Would you like to inspect the original subtitles? These are the user uploaded subtitles that are being translated:
1
00:00:25,859 --> 00:00:29,195
In 1965,
toen ik me bij de guerrilla's voegde...
2
00:00:29,320 --> 00:00:32,758
waren de Amerikanen
in groten getale in Zuid-Vietnam.
3
00:00:33,241 --> 00:00:39,039
NATIONAAL BEVRIJDINGSFRONT - 'VIETCONG'
4
00:00:42,250 --> 00:00:44,878
Ze zochten naar soldaten.
5
00:00:45,003 --> 00:00:49,340
Ze namen mensen mee
en sloegen ze zonder reden.
6
00:00:50,175 --> 00:00:53,678
Ze vermoordden mensen
en brandden huizen plat.
7
00:00:57,557 --> 00:01:02,604
Er was haat,
maar ik wist toen niet dat het haat was.
8
00:01:02,729 --> 00:01:09,194
Maar ik wilde meedoen
aan de revolutie om het te stoppen.
9
00:01:09,319 --> 00:01:15,200
Om die wreedheden te stoppen,
die onmenselijkheden.
10
00:01:16,409 --> 00:01:21,581
Ik moet zeggen dat de eerste keer dat ik
zag dat ik een Amerikaan had gedood...
11
00:01:21,706 --> 00:01:24,167
me een kick gaf.
12
00:01:26,628 --> 00:01:28,463
Ik vernietigde één tank...
13
00:01:29,422 --> 00:01:34,803
en doodde daarna
ongeveer 15 Amerikaanse soldaten.
14
00:01:38,890 --> 00:01:45,230
In alle gevechten waaraan ik deelnam,
noemden ze me 'heldhaftige tankdoder'.
15
00:01:46,523 --> 00:01:50,485
We verlangden allemaal
naar een rustig leven.
16
00:01:51,194 --> 00:01:52,654
Een vredig leven.
17
00:01:55,448 --> 00:01:57,117
Niemand wil oorlog.
18
00:01:59,077 --> 00:02:04,541
Maar nu we wapens in de hand hadden,
waren we verplicht om mee te vechten.
19
00:02:43,037 --> 00:02:48,793
Wat in Vietnam gebeurde, was cruciaal
voor de geschiedenis van de 20e eeuw.
20
00:02:50,253 --> 00:02:53,798
Nog vele decennia later
stond het woord 'Vietnam' symbool...
21
00:02:53,923 --> 00:02:56,486
voor zoveel dingen voor zoveel landen.
22
00:02:57,635 --> 00:03:01,135
Voor Amerikanen betekende 'Vietnam'
natuurlijk de oorlog.
23
00:03:01,556 --> 00:03:03,933
Terwijl het voor veel andere landen...
24
00:03:04,058 --> 00:03:06,996
revolutie, onafhankelijkheid
en vrijheid was.
25
00:03:07,353 --> 00:03:09,314
Omdat de geschiedenis van Vietnam...
26
00:03:09,439 --> 00:03:14,569
een geschiedenis van revolutie
tegen buitenlandse bezetters is.
27
00:03:17,572 --> 00:03:23,494
HOOFDSTUK TWEE
CIVIL WAR
28
00:03:28,082 --> 00:03:32,003
Lang voor de Amerikaanse oorlog
in Vietnam begon...
29
00:03:32,128 --> 00:03:33,922
was er al een edele traditie...
30
00:03:34,047 --> 00:03:37,092
van Vietnamees verzet
tegen de Franse kolonisatie.
31
00:03:37,217 --> 00:03:42,013
VIETNAMESE VERZETSSTRIJDERS
32
00:03:42,680 --> 00:03:44,265
FRANSE INBEZITNEMING SAIGON
33
00:03:44,390 --> 00:03:48,353
Sinds 1858 was Vietnam
gekoloniseerd door Frankrijk.
34
00:03:51,314 --> 00:03:53,858
Het Franse rijk was erg uitbuitend.
35
00:03:55,193 --> 00:03:58,947
De koloniale rubberplantages
waren de hel op aarde.
36
00:03:59,530 --> 00:04:04,202
Ze lieten Vietnamezen
van zo jong als tien jaar oud...
37
00:04:04,327 --> 00:04:06,952
werken onder gruwelijke omstandigheden.
38
00:04:07,830 --> 00:04:09,791
Ze ploeterden dag en nacht.
39
00:04:10,792 --> 00:04:12,667
Het was in wezen slavenarbeid.
40
00:04:14,921 --> 00:04:20,385
En als je niet werkte op de manier
die de Franse koloniale opzichter wilde...
41
00:04:20,510 --> 00:04:22,929
waren er martelingen en executies.
42
00:04:24,555 --> 00:04:28,142
En alle voordelen en winst
gingen terug naar Frankrijk.
43
00:04:29,269 --> 00:04:30,645
Toen kwam Hồ Chí Minh.
44
00:04:30,770 --> 00:04:35,608
VIETNAMESE COMMUNISTISCHE REVOLUTIONAIR
45
00:04:35,900 --> 00:04:39,988
Hij is een buitengewoon politiek figuur
van de 20e eeuw, absoluut.
46
00:04:41,030 --> 00:04:46,369
Hồ Chí Minh was
een revolutionair als geen ander.
47
00:04:47,120 --> 00:04:51,916
Als ik met mensen praat, zeg ik:
'Reisde Fidel Castro over de wereld?
48
00:04:52,041 --> 00:04:56,504
Nee. Reisde Mao Zedong
over de wereld? Nee.'
49
00:04:58,047 --> 00:05:00,842
Als jonge man
moest Hồ Chí Minh Vietnam verlaten...
50
00:05:00,967 --> 00:05:02,677
om elders geld te verdienen.
51
00:05:02,802 --> 00:05:07,140
Hij bereikte de Verenigde Staten
en uiteindelijk Europa...
52
00:05:07,265 --> 00:05:11,644
en ging in Londen als souschef
voor een bekende patissier werken.
53
00:05:14,188 --> 00:05:17,317
En daarna bereikte hij Parijs in 1919.
54
00:05:19,360 --> 00:05:21,279
Toen Hồ Chí Minh in Europa was...
55
00:05:21,404 --> 00:05:25,241
ontmoette hij andere revolutionaire,
antikoloniale Vietnamezen...
56
00:05:25,366 --> 00:05:29,491
die hoopten de Fransen
omver te werpen en hun land te bevrijden.
57
00:05:33,249 --> 00:05:35,835
Het was Hồ Chí Minhs politieke ontwaken.
58
00:05:36,961 --> 00:05:41,086
En in de jaren 1920 bevorderde hij
het wereldwijde communisme echt.
59
00:05:42,925 --> 00:05:45,595
Als communist,
anders dan veel van z'n volgelingen...
60
00:05:45,720 --> 00:05:51,184
volgt Hồ, opgeleid in Moskou en Parijs,
een puur nationalistische lijn.
61
00:05:51,309 --> 00:05:55,521
Voor de simpele boeren is hij hun leider
en weldoener en ze vereren hem.
62
00:05:55,646 --> 00:05:57,190
'Oom Hồ', noemen ze hem.
63
00:05:59,400 --> 00:06:02,111
Oom Hồ is onze gemeenschappelijke vader.
64
00:06:03,279 --> 00:06:05,031
We luisteren naar z'n leer.
65
00:06:05,156 --> 00:06:10,912
Dat we van ons land moeten houden,
het moeten beschermen en bijeenhouden.
66
00:06:13,998 --> 00:06:18,795
Hồ Chí Minh geloofde dat hij terug moest
naar binnen de grenzen van Vietnam...
67
00:06:18,920 --> 00:06:20,546
en dat gebeurde in 1941.
68
00:06:20,671 --> 00:06:22,071
JANUARI 1941
69
00:06:27,512 --> 00:06:28,912
MAART 1945
70
00:06:29,847 --> 00:06:36,354
Tijdens WO II was er voor Vietnam een kans
om zich onafhankelijk te verklaren.
71
00:06:36,479 --> 00:06:40,233
Er was een nationalistische organisatie
met veel communisten.
72
00:06:40,358 --> 00:06:43,736
VIETMINH - GROEPERING
VOOR DE ONAFHANKELIJKHEID VAN VIETNAM
73
00:06:43,861 --> 00:06:45,905
Aan het einde van de oorlog...
74
00:06:46,030 --> 00:06:50,159
verklaarden ze zichzelf
tot de Democratische Republiek Vietnam...
75
00:06:50,284 --> 00:06:51,972
geleid door Hồ Chí Minh.
76
00:06:56,916 --> 00:07:00,461
Ze besloten te ontsnappen
aan de Franse overheersers...
77
00:07:00,586 --> 00:07:04,024
die de afgelopen 80 jaar
de dienst hadden uitgemaakt.
78
00:07:05,007 --> 00:07:10,847
FRANSE INDOCHINESE OORLOG
1946-1954
79
00:07:10,972 --> 00:07:16,936
In december 1946 werden de eerste schoten
gevuurd om de Fransen te verwijderen.
80
00:07:19,063 --> 00:07:23,651
De situatie in Frans Indochina wordt erger
met hevige gevechten in Hanoi...
81
00:07:23,776 --> 00:07:25,987
die misère en puin achterlaten.
82
00:07:28,906 --> 00:07:31,659
Het is interessant
hoezeer Hồ Chí Minh geloofde...
83
00:07:31,784 --> 00:07:35,788
dat de Amerikanen, de VS,
er voor hem zouden zijn.
84
00:07:38,207 --> 00:07:40,209
Hij was gefixeerd op de realiteit...
85
00:07:40,334 --> 00:07:44,897
dat de Verenigde Staten zelf
uit een antikoloniale reactie voortkwamen.
86
00:07:45,298 --> 00:07:47,258
In hun geval op Groot-Brittannië.
87
00:07:47,383 --> 00:07:51,471
'Dus natuurlijk gaan de Amerikanen
me steunen in dit streven.'
88
00:07:51,596 --> 00:07:56,726
Ik denk dat hij dat heel sterk geloofde.
Hij stuurde brieven naar Harry Truman...
89
00:07:57,393 --> 00:08:00,813
een reeks brieven,
die allemaal onbeantwoord bleven...
90
00:08:00,938 --> 00:08:05,318
maar waarin hij, Hồ,
om Amerikaanse steun vroeg.
91
00:08:05,443 --> 00:08:07,612
DAT AMERIKA ONZE ONAFHANKELIJKHEID...
92
00:08:07,737 --> 00:08:14,327
Maar de Fransen wisten de Koude Oorlog-
dimensie slim te benadrukken.
93
00:08:15,578 --> 00:08:19,540
'Indochina is deel van de grotere strijd
tussen oosten en westen...
94
00:08:19,665 --> 00:08:23,669
en jullie, de Verenigde Staten,
moeten ons steunen...
95
00:08:23,794 --> 00:08:27,340
omdat we jullie helpen
in de grote strijd, de Koude Oorlog.'
96
00:08:27,465 --> 00:08:28,865
In Indochina...
97
00:08:29,342 --> 00:08:31,636
vechten we tegen het communisme.
98
00:08:32,470 --> 00:08:36,307
We vechten voor democratie...
99
00:08:36,974 --> 00:08:39,519
en voor de vrijheid van de wereld.
100
00:08:40,686 --> 00:08:43,186
Washington begreep dat dit ertoe deed...
101
00:08:43,523 --> 00:08:49,028
en dus investeerde Washington steeds
meer in de Franse oorlogsinspanningen.
102
00:08:49,153 --> 00:08:52,156
Grotendeels vanuit zorgen
over de Koude Oorlog.
103
00:08:58,621 --> 00:09:00,998
Hồ Chí Minh begreep al vroeg...
104
00:09:01,123 --> 00:09:04,419
dat hij niet echt kon concurreren
met de Fransen...
105
00:09:04,544 --> 00:09:07,255
als het om militaire kracht ging.
106
00:09:11,425 --> 00:09:14,262
Maar Hồ Chí Minh begreep iets belangrijks.
107
00:09:14,971 --> 00:09:17,848
Namelijk dat zij op
eigen terrein vochten...
108
00:09:18,516 --> 00:09:20,810
en het langer zouden volhouden.
109
00:09:23,980 --> 00:09:29,068
Natuurlijk culmineerde dit in
een van de grote slagen van de 20e eeuw.
110
00:09:29,193 --> 00:09:30,861
De Slag bij Điện Biên Phủ.
111
00:09:37,451 --> 00:09:42,915
Het was het einde van het garnizoen
en van het Franse avontuur in Indochina.
112
00:09:46,294 --> 00:09:49,714
Terwijl de laatste Franse soldaten
de brug Hanoi uit oversteken...
113
00:09:49,839 --> 00:09:51,799
neemt de Vietminh-wacht het over.
114
00:09:51,924 --> 00:09:55,386
Het communisme heeft
overdonderend gewonnen in Azië.
115
00:09:57,013 --> 00:10:02,643
De Franse nederlaag bij Điện Biên Phủ
zette de Conferentie van Genève in gang.
116
00:10:02,768 --> 00:10:04,854
GENÈVE
ZWITSERLAND
117
00:10:05,229 --> 00:10:07,607
CONFERENTIE VAN GENÈVE
APRIL-JULI 1954
118
00:10:07,732 --> 00:10:10,776
Door hun overwinning
heeft de Vietminh invloed...
119
00:10:10,901 --> 00:10:13,339
bij een vredesconferentie in Genève.
120
00:10:14,947 --> 00:10:21,746
Daar werden de grootmachten het eens
over een politieke schikking in Indochina.
121
00:10:21,871 --> 00:10:24,916
Eigenlijk werden er
twee akkoorden bereikt.
122
00:10:25,041 --> 00:10:28,252
Een daarvan was
een staakt-het-vuren op de 17e parallel...
123
00:10:28,377 --> 00:10:30,463
en hergroepering van de troepen...
124
00:10:30,588 --> 00:10:33,591
zodat de Fransen voortaan
onder die parallel zaten.
125
00:10:33,716 --> 00:10:36,302
De Vietminh zou erboven zitten.
126
00:10:37,094 --> 00:10:39,931
Het verdeelt Vietnam in noord en zuid.
127
00:10:40,056 --> 00:10:42,725
Het geeft het noorden aan de communisten.
128
00:10:42,850 --> 00:10:46,187
Zij krijgen het Vietnam
ten noorden van de 17e parallel...
129
00:10:46,312 --> 00:10:47,897
met Hanoi als hoofdstad.
130
00:10:48,022 --> 00:10:49,482
Ook werd men het eens...
131
00:10:49,607 --> 00:10:53,152
dat er verkiezingen kwamen
voor de hereniging van Vietnam...
132
00:10:53,277 --> 00:10:57,865
medio 1956, dus twee jaar
na het tekenen van de akkoorden.
133
00:10:57,990 --> 00:11:01,077
De VS boden bittere tegenstand
tegen de schikking...
134
00:11:01,202 --> 00:11:04,413
en minister van BZ John Dulles
beschreef het...
135
00:11:04,538 --> 00:11:07,333
als een nederlaag
voor hun buitenlandbeleid.
136
00:11:07,458 --> 00:11:10,253
De Amerikanen waren gefrustreerd
dat de Fransen...
137
00:11:10,378 --> 00:11:14,340
niet in staat waren
dit zwakke, inferieure leger te verslaan.
138
00:11:15,549 --> 00:11:20,805
De Conferentie van Genève beëindigde
de Franse militaire rol in Indochina.
139
00:11:21,972 --> 00:11:25,309
Tegen 1955 wilde Eisenhower...
140
00:11:25,434 --> 00:11:29,059
de last overnemen
die de Fransen op zich hadden genomen.
141
00:11:31,148 --> 00:11:34,402
Dat betekende Vietnam weghouden
bij het communisme...
142
00:11:34,527 --> 00:11:37,965
door een niet-communistisch
Zuid-Vietnam te behouden.
143
00:11:40,324 --> 00:11:47,123
Wat je zag opkomen, waren twee staten.
Een Zuid-Vietnam en een Noord-Vietnam.
144
00:11:47,832 --> 00:11:49,542
Boven de 17e parallel...
145
00:11:49,667 --> 00:11:54,088
zou Hồ Chí Minh de leiding hebben.
De Volksrepubliek China...
146
00:11:54,213 --> 00:11:57,925
zou hulpmaterieel
aan de Noord-Vietnamezen leveren.
147
00:11:59,093 --> 00:12:04,724
Onder de 17e parallel zou Ngô Đình Diệm
minister-president van Zuid-Vietnam zijn...
148
00:12:04,849 --> 00:12:07,017
en later president.
149
00:12:07,685 --> 00:12:10,146
VOLKSREPUBLIEK CHINA
150
00:12:10,271 --> 00:12:12,523
Na de akkoorden van Genève...
151
00:12:12,648 --> 00:12:17,398
konden Hồ Chí Minh en z'n overheid
communistische Chinese steun krijgen...
152
00:12:17,862 --> 00:12:23,033
om een leger te vormen en de zogeheten
'landhervorming' in het land te starten.
153
00:12:24,160 --> 00:12:27,246
Ze vonden dat onroerend goed
publiek bezit moest zijn...
154
00:12:27,371 --> 00:12:31,542
omdat het privébezit ervan
een bron van uitbuiting is.
155
00:12:33,002 --> 00:12:38,299
Ze stuurden kaders
naar elk dorp dat onder hun controle was...
156
00:12:38,966 --> 00:12:44,054
om de armste boeren op te stoken
tot in opstand komen tegen de landheren.
157
00:12:46,307 --> 00:12:52,021
Ze namen alle mensen
die onroerend goed en land bezaten...
158
00:12:52,146 --> 00:12:55,983
en hielden
wat zij een 'volkstribunaal' noemden.
159
00:12:56,108 --> 00:13:01,030
En alle keuterboeren en andere mensen die
voor de grondbezitters hadden gewerkt...
160
00:13:01,155 --> 00:13:03,616
werden de rechters.
161
00:13:04,658 --> 00:13:08,245
Ze zeiden dat die grondbezitters
ze hadden uitgebuit...
162
00:13:08,871 --> 00:13:12,246
dus waren het de mensen
die moesten worden gedood...
163
00:13:12,875 --> 00:13:17,254
en de communistische Vietnamezen
onthoofdden ze.
164
00:13:18,380 --> 00:13:22,426
M'n oudoom was een rijke boer
in een dorp naast het mijne.
165
00:13:23,427 --> 00:13:28,432
Toen de communisten de mensen vroegen
om hun goud en geld te geven...
166
00:13:28,557 --> 00:13:31,393
op wapens voor de soldaten te kopen...
167
00:13:31,977 --> 00:13:35,064
gaf hij alles wat hij had.
168
00:13:36,816 --> 00:13:39,902
Maar toen
het landhervormingsprogramma begon...
169
00:13:40,027 --> 00:13:43,239
koos het plaatselijke comité hem.
170
00:13:44,240 --> 00:13:46,742
Ze sleepten hem voor het tribunaal.
171
00:13:46,867 --> 00:13:50,329
Mensen beledigden hem, scholden hem uit.
172
00:13:51,038 --> 00:13:54,041
'Vijand van het volk,
vijand van de revolutie.'
173
00:13:56,710 --> 00:13:58,110
Doodden hem.
174
00:13:58,587 --> 00:14:00,172
Ze schoten hem dood.
175
00:14:03,759 --> 00:14:09,348
Tussen de 20.000 en 50.000 mensen
werden geëxecuteerd in deze campagne.
176
00:14:10,307 --> 00:14:16,480
Op een dag kwam er een communist
tegen m'n vader en moeder zeggen:
177
00:14:16,605 --> 00:14:20,943
'Jullie moeten gaan. Snel.
Ze komen jullie halen.'
178
00:14:22,236 --> 00:14:24,613
Dus gingen we naar het zuiden in 1954.
179
00:14:26,156 --> 00:14:30,286
Meer dan een miljoen Vietnamezen
lieten alles achter om te vluchten...
180
00:14:30,411 --> 00:14:32,974
om niet onder het communisme te leven.
181
00:14:37,334 --> 00:14:40,963
Na verloop van tijd
ontstond de vraag wat er zou gebeuren...
182
00:14:41,088 --> 00:14:46,385
met die twee staten,
Zuid-Vietnam en Noord-Vietnam.
183
00:14:47,094 --> 00:14:48,888
NOORD-VIETNAM
184
00:14:49,013 --> 00:14:52,933
De bedoeling was dat er verkiezingen
zouden worden gehouden in 1956...
185
00:14:53,058 --> 00:14:56,478
zodat noord en zuid verenigd
konden worden.
186
00:14:57,396 --> 00:15:01,108
Noord-Vietnamees leider Hồ Chí Minh
zou op het stembiljet komen...
187
00:15:01,233 --> 00:15:05,237
en de president van Zuid-Vietnam,
Ngô Đình Diệm, ook.
188
00:15:06,864 --> 00:15:10,534
Maar er kwam geen verkiezing in 1956.
189
00:15:10,659 --> 00:15:14,955
Ook al was dit vereist
in de Genève-akkoorden van 1954.
190
00:15:17,207 --> 00:15:19,376
Diệm had daar geen belang bij.
191
00:15:20,210 --> 00:15:24,298
Hij besefte dat Hồ Chí Minh
waarschijnlijk zou hebben gewonnen.
192
00:15:25,215 --> 00:15:28,052
Ngô Đình Diệm beweerde
dat een verkiezing...
193
00:15:28,177 --> 00:15:31,180
in een communistisch gebied
onmogelijk was.
194
00:15:32,014 --> 00:15:36,393
Toen de Noord-Vietnamezen beseften
dat er geen verkiezingen zouden komen...
195
00:15:36,518 --> 00:15:40,456
om het land te herenigen,
vonden ze dat ze iets moesten doen.
196
00:15:42,942 --> 00:15:47,112
Ze waren niet tevreden
met alleen communisme in Noord-Vietnam.
197
00:15:47,237 --> 00:15:49,615
Ze wilden het in heel Vietnam.
198
00:15:50,115 --> 00:15:53,577
Dus dat was hun ultieme reden
om de oorlog te voeren.
199
00:15:53,702 --> 00:15:58,749
DOOR COMMUNISTEN GESTEUNDE
REBELLENAANVALLEN IN ZUID-VIETNAM
200
00:15:59,333 --> 00:16:03,921
Iedere jonge man
en de hele natie trokken ten strijde...
201
00:16:04,046 --> 00:16:07,174
vastberaden om te vechten en te winnen.
202
00:16:07,299 --> 00:16:11,095
Het doel van voorzitter Hồ was
onafhankelijkheid en vrijheid.
203
00:16:11,220 --> 00:16:15,975
We moesten het zuiden bevrijden
en het land verenigen.
204
00:16:20,521 --> 00:16:24,692
Wanneer een land een ander land aanvalt,
heet dat een invasie.
205
00:16:27,069 --> 00:16:30,823
En in die tijd waren het,
hoewel het één volk was...
206
00:16:31,907 --> 00:16:34,243
twee verschillende regimes.
207
00:16:36,829 --> 00:16:40,767
Dit was vreselijk. Je wilde gewoon
in vrede leven in het zuiden.
208
00:16:42,084 --> 00:16:45,921
Maar we moesten vechten,
voor het behoud van de aard...
209
00:16:46,046 --> 00:16:49,383
en manier van leven van het zuiden.
210
00:16:50,092 --> 00:16:51,677
Het was een burgeroorlog.
211
00:16:52,678 --> 00:16:55,389
Beide partijen geloofden
in hun visie voor het land...
212
00:16:55,514 --> 00:16:58,889
maar keken heel anders
naar hoe dat te bereiken was.
213
00:17:01,020 --> 00:17:02,646
Dit was een cruciaal moment...
214
00:17:02,771 --> 00:17:06,316
waarop de geschiedenis
heel anders had kunnen lopen.
215
00:17:07,568 --> 00:17:12,031
De Verenigde Staten hadden gewoon
een neutrale houding kunnen aannemen.
216
00:17:12,698 --> 00:17:15,034
Dat deden ze duidelijk niet.
217
00:17:20,289 --> 00:17:21,916
MAART 1965
218
00:17:22,041 --> 00:17:27,421
In 1965 begonnen we een enorme toename
van de Amerikaanse aanwezigheid te zien.
219
00:17:28,338 --> 00:17:30,651
Dat veranderde de aard van de oorlog.
220
00:17:31,341 --> 00:17:36,430
Voor de Amerikanen erbij kwamen,
ging het tussen noorden en zuiden.
221
00:17:36,555 --> 00:17:38,891
En wij vochten tegen hen.
222
00:17:40,392 --> 00:17:42,102
Toen de Amerikanen kwamen...
223
00:17:42,227 --> 00:17:46,857
zeiden de communisten hun soldaten:
'Je moet sterven voor je land.'
224
00:17:48,150 --> 00:17:52,213
We hadden de Fransen eruit geschopt,
maar nu kwamen de Amerikanen.
225
00:17:56,158 --> 00:17:59,661
De communisten noemden het
een anti-Amerikaanse oorlog.
226
00:18:00,412 --> 00:18:04,917
Om de Amerikanen
en hun Vietnamese marionetten te verslaan.
227
00:18:06,794 --> 00:18:09,129
Het werd voornamelijk voorgesteld...
228
00:18:09,254 --> 00:18:13,467
als een patriottische oorlog
tegen een buitenlandse indringer.
229
00:18:13,592 --> 00:18:16,780
Ook al waren de VS
Zuid-Vietnam niet binnengevallen.
230
00:18:19,515 --> 00:18:24,186
HANOI
HOOFDSTAD VAN NOORD-VIETNAM
231
00:18:24,311 --> 00:18:26,480
In Noord-Vietnam op dat moment...
232
00:18:27,064 --> 00:18:30,377
zag iedereen Hồ Chí Minh
als een symbolisch leider.
233
00:18:31,318 --> 00:18:36,031
Maar als je gedwongen werd
om de echte leider aan te wijzen...
234
00:18:36,156 --> 00:18:37,616
was het Lê Duẩn.
235
00:18:37,741 --> 00:18:39,827
HỒ CHÍ MINH - PRESIDENT
236
00:18:39,952 --> 00:18:42,037
LÊ DUẨN - SECRETARIS-GENERAAL
237
00:18:42,162 --> 00:18:47,334
M'n vader werd geboren
in het dorp Hau Kien in Quảng Trị...
238
00:18:47,459 --> 00:18:49,522
aan de oever van de Thạch Hàn.
239
00:18:52,131 --> 00:18:54,756
Hij werd lid van de Communistische Partij.
240
00:18:55,968 --> 00:19:02,141
Tijdens z'n politieke activiteiten
van 1930 tot 1945...
241
00:19:02,266 --> 00:19:05,704
zat hij tien jaar
in een Franse koloniale gevangenis.
242
00:19:07,855 --> 00:19:12,276
In 1957 vroeg oom Hồ hem...
243
00:19:12,401 --> 00:19:16,030
om naar het noorden te gaan...
244
00:19:16,155 --> 00:19:19,905
om de eerste secretaris te worden
van het Centraal Comité.
245
00:19:22,494 --> 00:19:25,622
Lê Duẩn was
de secretaris-generaal, de topman...
246
00:19:25,747 --> 00:19:28,997
de leider
van de Vietnamese Communistische Partij.
247
00:19:30,460 --> 00:19:35,340
En hij zag geen andere weg
naar de bevrijding van Zuid-Vietnam...
248
00:19:35,465 --> 00:19:40,220
en de hereniging van het hele land
dan door middel van oorlog.
249
00:19:41,722 --> 00:19:46,226
Omdat Lê Duẩn had besloten om
de oorlog in het zuiden uit te breiden...
250
00:19:47,144 --> 00:19:50,355
waren er veel meer wapens
en veel meer mensen nodig.
251
00:19:50,480 --> 00:19:54,168
Daarvoor moest de Ho Chi Minh-route
flink worden uitgebreid.
252
00:19:59,489 --> 00:20:03,452
De Ho Chi Minh-route was de route
waarmee manschappen en materieel...
253
00:20:03,577 --> 00:20:06,390
van Noord-Vietnam
naar Zuid-Vietnam gingen.
254
00:20:07,122 --> 00:20:09,500
Vietnam was verdeeld op de 17e parallel.
255
00:20:09,625 --> 00:20:14,713
Je had Zuid-Vietnamese en vervolgens
Amerikaanse soldaten die de DMZ bewaakten.
256
00:20:15,464 --> 00:20:19,134
De infiltratieroute moest dus wel
via Laos en Cambodja...
257
00:20:19,259 --> 00:20:20,884
naar Zuid-Vietnam gaan.
258
00:20:24,765 --> 00:20:29,353
De Ho Chi Minh-route begon
als een reeks kleine zandpaden.
259
00:20:30,520 --> 00:20:34,566
Voor Noord-Vietnamese soldaten
die voorraden naar het zuiden brachten...
260
00:20:34,691 --> 00:20:39,988
was het een maandenlange zware trektocht
van Noord-Vietnam naar Zuid-Vietnam...
261
00:20:40,113 --> 00:20:42,738
met spullen op hun fiets of op hun rug.
262
00:20:44,993 --> 00:20:49,289
Mijn eenheid had mensen die het pad
vrijmaakten dat we nodig hadden.
263
00:20:49,414 --> 00:20:52,501
Er waren toen veel wegen.
264
00:20:52,626 --> 00:20:55,545
Maar nu noemen ze het
'de Ho Chi Minh-route'.
265
00:20:58,215 --> 00:21:00,090
Toen was de mars echt slopend.
266
00:21:01,760 --> 00:21:04,179
Je kon op honderden manieren doodgaan.
267
00:21:04,721 --> 00:21:06,221
Door bommen en kogels...
268
00:21:10,018 --> 00:21:13,689
Als je een rivier overstak,
kon de stroming je meesleuren.
269
00:21:15,148 --> 00:21:18,336
Er waren mensen die ziek werden,
die malaria kregen.
270
00:21:19,945 --> 00:21:22,197
Mensen gingen dood van de honger.
271
00:21:24,616 --> 00:21:28,929
Van het beginpunt tot onze bestemming
waren we zes hele maanden kwijt.
272
00:21:32,207 --> 00:21:35,586
De niet verklaarde oorlog
die in Zuid-Vietnam woedt...
273
00:21:35,711 --> 00:21:38,797
wordt niet gevochten
op de straten van steden...
274
00:21:38,922 --> 00:21:40,883
maar in de centrale hooglanden.
275
00:21:41,008 --> 00:21:44,845
In dit afgelegen, bergachtige
en door jungle begroeide gebied...
276
00:21:44,970 --> 00:21:48,307
hebben de communisten
uit Noord-Vietnam een stroom...
277
00:21:48,432 --> 00:21:52,144
opruiers, terroristen
en guerrilla's geïnfiltreerd.
278
00:21:57,983 --> 00:22:01,862
De communistische filosofie was:
neem het platteland over...
279
00:22:01,987 --> 00:22:06,362
omsingel de steden en uiteindelijk
kun je dan de overheid overnemen.
280
00:22:06,575 --> 00:22:08,869
SAIGON
HOOFDSTAD VAN ZUID-VIETNAM
281
00:22:08,994 --> 00:22:12,456
De communisten hadden het dus
in feite voor het zeggen...
282
00:22:12,581 --> 00:22:16,877
in grote delen van het platteland.
Wellicht zo'n 70 procent ervan.
283
00:22:18,086 --> 00:22:21,506
Ze beheersten zo
de arbeidskrachten, de rijstoogst.
284
00:22:21,631 --> 00:22:25,761
Ze beheersten zo een groot deel
van de economie van het land.
285
00:22:32,559 --> 00:22:34,436
We kenden de communisten niet.
286
00:22:34,561 --> 00:22:39,900
We wisten alleen maar dat de Vietcong
tegen Amerikaanse indringers vochten.
287
00:22:40,692 --> 00:22:43,278
Maar we wisten niet waarom ze daar waren...
288
00:22:43,403 --> 00:22:47,716
maar we kenden de communisten niet
en wisten niet wat ze geloofden.
289
00:22:49,326 --> 00:22:50,726
We waren boeren.
290
00:22:51,912 --> 00:22:55,165
We wisten niet aan welke kant we stonden...
291
00:22:55,791 --> 00:22:58,604
maar wel
dat we van ons moederland hielden.
292
00:23:02,631 --> 00:23:06,426
'Vietcong' is een denigrerende term
voor de communistische vijand.
293
00:23:06,551 --> 00:23:07,951
Dat guerrillaleger.
294
00:23:09,012 --> 00:23:12,974
Ze werden officieel bekend
als het Nationaal Bevrijdingsfront.
295
00:23:15,185 --> 00:23:17,123
Wij noemden ze geen 'Vietcong'.
296
00:23:17,646 --> 00:23:19,147
Wij noemden ze...
297
00:23:20,607 --> 00:23:22,984
Dat betekent 'ooms van de bevrijding'.
298
00:23:24,111 --> 00:23:27,614
Zij waren dorpelingen.
Ze kenden ons. Ze woonden bij ons.
299
00:23:28,115 --> 00:23:31,243
We waren op ons gemak bij ze.
We steunden ze.
300
00:23:35,539 --> 00:23:39,209
Het probleem was dat de
Amerikanen het erg moeilijk vonden...
301
00:23:39,334 --> 00:23:42,004
om Zuid-Vietnamese guerrilla's
en Noord-Vietnamese troepen...
302
00:23:42,129 --> 00:23:44,297
van burgers te onderscheiden.
303
00:23:46,466 --> 00:23:50,012
De rebellenstrategie was deels
het vervagen van grenzen...
304
00:23:50,137 --> 00:23:52,512
tussen strijders en niet-strijders.
305
00:23:53,515 --> 00:23:56,560
Zowel de Amerikanen
als Zuid-Vietnamezen begrepen:
306
00:23:56,685 --> 00:24:01,064
'Om de oorlog te winnen, moeten we
de communisten uit de dorpen werken...
307
00:24:01,189 --> 00:24:03,564
en het platteland terug veroveren.'
308
00:24:05,735 --> 00:24:12,451
De vraag was altijd welke strategie zou
werken om de communisten te verdrijven.
309
00:24:14,828 --> 00:24:19,374
Pacificatie is waar de oorlog
in Zuid-Vietnam om zou moeten gaan.
310
00:24:19,499 --> 00:24:23,545
Oftewel, de poging
om alle 12.000 gehuchten in het land...
311
00:24:23,670 --> 00:24:26,045
onder overheidscontrole te brengen.
312
00:24:27,382 --> 00:24:31,762
Het strategische gehuchtenprogramma was
een idee van de Zuid-Vietnamezen.
313
00:24:31,887 --> 00:24:32,888
DISTRIBUTIE GEHUCHTEN
314
00:24:33,013 --> 00:24:37,100
Het idee was dat er
versterkte nederzettingen zouden komen...
315
00:24:37,225 --> 00:24:39,975
die zouden worden
gezuiverd van rebellen.
316
00:24:41,938 --> 00:24:45,525
Een gebied, een dorp, een gehucht
was wellicht gastvrij voor...
317
00:24:45,650 --> 00:24:47,986
of werd gegijzeld door de vijand.
318
00:24:48,111 --> 00:24:51,031
Wij rukken op
en dwingen die mensen om te gaan.
319
00:24:51,948 --> 00:24:55,410
Ze haalden boeren weg
van waar ze van oudsher woonden...
320
00:24:55,994 --> 00:24:58,372
en verzamelden ze op plekken...
321
00:24:58,497 --> 00:25:01,917
waar ze theoretisch
opnieuw konden beginnen als boeren...
322
00:25:02,042 --> 00:25:03,442
achter barricaden.
323
00:25:03,960 --> 00:25:06,338
De guerrilla's zouden achterblijven.
324
00:25:07,464 --> 00:25:12,089
Na enige tijd begonnen steeds meer
Amerikanen de pacificatie over te nemen.
325
00:25:12,469 --> 00:25:16,014
Men noemt deze vluchtelingengemeenschappen
'nieuw leven-gehuchten'.
326
00:25:16,139 --> 00:25:21,269
In zekere zin is het een beter leven.
Want hier zijn ze voorlopig uit de oorlog.
327
00:25:21,394 --> 00:25:24,769
Maar op veel manieren
is het niet beter, maar slechter.
328
00:25:30,362 --> 00:25:32,737
Amerikanen kwamen opdagen in ons dorp.
329
00:25:33,406 --> 00:25:37,369
Ze zeiden: 'Iedereen moet gaan.
Jullie dorp wordt gesloopt.'
330
00:25:37,494 --> 00:25:41,331
Mama-san...
Hé, Bill, zeg haar dat ze weg moet.
331
00:25:43,250 --> 00:25:45,688
Laat mama-san haar spul pakken en gaan.
332
00:25:46,211 --> 00:25:47,671
Kom op, we gaan.
333
00:25:47,796 --> 00:25:50,006
Gaan? Waarheen?
334
00:25:50,674 --> 00:25:55,011
Je dacht: hier heb ik een huis,
hier heb ik alles.
335
00:25:56,429 --> 00:25:58,557
Opeens was je een vluchteling.
336
00:25:58,682 --> 00:26:00,141
Oké, brand het af.
337
00:26:02,602 --> 00:26:06,481
Alle mensen werden
in één vluchtelingenkamp gestopt...
338
00:26:07,065 --> 00:26:11,653
met een klein bamboehutje
of hokje om in te wonen.
339
00:26:13,780 --> 00:26:15,180
Geen rijstveld.
340
00:26:16,157 --> 00:26:17,951
Hoe konden mensen overleven?
341
00:26:19,119 --> 00:26:20,519
We verhongerden.
342
00:26:20,954 --> 00:26:22,872
Dat was wat ik zag.
343
00:26:24,541 --> 00:26:26,751
Dit idee pakte niet zo goed uit.
344
00:26:29,879 --> 00:26:33,508
Vietnamese guerrilla's bleven
de gehuchten infiltreren.
345
00:26:34,884 --> 00:26:38,138
Veel mensen wilden terug
naar hun oude boerderij en dorp...
346
00:26:38,263 --> 00:26:39,663
en velen gingen.
347
00:26:42,267 --> 00:26:47,022
'Pacificatie' was een soort voorloper,
in zekere zin, van 'verzetsbestrijding'...
348
00:26:47,147 --> 00:26:50,522
de term die de Amerikanen
uiteindelijk gebruikten...
349
00:26:50,650 --> 00:26:54,279
inclusief de Amerikaanse bevelhebber,
William Westmoreland.
350
00:26:54,404 --> 00:26:56,114
Ik denk in wezen...
351
00:26:57,616 --> 00:27:01,536
dat een overwinning
in een verzetsbestrijdingsomgeving...
352
00:27:01,661 --> 00:27:04,205
het voor je winnen van het volk is.
353
00:27:05,582 --> 00:27:12,088
Generaal William C. Westmoreland
werd door president Johnson gekozen...
354
00:27:12,213 --> 00:27:16,885
om het bevel
in Vietnam te nemen, medio 1964.
355
00:27:18,094 --> 00:27:22,474
De bevelhebber van het Amerikaanse leger
in Vietnam, William Westmoreland...
356
00:27:22,599 --> 00:27:26,311
51, een generaal met vier sterren,
beheerst en coördineert...
357
00:27:26,436 --> 00:27:30,232
de enorme en toenemende verzameling
van Amerikaanse troepen in Vietnam.
358
00:27:30,357 --> 00:27:32,859
Tegen de tijd dat Westmoreland aankwam...
359
00:27:32,984 --> 00:27:39,157
verloor het Zuid-Vietnamese leger
ruim 100 manschappen per week, minstens.
360
00:27:39,282 --> 00:27:41,032
Morgen, generaal.
- Morgen.
361
00:27:41,618 --> 00:27:44,454
STEM VAN LYNDON B. JOHNSON
362
00:27:44,579 --> 00:27:47,916
Westmoreland zegt
dat het offensief dat hij verwachtte...
363
00:27:48,041 --> 00:27:50,418
dat hij vreesde, nu is begonnen.
364
00:27:51,711 --> 00:27:54,711
En hij wil mensen
zo snel als hij ze kan krijgen.
365
00:27:58,176 --> 00:28:01,012
Binnen een periode
van enkele maanden in 1965...
366
00:28:01,137 --> 00:28:04,474
vroeg Westmoreland om en kreeg hij...
367
00:28:04,599 --> 00:28:08,812
een gestage toename
van de toegezegde Amerikaanse troepen.
368
00:28:11,898 --> 00:28:16,611
Ik ben geboren en getogen in Macon
in Georgia. M'n vader was deelpachter.
369
00:28:17,278 --> 00:28:20,490
Ik ben een van 13 kinderen.
Ik was nummer negen.
370
00:28:23,243 --> 00:28:27,455
Macon was
een zeer raciaal onderdrukte stad.
371
00:28:27,580 --> 00:28:29,332
ALLEEN VOOR GEKLEURDEN
372
00:28:29,457 --> 00:28:31,376
Alles was nog gesegregeerd.
373
00:28:31,876 --> 00:28:34,671
Je weet wel. Witte en gekleurde toiletten.
374
00:28:35,380 --> 00:28:37,215
Achter in de bus zitten.
375
00:28:37,841 --> 00:28:42,595
Het was niet alleen erg onderdrukkend,
maar ook heel deprimerend voor me.
376
00:28:43,221 --> 00:28:47,517
Ik wist dat er een grotere wereld was
en dat er iets beters te doen was...
377
00:28:47,642 --> 00:28:51,521
dan maar
in die heel racistische stad te blijven.
378
00:28:53,356 --> 00:28:58,027
Dus ging ik op heel jonge leeftijd
in het leger, op m'n 17e.
379
00:28:59,904 --> 00:29:03,404
Ik had geen idee
dat Vietnam in het verschiet zou liggen.
380
00:29:06,453 --> 00:29:11,082
Natuurlijk was het een patstelling
vanaf het begin, wat ons betrof.
381
00:29:13,376 --> 00:29:18,673
M'n ouders waren altijd meer
van de Democraten, van de linkse ideeën.
382
00:29:19,632 --> 00:29:22,820
Ze waren duidelijk tegen de oorlog,
vanaf het begin.
383
00:29:24,095 --> 00:29:25,597
Ik was tegen de oorlog.
384
00:29:26,139 --> 00:29:30,894
Maar op die leeftijd denken
niet veel mensen goed over die dingen na.
385
00:29:31,019 --> 00:29:32,812
Ik duidelijk niet.
386
00:29:33,563 --> 00:29:36,983
Ik zei:
'Ik stop met school en ga bij de marine.'
387
00:29:37,650 --> 00:29:40,695
M'n ouders kregen
een hartaanval toen ze dat hoorden.
388
00:29:40,820 --> 00:29:43,490
Ze waren niet blij met die beslissing.
389
00:29:45,700 --> 00:29:48,763
Toen ik naar Vietnam ging,
vlogen we naar Đà Nẵng.
390
00:29:49,579 --> 00:29:53,458
Ze zeiden: 'We stoppen
dit vliegtuig niet als we landen.'
391
00:29:55,543 --> 00:29:57,879
Er werd geschoten op het vliegveld.
392
00:29:59,714 --> 00:30:02,777
De C-130 heeft een achterklep
die ze laten zakken.
393
00:30:03,301 --> 00:30:06,513
Ze gooien je eruit
terwijl er op je wordt gevuurd.
394
00:30:06,638 --> 00:30:09,891
En je rent gewoon
naar de kant van de landingsbaan...
395
00:30:10,016 --> 00:30:13,079
en springt
in een schuttersputje tot het stopt.
396
00:30:13,311 --> 00:30:18,024
Toen zei ik: 'Nu ben ik in de zooi beland.
Dit is geen goede plek.'
397
00:30:18,775 --> 00:30:20,175
Op de eerste dag.
398
00:30:24,989 --> 00:30:28,535
Toen ik aankwam in Vietnam
en m'n eenheid kreeg toegewezen...
399
00:30:28,660 --> 00:30:30,328
ontmoette ik Jake Main.
400
00:30:31,162 --> 00:30:32,997
Hij werd m'n eerste vriend.
401
00:30:34,707 --> 00:30:36,334
Als nieuweling in de eenheid...
402
00:30:36,459 --> 00:30:40,797
krijg je de 'rotdetachering'.
Dat is de wacht houden of kantinedienst.
403
00:30:40,922 --> 00:30:42,322
Ik kreeg de wacht.
404
00:30:43,758 --> 00:30:45,510
Ik kreeg buitenpost negen.
405
00:30:46,469 --> 00:30:48,304
Op een nacht dat ik dienst had...
406
00:30:48,429 --> 00:30:53,560
rond 1.30 uur, ging er een lichtkogel af
door een struikeldraad.
407
00:30:54,060 --> 00:30:58,185
Hij schoot de lucht in en lichtte op,
zodat je zag wat er gebeurde.
408
00:30:58,731 --> 00:31:00,483
En er waren allemaal Vietcong.
409
00:31:00,608 --> 00:31:04,362
Ze waren al voorbij de draad
en op het terrein.
410
00:31:04,487 --> 00:31:06,948
Zo gauw ik ze zag, opende ik het vuur.
411
00:31:09,200 --> 00:31:10,994
Alles begon te ontploffen.
412
00:31:11,703 --> 00:31:16,328
Ze bliezen de artilleriestukken,
het brandstofdepot en het munitiedepot op.
413
00:31:17,250 --> 00:31:20,378
We hadden 28 gewonden en vijf doden.
414
00:31:25,091 --> 00:31:26,491
Een van hen was...
415
00:31:29,721 --> 00:31:31,221
m'n vriend Jake Main.
416
00:31:35,393 --> 00:31:39,272
Ik dacht: wauw, ik ben op deze plek...
417
00:31:39,397 --> 00:31:42,775
en de mensen
die hier wonen willen me doden.
418
00:31:44,068 --> 00:31:45,487
Dit is heel serieus.
419
00:31:45,612 --> 00:31:48,573
En als ik niet oplet,
ga ik niet naar huis.
420
00:31:56,039 --> 00:32:00,627
En ik besloot die dag om geen empathie
voor de Vietnamezen te hebben.
421
00:32:00,752 --> 00:32:03,296
Ik zou ze doden wanneer ik maar kon...
422
00:32:03,421 --> 00:32:06,546
en wraak nemen
voor wat ze ons hadden aangedaan.
423
00:32:18,603 --> 00:32:23,066
In het begin, toen ik net was aangekomen,
waren we vriendelijk in de dorpen.
424
00:32:23,191 --> 00:32:27,316
We gaven de kinderen snoep.
Het was een vriendelijk soort situatie.
425
00:32:30,198 --> 00:32:34,786
Ik moet meer gaan halen.
Oké, ik ben zo terug.
426
00:32:37,789 --> 00:32:42,627
Maar toen er doden aan onze kant
waren gevallen, veranderde dat.
427
00:33:06,943 --> 00:33:11,489
We waren 30 tot 60 dagen in de rimboe.
428
00:33:14,450 --> 00:33:17,370
We gingen elke dag door dorpen heen.
429
00:33:18,371 --> 00:33:23,501
En bijna altijd
incasseerden we een of twee...
430
00:33:24,502 --> 00:33:27,338
schoten van een scherpschutter.
431
00:33:38,850 --> 00:33:40,685
Dat was de guerrillaoorlog.
432
00:33:42,478 --> 00:33:44,897
Je kon elk moment gedood worden.
433
00:33:48,943 --> 00:33:51,693
Mensen werden geraakt
door verdwaalde kogels.
434
00:33:52,697 --> 00:33:54,510
Stapten gewoon op boobytraps.
435
00:33:55,158 --> 00:34:00,496
In m'n derde week raakte m'n sectieleider
door een boobytrap z'n benen kwijt.
436
00:34:00,621 --> 00:34:03,621
Ik moest erheen rennen
om het bloeden te stoppen.
437
00:34:04,292 --> 00:34:05,692
Z'n benen waren weg.
438
00:34:06,169 --> 00:34:07,569
Z'n vingers waren weg.
439
00:34:09,380 --> 00:34:11,257
Hij overleed in de helikopter.
440
00:34:27,940 --> 00:34:31,527
Door het verlies
van soldaten uit de compagnie...
441
00:34:32,153 --> 00:34:36,528
begonnen troepen hun houding
tegen de Vietnamezen erg te veranderen.
442
00:34:37,158 --> 00:34:38,910
Ze raakten vrienden kwijt.
443
00:34:43,081 --> 00:34:46,667
En het werd alleen maar erger
naarmate het voortduurde.
444
00:34:49,754 --> 00:34:54,300
Deze oorlog wordt niet gewonnen
met een enkel gevecht of reeks gevechten...
445
00:34:54,425 --> 00:34:57,011
of zelfs met reeksen campagnes.
446
00:34:57,637 --> 00:35:01,849
We moeten een hard toeslaande,
goed gebalanceerde...
447
00:35:01,974 --> 00:35:05,224
mobiele krijgsmacht ontwikkelen
hier in Vietnam...
448
00:35:05,478 --> 00:35:08,728
die we eindeloos
kunnen onderhouden, indien nodig.
449
00:35:20,535 --> 00:35:25,123
Westmoreland bedacht iets wat bekend werd
als 'zoek en vernietig'-missies.
450
00:35:30,211 --> 00:35:34,173
De 'zoek en vernietig'-tactiek
die onze troepen in Vietnam gebruiken...
451
00:35:34,298 --> 00:35:36,236
is precies wat de naam zegt.
452
00:35:36,592 --> 00:35:40,221
Ze zoeken de vijand op,
hoe moeilijk het terrein ook is...
453
00:35:40,346 --> 00:35:44,225
gaan de strijd met hem aan
en vernietigen hem uiteindelijk.
454
00:35:47,562 --> 00:35:51,232
Ook had je in Vietnam iets
wat 'vrije vuurzones' werd genoemd.
455
00:35:51,357 --> 00:35:53,943
Dat was een hele regio...
456
00:35:54,068 --> 00:35:57,693
die tot zone werd verklaard
die open was voor aanvallen.
457
00:36:00,324 --> 00:36:05,454
We zeiden de burgers
dat ze een zone moesten verlaten.
458
00:36:07,540 --> 00:36:11,478
Daarna namen we aan dat ze allemaal
hadden gedaan wat we zeiden.
459
00:36:13,254 --> 00:36:17,175
En dat er
alleen maar vijandelijke troepen waren.
460
00:36:19,343 --> 00:36:23,347
Dan was het een vrije vuurzone...
461
00:36:24,140 --> 00:36:29,353
in de zin dat je overal erbinnen
mocht schieten zonder toestemming vooraf.
462
00:36:39,197 --> 00:36:41,157
Nul, zeven-nul.
463
00:36:41,949 --> 00:36:46,287
Begrepen. Over.
464
00:36:46,954 --> 00:36:48,354
Begrepen.
465
00:36:50,208 --> 00:36:53,794
Maar natuurlijk was de zone
niet vrij van burgers.
466
00:36:58,090 --> 00:36:59,801
Het werd extreem wanordelijk...
467
00:36:59,926 --> 00:37:03,888
omdat veel burgers niet instemden
met het idee van vrije vuurzones.
468
00:37:04,013 --> 00:37:05,890
Ze kregen ze gewoon opgelegd.
469
00:37:07,183 --> 00:37:10,520
Dus werden veel burgers
uiteindelijk gedood in die zones...
470
00:37:10,645 --> 00:37:13,064
ofwel met opzet, ofwel per ongeluk.
471
00:37:17,610 --> 00:37:21,322
We hoorden dat de Vietnamezen
was verteld dat ze moesten gaan.
472
00:37:21,447 --> 00:37:23,241
En alle Vietnamezen die bleven...
473
00:37:23,366 --> 00:37:26,366
hoorden bij de infrastructuur
van de Vietcong.
474
00:37:29,455 --> 00:37:33,251
Ze zeiden me dat ik in een vrije vuurzone
iedereen mocht doden die ik kon vinden.
475
00:37:33,376 --> 00:37:37,004
Onze werkwijze heette 'zoek en vernietig'.
476
00:37:38,881 --> 00:37:40,819
Je jaagt op mensen en doodt ze.
477
00:37:42,093 --> 00:37:43,886
Je mag ze doden hoe je wilt.
478
00:37:45,554 --> 00:37:47,367
Iedereen vermoordde iedereen.
479
00:37:48,099 --> 00:37:51,602
De mensen die niets te
maken hadden met de politiek...
480
00:37:51,727 --> 00:37:57,900
of met hoe de oorlog
in zulke moordzones veranderde.
481
00:37:58,025 --> 00:38:01,904
Het was zo verdrietig en zoveel leed.
482
00:38:04,073 --> 00:38:06,701
Dus dat bouwde de haat op...
483
00:38:06,826 --> 00:38:11,080
en daardoor sloten de dorpelingen
zich aan bij de Vietcong.
484
00:38:13,416 --> 00:38:18,838
Ze zeiden: 'Als de vijand naar het huis
komt, vechten zelfs de vrouwen.'
485
00:38:21,340 --> 00:38:22,758
We vochten met wat er was.
486
00:38:22,883 --> 00:38:28,472
Het maakte niet uit
dat we geen moderne wapens hadden.
487
00:38:28,597 --> 00:38:32,518
Ik ben een goed voorbeeld.
488
00:38:34,020 --> 00:38:36,395
Op m'n eerste dag kreeg ik een geweer.
489
00:38:42,486 --> 00:38:48,284
Als je moderne wapens gebruikte, betekende
het dat je ze zelf had gekregen...
490
00:38:49,160 --> 00:38:52,723
door de vijand te doden
en hun vuurwapens af te pakken.
491
00:38:54,040 --> 00:38:55,625
Dat beviel me echt.
492
00:38:55,750 --> 00:39:01,213
En intuïtief was frontaal vechten
het enige wat ik wilde.
493
00:39:06,802 --> 00:39:10,556
De Noord-Vietnamezen
rekenden sterk op vrouwelijke soldaten.
494
00:39:12,767 --> 00:39:18,397
Ik denk dat er 1,5 miljoen vrouwen vochten
aan de communistische zijde.
495
00:39:22,318 --> 00:39:25,905
En onder de jonge mensen
die zich voor de oorlog meldden...
496
00:39:26,030 --> 00:39:29,325
was tot 70 procent
van de vrijwilligers vrouw.
497
00:39:34,163 --> 00:39:37,667
Ze noemden ons 'Vietcong',
maar we waren het Bevrijdingsleger.
498
00:39:37,792 --> 00:39:42,797
We waren allemaal kameraden
en zagen onszelf als één familie.
499
00:39:42,922 --> 00:39:48,344
Als één persoon viel, kwamen er
vijf tot zeven anderen naar voren.
500
00:39:50,679 --> 00:39:57,103
In die tijd was de sfeer hartstochtelijk.
501
00:39:57,228 --> 00:40:01,899
Als er een wapen was en er
iemand kwam, ging ik meteen vechten.
502
00:40:02,983 --> 00:40:07,321
Ik schoot meteen omdat ik niet wilde
zeggen: 'M'n emoties zaten in de weg.'
503
00:40:07,446 --> 00:40:09,384
Het was uit liefde voor mensen.
504
00:40:11,700 --> 00:40:14,138
Dit was een oorlog met vrije vuurzones.
505
00:40:15,454 --> 00:40:19,166
Met dood, moord en chaos
op het platteland.
506
00:40:19,959 --> 00:40:24,839
Als Noord-Vietnam zou stoppen
met infiltranten en wapens sturen...
507
00:40:24,964 --> 00:40:28,718
naar het zuiden, zou deze kwestie
snel kunnen worden opgelost.
508
00:40:28,843 --> 00:40:30,886
Maar elke avond in het journaal...
509
00:40:31,011 --> 00:40:34,682
werd over de oorlog gerapporteerd
vanuit de kant van de VS...
510
00:40:34,807 --> 00:40:37,101
en het Zuid-Vietnamese leger.
511
00:40:43,649 --> 00:40:46,319
Hier is het informatiedienstgebouw
van de VS...
512
00:40:46,444 --> 00:40:50,906
waar elke dag om 17.00 uur
het raarste ritueel in Saigon plaatsvindt.
513
00:40:51,031 --> 00:40:52,992
De militaire briefing voor de wereldpers.
514
00:40:53,117 --> 00:40:58,873
Đức Cơ, In-U-C, C-O,
een commandokamp in Pleiku...
515
00:40:58,998 --> 00:41:01,292
is om 11.00 uur
met mortiergranaten beschoten.
516
00:41:01,417 --> 00:41:05,004
Elke dag was er
een officieel overheidsrapport...
517
00:41:05,129 --> 00:41:07,629
over de militaire acties van die dag.
518
00:41:08,299 --> 00:41:09,925
Dit brengt het totaal...
519
00:41:10,759 --> 00:41:17,224
van 1 januari tot 1 april op 10.746.
520
00:41:17,725 --> 00:41:21,979
Ze werden 'Five O'Clock Follies' genoemd,
omdat ze volslagen idioot waren.
521
00:41:22,104 --> 00:41:23,689
Gewoon zuivere propaganda.
522
00:41:23,814 --> 00:41:28,319
Dit waren de doelwitten van de luchtmacht
in Noord-Vietnam vandaag.
523
00:41:28,444 --> 00:41:33,699
Er waren zo'n 600 verslaggevers in Vietnam
op het hoogtepunt van de oorlog.
524
00:41:34,492 --> 00:41:36,994
Veel van hen zaten 'in het team'...
525
00:41:37,745 --> 00:41:41,558
zoals de uitdrukking was.
Want je zit in het team, of niet.
526
00:41:42,708 --> 00:41:46,629
Westmoreland riep de Amerikaanse
journalisten vaak bij zich...
527
00:41:46,754 --> 00:41:48,923
om ze de les te lezen.
528
00:41:50,424 --> 00:41:54,487
'We willen positievere berichtgeving
zien. We winnen deze oorlog.'
529
00:41:58,599 --> 00:42:03,412
Maar de beste verslaggevers zijn mensen
die aan de grond zijn, die rondreizen.
530
00:42:04,480 --> 00:42:05,940
3 AUGUSTUS 1965
531
00:42:06,065 --> 00:42:08,401
We zijn aan de rand van het dorp Cẩm Nê...
532
00:42:08,526 --> 00:42:11,714
met onderdelen
van het 1e bataljon, 9e mariniers.
533
00:42:12,321 --> 00:42:17,743
Een van die geweldige verslaggevers
was Morley Safer die voor CBS werkte.
534
00:42:19,662 --> 00:42:22,957
Hij ging met een groep mariniers mee
de strijd in.
535
00:42:24,250 --> 00:42:28,421
We liepen dit dorp binnen toen...
U kunt horen wat er is gebeurd.
536
00:42:28,546 --> 00:42:30,214
Er was sluipschuttervuur.
537
00:42:31,882 --> 00:42:35,511
Hij merkte dat de Amerikaanse soldaten
met hun aanstekers...
538
00:42:35,636 --> 00:42:39,140
daadwerkelijk de rieten daken
in brand staken...
539
00:42:39,265 --> 00:42:42,643
van de Vietnamese huizen
in een heel dorp.
540
00:42:42,768 --> 00:42:46,730
Morley Safer legde dit vast op film
en deed er verslag van.
541
00:42:47,314 --> 00:42:51,819
HET DORP CẨM NÊ
PROVINCIE QUẢNG NAM - ZUID-VIETNAM
542
00:42:58,409 --> 00:43:02,121
Bij de operatie van de dag
werden 150 huizen afgebrand...
543
00:43:02,246 --> 00:43:05,040
drie vrouwen verwond, één baby gedood...
544
00:43:05,165 --> 00:43:07,126
één marinier verwond...
545
00:43:07,251 --> 00:43:09,814
en ze leverde deze vier gevangenen op.
546
00:43:11,338 --> 00:43:15,759
De operatie van vandaag is
de frustratie van Vietnam in het klein.
547
00:43:15,884 --> 00:43:18,304
Er is weinig twijfel
dat Amerikaanse vuurkracht...
548
00:43:18,429 --> 00:43:21,015
een militaire overwinning kan opleveren.
549
00:43:21,140 --> 00:43:23,517
Maar voor een Vietnamese kleine boer...
550
00:43:23,642 --> 00:43:28,147
wiens huis
een leven lang slopende arbeid betekent...
551
00:43:28,272 --> 00:43:30,941
is er meer nodig
dan presidentiële beloften...
552
00:43:31,066 --> 00:43:35,321
om hem ervan te overtuigen
dat we aan zijn kant staan. Morley Safer...
553
00:43:35,446 --> 00:43:37,948
Dit kreeg enorm veel aandacht.
554
00:43:39,366 --> 00:43:42,620
Het is één ding om te vechten
om een dorp of in een dorp.
555
00:43:42,745 --> 00:43:45,497
Het is iets anders
om huizen af te branden.
556
00:43:46,206 --> 00:43:49,519
Niemand vond dat Amerikaanse troepen
dat moesten doen.
557
00:43:50,210 --> 00:43:53,214
Ik zou zeggen dat het
de eerste echte schok was...
558
00:43:53,339 --> 00:43:57,134
die Amerikanen kregen
over wat de realiteit van oorlog is.
559
00:44:04,475 --> 00:44:10,439
In het Witte Huis was president Johnson
ontsteld en ook woedend.
560
00:44:11,190 --> 00:44:13,901
Hij vond dat CBS
het niet had moeten uitzenden.
561
00:44:14,026 --> 00:44:15,945
En hij ging druk aan het bellen.
562
00:44:16,070 --> 00:44:20,949
Hij belde dr. Frank Stanton,
die de directeur van CBS Corporate was.
563
00:44:22,076 --> 00:44:23,494
Hij ging naar de top.
564
00:44:24,662 --> 00:44:28,374
Johnson zei:
'Frank, probeer je me te naaien?'
565
00:44:28,916 --> 00:44:32,836
Toen eiste hij dat Morley Safer
zou worden ontslagen door CBS.
566
00:44:34,922 --> 00:44:38,550
Frank Stanton weigerde
om Morley Safer te ontslaan.
567
00:44:42,137 --> 00:44:47,976
Niet lang daarna, eind november 1965,
kwam ik aan in Vietnam.
568
00:44:51,438 --> 00:44:52,690
Dan Rather, CBS News...
569
00:44:52,815 --> 00:44:54,608
Ik kwam enthousiast aan...
570
00:44:55,109 --> 00:44:58,070
maar niet erg slim over oorlogen.
571
00:44:58,654 --> 00:45:01,279
Maar wat voor tekortkomingen ik ook had...
572
00:45:01,657 --> 00:45:05,869
ik ging naar Vietnam om te zien
wat er in de strijd gebeurde...
573
00:45:05,994 --> 00:45:09,494
niet om rond te hangen
op een hoofdkwartier in Saigon.
574
00:45:10,332 --> 00:45:12,459
Toen ik vroeg waar de actie was...
575
00:45:12,584 --> 00:45:18,090
kreeg ik te horen dat het in het noorden
van het land was, in Tam Kỳ.
576
00:45:19,967 --> 00:45:21,677
TAM KỲ, ZUID-VIETNAM
577
00:45:21,802 --> 00:45:24,555
Toen ik aankwam,
leek het wel een Hollywoodfilm.
578
00:45:24,680 --> 00:45:27,850
Er werd enorm veel geschoten
aan beide kanten.
579
00:45:28,726 --> 00:45:32,146
Kun je ons vertellen wat hier gebeurt?
Ons bijpraten over de situatie?
580
00:45:32,271 --> 00:45:35,357
Er waren veel gevallen mensen,
stervend of gewond.
581
00:45:35,858 --> 00:45:38,277
Er was een marinier die was geraakt.
582
00:45:39,194 --> 00:45:42,615
Een van z'n makkers vroeg
of we hem konden helpen.
583
00:45:42,740 --> 00:45:45,784
We hebben hier hulp nodig.
- Ik help je wel.
584
00:45:47,578 --> 00:45:50,706
Weet je, als marinier
blaas je nooit de aftocht.
585
00:45:51,331 --> 00:45:54,042
Maar naarmate de strijd vorderde...
586
00:45:54,668 --> 00:45:59,214
leek de situatie zo dat de mariniers
erg in de minderheid waren.
587
00:46:00,132 --> 00:46:05,262
Het was onderschat, de kracht
van de Vietcong-troepen die daar waren.
588
00:46:06,180 --> 00:46:09,558
Dat was typisch
voor veel van de gevechten in Vietnam.
589
00:46:10,559 --> 00:46:13,062
Dit is de 25e infanteriedivisie...
590
00:46:13,187 --> 00:46:16,523
de nieuwste troepen
in Zuid-Vietnam voor de VS.
591
00:46:17,149 --> 00:46:21,862
Alles wat het moderne leger heeft,
wordt ingezet in deze sector van 0,8 km.
592
00:46:22,780 --> 00:46:26,366
Inbegrepen is de nieuwe pantserwagen
met vlammenwerper.
593
00:46:28,118 --> 00:46:31,038
Dan Rather, CBS News, bij de 25e divisie...
594
00:46:31,830 --> 00:46:33,230
in Zuid-Vietnam.
595
00:46:33,749 --> 00:46:36,084
Ik was bijna een jaar in Vietnam.
596
00:46:38,045 --> 00:46:39,546
Steeds maar weer...
597
00:46:40,255 --> 00:46:41,755
waren er gevechten...
598
00:46:42,174 --> 00:46:45,427
of zelfs kleine vuurgevechten
die we niet wonnen.
599
00:46:55,896 --> 00:46:57,523
80 KM TEN NOORDEN VAN SAIGON
600
00:46:57,648 --> 00:47:00,651
Voor wie week na week leest
over de aantallen Amerikaanse doden...
601
00:47:00,776 --> 00:47:03,362
De ene week 95, de volgende 116...
602
00:47:04,112 --> 00:47:05,989
Voor wie dat leest en zich afvraagt...
603
00:47:06,114 --> 00:47:10,202
hoe zoveel Amerikanen sterven
in wat zogenaamd een kleine oorlog is...
604
00:47:10,327 --> 00:47:12,996
Veel van hen sterven
zoals de trotse Rudolph Nuñes...
605
00:47:13,121 --> 00:47:16,834
op een patrouillepunt,
in de jungle, alleen.
606
00:47:18,460 --> 00:47:19,670
Dan Rather, CBS News...
607
00:47:19,795 --> 00:47:23,215
Hoe langer ik bleef,
hoe duidelijker het werd...
608
00:47:23,340 --> 00:47:26,719
dat wat de leiders van het land
in Washington...
609
00:47:26,844 --> 00:47:30,222
en de hoogste militaire leiders
in Vietnam zeiden...
610
00:47:31,014 --> 00:47:33,433
in direct contrast stond...
611
00:47:34,059 --> 00:47:37,559
met wat verslaggevers,
ook ik, ontdekten aan de grond.
612
00:47:38,772 --> 00:47:40,607
Er was een geloofwaardigheidskloof.
613
00:47:40,732 --> 00:47:43,026
BOMBARDEMENTEN VERGROTEN
GELOOFWAARDIGHEIDSKLOOF
614
00:47:43,151 --> 00:47:47,448
De meerderheid van de Amerikanen
stond achter de oorlog in Vietnam.
615
00:47:47,573 --> 00:47:48,907
En waarom was dat?
616
00:47:49,032 --> 00:47:53,912
Omdat ze avond na avond zagen:
'Succesvolle Amerikaanse militaire actie.'
617
00:47:54,037 --> 00:47:56,623
Avond na avond kregen ze het aantal doden.
618
00:47:56,748 --> 00:47:59,960
De vijand liep weer
veel meer dodelijke slachtoffers op.
619
00:48:00,085 --> 00:48:02,463
Er lagen 50 lichamen rondom het dorp...
620
00:48:02,588 --> 00:48:06,588
en er werden er nog
minstens 170 geteld in de jungle dichtbij.
621
00:48:09,177 --> 00:48:10,846
Het dagelijkse dodental...
622
00:48:10,971 --> 00:48:15,184
hoeveel tientallen of honderden
Vietnamese guerrilla's werden gedood...
623
00:48:15,309 --> 00:48:17,686
ten opzichte van de Amerikaanse doden...
624
00:48:17,811 --> 00:48:21,023
werd enorm belangrijk
voor de Verenigde Staten.
625
00:48:29,406 --> 00:48:31,700
In de afgelopen vierenhalf jaar...
626
00:48:32,284 --> 00:48:34,784
hebben de Vietcong, de communisten...
627
00:48:35,913 --> 00:48:38,957
89.000 man verloren.
628
00:48:39,082 --> 00:48:42,169
Gedood in Zuid-Vietnam.
629
00:48:44,755 --> 00:48:48,884
Robert McNamara had een brein
dat werkte met data en cijfers et cetera.
630
00:48:49,009 --> 00:48:52,134
Uiteindelijk was dat
in de Vietnam-jaren geen plus.
631
00:48:52,638 --> 00:48:54,473
GEDOOD
632
00:48:54,598 --> 00:48:58,226
Een van de grote controverses
was de dodenratio.
633
00:48:58,936 --> 00:49:03,065
Hun doel was genoeg van de vijand doden...
634
00:49:03,857 --> 00:49:07,420
dat de vijand
de verloren troepen niet kon vervangen...
635
00:49:08,070 --> 00:49:11,570
en uiteindelijk moest opgeven
door gebrek aan troepen.
636
00:49:15,452 --> 00:49:18,247
STEM VAN ROBERT MCNAMARA
637
00:49:18,372 --> 00:49:22,835
Het is zo typisch, meneer de president.
Het is een relatief kleine vijand.
638
00:49:22,960 --> 00:49:27,297
We denken
dat we een zware tol van ze eisen.
639
00:49:27,422 --> 00:49:32,427
En als we ze genoeg raken, is het niet
dat ze geen mensen meer hebben...
640
00:49:32,552 --> 00:49:35,514
maar dat ze ze niet
kunnen laten vechten.
641
00:49:46,858 --> 00:49:50,988
Elke eenheid die vocht,
moest een dodental terugsturen.
642
00:49:52,197 --> 00:49:53,574
Dat klinkt makkelijk.
643
00:49:53,699 --> 00:49:56,618
Je schiet met je artillerie
of je machinegeweren...
644
00:49:56,743 --> 00:50:00,181
en dan ga je de lichamen ophalen.
Zo werkte het niet.
645
00:50:04,251 --> 00:50:08,547
Als er vijanden dood of gewond zijn,
heeft de vijand ze weggesleept.
646
00:50:08,672 --> 00:50:10,110
Er zijn er geen gezien.
647
00:50:11,883 --> 00:50:16,221
De Vietcong liet de lijken niet liggen
zodat wij ze konden tellen.
648
00:50:16,346 --> 00:50:19,474
Ze hadden eenheden die niets anders
deden dan het slagveld ruimen...
649
00:50:19,599 --> 00:50:24,062
omdat ze niet wilden dat wij wisten
hoeveel van hen we hadden gedood.
650
00:50:25,647 --> 00:50:29,067
Alle commandanten
moest met een hoog dodental komen.
651
00:50:29,192 --> 00:50:30,610
Dus alle doden...
652
00:50:31,361 --> 00:50:36,575
mannen, vrouwen, kinderen, iedereen,
werden als dode communisten geteld.
653
00:50:37,534 --> 00:50:39,870
Deze cijfers waren volledig vervalst.
654
00:50:40,454 --> 00:50:43,624
De historici schatten
dat een derde van het dodental...
655
00:50:43,749 --> 00:50:45,624
bestond uit gedode burgers.
656
00:50:52,174 --> 00:50:56,011
Als we tien Vietnamezen doodden
voor elke dode Amerikaan...
657
00:50:56,136 --> 00:50:57,536
zouden we winnen.
658
00:50:58,096 --> 00:51:01,308
Wanneer je honkbal speelt,
wil je homeruns slaan.
659
00:51:01,433 --> 00:51:03,393
Bij football wil je touchdowns.
660
00:51:03,518 --> 00:51:06,063
Als je in de oorlog bent, wil je lijken.
661
00:51:07,147 --> 00:51:10,525
Waar je aan denkt,
is het aantal gesneuvelden.
662
00:51:10,650 --> 00:51:14,946
'Ik heb er weer één. En weer één.'
Je wilt een hoog dodental hebben.
663
00:51:16,114 --> 00:51:19,701
Als we door een dorp gingen,
was het heel erg.
664
00:51:20,619 --> 00:51:23,413
Onze luitenant
schakelde de artillerie in...
665
00:51:23,538 --> 00:51:27,250
en zij schoten
zo'n 20 artillerieschoten af...
666
00:51:27,375 --> 00:51:28,813
en raakten het dorp.
667
00:51:29,544 --> 00:51:31,669
Dan vroegen ze om een luchtaanval.
668
00:51:34,049 --> 00:51:38,261
Daarna stonden we op
en begonnen we door het dorp te lopen...
669
00:51:38,386 --> 00:51:41,098
en het was niets dan lijken.
670
00:51:41,223 --> 00:51:46,520
Oude vrouwen, oude mannen,
kinderen en baby's.
671
00:51:46,645 --> 00:51:49,731
Allemaal dood en allemaal verminkt.
672
00:51:49,856 --> 00:51:52,692
Hun lichaamsdelen lagen overal verspreid.
673
00:52:00,325 --> 00:52:05,580
Dat zijn de herinneringen
die me bijblijven.
674
00:52:20,303 --> 00:52:22,514
Een schone oorlog bestaat niet.
675
00:52:24,266 --> 00:52:26,143
Oorlog is vreselijk chaotisch.
676
00:52:27,018 --> 00:52:31,518
En de mensen die het meest lijden,
zijn vrouwen, kinderen en oude mensen.
677
00:52:33,191 --> 00:52:34,941
Dat was zeker zo in Vietnam.
678
00:52:37,904 --> 00:52:41,616
Dit moet trouwens
worden gezien in de context...
679
00:52:42,409 --> 00:52:47,664
dat de andere kant, namelijk de krachten
van Noord-Vietnam en de Vietcong...
680
00:52:48,582 --> 00:52:52,145
veel meer dorpen verwoestte
dan de Amerikaanse troepen.
681
00:52:54,838 --> 00:53:00,761
Het was niet ongebruikelijk dat ze
een leider bij de nek ophingen in dorpen.
682
00:53:00,886 --> 00:53:02,721
SYSTEMATISCHE TERREUR VAN VIETCONG
683
00:53:02,846 --> 00:53:06,516
Er vonden
met regelmaat gruweldaden plaats...
684
00:53:06,641 --> 00:53:09,579
door beide kanten
en alle kanten die vochten.
685
00:53:12,063 --> 00:53:17,194
Na verloop van tijd groeide het besef
dat de oorlog een patstelling was...
686
00:53:17,319 --> 00:53:22,069
en hoewel de vijand niet dichter
bij de winst was, waren wij het ook niet.
687
00:53:25,493 --> 00:53:29,247
Maar Westmoreland predikte
dat er vooruitgang werd geboekt.
688
00:53:32,792 --> 00:53:38,173
Hij zei: 'Wat ik van jullie in Washington
nodig heb, zijn meer troepen.'
689
00:53:45,347 --> 00:53:50,477
Johnson bleef Westmorelands verzoeken
om meer troepen inwilligen.
690
00:53:51,686 --> 00:53:57,734
In 1964 werden er zo'n 112.000 Amerikanen
ingelijfd bij de strijdkrachten.
691
00:53:58,401 --> 00:54:01,488
Tegen 1965 was dat aantal
meer dan verdubbeld.
692
00:54:02,030 --> 00:54:03,782
Als je bij 1966 bent...
693
00:54:03,907 --> 00:54:08,495
zijn er meer dan 380.000 rekruten
in de Amerikaanse strijdkrachten.
694
00:54:09,454 --> 00:54:13,750
Hier werden de toenames
in de dienstplicht enorm belangrijk.
695
00:54:16,044 --> 00:54:22,717
Door de dienstplicht gingen er sinds begin
jaren 60 jonge mannen naar Vietnam.
696
00:54:23,718 --> 00:54:26,346
Maar toen Johnson
de oorlog amerikaniseerde...
697
00:54:26,471 --> 00:54:28,346
breidde zich dat enorm uit.
698
00:54:28,890 --> 00:54:31,977
Dit zijn dienstplichtigen,
jonge Amerikanen...
699
00:54:32,477 --> 00:54:36,022
die in staat zijn bevonden om een
militaire verplichting na te komen...
700
00:54:36,147 --> 00:54:37,816
zoals bepaald door het Congres.
701
00:54:37,941 --> 00:54:40,360
Ze moeten twee jaar in actieve dienst.
702
00:54:40,485 --> 00:54:41,987
Ik... Zeg je volledige naam.
703
00:54:42,112 --> 00:54:46,324
Er waren manieren om eraan te ontkomen
door allerlei soorten opschorting.
704
00:54:46,449 --> 00:54:50,537
Of je getrouwd was, wat voor beroep
of opleidingsniveau je had.
705
00:54:52,205 --> 00:54:53,832
Tijdens WO II of Korea...
706
00:54:53,957 --> 00:54:58,128
was de dienstplicht bijna universeel,
maar nu worden minder mensen opgeroepen.
707
00:54:58,253 --> 00:55:01,006
Een vervolgopleiding of huwelijk
bieden routineus opschorting...
708
00:55:01,131 --> 00:55:03,819
ondanks de Amerikaanse inzet in Vietnam.
709
00:55:04,718 --> 00:55:07,888
Maar er heerste een echt gevoel
dat dit oneerlijk was.
710
00:55:08,013 --> 00:55:12,893
Want als je middelen had,
als je connecties had...
711
00:55:13,018 --> 00:55:16,143
kon je een manier vinden
om eronderuit te komen.
712
00:55:20,066 --> 00:55:23,153
Mensen uit de arbeidersklasse...
713
00:55:23,778 --> 00:55:29,617
en minderheden werden veel sneller
opgeroepen door de opschortingen.
714
00:55:38,835 --> 00:55:42,589
Ik ben opgegroeid in Atlanta, Georgia.
Ik ben een enige zoon.
715
00:55:43,840 --> 00:55:46,509
Ik was heel hecht met m'n moeder.
716
00:55:46,634 --> 00:55:52,140
M'n vader en ik waren ook hecht,
maar ik was een echt moederskindje.
717
00:55:53,183 --> 00:55:56,978
Toen ik werd opgeroepen, had ik een baan.
Ik werkte bij het spoor.
718
00:55:57,103 --> 00:56:02,359
M'n moeder pakte het uit de brievenbus.
Ze zei: 'Moet je luisteren. Je gaat niet.'
719
00:56:05,278 --> 00:56:07,028
Maar al m'n vrienden gingen.
720
00:56:07,739 --> 00:56:11,034
Iedereen in m'n kliek was opgeroepen.
721
00:56:11,701 --> 00:56:15,455
De Selective Service zegt elke staat
hoeveel mannen ze moeten sturen.
722
00:56:15,580 --> 00:56:18,705
De staat zegt het vervolgens
elke stad en elk dorp.
723
00:56:19,417 --> 00:56:24,172
Ik was 19 toen ik het bericht kreeg,
maar 20 toen ik echt begon.
724
00:56:25,382 --> 00:56:28,510
Ik had geen idee
wat er in Vietnam gaande was.
725
00:56:29,719 --> 00:56:31,429
We waren kinderen.
726
00:56:32,013 --> 00:56:34,888
We belandden in het leger
door de dienstplicht.
727
00:56:35,600 --> 00:56:41,147
Er was dus een onevenredig aantal
zwarte soldaten in de Vietnamoorlog.
728
00:56:41,272 --> 00:56:45,360
Vooral in gevechtseenheden,
waarin ik diende, en fronttroepen.
729
00:56:51,741 --> 00:56:57,288
Weet je, ons percentage van de bevolking
was in die tijd 11 à 12 procent.
730
00:56:59,624 --> 00:57:05,338
En soms zag je fronttroepen die voor
25 procent uit zwarte soldaten bestonden.
731
00:57:07,882 --> 00:57:10,320
En je denkt aan het land in die tijd...
732
00:57:14,597 --> 00:57:17,097
Meneer, kunnen we samen bidden, u en ik?
733
00:57:17,475 --> 00:57:20,395
Doe jij jouw gebeden, doe ik de mijne.
Je bidt niet voor mij.
734
00:57:20,520 --> 00:57:22,981
Ik wil niet dat je voor me bidt.
- Bidt u voor ons?
735
00:57:23,106 --> 00:57:25,150
Jouw gebeden komen vast niet ver.
736
00:57:25,275 --> 00:57:28,150
Bidt u voor ons?
- Ik ga niet voor je bidden.
737
00:57:29,362 --> 00:57:32,862
Ik doe mijn zaken.
Doe de jouwe en verplaats deze mensen.
738
00:57:34,033 --> 00:57:38,788
In '65, '66 was er
nog steeds discriminatie in het zuiden.
739
00:57:41,332 --> 00:57:45,920
John Lewis, m'n held, werd
afgeranseld op de Edmund Pettus-brug...
740
00:57:46,045 --> 00:57:50,008
in Selma, Alabama,
strijdend voor het recht om te stemmen.
741
00:57:55,430 --> 00:57:59,768
De mannen werden naar Vietnam gestuurd.
Veel van hen waren zwarte soldaten.
742
00:57:59,893 --> 00:58:04,814
Maar toch moesten hun families
nog vechten voor het stemrecht.
743
00:58:07,775 --> 00:58:09,944
Dominee dr. Martin Luther King...
744
00:58:10,069 --> 00:58:13,573
een baptistendominee,
is het symbool geworden van de strijd...
745
00:58:13,698 --> 00:58:17,452
om rassenscheiding te beëindigen
hier in de Verenigde Staten.
746
00:58:17,577 --> 00:58:21,039
Zwart en wit samen.
747
00:58:21,164 --> 00:58:24,834
De tijd waarin ik m'n orders kreeg
om naar Vietnam te gaan...
748
00:58:24,959 --> 00:58:29,839
was dezelfde tijd, in april '67...
749
00:58:29,964 --> 00:58:35,095
dat dr. King een belangrijke
toespraak gaf in New York...
750
00:58:35,220 --> 00:58:37,347
tegen de Vietnamoorlog.
751
00:58:39,265 --> 00:58:43,811
Er komt een tijd dat zwijgen verraad is.
752
00:58:44,854 --> 00:58:47,857
Die tijd is voor ons gekomen...
753
00:58:48,358 --> 00:58:50,233
met betrekking tot Vietnam.
754
00:58:52,946 --> 00:58:56,991
Hij noemde de VS de belangrijkste
verschaffer van geweld in de wereld.
755
00:58:57,116 --> 00:59:01,913
Vrij radicaal voor iemand
die regelmatig met de president sprak...
756
00:59:02,038 --> 00:59:04,288
tot slechts een paar jaar ervoor.
757
00:59:04,791 --> 00:59:08,878
Het werd me duidelijk
dat de oorlog veel meer deed...
758
00:59:09,003 --> 00:59:12,253
dan het verwoesten
van de hoop van de armen thuis.
759
00:59:13,383 --> 00:59:15,343
Hij stuurde hun zoons...
760
00:59:15,468 --> 00:59:18,656
en hun broers
en hun echtgenoten om te vechten...
761
00:59:19,430 --> 00:59:23,059
en te sterven
in buitengewoon hoge proporties...
762
00:59:23,184 --> 00:59:25,934
ten opzichte
van de rest van de bevolking.
763
00:59:26,437 --> 00:59:28,940
Hij zei dat de oorlog racistisch was...
764
00:59:29,065 --> 00:59:32,068
en dat wat er
in de VS gebeurde racistisch was...
765
00:59:32,193 --> 00:59:36,448
en ook een resultaat
van grote klassenongelijkheid...
766
00:59:36,573 --> 00:59:39,261
en het falen van Amerikaans kapitalisme.
767
00:59:40,285 --> 00:59:43,246
Hij verbond
het binnenlandse en het vreemde.
768
00:59:43,371 --> 00:59:45,248
Dit was een radicale zet die...
769
00:59:45,373 --> 00:59:49,811
veel van z'n bondgenoten en veel
andere Amerikanen van streek maakte.
770
00:59:51,212 --> 00:59:53,631
We namen de zwarte jongemannen...
771
00:59:54,924 --> 01:00:00,513
die waren verlamd door onze samenleving
en stuurden ze 13.000 km van huis...
772
01:00:01,681 --> 01:00:05,602
om vrijheden
in Zuidoost-Azië te garanderen...
773
01:00:05,727 --> 01:00:10,732
die ze niet hadden gevonden
in Southwest Georgia en East Harlem.
774
01:00:11,608 --> 01:00:15,194
En het drong tot me door
dat hij het over mij had.
775
01:00:18,615 --> 01:00:22,577
Hij sprak over
waarom jonge zwarte soldaten...
776
01:00:22,702 --> 01:00:26,202
niet in Vietnam
zouden moeten vechten in dat tijdperk.
777
01:00:27,582 --> 01:00:30,877
Door wat er in ons eigen land gaande was.
778
01:00:31,002 --> 01:00:33,046
Uit Louisville, Kentucky.
779
01:00:33,838 --> 01:00:38,843
De wereldkampioen zwaargewicht,
Muhammad Ali.
780
01:00:38,968 --> 01:00:42,347
WERELDKAMPIOEN ZWAARGEWICHT BOKSEN 1964
781
01:00:42,472 --> 01:00:44,285
Muhammad Ali werd opgeroepen.
782
01:00:47,894 --> 01:00:52,482
Een knockdown, dames en heren.
Een rechtse op de kin.
783
01:00:52,607 --> 01:00:55,610
Dames en heren, meneer Muhammad Ali...
784
01:00:55,735 --> 01:00:59,364
heeft geweigerd om ingelijfd
te worden bij het leger.
785
01:01:01,324 --> 01:01:04,536
M'n geweten laat niet toe
dat ik m'n broeder ga neerschieten...
786
01:01:04,661 --> 01:01:06,496
of wat donkerdere mensen...
787
01:01:06,621 --> 01:01:10,667
of arme, hongerige mensen in de modder
voor groot, machtig Amerika.
788
01:01:10,792 --> 01:01:12,001
En waarvoor?
789
01:01:12,126 --> 01:01:15,314
Zij noemden me nooit 'nikker'.
Zij lynchten me niet.
790
01:01:15,797 --> 01:01:18,967
We identificeerden ons
met hem in wat hij zei.
791
01:01:19,092 --> 01:01:22,554
Hij zei: 'Geen Vietnamees
heeft me ooit "nikker" genoemd.'
792
01:01:22,679 --> 01:01:28,309
En we waren het met hem eens dat wij
geen problemen met de Vietnamezen hadden.
793
01:01:28,434 --> 01:01:32,497
We hadden problemen met sommige
van onze Amerikaanse medesoldaten.
794
01:01:34,148 --> 01:01:37,819
En met de gemeenschappen
waar we vandaan kwamen.
795
01:01:40,530 --> 01:01:44,075
Zijn we als land gebaseerd
op vrijheid en democratie? Ja.
796
01:01:44,200 --> 01:01:46,744
Maar zijn we
ook gebaseerd op volkerenmoord...
797
01:01:46,869 --> 01:01:50,665
slavernij, kolonisatie
en oorlogsvoering? Ja.
798
01:01:51,499 --> 01:01:54,544
Die tegenstrijdigheid bestaat
vanaf de oorsprong van het land.
799
01:01:54,669 --> 01:01:56,754
En die scheur heeft altijd bestaan...
800
01:01:56,879 --> 01:01:59,674
klaar om open te breken
op momenten van intense crisis...
801
01:01:59,799 --> 01:02:02,299
wat de oorlog in Vietnam voortbracht.
802
01:02:03,344 --> 01:02:05,013
Ga je?
- Echt niet.
803
01:02:05,138 --> 01:02:07,140
Voor Uncle Sam?
- Echt niet.
804
01:02:07,265 --> 01:02:09,058
Vietnam?
- Echt niet.
805
01:02:09,183 --> 01:02:13,104
Ga je?
- Echt niet.
806
01:02:13,229 --> 01:02:18,276
Ik denk graag dat binnenlandse impact
van de Vietnamoorlog in de VS...
807
01:02:18,401 --> 01:02:22,488
zich manifesteerde via
een burgeroorlog in de Amerikaanse ziel.
808
01:02:22,613 --> 01:02:25,867
Jullie moeten je schamen.
Allemaal. Wat willen jullie?
809
01:02:25,992 --> 01:02:29,412
Communisme aan je voordeur?
Ga gewoon vechten.
810
01:02:30,037 --> 01:02:31,831
We gaan niet vechten.
- Dood ze.
811
01:02:31,956 --> 01:02:33,166
We gaan niet vechten.
812
01:02:33,291 --> 01:02:36,085
Het lijkt me geen toeval
dat de antioorlogbeweging...
813
01:02:36,210 --> 01:02:38,838
in omvang en felheid groeide...
814
01:02:39,630 --> 01:02:44,969
samen met de opkomst
van andere sociale bevrijdingsbewegingen.
815
01:02:45,720 --> 01:02:49,265
Zwarte macht maakt ons trots.
816
01:02:49,390 --> 01:02:53,061
Hé, LBJ.
Hoeveel kinderen heb je vandaag vermoord?
817
01:02:53,186 --> 01:02:54,771
Vietnam?
- Echt niet.
818
01:02:54,896 --> 01:02:56,689
Ga je?
- Echt niet.
819
01:03:03,446 --> 01:03:09,136
Ondertussen hield het leger vol,
in briefings aan de pers en het publiek...
820
01:03:09,262 --> 01:03:10,370
WINST OF IMPASSE?
821
01:03:10,495 --> 01:03:12,705
Dat er licht
aan het eind van de tunnel was.
822
01:03:12,830 --> 01:03:15,208
LICHT AAN EIND VAN VIETNAMTUNNEL
823
01:03:15,792 --> 01:03:20,755
Waar kunnen we naar uitkijken?
Wordt het hetzelfde, beter, of slechter?
824
01:03:20,880 --> 01:03:22,882
Ziet u licht aan het eind van de tunnel?
825
01:03:23,007 --> 01:03:26,570
Ik zie inderdaad licht
aan het eind van deze lange tunnel.
826
01:03:27,762 --> 01:03:32,809
Ik denk dat 1967 een goed jaar wordt.
827
01:03:38,689 --> 01:03:43,319
Westmoreland kwam in 1967
drie keer terug naar de Verenigde Staten.
828
01:03:44,403 --> 01:03:49,278
President Johnson riep hem terug voor
wat later een 'verkoperscampagne' heette.
829
01:03:50,076 --> 01:03:54,014
We zullen in Vietnam zegevieren
over de communistische agressor.
830
01:04:00,378 --> 01:04:03,941
Ik acht het mogelijk
dat het binnen twee jaar of minder...
831
01:04:04,423 --> 01:04:11,222
mogelijk is voor ons om onze mate
van betrokkenheid af te bouwen.
832
01:04:12,640 --> 01:04:14,267
Maar achter gesloten deuren...
833
01:04:14,392 --> 01:04:17,892
vertelde hij de president
een enigszins ander verhaal.
834
01:04:19,063 --> 01:04:21,315
STEM VAN LYNDON B. JOHNSON
835
01:04:21,440 --> 01:04:25,152
Westmoreland kwam gisteravond bij me.
Hij is erg van streek.
836
01:04:26,153 --> 01:04:29,532
Hij heeft meer vuurkracht
en bombardementen...
837
01:04:30,283 --> 01:04:33,033
op de DMZ gericht
in de afgelopen week...
838
01:04:33,452 --> 01:04:35,830
en zij hebben meer op ons gericht...
839
01:04:35,955 --> 01:04:39,208
dan er ooit is geweest
in een vergelijkbare periode...
840
01:04:39,333 --> 01:04:40,835
in de geschiedenis van oorlog.
841
01:04:40,960 --> 01:04:44,338
Veel meer dan ooit
op Berlijn of Tokio is losgelaten.
842
01:04:47,842 --> 01:04:50,511
Hij zei dat de oorlog
in een impasse bleef.
843
01:04:51,095 --> 01:04:54,599
Elke keer dat we de vijand
meer slachtoffers toebrachten...
844
01:04:54,724 --> 01:04:57,162
zetten zij meer troepen in het veld.
845
01:05:00,688 --> 01:05:03,024
HOOFDKANTOOR CIA
846
01:05:03,482 --> 01:05:07,153
De beste analisten van de CIA
schreven een onderzoek...
847
01:05:07,278 --> 01:05:11,466
met de titel 'De wil van Vietnamese
communisten om te volharden'.
848
01:05:12,533 --> 01:05:16,704
Daarin werd geconcludeerd dat de VS
de Vietnamoorlog niet zouden winnen...
849
01:05:16,829 --> 01:05:22,084
omdat, hoeveel van hen we ook doodden,
er altijd meer waren.
850
01:05:22,585 --> 01:05:27,423
Hun gelederen namen niet af.
De vijand had de wil om door te zetten.
851
01:05:28,257 --> 01:05:31,382
Minister van Defensie McNamara
las dat onderzoek...
852
01:05:32,094 --> 01:05:35,598
en op dat moment gaf hij
het bevel tot de Pentagon Papers...
853
01:05:35,723 --> 01:05:37,161
zoals wij ze kennen.
854
01:05:37,892 --> 01:05:39,977
Dat was een enorm onderzoek.
855
01:05:40,102 --> 01:05:45,191
Een encyclopedie van de geschiedenis
van Amerikaanse betrokkenheid in Vietnam.
856
01:05:46,233 --> 01:05:49,358
Ze wisten toen
dat ze de oorlog niet konden winnen.
857
01:05:50,571 --> 01:05:52,031
En als ik 'ze' zeg...
858
01:05:52,156 --> 01:05:54,283
bedoel ik de minister van Defensie...
859
01:05:54,408 --> 01:05:56,596
de beste analisten van de CIA...
860
01:05:57,703 --> 01:06:01,703
en de president van de Verenigde Staten,
tot op zekere hoogte.
861
01:06:03,584 --> 01:06:05,670
Johnson wilde dat niet geloven.
862
01:06:06,504 --> 01:06:08,381
Goedemiddag, dames en heren...
863
01:06:08,506 --> 01:06:10,756
Lichtten ze het Amerikaanse volk in?
864
01:06:11,384 --> 01:06:12,784
Dat deden ze niet.
865
01:06:16,430 --> 01:06:18,558
McNamara leek zo zeker van zichzelf.
866
01:06:18,683 --> 01:06:20,893
Maar privé, en ik zag het...
867
01:06:21,560 --> 01:06:25,060
kwamen er bij bepaalde onderwerpen
tranen in z'n ogen.
868
01:06:25,940 --> 01:06:28,150
McNamara had een toenemend gevoel...
869
01:06:28,275 --> 01:06:30,862
dat de VS uit Vietnam
moesten zien weg te komen.
870
01:06:30,987 --> 01:06:34,112
Dat het een verliezer was,
dat het niet zou werken.
871
01:06:36,367 --> 01:06:38,953
McNamara stuurde
een memo naar de president.
872
01:06:39,078 --> 01:06:42,832
Hij zei dat het tijd was om te stoppen
met bombarderen en troepen sturen...
873
01:06:42,957 --> 01:06:44,417
en om te accepteren...
874
01:06:44,542 --> 01:06:47,753
dat de oorlog niet te winnen was
en we moesten zien weg te komen.
875
01:06:47,878 --> 01:06:50,798
IS GEVAARLIJK, KOST LEVENS
EN IS ONBEVREDIGEND VOOR HET VOLK.
876
01:06:50,923 --> 01:06:54,552
Johnson dacht: hij heeft me
erbij betrokken en nu wil hij gaan.
877
01:06:54,677 --> 01:06:57,680
En ik ga er politiek
voor boeten als ik ga.
878
01:06:59,265 --> 01:07:02,268
Het was een probleem
voor z'n herverkiezing.
879
01:07:02,393 --> 01:07:04,562
STEM VAN LYNDON B. JOHNSON
880
01:07:04,687 --> 01:07:07,607
Ik weet dat ik impopulair ben.
Dat hoef je me niet te zeggen.
881
01:07:07,732 --> 01:07:10,026
Dat weet ik.
Ik zit al 40 jaar in de politiek.
882
01:07:10,151 --> 01:07:12,987
En als een man een oorlog
en een belastingwet...
883
01:07:13,112 --> 01:07:17,675
en alle problemen draagt die ik draag,
ben je natuurlijk niet populair.
884
01:07:17,908 --> 01:07:22,788
Johnson vond een manier om McNamara
uit het Pentagon te werken, in feite.
885
01:07:22,913 --> 01:07:27,376
MCNAMARA LEGT AMBT NEER
886
01:07:27,501 --> 01:07:31,751
Ik heb de kans zeer gewaardeerd
om m'n land te dienen als minister...
887
01:07:32,048 --> 01:07:34,050
en ben de president erg dankbaar...
888
01:07:34,175 --> 01:07:37,637
voor z'n onuitputtelijke steun
en persoonlijke vriendschap.
889
01:07:37,762 --> 01:07:41,515
17 JANUARI 1968
890
01:07:43,851 --> 01:07:47,646
De vijand is verslagen
in gevecht na gevecht.
891
01:07:57,782 --> 01:07:59,367
JANUARI 1968
892
01:07:59,492 --> 01:08:02,867
Maar de situatie was veel erger
dan we ons voorstelden.
893
01:08:06,123 --> 01:08:09,835
In 1968 gingen al die
voortgangsrapporten...
894
01:08:11,045 --> 01:08:12,545
gewoon in vlammen op.
895
01:08:15,174 --> 01:08:16,968
Rond 3.30 uur 's ochtends...
896
01:08:17,093 --> 01:08:22,098
hoorde ik het geratel van mitrailleurs
en het lawaai van explosies.
897
01:08:23,974 --> 01:08:27,812
De VC vielen de stad aan.
Ze namen hem onder vuur.
898
01:08:31,357 --> 01:08:34,652
Plotseling werd het hele land aangevallen.
899
01:08:34,777 --> 01:08:36,215
Ze waren geïnfiltreerd.
900
01:08:37,780 --> 01:08:41,575
Deze en 34 andere Zuid-Vietnamese steden
werden ruw gewekt...
901
01:08:41,700 --> 01:08:45,888
door de meest gedurfde aanval
van de Vietcong. Het Tet-offensief.
79502
Can't find what you're looking for?
Get subtitles in any language from opensubtitles.com, and translate them here.
Afrikaans
Akan
Albanian
Amharic
Armenian
Azerbaijani
Basque
Belarusian
Bemba
Bengali
Bihari
Bosnian
Breton
Bulgarian
Cambodian
Catalan
Cebuano
Cherokee
Chichewa
Chinese (Simplified)
Chinese (Traditional)
Corsican
Croatian
Czech
Danish
Dutch
Esperanto
Estonian
Faroese
Finnish
Galician
Georgian
German
Greek
Guarani
Haitian Creole
Hausa
Hawaiian
Hebrew
Hmong
Hungarian
Icelandic
Indonesian
Irish
Italian
Japanese
Kazakh
Kinyarwanda
Kirundi
Kongo
Korean
Krio (Sierra Leone)
Kurdish
Kyrgyz
Laothian
Latin
Latvian
Lithuanian
Luganda
Luo
Luxembourgish
Macedonian
Malagasy
Malay
Maltese
Maori
Mauritian Creole
Moldavian
Mongolian
Myanmar (Burmese)
Montenegrin
Nepali
Norwegian
Pashto
Persian
Polish
Portuguese (Portugal)
Quechua
Romanian
Romansh
Russian
Samoan
Scots Gaelic
Serbian
Sesotho
Setswana
Seychellois Creole
Shona
Sindhi
Sinhalese
Slovak
Slovenian
Somali
Spanish
Swedish
Tajik
Thai
Tigrinya
Tonga
Turkish
Turkmen
Ukrainian
Uzbek
Welsh
Wolof