 00:29:47,327
Het Tet-offensief was effectief...
386
00:29:47,452 --> 00:29:51,265
in het helpen mobiliseren
van antioorloggevoelens in de VS.
387
00:29:53,208 --> 00:29:56,711
Zo groeide de antioorlogbeweging in 1968...
388
00:29:56,836 --> 00:30:01,049
simpelweg uit verzet
tegen deze menselijke gevolgen.
389
00:30:01,174 --> 00:30:04,678
SOLDATEN EN WAF UIT TRAVIS
TEGEN DE OORLOG
390
00:30:04,803 --> 00:30:08,056
KOM BIJ HET AMERIKAANSE VERZET
391
00:30:08,181 --> 00:30:09,265
STOP DE OORLOG
392
00:30:09,390 --> 00:30:11,601
EARTHA KITT SPREEKT
VOOR DE VROUWEN VAN AMERIKA
393
00:30:11,726 --> 00:30:15,271
Het zien van de grafische beelden
van het Tet-offensief...
394
00:30:15,396 --> 00:30:18,191
was een keerpunt
in het Amerikaanse geweten...
395
00:30:18,316 --> 00:30:20,066
tijdens de Vietnamoorlog.
396
00:30:21,694 --> 00:30:23,988
Het was zeker een katalysator voor mij...
397
00:30:24,113 --> 00:30:29,994
en, denk ik, honderdduizenden
Amerikaanse studenten zoals ik...
398
00:30:30,954 --> 00:30:33,957
en miljoenen jonge mensen
op de hele wereld...
399
00:30:34,791 --> 00:30:38,044
om die grafische beelden te zien
en te zeggen: 'Genoeg.'
400
00:30:38,169 --> 00:30:40,338
VERENIGD KONINKRIJK
401
00:30:40,922 --> 00:30:44,008
Leven en dood
zijn een veel serieuzere zaak dan dit...
402
00:30:44,133 --> 00:30:48,096
en als we zo verward zijn
over onze doelen en hun doelen...
403
00:30:48,221 --> 00:30:50,098
en waar dit allemaal over gaat...
404
00:30:50,223 --> 00:30:53,977
dan moeten we het leed
van dit conflict stoppen...
405
00:30:54,102 --> 00:30:56,852
en proberen er redelijkheid
in te brengen.
406
00:30:57,063 --> 00:30:58,356
ECHT NIET
IK GA NIET
407
00:30:58,481 --> 00:31:00,608
1968 was een cruciaal jaar...
408
00:31:00,733 --> 00:31:01,943
GESNEUVELDEN
409
00:31:02,068 --> 00:31:06,506
en natuurlijk het dodelijkste hoofdstuk
wat de Vietnamoorlog betreft.
410
00:31:10,285 --> 00:31:11,685
FEBRUARI 1968
411
00:31:14,205 --> 00:31:16,124
MAART 1968
412
00:31:17,458 --> 00:31:21,838
Ik was fotograaf
bij het 31e publieke voorlichtingsbureau.
413
00:31:21,963 --> 00:31:26,713
We werkten met de 11th Infantry Brigade
die met de Americal Division werkten.
414
00:31:26,843 --> 00:31:28,595
FOTO DOOR RONALD HAEBERLE.
415
00:31:28,720 --> 00:31:31,431
Mijn rol was operaties documenteren.
416
00:31:32,640 --> 00:31:36,578
Ik ging op verschillende patrouilles
met verschillende eenheden.
417
00:31:36,895 --> 00:31:39,314
Meestal met een journalist of schrijver...
418
00:31:39,439 --> 00:31:43,939
die dan een verhaal moest schrijven
over de foto's die ik had gemaakt.
419
00:31:45,028 --> 00:31:49,824
Vooral om te tonen wat we voor goeds
deden en konden doen op humanitair vlak.
420
00:31:52,952 --> 00:31:55,038
Charlie Company zat
in de Americal Division...
421
00:31:55,163 --> 00:32:01,002
en ze waren ingedeeld
in een bijzonder lastig, rebels deel...
422
00:32:01,127 --> 00:32:03,065
van de provincie Quảng Ngài.
423
00:32:06,633 --> 00:32:10,258
Kapitein Medina was
een compagniecommandant, gerespecteerd.
424
00:32:11,346 --> 00:32:13,807
Ik kende Medina van onze post op Hawaï.
425
00:32:13,932 --> 00:32:17,393
Hij was streng,
maar leek toegewijd aan het leger.
426
00:32:17,977 --> 00:32:20,939
Hij was gewoon goed met de troepen.
427
00:32:22,482 --> 00:32:26,152
Medina was de kapitein.
De hoofdbaas, om het zo te zeggen.
428
00:32:26,736 --> 00:32:30,799
Er waren drie luitenanten onder hem
die ieder pelotons aanvoerden.
429
00:32:32,116 --> 00:32:35,954
Luitenant William Calley had de leiding
over het eerste peloton.
430
00:32:36,079 --> 00:32:38,456
Hij werd niet erg gerespecteerd.
431
00:32:39,916 --> 00:32:43,920
Luitenant Calley
was geen bijzonder sterke leider.
432
00:32:44,045 --> 00:32:46,358
Geen sterk mens. Dat is het probleem.
433
00:32:49,258 --> 00:32:53,012
In Vietnam was het dodental belangrijk.
Iedereen wilde dat weten.
434
00:32:53,137 --> 00:32:57,141
Charlie Company werd getreiterd
omdat zij niemand hadden gedood.
435
00:32:57,642 --> 00:33:01,267
Ze liepen meer slachtoffers op
dan dat ze vijanden doodden.
436
00:33:03,231 --> 00:33:06,943
Tijdens de operatie
liep Charlie Company een mijnenveld in.
437
00:33:07,068 --> 00:33:11,881
Ze verloren een paar manschappen en
de populairste sergeant aan een boobytrap.
438
00:33:13,157 --> 00:33:14,909
Het werd een zware situatie.
439
00:33:16,327 --> 00:33:18,140
Guerrillaoorlog is vreselijk.
440
00:33:18,579 --> 00:33:22,917
Wat doe je met het drama
van je vrienden gedood zien worden?
441
00:33:24,752 --> 00:33:27,171
Niemand bagatelliseert de emotie.
442
00:33:28,798 --> 00:33:30,673
Maar je moordt niet uit wraak.
443
00:33:31,342 --> 00:33:35,342
Vanaf een sergeant en hoger
verwacht je dat mensen dat beheersen.
444
00:33:37,015 --> 00:33:41,436
Maar de mannen van luitenant Calley
waren niet gedisciplineerd...
445
00:33:41,561 --> 00:33:45,523
en in het leger is
het wegglijden van discipline rampzalig.
446
00:33:49,188 --> 00:33:50,278
HET DORP SƠN MỸ
447
00:33:50,403 --> 00:33:53,573
Ze hadden subgehuchten.
Je had Mỹ Lai 1, 2, 3 en 4.
448
00:33:54,240 --> 00:33:59,162
Op 15 maart kregen we te horen dat er
Vietcong-troepen in Mỹ Lai 4 zouden zijn.
449
00:34:00,955 --> 00:34:04,667
Kapitein Medina briefte
z'n mensen die avond, emotioneel.
450
00:34:05,460 --> 00:34:08,546
Charlie Company moest
wat schade aanrichten...
451
00:34:08,671 --> 00:34:10,506
als ze het dorp bereikten.
452
00:34:13,968 --> 00:34:18,514
INWONER MỸ LAI, 1968
453
00:34:18,639 --> 00:34:21,809
Ik ben geboren in het dorp Sơn Mỹ.
454
00:34:27,148 --> 00:34:30,359
Ik was net 11 geworden.
455
00:34:32,820 --> 00:34:37,575
INWONER MỸ LAI, 1968
456
00:34:37,700 --> 00:34:39,660
Ik was 13 jaar oud.
457
00:34:40,161 --> 00:34:43,081
Ik woonde met zes zussen en broers...
458
00:34:43,206 --> 00:34:47,001
en had een oudere zus
die ver van huis zaken deed.
459
00:34:50,713 --> 00:34:54,300
Luitenant Calley en het eerste peloton
en deel van het tweede...
460
00:34:54,425 --> 00:34:56,363
gingen met de eerste vlucht.
461
00:34:56,552 --> 00:34:59,889
Zij waren degenen
die rechtstreeks Mỹ Lai ingingen.
462
00:35:06,896 --> 00:35:11,734
Jay Roberts, een legerverslaggever, en ik
gingen met de tweede groep helikopters.
463
00:35:11,859 --> 00:35:15,029
De piloot zei over de radio
dat het een 'hot zone' was...
464
00:35:15,154 --> 00:35:17,904
wat betekent dat er
veel wordt geschoten.
465
00:35:20,284 --> 00:35:24,664
Toen de helikopter landde,
hoorde ik alleen maar enorm veel schoten.
466
00:35:24,789 --> 00:35:29,602
Dus we sprongen uit de helikopters en
probeerden in een rijstveld te schuilen.
467
00:35:30,670 --> 00:35:33,795
Maar we beseften
dat er niet op ons werd geschoten.
468
00:35:35,091 --> 00:35:37,844
Alle schoten
werden gelost binnen het dorp.
469
00:35:39,512 --> 00:35:44,934
De Amerikaanse strijdkrachten
bombardeerden het dorp met hun artillerie.
470
00:35:46,018 --> 00:35:49,522
Eerst begonnen ze
mensen te vermoorden die op de weg liepen.
471
00:35:49,647 --> 00:35:52,608
Mensen die naar school
of naar de markt gingen.
472
00:35:54,402 --> 00:35:58,281
Daarna marcheerden ze
in een horizontale lijn het dorp binnen.
473
00:36:00,032 --> 00:36:04,328
Ze gingen elk huis binnen
en vermoordden iedereen erin.
474
00:36:04,453 --> 00:36:10,168
Ze verzamelden mensen bij elkaar
en begonnen iedereen te vermoorden.
475
00:36:14,797 --> 00:36:18,301
Ik zag een groep mensen
die was omsingeld door wat soldaten.
476
00:36:18,426 --> 00:36:20,344
Ze leken mij burgers.
477
00:36:21,304 --> 00:36:24,724
Toen ik een paar meter verder liep,
hoorde ik schoten.
478
00:36:27,059 --> 00:36:28,770
Ik keek over m'n schouder.
479
00:36:28,895 --> 00:36:32,895
Er schoten twee soldaten op ze.
Een van hen was luitenant Calley.
480
00:36:34,358 --> 00:36:38,279
Ik kon het niet begrijpen.
Je hebt ze te pakken. Waarom schiet je?
481
00:36:38,404 --> 00:36:40,072
Je moet ze ondervragen.
482
00:36:40,823 --> 00:36:42,700
Mensen probeerden weg te komen.
483
00:36:42,825 --> 00:36:45,950
Ze vermoordden gewoon alles
wat er op hun pad kwam.
484
00:36:47,413 --> 00:36:52,351
Ze namen onze familieleden gevangen en
brachten ze naar de sloot van mevrouw Ly.
485
00:36:53,878 --> 00:36:57,131
De sloot was
helemaal vol bloed en dode mensen.
486
00:37:01,219 --> 00:37:05,681
Ze haalden 102 gevangen mensen
naar de uitkijktoren bij de dorpspoort...
487
00:37:06,265 --> 00:37:11,521
en vermoordden ze daar
in het rijstveld van meneer Nhieu.
488
00:37:11,646 --> 00:37:13,522
Alle 102.
489
00:37:17,443 --> 00:37:19,779
Jay en ik gingen terug naar het dorp.
490
00:37:19,904 --> 00:37:24,779
Ik struikelde over een vrouw die ik eerder
door het hoofd geschoten zag worden.
491
00:37:27,536 --> 00:37:30,456
Jay en ik keken elkaar aan en zeiden:
'Wat gebeurt hier?
492
00:37:30,581 --> 00:37:33,292
We moeten Medina vinden.
Dit is helemaal verkeerd.'
493
00:37:33,417 --> 00:37:36,087
Want de soldaten die schoten...
494
00:37:36,212 --> 00:37:38,965
Ze waren zo... Bijna zombies.
495
00:37:39,090 --> 00:37:42,260
Ze zeiden niets,
maar bleven maar schieten.
496
00:37:43,469 --> 00:37:48,432
We vonden Medina aan de rand van Mỹ Lai.
Hij was daar met z'n commandogroep.
497
00:37:49,057 --> 00:37:52,060
We probeerden hem te spreken,
maar hij was telkens op de radio.
498
00:37:52,186 --> 00:37:53,402
Onmogelijk.
499
00:37:54,355 --> 00:37:57,859
Ik herinner me dat sergeant Minh,
een Vietnamese tolk...
500
00:37:57,984 --> 00:38:00,319
ook met Medina probeerde te praten.
501
00:38:00,444 --> 00:38:02,864
Hij stond daar maar, hoofdschuddend.
502
00:38:02,989 --> 00:38:06,325
'Waarom doden ze m'n volk?
Ze zijn geen soldaten.'
503
00:38:06,909 --> 00:38:09,659
Jay en ik besloten te kijken
wat er gebeurde.
504
00:38:10,913 --> 00:38:14,208
Dat was een nachtmerrie.
Overal lijken.
505
00:38:15,751 --> 00:38:19,255
Om 8.00 uur
kwamen de soldaten naar m'n familie.
506
00:38:20,256 --> 00:38:25,886
Ze zetten ons in de voortuin neer
en maakten drie koeien in de stal dood.
507
00:38:26,470 --> 00:38:29,557
Daarna brandden ze
ons huis en onze stal plat.
508
00:38:29,682 --> 00:38:33,352
Ze duwden ons
met z'n zessen in een schuilkelder.
509
00:38:35,187 --> 00:38:39,608
Op dat moment voelde m'n moeder aan
dat de Amerikanen wilden doden.
510
00:38:40,109 --> 00:38:43,446
Dus zei ze tegen ons, haar kinderen,
dat wij eerst moesten schuilen.
511
00:38:43,571 --> 00:38:47,134
Zij zou achteraan lopen
om ons tegen kogels te beschutten.
512
00:38:48,117 --> 00:38:52,580
Toen iedereen er was, gooiden ze
granaten naar binnen om ons te doden.
513
00:38:53,164 --> 00:38:56,959
Ik viel flauw en kreeg een black-out.
514
00:39:01,714 --> 00:39:04,842
Ik had m'n nichtje van vier vast,
de dochter van m'n oudere broer.
515
00:39:04,967 --> 00:39:07,011
Ik heb het litteken van de kogel nog.
516
00:39:07,136 --> 00:39:12,011
Ik tilde haar op en haar hoofd gaf een ruk
toen de kogel hier naar binnen ging.
517
00:39:12,475 --> 00:39:15,895
Ik lag er versuft en de Amerikanen
dachten dat ik dood was.
518
00:39:16,020 --> 00:39:18,333
Er waren geen verdwaalde kogels meer.
519
00:39:19,065 --> 00:39:21,108
Pas toen ze langs me heen waren...
520
00:39:21,233 --> 00:39:26,238
wist ik onder het lichaam
van een vrouw te kruipen.
521
00:39:28,074 --> 00:39:29,474
Sorry.
522
00:39:37,917 --> 00:39:42,505
Ik zag een klein kind tevoorschijn komen,
alsof hij z'n moeder daar zocht.
523
00:39:42,630 --> 00:39:44,924
Ik wilde nog een foto maken.
524
00:39:45,424 --> 00:39:47,843
De soldaat kwam vlak naast me staan.
525
00:39:47,968 --> 00:39:51,406
Terwijl ik de foto ging maken,
schoot hij dat kind dood.
526
00:39:53,557 --> 00:39:54,957
Ik vroeg hem waarom.
527
00:39:56,018 --> 00:40:00,143
Hij keek naar me, draaide zich om,
en liep weg. Hij zei geen woord.
528
00:40:00,481 --> 00:40:01,881
Geen woord.
529
00:40:08,656 --> 00:40:10,616
Je hebt altijd schurken en helden.
530
00:40:10,741 --> 00:40:13,786
De schurk is Calley.
De held is Hugh Thompson.
531
00:40:13,911 --> 00:40:17,039
HELIKOPTERPILOOT AMERIKAANS LEGER
532
00:40:17,164 --> 00:40:21,127
Thompson besefte wat er gebeurde
en probeerde het te stoppen.
533
00:40:21,752 --> 00:40:24,755
Hij zette z'n helikopter neer
tussen de soldaten...
534
00:40:24,880 --> 00:40:27,925
en mensen
die hij uit een bunker wilde redden.
535
00:40:28,509 --> 00:40:32,722
Thompson zei dat als hij
of die mensen werden beschoten...
536
00:40:32,847 --> 00:40:35,850
de helikopterploeg
ook het vuur zou openen.
537
00:40:36,475 --> 00:40:39,019
Amerikanen tegen Amerikanen.
538
00:40:41,313 --> 00:40:45,192
Hij vloog terug naar z'n basis,
sloeg op tafel en zei: 'Stop de moorden.'
539
00:40:45,317 --> 00:40:48,279
En het bevel kwam
van hogerhand om te stoppen.
540
00:40:48,404 --> 00:40:50,281
Dat gebeurde rond 10.00 uur.
541
00:40:50,406 --> 00:40:51,824
En zo eindigde het.
542
00:40:53,617 --> 00:40:57,680
Het kwam erop neer dat er
binnen twee uur 500 mensen waren gedood.
543
00:40:59,123 --> 00:41:03,186
Nadat de Amerikanen weg waren,
kwam er familie uit een ander dorp.
544
00:41:05,671 --> 00:41:07,923
Toen ik bijkwam...
545
00:41:08,048 --> 00:41:13,596
zag ik dat de lijken van m'n moeder
en zussen en broers werden weggehaald.
546
00:41:13,721 --> 00:41:16,223
We legden de lichaamsdelen
in een mand in de tuin.
547
00:41:16,348 --> 00:41:18,598
We raapten armen, hoofden, benen op.
548
00:41:21,395 --> 00:41:25,691
Niemand was intact.
549
00:41:27,276 --> 00:41:31,238
Ik was erg emotioneel en sprakeloos.
550
00:41:32,865 --> 00:41:34,490
Ik kon alleen maar huilen.
551
00:41:41,665 --> 00:41:44,210
Op een gegeven moment
gingen de Amerikanen.
552
00:41:44,335 --> 00:41:48,672
Toen ik m'n broer zag, zei hij
dat onze vader was gestorven in een sloot.
553
00:41:48,797 --> 00:41:53,594
Hij is doodgeschoten
waar het tankstation nu is.
554
00:41:56,180 --> 00:42:01,185
Toen ik daar aankwam,
droeg ik m'n nichtje naar huis.
555
00:42:01,894 --> 00:42:06,315
We begroeven haar
en ik bracht de anderen op de hoogte.
556
00:42:07,650 --> 00:42:13,280
Er zijn dingen die ik ben vergeten,
maar die gebeurtenis nooit.
557
00:42:13,864 --> 00:42:17,326
De totale destructie...
558
00:42:17,451 --> 00:42:21,288
vernietiging en dood waren afschuwelijk.
559
00:42:22,248 --> 00:42:26,811
In de basistraining en alle training
leer je te doden en orders te volgen.
560
00:42:27,711 --> 00:42:31,524
Maar ze leren je niets
over de mensen met wie je oorlog voert.
561
00:42:32,508 --> 00:42:35,428
Westmoreland maakte zelfs ooit
een opmerking...
562
00:42:35,553 --> 00:42:39,306
dat het leven niets betekent
voor die mensen. Dat het goedkoop is.
563
00:42:39,431 --> 00:42:45,563
De Aziaat hangt niet dezelfde hoge prijs
aan het leven als de westerling.
564
00:42:47,022 --> 00:42:49,335
Dat is gelul. Ze koesteren het leven.
565
00:42:50,359 --> 00:42:54,780
Voor zover we weten,
was er niemand die tegen ze vocht.
566
00:42:54,905 --> 00:42:58,867
Er was geen enkele schijn van verzet.
567
00:43:00,411 --> 00:43:02,413
Het waren slechte inlichtingen.
568
00:43:03,080 --> 00:43:06,584
De Vietcong waren niet in Mỹ Lai 4.
Ze waren in Mỹ Lai 1.
569
00:43:08,460 --> 00:43:15,050
Je kunt me zeggen dat dit dorp
Vietcong was, maar ze waren hier niet.
570
00:43:17,011 --> 00:43:21,807
Als ze er waren, schiet dan op hen.
Waarom zou je op dorpelingen schieten?
571
00:43:21,932 --> 00:43:25,307
De baby's in hun wieg,
waarom werden zij doodgeschoten?
572
00:43:25,728 --> 00:43:30,441
De koeien en varkens waren geen Vietcong,
maar werden wel gedood. Waarom?
573
00:43:51,253 --> 00:43:53,881
Jay moest erover schrijven.
Dat verhaal was:
574
00:43:54,006 --> 00:43:57,051
'128 Vietcong gedood,
drie wapens buitgemaakt.'
575
00:43:57,176 --> 00:43:59,127
Dat was het verhaal.
- Dat was het.
576
00:43:59,253 --> 00:44:00,387
128 VC DOOD IN STRIJD
577
00:44:00,512 --> 00:44:03,140
Als Jay iets anders had beschreven
dan een groot succes...
578
00:44:03,265 --> 00:44:05,267
was het niet gepubliceerd.
579
00:44:05,768 --> 00:44:08,687
Maar het waren alleen maar burgers.
580
00:44:09,730 --> 00:44:13,605
Ik had een zwart-witte Leica
om de operatie mee vast te leggen.
581
00:44:14,026 --> 00:44:18,864
Alle legerfoto's werden naar
onze sergeant gestuurd. Hij bekeek ze.
582
00:44:18,989 --> 00:44:22,701
Toen moesten ze naar een officier,
die ze ook bekeek.
583
00:44:24,328 --> 00:44:28,666
Dus ik wilde de moorden
niet vastleggen met de zwart-witcamera.
584
00:44:29,458 --> 00:44:33,087
Als ze dat hadden gezien,
was het automatisch vernietigd.
585
00:44:34,254 --> 00:44:38,129
Ik maakte de foto's van de moorden
met m'n persoonlijke camera.
586
00:44:39,885 --> 00:44:43,973
Begreep u meteen wat het belang was
van de foto's die u maakte?
587
00:44:44,098 --> 00:44:45,516
Op dat moment niet, nee.
588
00:44:45,641 --> 00:44:48,978
Ik probeerde alleen te begrijpen
waarom dit gebeurde.
589
00:44:49,103 --> 00:44:51,855
Had ik iets kunnen doen? Ik betwijfel het.
590
00:44:51,980 --> 00:44:53,857
Ze hadden me kunnen fraggen.
591
00:44:53,982 --> 00:44:58,320
Als ze je niet mochten, ging er
een granaat naast je af en was je dood.
592
00:44:58,445 --> 00:45:02,695
Als ik je fotografeer terwijl je
iemand doodschiet? Bam, ik ben dood.
593
00:45:03,158 --> 00:45:06,662
Jay Roberts en ik bespraken het.
Als ernaar werd gevraagd...
594
00:45:06,787 --> 00:45:09,999
was het onze plicht
om de informatie over te dragen.
595
00:45:10,124 --> 00:45:12,437
Maar niemand kwam ergens over praten.
596
00:45:13,711 --> 00:45:16,964
Ik wist dat ik
over een paar weken zou weggaan.
597
00:45:17,673 --> 00:45:19,300
Dus toen ik thuiskwam...
598
00:45:19,425 --> 00:45:23,113
kocht ik alle kleurchemicaliën
en ontwikkelde ik ze zelf.
599
00:45:25,055 --> 00:45:28,892
Mỹ Lai was een jaar lang
niet voldoende bekend.
600
00:45:30,728 --> 00:45:34,982
De overlevende dorpelingen gaven gisteren
hun versie van het incident.
601
00:45:35,107 --> 00:45:37,359
Het onderzoek van het leger
werd in gang gezet...
602
00:45:37,484 --> 00:45:42,239
door brieven van een voormalig soldaat
die echter geen ooggetuige was.
603
00:45:42,364 --> 00:45:46,327
Ik hoorde het voor het eerst
van iemand met wie ik had gediend.
604
00:45:46,452 --> 00:45:48,662
Toen ik terugkwam uit Vietnam...
605
00:45:48,787 --> 00:45:51,165
schreef ik brieven aan de president...
606
00:45:51,290 --> 00:45:54,501
de ministers van BZ en Defensie
en de Stafchefs.
607
00:45:55,169 --> 00:45:57,379
HET PELOTON LIET VEE NOCH MENSEN LEVEN.
608
00:45:57,504 --> 00:46:00,132
Het bereikte het leger
en dat nam het serieus.
609
00:46:00,257 --> 00:46:01,759
Zij deden onderzoek.
610
00:46:04,011 --> 00:46:08,932
Ik was waarschijnlijk de eerste
die het strafrechtelijk onderzoek inzag.
611
00:46:09,057 --> 00:46:12,061
WRAAK NEMEN
612
00:46:12,186 --> 00:46:14,146
VROUWEN EN KINDEREN DODEN
613
00:46:14,271 --> 00:46:15,564
Het was ontstellend.
614
00:46:15,689 --> 00:46:17,608
MEERDERE VERKRACHTINGEN
IK ZAG 100 LIJKEN
615
00:46:17,733 --> 00:46:20,233
Zestien werden uiteindelijk aangeklaagd.
616
00:46:21,111 --> 00:46:25,032
Luitenant Calley werd beschuldigd
van het doden van 100 mensen.
617
00:46:25,699 --> 00:46:27,701
Toen de geruchten uitkwamen...
618
00:46:27,826 --> 00:46:32,831
besloot een jonge, strijdlustige
journalist die Seymour Hersh heette...
619
00:46:32,956 --> 00:46:34,541
het te onderzoeken.
620
00:46:36,210 --> 00:46:39,004
Hij spoorde luitenant Calley op...
621
00:46:39,129 --> 00:46:43,759
kreeg het verhaal uit hem
en schreef het op.
622
00:46:43,884 --> 00:46:45,678
LUITENANT DOODDE 109 BURGERS
623
00:46:45,803 --> 00:46:51,433
Wat echt olie op het vuur goot,
waren Haeberle's foto's.
624
00:46:53,101 --> 00:46:55,270
Een onderofficier kwam met me praten...
625
00:46:55,395 --> 00:46:57,981
omdat hij wist
dat er een fotograaf bij was.
626
00:46:58,106 --> 00:47:01,360
Hij vertelde me
wat er die dag nog meer was gebeurd.
627
00:47:02,277 --> 00:47:03,677
Groepsverkrachtingen?
628
00:47:04,571 --> 00:47:06,907
Een meisje van tien verkrachten?
629
00:47:08,450 --> 00:47:10,285
Het was walgelijk.
630
00:47:10,410 --> 00:47:15,040
Dus ik dacht: het is tijd om het publiek
hiervan op de hoogte te brengen.
631
00:47:15,916 --> 00:47:18,919
Ik bracht ze naar een vriend
bij The Plain Dealer.
632
00:47:19,044 --> 00:47:20,444
Ze publiceerden ze.
633
00:47:21,171 --> 00:47:23,424
CAMERAMAN ZAG MOORD OP 100 DORPELINGEN
634
00:47:23,549 --> 00:47:24,675
De hel brak los.
635
00:47:24,800 --> 00:47:28,470
WIJ BESCHULDIGEN VAN GENOCIDE
636
00:47:31,473 --> 00:47:35,978
Bij ons is de man die ze maakte,
voormalig legerfotograaf Ronald Haeberle.
637
00:47:36,103 --> 00:47:38,603
Was het bevel het hele dorp vernietigen?
638
00:47:39,022 --> 00:47:42,317
Ik heb dat bevel niet gehoord,
maar de soldaten zeiden:
639
00:47:42,442 --> 00:47:44,942
'Het moest. We moesten het vernietigen.'
640
00:47:45,654 --> 00:47:49,700
Haeberle's foto's zijn...
weerzinwekkend grafisch.
641
00:47:49,825 --> 00:47:53,245
En het maakte Amerikanen onpasselijk.
642
00:47:53,996 --> 00:47:56,290
Zoals ongetwijfeld ook nodig was.
643
00:47:56,415 --> 00:47:59,290
ONDERZOEK GEVRAAGD
'WAT GEBEURDE ER IN MỸ LAI?'
644
00:47:59,459 --> 00:48:04,131
Kapitein Ernest Medina werd ervoor
verantwoordelijk gehouden...
645
00:48:05,090 --> 00:48:07,593
omdat hij niet ingreep
om het te stoppen.
646
00:48:07,718 --> 00:48:10,031
Ik gaf geen bevel tot een bloedbad...
647
00:48:10,596 --> 00:48:13,432
en heb geen bloedbad zien plaatsvinden.
648
00:48:14,016 --> 00:48:17,728
Medina werd vrijgesproken.
De enige veroordeelde was Calley.
649
00:48:18,312 --> 00:48:22,983
En Calley kreeg levenslang.
Maar hij kreeg steeds strafvermindering.
650
00:48:23,901 --> 00:48:26,401
Hij zat een tijdje vast, maar niet lang.
651
00:48:26,820 --> 00:48:28,780
Het was vooral huisarrest.
652
00:48:29,990 --> 00:48:33,990
De feiten zijn dat slechts 10 procent
van de eenheid echt schoot.
653
00:48:34,578 --> 00:48:39,291
Negentig procent schoot niet,
omdat er geen reden was om te schieten.
654
00:48:39,416 --> 00:48:44,254
Calley was verre van representatief
voor de grotere Amerikaanse ervaring.
655
00:48:46,757 --> 00:48:52,554
Dat gezegd hebbende, wat wel standaard is,
is de schade die oorlog toebrengt...
656
00:48:52,679 --> 00:48:59,353
en de ontmenselijking die een bijna
noodzakelijk onderdeel van oorlog is...
657
00:48:59,478 --> 00:49:05,192
die empathie verdrijft
en agressief geweld aantrekt...
658
00:49:05,317 --> 00:49:08,654
dat ontmenselijkend is
voor alle betrokkenen.
659
00:49:13,283 --> 00:49:17,788
Eigenlijk waren we verrast
dat iemand er iets om gaf...
660
00:49:17,913 --> 00:49:19,413
want het was normaal.
661
00:49:20,082 --> 00:49:23,418
Met alles wat er gaande was,
waarom kozen ze Mỹ Lai?
662
00:49:24,044 --> 00:49:26,857
Ga een dorp in
en schiet op alles wat beweegt.
663
00:49:27,464 --> 00:49:29,174
Er zijn geen gevolgen.
664
00:49:30,926 --> 00:49:34,054
Massale executies, dat was abnormaal.
665
00:49:34,721 --> 00:49:39,768
Maar ik zag vrij vaak oorlogsmisdaden
toen ik bij de infanterie zat.
666
00:49:39,893 --> 00:49:45,232
DE TRAGEDIE IN MỸ LAI:
WIE IS DE ECHTE SCHULDIGE?
667
00:49:45,816 --> 00:49:49,277
Ik vond dat luitenant Calley
een zondebok was.
668
00:49:50,320 --> 00:49:53,448
Ik dacht dat hij deed
wat hij hoorde te doen.
669
00:49:53,573 --> 00:49:55,158
Wat we allemaal deden.
670
00:49:55,283 --> 00:49:56,368
DORP SƠN MỸ IN 1969
671
00:49:56,493 --> 00:50:01,039
Het enige verschil
tussen wat Calley deed en wat ik deed...
672
00:50:01,707 --> 00:50:06,582
is dat ik een dorp inliep en dat ik
al lopend op iedereen schoot die ik zag.
673
00:50:07,087 --> 00:50:09,464
Wat hij deed,
was de mensen verzamelen.
674
00:50:09,589 --> 00:50:12,968
Ze zetten ze bij een sloot
en schoten ze toen neer.
675
00:50:16,179 --> 00:50:18,765
In beide gevallen zijn de mensen dood.
676
00:50:23,270 --> 00:50:28,483
Voor mij voelen we allemaal schuldig.
Ik ben schuldig aan het verdoezelen.
677
00:50:28,608 --> 00:50:31,820
Andere mensen
hebben ernstigere misdaden begaan...
678
00:50:31,945 --> 00:50:35,657
maar de hele groep,
en ik reken de top ook mee...
679
00:50:36,825 --> 00:50:40,325
We zijn allemaal schuldig.
Ik reken Westmoreland ook mee.
680
00:50:43,373 --> 00:50:46,710
Amerika's held van Vietnam,
generaal William Westmoreland...
681
00:50:46,835 --> 00:50:49,796
moet terugkomen
voor een kantoorbaan in Washington...
682
00:50:49,921 --> 00:50:52,257
en de wereld speculeert
dat dit de eerste zet is...
683
00:50:52,382 --> 00:50:56,511
in een nieuwe kijk op onze rol
in een wrede, impopulaire oorlog.
684
00:50:57,596 --> 00:51:01,808
Na het Tet-offensief
werd Westmoreland verwijderd.
685
00:51:01,933 --> 00:51:06,271
Hij werd naar boven geschopt
om stafchef van het leger te worden.
686
00:51:06,396 --> 00:51:10,317
Met andere woorden,
een kantoorbaan in Washington.
687
00:51:10,734 --> 00:51:12,903
BEVELHEBBER AMERIKAANSE TROEPEN
688
00:51:13,028 --> 00:51:15,591
Hij werd vervangen door Creighton Abrams.
689
00:51:17,115 --> 00:51:20,744
En op dat punt
lag Johnson zelf onder vuur.
690
00:51:22,454 --> 00:51:24,581
STEM VAN LYNDON B. JOHNSON
691
00:51:24,706 --> 00:51:27,584
Ik vrees dat mensen
dit gaan interpreteren...
692
00:51:27,709 --> 00:51:32,214
als blijk van een verandering
in strategie en tactiek en alles.
693
00:51:32,339 --> 00:51:37,886
Ik moet alternatieven vinden
om hier een ommekeer in te maken.
694
00:51:38,011 --> 00:51:41,264
Anders komen we in de problemen...
695
00:51:41,389 --> 00:51:44,601
en is Vietnam het enige
en dat heeft me vermoord.
696
00:51:46,186 --> 00:51:50,686
Het land begon zich af te vragen:
hebben jullie ons maar wat wijsgemaakt?
697
00:51:52,317 --> 00:51:55,320
Mensen begonnen te twijfelen
aan Johnsons geloofwaardigheid...
698
00:51:55,445 --> 00:52:01,243
op het moment waarop Johnson begon
aan z'n verkiezingscampagne.
699
00:52:01,368 --> 00:52:02,619
OFFENSIEF SCHAADT LBJ
700
00:52:02,744 --> 00:52:06,998
De antioorlogbeweging had zich al
achter een kandidaat geschaard.
701
00:52:07,582 --> 00:52:10,293
Senator Eugene McCarthy uit Minnesota.
702
00:52:12,546 --> 00:52:16,425
Maar het was een zware slag
voor Johnson, zittend president...
703
00:52:16,550 --> 00:52:21,113
die werd uitgedaagd voor de nominatie
door iemand van z'n eigen partij.
704
00:52:22,264 --> 00:52:25,851
Toen kondigde Bobby Kennedy
z'n kandidatuur aan.
705
00:52:27,102 --> 00:52:28,478
PRESIDENTSKANDIDAAT
706
00:52:28,603 --> 00:52:31,166
Ik kondig vandaag mijn kandidatuur aan...
707
00:52:32,065 --> 00:52:35,190
voor het presidentschap
van de Verenigde Staten.
708
00:52:35,652 --> 00:52:38,989
Ik stel me niet verkiesbaar
om oppositie te voeren...
709
00:52:40,157 --> 00:52:42,409
maar om nieuw beleid voor te stellen.
710
00:52:42,534 --> 00:52:45,495
Johnson moest niet alleen
McCarthy het hoofd bieden...
711
00:52:45,620 --> 00:52:47,370
maar ook de Kennedy-aura.
712
00:52:48,373 --> 00:52:53,045
Toen ik in het Witte Huis werkte,
was ik president Johnson zo dankbaar...
713
00:52:53,170 --> 00:52:56,298
omdat hij inging op de behoeften
van Mexicaanse Amerikanen...
714
00:52:56,423 --> 00:52:58,298
en andere mensen van kleur.
715
00:52:59,384 --> 00:53:04,681
De Voting Rights Act, Civil Rights Act,
sociale woningbouw, al die dingen.
716
00:53:05,515 --> 00:53:09,728
Maar toen hij de oorlog
in Vietnam vervolgde...
717
00:53:09,853 --> 00:53:13,815
en meer van onze jonge mensen
werden gedood...
718
00:53:13,940 --> 00:53:16,234
werd ik erg bezorgd.
719
00:53:19,154 --> 00:53:21,114
Ik had dus een conflict...
720
00:53:21,239 --> 00:53:24,159
wat waarschijnlijk is
waarom het zo moeilijk was...
721
00:53:24,284 --> 00:53:27,472
om ontslag te nemen
en voor Bobby te gaan werken.
722
00:53:30,790 --> 00:53:35,754
Bobby Kennedy werd dat
waar we allemaal op hoopten in Amerika.
723
00:53:36,254 --> 00:53:39,257
Hij was jong, hij was leuk.
724
00:53:41,927 --> 00:53:47,099
En hij vond niet dat we in Vietnam
moesten zijn. En dat was dat voor ons.
725
00:53:47,224 --> 00:53:51,269
We wilden dat z'n kandidatuur zou slagen.
726
00:53:51,811 --> 00:53:55,941
Ik heb gereisd en ik heb geluisterd
naar de jonge mensen in ons land...
727
00:53:56,066 --> 00:54:00,691
en heb hun woede gevoeld over de oorlog
waar zij heen worden gestuurd...
728
00:54:01,154 --> 00:54:04,407
en over de wereld die zij gaan erven.
729
00:54:07,202 --> 00:54:11,081
Bobby Kennedy en Lyndon Johnson
mochten elkaar niet.
730
00:54:12,582 --> 00:54:14,125
Het was erg emotioneel.
731
00:54:14,709 --> 00:54:17,087
OPNAME ROBERT F. KENNEDY
732
00:54:17,212 --> 00:54:19,339
Hij is gemeen, bitter.
733
00:54:20,090 --> 00:54:23,468
Een wreed dier, in veel opzichten.
734
00:54:24,219 --> 00:54:27,305
Hij heeft een andere kant
in z'n omgang met mensen...
735
00:54:27,430 --> 00:54:31,393
die het moeilijk maakt,
tenzij je continu z'n kont wilt kussen.
736
00:54:31,518 --> 00:54:33,478
STEM VAN LYNDON B. JOHNSON
737
00:54:33,603 --> 00:54:37,357
Het zorgt dat Bobby overkomt
als een held en ik als een klootzak...
738
00:54:37,482 --> 00:54:40,902
en 95 procent ervan
is volkomen verzonnen.
739
00:54:41,778 --> 00:54:45,365
Voor Johnson was het enige wat erger was
dan niet herkozen worden...
740
00:54:45,490 --> 00:54:50,745
het opnemen tegen Bobby Kennedy
en de Democratische nominatie verliezen.
741
00:54:51,454 --> 00:54:56,293
Johnson kreeg ervanlangs van het publiek
door hoe hij de oorlog aanpakte...
742
00:54:56,418 --> 00:55:01,231
maar ook door hoe hij al het andere
aanpakte wat er in het land gaande was.
743
00:55:01,756 --> 00:55:04,759
Johnson was
een ongelooflijk slimme politicus.
744
00:55:05,844 --> 00:55:08,471
Hij wist dat hij
de voorverkiezingen kon verliezen.
745
00:55:08,596 --> 00:55:12,350
LBJ TWEEDE
KENNEDY AAN KOP IN PEILINGEN
746
00:55:12,475 --> 00:55:15,603
Toen kondigde Johnson een toespraak aan.
747
00:55:16,479 --> 00:55:20,729
We gaan over naar Washington
en de president van de Verenigde Staten.
748
00:55:22,777 --> 00:55:26,031
Met de zonen van Amerika
in het veld ver van hier...
749
00:55:28,783 --> 00:55:32,620
Met de toekomst van Amerika
thuis onder druk...
750
00:55:34,289 --> 00:55:40,086
Met onze hoop en die van de wereld
op vrede die elke dag op het spel staan...
751
00:55:41,254 --> 00:55:46,926
geloof ik niet dat ik een uur of dag
van m'n tijd moet wijden...
752
00:55:48,053 --> 00:55:50,764
aan persoonlijke partijdige doelen...
753
00:55:51,473 --> 00:55:55,018
of aan wat voor plicht dan ook buiten...
754
00:55:55,143 --> 00:55:59,773
de ontzagwekkende taken van dit ambt...
755
00:55:59,898 --> 00:56:02,984
het presidentschap van uw land.
756
00:56:03,693 --> 00:56:05,093
Dienovereenkomstig...
757
00:56:06,738 --> 00:56:08,426
zal ik niet nastreven...
758
00:56:10,033 --> 00:56:11,618
of accepteren...
759
00:56:12,827 --> 00:56:17,140
dat mijn partij me nomineert
voor nog een termijn als uw president.
760
00:56:19,876 --> 00:56:23,380
Overal in het land,
in de woonkamers van Amerika...
761
00:56:24,297 --> 00:56:27,676
keek men elkaar aan.
Echtparen keken elkaar aan en zeiden:
762
00:56:27,801 --> 00:56:29,469
'Zei hij echt wat ik dacht?'
763
00:56:29,594 --> 00:56:32,138
Wauw. Pardon. Wauw.
764
00:56:33,223 --> 00:56:36,643
Hoe voelt het om Johnson
te zien zeggen dat hij stopt?
765
00:56:36,768 --> 00:56:40,480
Als een van de grote dramatische momenten
in de Amerikaanse politiek.
766
00:56:40,605 --> 00:56:43,483
Ik ben het
op veel vlakken niet met hem eens...
767
00:56:43,608 --> 00:56:47,237
maar ik denk
dat hij vanavond zelf heeft beseft...
768
00:56:47,362 --> 00:56:51,612
dat dit land diep verdeeld is.
Het was het enige wat hij kon doen.
769
00:56:52,450 --> 00:56:58,123
Hij zei tegen Lady Bird: 'Ze gaan me
voor Vietnam kruisigen, wat ik ook doe.
770
00:56:59,124 --> 00:57:00,937
Vietnam wordt m'n ondergang.'
771
00:57:02,127 --> 00:57:03,527
Dit bewees z'n gelijk.
772
00:57:11,469 --> 00:57:15,432
1968 was een jaar van enorme beroering.
773
00:57:15,557 --> 00:57:20,103
Echt van het begin tot het einde,
maar vooral in de middelste maanden...
774
00:57:20,228 --> 00:57:24,853
en er waren mensen die zich afvroegen
of het bouwsel intact kon blijven.
775
00:57:26,443 --> 00:57:30,780
BURGERRECHTENLEIDER
776
00:57:31,698 --> 00:57:32,741
4 APRIL 1968
777
00:57:32,866 --> 00:57:35,827
Dit is Gary Shepard met een laat bulletin.
778
00:57:35,952 --> 00:57:38,288
Burgerrechtenleider Martin Luther King...
779
00:57:38,413 --> 00:57:43,126
is in het hoofd geschoten en ligt
in kritieke toestand in het ziekenhuis.
780
00:57:43,251 --> 00:57:46,880
Volgens berichten uit Memphis
is dr. King geraakt door schoten...
781
00:57:47,005 --> 00:57:52,469
op het balkon van z'n hotelkamer,
kort voor 19.00 uur Eastern Standard Time.
782
00:57:54,012 --> 00:57:56,556
Ik heb heel droevig nieuws voor jullie.
783
00:57:57,265 --> 00:58:01,394
Droevig nieuws, denk ik,
voor al onze medeburgers...
784
00:58:02,228 --> 00:58:05,541
en mensen die van vrede houden
op de hele wereld...
785
00:58:06,107 --> 00:58:09,903
en dat is dat Martin Luther King
is neergeschoten en gedood...
786
00:58:10,028 --> 00:58:12,153
in Memphis, Tennessee vanavond.
787
00:58:13,865 --> 00:58:17,490
Kunt u me zeggen wat de dood
van Martin Luther King u deed?
788
00:58:18,077 --> 00:58:19,829
Ik was er flink door van slag.
789
00:58:19,954 --> 00:58:22,892
Schaamt u zich dat het hier gebeurde?
- Nee...
790
00:58:24,250 --> 00:58:26,419
Het had nergens mogen gebeuren.
791
00:58:27,170 --> 00:58:29,714
Ik heb in het buitenland gewoond en...
792
00:58:31,633 --> 00:58:34,594
mensen zijn niet heel trots
op ons Amerikanen daar...
793
00:58:34,719 --> 00:58:36,471
en dat er zoiets gebeurt...
794
00:58:36,596 --> 00:58:39,471
laat ons niet beter ogen
voor andere mensen.
795
00:58:40,266 --> 00:58:43,186
Ik haat het dat mensen worden gedood
in de gewone wereld...
796
00:58:43,311 --> 00:58:45,772
want het is als
vechten in twee werelden.
797
00:58:45,897 --> 00:58:50,147
We vechten hier een oorlog, gaan terug,
en moeten er nog één vechten.
798
00:58:50,818 --> 00:58:55,256
Ik zal het nooit vergeten. We kwamen
van een missie terug naar de basis.
799
00:58:56,533 --> 00:59:01,329
Hij was al vier of vijf dagen
eerder vermoord toen ik terugkwam.
800
00:59:02,997 --> 00:59:08,211
Toen ik het hoorde,
zonk het hart me in de schoenen.
801
00:59:08,962 --> 00:59:15,218
Hij had gesproken
voor ons jonge, zwarte soldaten.
802
00:59:15,343 --> 00:59:17,679
Hij sprak ten behoeve van ons.
803
00:59:18,972 --> 00:59:25,812
Hij was gedood, niet op het slagveld
in de jungle van Vietnam...
804
00:59:25,937 --> 00:59:28,273
maar in de straten van Amerika.
805
00:59:29,357 --> 00:59:34,654
We waren kinderen. Dus we waren
niet actief in de burgerrechtenbeweging...
806
00:59:34,779 --> 00:59:37,467
en werden wel opgeroepen voor het leger.
807
00:59:38,575 --> 00:59:42,662
Het voelde totaal onrechtvaardig
dat deze man was gedood die...
808
00:59:43,288 --> 00:59:48,168
een geweldloze voorstander
van fundamentele burgerrechten was.
809
00:59:48,293 --> 00:59:50,837
ZWARTE MANNEN:
VECHT TEGEN WIT RACISME... NIET VIETNAMEZEN
810
00:59:50,962 --> 00:59:52,338
Na de dood van dr. King...
811
00:59:52,463 --> 00:59:56,338
ging volgens mij het hele ding
over communisme het raam uit.
812
00:59:57,427 --> 01:00:03,099
Er was geen communist erger
dan wat in ons eigen land gebeurde.
813
01:00:17,155 --> 01:00:18,843
Gun ons, u vredelievende...
814
01:00:19,449 --> 01:00:24,012
dat we effectief onderhandelen
voor een vreedzame schikking in Vietnam.
815
01:00:25,038 --> 01:00:28,666
Beëindig de brute moorden
en gruweldaden die worden begaan...
816
01:00:28,791 --> 01:00:30,918
in naam van de democratie.
817
01:00:35,006 --> 01:00:38,944
Wat we in de VS nodig hebben,
is niet geweld en wetteloosheid...
818
01:00:40,053 --> 01:00:44,390
maar liefde en wijsheid
en medeleven met elkaar...
819
01:00:44,515 --> 01:00:49,854
en een gevoel van rechtvaardigheid
jegens mensen die nog lijden in ons land...
820
01:00:49,979 --> 01:00:52,940
of ze nu wit zijn of zwart zijn.
821
01:01:03,951 --> 01:01:07,121
Dit land is Robert Kennedy.
822
01:01:12,001 --> 01:01:15,338
Nadat Lyndon Johnson
uit de race was gestapt...
823
01:01:15,463 --> 01:01:17,588
was het een spannende campagne.
824
01:01:20,551 --> 01:01:25,098
Bobby kon de voorverkiezing winnen,
maar alleen als hij Californië won.
825
01:01:25,973 --> 01:01:28,733
Die avond was ik in het Ambassador Hotel.
826
01:01:28,859 --> 01:01:29,874
We willen Bobby.
827
01:01:30,000 --> 01:01:34,148
Toen hij tot winnaar werd uitgeroepen,
wisten we dat het zou lukken.
828
01:01:34,273 --> 01:01:36,734
We wisten dat hij onze president werd.
829
01:01:37,777 --> 01:01:39,652
Wat me vrij duidelijk lijkt...
830
01:01:40,488 --> 01:01:43,324
is dat we uiteindelijk
kunnen samenwerken.
831
01:01:43,449 --> 01:01:47,412
We zijn een geweldig land,
een onbaatzuchtig en medelevend land...
832
01:01:47,537 --> 01:01:52,250
en ik wil dat de basis van m'n campagne
maken de komende maanden.
833
01:01:54,961 --> 01:01:59,716
Ik dank jullie allemaal. Op naar Chicago.
Laten we daar winnen. Heel erg bedankt.
834
01:01:59,841 --> 01:02:02,176
Kennedy ging snel van het podium.
835
01:02:02,301 --> 01:02:06,301
Hij ging door een zijdeur
naar de bijkeuken naast de hotelkeuken.
836
01:02:07,140 --> 01:02:11,394
Zo gauw hij was uitgepraat,
ging ik op weg naar de tweede balzaal.
837
01:02:13,104 --> 01:02:16,065
Toen ik beneden kwam, was het al gebeurd.
838
01:02:16,190 --> 01:02:19,026
Nee.
- Een dokter.
839
01:02:29,537 --> 01:02:31,164
Ik verloor m'n held.
840
01:02:32,248 --> 01:02:33,875
M'n held was gedood.
841
01:02:38,379 --> 01:02:40,754
Ik kan niet over Bobby Kennedy praten.
842
01:02:46,971 --> 01:02:49,284
Ik heb vast een tissue nodig, maar...
843
01:02:51,934 --> 01:02:55,188
Wat is er gebeurd?
- Iemand zei dat hij is neergeschoten.
844
01:02:55,313 --> 01:02:58,524
De werkelijkheid
van wat die oorlog betekende...
845
01:02:58,649 --> 01:03:03,404
en waar gesprekken over de oorlog
toe leidden, begon door te dringen.
846
01:03:04,906 --> 01:03:07,992
Stel je voor dat je 18 was, zoals ik was...
847
01:03:08,659 --> 01:03:10,703
en dat je op je 13e getuige was...
848
01:03:10,828 --> 01:03:13,581
van de moord
op president John F. Kennedy.
849
01:03:15,500 --> 01:03:19,253
Niet lang daarna
de moord op Martin Luther King...
850
01:03:20,296 --> 01:03:21,464
en toen Bobby Kennedy.
851
01:03:21,589 --> 01:03:28,513
TREIN BRENGT ROBERT KENNEDY'S STOFFELIJK
OVERSCHOT NAAR ARLINGTON CEMETERY.
852
01:03:30,348 --> 01:03:32,392
Het was een bittere pil...
853
01:03:32,517 --> 01:03:37,563
dat iedereen die effectief was
in zich uitspreken tegen oorlog...
854
01:03:37,688 --> 01:03:40,813
die effectief was in verandering,
werd vermoord.
855
01:03:51,536 --> 01:03:52,936
AUGUSTUS 1968
856
01:03:57,583 --> 01:04:01,754
Robert Kennedy had de hoop
van heel veel mensen aangewakkerd...
857
01:04:01,879 --> 01:04:03,089
vooral jonge mensen.
858
01:04:03,214 --> 01:04:06,342
Er was een diepe verdeeldheid
onder de Democraten...
859
01:04:06,467 --> 01:04:09,467
en dat was
voor iedereen zichtbaar in Chicago.
860
01:04:10,012 --> 01:04:12,640
Ik werd overtuigd om naar Chicago te gaan.
861
01:04:12,765 --> 01:04:15,935
Ik had geen baan na Bobby's dood.
862
01:04:17,144 --> 01:04:20,481
Het was net een kruitvat. Echt waar.
863
01:04:20,606 --> 01:04:22,525
DEMOCRATISCHE NATIONALE CONVENTIE
864
01:04:22,650 --> 01:04:26,112
Er waren twee
bijna letterlijke slagvelden.
865
01:04:26,946 --> 01:04:28,906
Een was het congrescentrum zelf...
866
01:04:29,031 --> 01:04:33,035
waar ze verslaggevers
in toom wilden houden, mezelf inclusief.
867
01:04:33,160 --> 01:04:34,912
Blijf van me af.
- Dan Rather?
868
01:04:35,037 --> 01:04:37,999
Als je me niet gaat arresteren,
moet je me niet duwen.
869
01:04:38,124 --> 01:04:41,669
Duw me niet. Blijf van me af
tenzij je me wilt arresteren.
870
01:04:41,794 --> 01:04:43,546
Wacht even.
- Wacht even.
871
01:04:45,339 --> 01:04:46,839
Walter, zoals je ziet...
872
01:04:48,676 --> 01:04:50,887
Ik weet niet wat er gaande is...
- Walter...
873
01:04:51,012 --> 01:04:53,890
Er staan bewakers,
blijkbaar, om Dan heen.
874
01:04:54,015 --> 01:04:56,434
Hij wordt hard aangepakt.
875
01:04:56,559 --> 01:04:58,352
We zijn uit de weg geduwd.
876
01:04:58,477 --> 01:05:01,355
Dit soort dingen
vond al plaats buiten de zaal.
877
01:05:01,480 --> 01:05:04,230
Dit is de eerste keer
dat het binnen gebeurt.
878
01:05:07,069 --> 01:05:11,741
Buiten het congrescentrum
was er praktisch een burgeroorlog gaande...
879
01:05:11,866 --> 01:05:15,661
tussen de politie van Chicago
en de demonstranten die er waren.
880
01:05:15,786 --> 01:05:18,122
De politie reageerde met veel geweld.
881
01:05:18,915 --> 01:05:22,502
Bij avondval naderden
honderden agenten Lincoln Park...
882
01:05:22,627 --> 01:05:26,940
terwijl demonstranten protesteerden
tegen de avondklok in het park.
883
01:05:28,132 --> 01:05:31,928
De politie gebruikte
hun knuppels en traangas vrijuit.
884
01:05:32,970 --> 01:05:37,516
Op een avond deed ik mee
aan een grote mars naar het hoofdkwartier.
885
01:05:38,434 --> 01:05:43,147
Later zag ik de politie de massa bestormen
en met hun wapenstokken zwaaien.
886
01:05:43,773 --> 01:05:46,859
Er was geen waarschuwing geweest.
Ik begon te huilen...
887
01:05:46,984 --> 01:05:50,196
want ik dacht:
mijn God, ik was net nog in die menigte.
888
01:05:50,321 --> 01:05:53,824
De hele wereld kijkt toe.
889
01:05:57,703 --> 01:06:01,082
De uitspraak in die tijd was:
'De hele wereld kijkt toe.'
890
01:06:01,207 --> 01:06:03,626
En de hele wereld keek inderdaad toe.
891
01:06:05,044 --> 01:06:09,340
We zagen het geweld
in grafische beelden op televisie...
892
01:06:09,465 --> 01:06:12,843
van de politie
die antioorlogdemonstranten sloeg.
893
01:06:14,720 --> 01:06:18,140
Op dat moment wisten we
dat dit gevaarlijk werk was.
894
01:06:18,265 --> 01:06:25,189
Dat de stille, vreedzame
antioorlogbetogingen ineffectief waren.
895
01:06:25,690 --> 01:06:32,363
Maar we zagen ook dat militantere acties
en de kracht van toenemende aantallen...
896
01:06:32,488 --> 01:06:35,988
met buitensporig politiegeweld
zouden worden onthaald.
897
01:06:38,369 --> 01:06:42,557
Dat maakte me nog toegewijder
aan het verzet tegen de Vietnamoorlog.
898
01:06:44,125 --> 01:06:48,129
Maar het leek erop dat de krachten
die de oorlog wilden voortzetten...
899
01:06:48,254 --> 01:06:51,192
na de verkiezingen
aan de macht zouden komen.
900
01:06:51,841 --> 01:06:55,553
Ik begreep in die tijd niet
dat er oorlogsbeleid zou komen...
901
01:06:55,678 --> 01:06:59,807
dat veel gevaarlijker was
dan het beleid van Lyndon Johnson.
902
01:06:59,932 --> 01:07:04,395
Ik vind het tijd dat het Amerikaanse volk
zich tot nieuw leiderschap wendt...
903
01:07:04,520 --> 01:07:07,356
dat niet gebonden is
aan beleid en fouten uit het verleden.
904
01:07:07,481 --> 01:07:12,361
Ik beloof aan u dat we een eervol einde
aan de oorlog in Vietnam zullen maken.
905
01:07:15,364 --> 01:07:20,953
Nixon beloofde de kiezers één ding:
dat hij vrede op de eerste plaats zette.
906
01:07:21,537 --> 01:07:27,376
Maar achter de schermen saboteerde
hij het vooruitzicht van vrede...
907
01:07:27,501 --> 01:07:30,046
om de verkiezing van 1968 te winnen.
908
01:07:33,340 --> 01:07:37,261
Het is belangrijk dat we deze vreselijke
lessen uit de geschiedenis leren...
909
01:07:37,386 --> 01:07:41,724
om onszelf te beschermen
tegen de gewetenlooste politici.
910
01:07:41,849 --> 01:07:43,249
Richard M. Nixon.
911
01:07:43,893 --> 01:07:49,690
Degenen die hun carrière boven de levens
van Amerikaanse soldaten plaatsen.
912
01:07:54,153 --> 01:07:57,865
Amerika zit in de problemen,
niet omdat het volk heeft gefaald...
913
01:07:57,990 --> 01:07:59,659
maar de leiders.
914
01:07:59,784 --> 01:08:04,597
Wat Amerika nodig heeft, zijn leiders
die de grootsheid van het volk evenaren.
915
01:08:08,626 --> 01:08:11,712
Vanavond accepteer ik opnieuw met trots...
916
01:08:11,837 --> 01:08:15,212
de nominatie voor president
van de Verenigde Staten.
81381
Can't find what you're looking for?
Get subtitles in any language from opensubtitles.com, and translate them here.
Afrikaans
Akan
Albanian
Amharic
Armenian
Azerbaijani
Basque
Belarusian
Bemba
Bengali
Bihari
Bosnian
Breton
Bulgarian
Cambodian
Catalan
Cebuano
Cherokee
Chichewa
Chinese (Simplified)
Chinese (Traditional)
Corsican
Croatian
Czech
Danish
Dutch
Esperanto
Estonian
Faroese
Finnish
Galician
Georgian
German
Greek
Guarani
Haitian Creole
Hausa
Hawaiian
Hebrew
Hmong
Hungarian
Icelandic
Indonesian
Irish
Italian
Japanese
Kazakh
Kinyarwanda
Kirundi
Kongo
Korean
Krio (Sierra Leone)
Kurdish
Kyrgyz
Laothian
Latin
Latvian
Lithuanian
Luganda
Luo
Luxembourgish
Macedonian
Malagasy
Malay
Maltese
Maori
Mauritian Creole
Moldavian
Mongolian
Myanmar (Burmese)
Montenegrin
Nepali
Norwegian
Pashto
Persian
Polish
Portuguese (Portugal)
Quechua
Romanian
Romansh
Russian
Samoan
Scots Gaelic
Serbian
Sesotho
Setswana
Seychellois Creole
Shona
Sindhi
Sinhalese
Slovak
Slovenian
Somali
Spanish
Swedish
Tajik
Thai
Tigrinya
Tonga
Turkish
Turkmen
Ukrainian
Uzbek
Welsh
Wolof