All language subtitles for The.Devil.Next.Door.S01E04.Facing.the.Hangman.720p.NF.WEB-DL.DDP5.1.x264-NTG_pol

NETFLIX – ORYGINALNY SERIAL DOKUMENTALNY

Johna Demjanjuka deportowano z USA

pod zarzutem bycia sadystycznym
nazistowskim strażnikiem,

znanym jako Iwan Groźny.

Dziś będzie on zeznawał w swojej obronie.

Pamiętacie poruszające zeznania

Pinchasa Epsteina i Eliahu Rosenberga,
więźniów z Treblinki.

Na początku procesu
wskazali oni Demjanjuka,

rozpoznając w nim Iwana Groźnego.

Chcę go wysłuchać.

OCALAŁY Z TREBLINKI

Jego kłamstw.

Rosenberg mówi, że oczekuje kłamstw

z ust człowieka,
którego nazywa demonem z Treblinki.

Proszę podać nazwisko.

Wysoki Sądzie, nazywam się John Demjanjuk.

Proszę pamiętać,

że odpowiadając na pytania sądu,

musi pan mówić prawdę, całą prawdę

i tylko prawdę.

Tak.

Wysoki Sądzie, czułem ogromną przykrość,

siedząc tu i słuchając
o tej strasznej tragedii,

która spadła na naród żydowski
z powodu nazizmu.

To niezmiernie smutna tragedia

i mam nadzieję, że wszyscy ci ludzie
znaleźli się w niebie.

Lecz tym katem nie byłem ja,
Iwan Demjanjuk.

Nie mam w swoim sercu...

żadnych wątpliwości.

Moje serce jest czyste.

Demjanjuk wybrał
najlepszą obronę z możliwych.

Brzmiała: „Nie było mnie tu ani tu.

Byłem jeńcem wojennym”.

Jak obalić takie alibi?

Byłem ofiarą wojny.

Dlaczego jestem sądzony?

Pierwsze śledztwo w sprawie Demjanjuka

było najlepsze.

Zostało przeprowadzone przez zwykłych...

śledczych z Biura
Imigracji i Naturalizacji.

Zapukali do drzwi,

weszli do salonu, usiedli obok niego

i zapytali go, co robił w czasie wojny.

Śledczy Rusak zadał panu pytanie:

„Czy kiedykolwiek
był pan w miejscowościach...

Kosów lub Międzyrzec Podlaski?

Pańska odpowiedź:

„Chcecie mi wmówić Treblinkę”.

Skąd ktoś może znać
małe miasteczko niedaleko Treblinki?

Miasteczko bez żadnego znaczenia.

Skąd ktoś może je znać?

Dlaczego odpowiedział pan,
że próbuje się mu wmówić Treblinkę?

Na takie pytanie zawsze odpowiadałem,

że nigdy nie byłem w Treblince.

Nie pamiętam, żebym wspomniał Treblinkę.
Byłem wtedy w Chełmie.

Nie wierzę mu.

Nie wierzę mu.

Zanim przyjechał do Jerozolimy,

dowiedział się o migracji Ukraińców,

o tym, co się z nimi stało.

Wiedział też o tym
z własnego doświadczenia.

Demjanjuk powoli uczył się
swojego alibi i tego, co powinien mówić.

Jest pan oskarżony o to,

że w 1942 roku
był w obozie zagłady w Treblince.

Twierdzi pan, że go tam nie było.

Oskarża się mnie o pobyt w Treblince.

Mnie boli serce
i współczuję waszemu narodowi.

Nigdy w życiu

nie byłem ani w Treblince,
ani w Sobiborze, ani w Trawnikach.

Zdumiewające było to,

że kiedy Demjanjuk
chciał imigrować do USA,

musiał wypełnić podanie o wizę

i należało tam opisać,

co robiło się w czasie wojny.

Napisał własnoręcznie,

że był w Polsce, w miejscowości Sobibór.

To odcisk palca,

który przestępca
zostawił na miejscu zbrodni.

Było pięć obozów

założonych przez Niemców

wyłącznie w celu eksterminacji Żydów.

Sobibór był jednym z nich.

Z istot ludzkich,

z ich ciał zostawał...

popiół...

w ciągu kilku godzin po przybyciu.

To była fabryka śmierci.

Kiedy widzi się podanie o wizę USA

i słowo „Sobibór”...

przechodzą człowieka ciarki.

Czy to nie dziwny zbieg okoliczności,

że na legitymacji z Trawnik,

której, jak pan twierdzi,
nigdy nie widział,

jest napisane „Sobibór”?

Także w pańskim formularzu imigracyjnym
widnieje słowo „Sobibór”.

Myśli pan, że napisałbym tak,
gdybym naprawdę tam był?

Czy naprawdę wpisałbym to miejsce?

Demjanjuk podał takie wersje
jako swoje alibi,

ale zmieniał je przy każdym zeznaniu.

Napisałem, że byłem w Sobiborze
i pracowałem w gospodarstwie.

To, oczywiście, całkowicie obala...

jego alibi.

A przede wszystkim sytuuje go
w systemie eksterminacji Żydów.

Narażam się na kłopoty,

bo nie zwracałem uwagi na to,
by dobrze zapamiętać przeszłość.

Nie wiedziałem,
że to mi przysporzy kłopotów.

Gdyby to zależało ode mnie,
nie zeznawałby.

Jest bardzo prostym,

nieskomplikowanym człowiekiem

i łatwo może go wpakować w kłopoty...

każdy dobry prokurator.

Nie ulegało wątpliwości,
że sąd mu uwierzy.

Wolimy jego zeznania od zeznań ocalałych.

Oczywiście to żart.

Zamknięto nas w stajniach.

Wzywano nas na badania do lekarza,

gdzie oznaczano nam grupy krwi.

Nie rozumiem
pańskiego poprzedniego zdania.

Co ma pan na myśli,
mówiąc, że oznaczano wam grupy krwi?

Tatuaż SS przedstawiał grupę krwi.

Takie tatuaże robiło SS.

Przyznał, że miał taki tatuaż...

pod pachą.

Nie dowiedzielibyśmy się o tym...

gdyby sam się nie przyznał.

Jak już mówiłem,
krew została pobrana z palca.

Po oznaczeniu grupy krwi

była ona tatuowana na ramieniu.

Nie wszyscy przestępcy SS go mieli.

Tylko specjalna jednostka Totenkopf SS.

Oni jako jedyni
mieli takie tatuaże pod pachami.

Nikt ich do nich nie zmuszał.

Były dobrowolne.

Włożył wiele wysiłku,

by w ten czy inny sposób

dostać się...

do tej jednostki.

Kiedy usunął pan ten tatuaż?

Zacząłem go usuwać, gdy dowiedziałem się,

że żołnierze jednostki SS
mieli takie same.

Wszystkie te elementy tworzą jasny obraz.

Oskarżony twierdzi, że go tam nie było.

Naszym zdaniem nie mówi prawdy.

Był pan w Treblince.

Chcę powiedzieć tylko jedno.

Nie jestem katem,
który obsługiwał komorę gazową w Treblince

i znęcał się nad waszym niewinnym narodem.

Nie jestem tym, którego więźniowie
nazywali Iwanem Groźnym.

Proszę, nie popełniajcie
tego okrutnego aktu

i nie zakładajcie mi pętli na szyję,

karząc mnie za czyjeś zbrodnie.

Dzień 18 kwietnia będzie bardzo ważny.

To kulminacja rocznych opowieści
o torturach i śmierci.

Trzech sędziów przeanalizuje dowody

i wyda ostateczny werdykt

oczyszczający Johna Demjanjuka z zarzutów
popełnienia zbrodni Iwana Groźnego

lub uznający go winnym
brutalnego zamordowania 870 000 Żydów.

Wiem jedno.

Tak czy inaczej jestem bohaterem.
To wszystko.

- Bohaterem?
- Tak.

- Nawet jeśli...
- Nawet jeśli mnie powieszą,

jestem bohaterem,
bo nikt nie był sądzony tyle lat co ja.

Nawet ważni naziści.

Ja nie jestem nazistą.

Jestem Ukraińcem.

- Nawet jeśli pana powieszą?
- Ukraińcem.

- Nawet wtedy będzie pan bohaterem?
- Tak.

18 KWIETNIA 1988 ROKU
DZIEŃ WYDANIA WERDYKTU

Jak wielu śledzących ten proces
w Jerozolimie potwierdzi,

to aż po dziś dzień...

tocząca się opera mydlana.

Opowieści były tak zatrważające,
że aż nie do uwierzenia.

Dziś czas na werdykt.

Rodzina była pełna nadziei,

co zrozumiałe.

Powiedziałem im,
że liczę, iż sąd się opamięta

i nie skaże ich ojca

w oparciu o tak wadliwe dowody.

Demjanjuk, wciąż w roli oskarżonego,
przybył dziś do sądu w Jerozolimie.

Ponieważ skarżył się na silny ból pleców,

na salę sądową
wniosło go czterech policjantów.

Koniec.

To była bardzo trudna decyzja.

Nie orzekaliśmy w sprawie nazistów
czy opisanych potworności.

Zastanawialiśmy się, czy to ten człowiek
popełnił tamte zbrodnie.

Jeśli doszło do błędnej identyfikacji,
to on tego nie zrobił.

Popełnilibyśmy straszną zbrodnię,
zabijając niewinnego człowieka.

Jestem przeciwko karze śmierci,
czułam sprzeczne emocje.

W razie wątpliwości
nie powinien zostać skazany.

Ale on najprawdopodobniej
popełnił zarzucane mu zbrodnie,

miałby więc zostać wysłany do domu?

To okrutne, ale takie jest prawo.

Nie mogłem spać.

To była duża odpowiedzialność.

To żyjąca osoba.

Mógł umrzeć.

Ale człowiek
jest pochłonięty tym, co robi,

i nie słyszy niczego wokół siebie.

Proszę wstać!

Proszę usiąść.

Sprawa kryminalna numer 373/86,

Państwo Izrael
przeciwko Johnowi Demjanjukowi.

Werdykt.

Leży przed nami
straszliwy i szokujący akt oskarżenia.

Jego treść wzbudza grozę.

Byliśmy zmuszeni
odkryć straszną i gorzką prawdę,

aby ustalić, czy oskarżony
brał udział w tych zbrodniach.

Sporna argumentacja,
która pojawiła się w procesie,

wymaga szybkiej i zdecydowanej odpowiedzi
nie pozostawiającej wątpliwości.

Pisemne dowody i dokumenty

nie wystarczają do wyciągnięcia
kategorycznych wniosków.

Z tego powodu

musimy korzystać
z zeznań garstki ocalałych,

którzy widzieli zbrodniarzy
w fabryce śmierci w Treblince.

Jednak należy zaznaczyć,
że ważne, aby słuchać ich słów

i analizować ich wiarygodność.

Uważać, czy na ich zeznania
nie mają wpływu myślenie życzeniowe,

kłopoty z pamięcią
lub mimowolna błędna identyfikacja.

Ktoś może zapytać,
czy możliwe jest, aby pamiętać

i dokładnie opisać to,
co działo się tak dawno temu.

Ponad 45 lat temu.

Można też spytać,
jak można o tym zapomnieć.

Jak ktoś, kto przetrwał pola śmierci,

codzienne zabójstwa,
poniżanie, znęcanie się...

Jak ktoś taki może o tym zapomnieć?

Zgodnie z powyższym

oskarżony zostaje skazany
za zbrodnie przeciw narodowi żydowskiemu

na podstawie ustawy 1A1 z 1950 roku
o nazistach i kolaborantach,

ustawy 1A2
o zbrodniach przeciwko ludzkości,

ustawy 1A3 o zbrodniach wojennych

oraz zbrodniach
przeciwko prześladowanym...

Mój uczony kolega sędzia Tal
odczyta wyrok.

Oto wyrok.

Jaką karę powinien otrzymać Iwan Groźny?

Ten, który własnymi rękami
zabił dziesiątki tysięcy ludzi.

Poniżał, upodlał,
prześladował, brutalnie traktował

i zagorzale dręczył niewinnych ludzi.

Dlatego...

skazujemy go za wyżej wymienione zbrodnie

na karę śmierci określoną w ustępie 1.
ustawy o nazistach i kolaborantach.

Proszę o spokój!

Proszę o spokój!

„Proces Demjanjuka
zakończył się 18 lutego 1988 roku,

prawie rok po jego rozpoczęciu”.

To morderstwo sądowe!

„Sąd skazał go
na śmierć przez powieszenie.

W holu grupa nastolatków
skandowała: »Śmierć, śmierć«.

Te okrzyki wzmacniała
świetna akustyka budynku.

Skandowanie, śpiewy,
klaskanie, głośne komentarze.

Oczy Iwana...”

To bestia.

On nie jest człowiekiem.

„W ostatniej godzinie
John Demjanjuk Jr wybiegł z sali,

podczas gdy prawnicy sprzeczali się
i oskarżali wzajemnie o gierki.

»Sukinsynu« – wymamrotał do Szakeda”.

To równa się zorganizowanemu
morderstwu sądowemu

na niewinnym człowieku.

BYŁY ADWOKAT

„W salach sędzia Dalia Dorner płakała”.

Gdybym była z tym sama,
nie wyobrażam sobie,

że musiałabym
dźwigać to na własnych barkach.

Zasadniczo nie wyobrażaliśmy sobie,

żeby jakakolwiek inna kara
mogła wyrazić te potworności.

Gdy odczytywałem werdykt,

nie wiedziałem, co się wokół mnie dzieje.

Człowiek skupia się na tekście
i nie widzi nic wokół siebie.

Po prostu nie widzi.

Widziałem,
jak podeszli do niego syn i córka.

Widziałem ich czuły uścisk.

Straszliwy Iwan John Groźny Demjanjuk

z Treblinki

objawił się jako kochający ojciec i mąż

i w jakimś sensie
ta uczuciowość do nas przemówiła.

Ale szczerze mówiąc,
w głębi duszy czułem...

pewną radość z tego powodu,

że zemsta i sprawiedliwość
miały niebawem...

nastąpić.

Gdy John Demjanjuk
powrócił wieczorem do celi więziennej,

podobno uśmiechał się, mówiąc,
że patrzy w przyszłość z optymizmem.

Jak się ma pan Demjanjuk?

Ciężko mu, gdy widzi córkę z dala od domu,
ale daje sobie radę. Wszystko dobrze.

Jaka jest jego kondycja psychiczna
i fizyczna? To starszy człowiek.

Jest zdruzgotany tą sytuacją.

Został oskarżony i skazany

jako najstraszniejszy potwór stulecia.

Co wieczór idzie spać i budzi się rano

ze sznurem wiszącym mu nad głową.

Pamiętam to napięcie i rozmowy.

Mieliśmy już nigdy więcej go nie zobaczyć,

bo miał zostać stracony w Izraelu.

Miło było czuć więź i jedność z rodziną,

ale kiedy pojechał,

wszystko się rozsypało.

To on spajał naszą rodzinę.

Johna Demjanjuka
czeka teraz długi proces apelacji.

Zdaniem Departamentu Sprawiedliwości,

gdzie precyzyjnie
przewidziano wynik procesu,

John Demjanjuk przegra apelację

i zostanie zgładzony przez powieszenie

zimą tego roku.

Powiedziałem Demjanjukowi i jego rodzinie:

„Nie rezygnuję z tej sprawy,
będziemy bić się do końca.

Jestem gotów z pełnym zaangażowaniem

walczyć o tę apelację”.

Lotem 483 przyleciało
kilkudziesięciu pasażerów.

Jednym z nich
jest zięć Demjanjuka, Ed Nishnic.

Twierdzi on, że w apelacji
znajdą się nowe dowody.

Detektywi przesłuchują
ocalałych z Treblinki,

którzy przetrwali obóz.

Jest ich około 77.

To szokujące,
że żaden ocalały spoza Izraela

nie rozpoznał pana Demjanjuka.

W czasie apelacji,

wniesionej po skazaniu Demjanjuka,

Szeftel bardzo chciał się zrehabilitować.

Skompromitował się.

Przegrał proces

i jego wiarygodność
z zerowej spadła poniżej zera.

Ale przekonał Dowa Eitana,
byłego sędziego,

by ten dołączył do zespołu adwokatów

pracujących na rzecz
obalenia wyroku skazującego

w procesie apelacyjnym.

KWIECIEŃ–CZERWIEC 1988 ROKU

Szeftel poznał Dowa Eitana
w hotelu American Colony.

To tutaj Szeftel mieszkał
w czasie procesu.

Usłyszał, jak Dow Eitan mówi,

że zauważył
kilka nieprawidłowości w procesie.

Dow Eitan był emerytowanym
sędzią okręgowym.

Powiedział mi na samym początku:

„Przyglądałem się procesowi

i nie wierzę własnym oczom”.

Dość szybko dołączył do zespołu.

Byłem kolegą Dowa.

Bardzo nieśmiały człowiek...

KOLEGA Z DZIECIŃSTWA SZEFTELA

...skromny.

Prawdziwy dżentelmen.

Całkowite przeciwieństwo Szeftela.

Szeffi zdołał przekonać go,
że sprawa rokuje.

Dow ogłosił, że dołącza do zespołu

jako jeden z dwóch obrońców.

Był żonaty i miał dwie córki.

Nie miałem najmniejszego pojęcia,

że był też homoseksualistą.

Dow Eitan nie miał łatwego życia
w latach 80. w Izraelu.

Był biseksualistą.

Jego żona o tym wiedziała,

kochała go i to akceptowała.

Powiedziała mi, że na początku

Dow Eitan bardzo chciał wziąć udział...

w tym procesie.

Ale w miarę upływu czasu
było coraz ciężej.

Ciągle dostawaliśmy telefony z pogróżkami.

ŻONA DOWA EITANA

Groźby, że zabiją mnie,
mojego męża, nasze dzieci.

Zrozumiał, że wdał się w coś,

z czego trudno będzie się wyplątać.

Ktoś przysłał im do domu pocisk.

Prócz tego pojawiły się...

groźby ujawnienia jego życia seksualnego
i intymnych szczegółów...

Wszystko to...

doprowadziło do tego, co zrobił.

Pięć dni przed apelacją

ktoś obudził mnie rano

i powiedział, że Dow Eitan
popełnił przed chwilą samobójstwo.

Wyskoczył z najwyższego budynku
w Jerozolimie.

Prawnik Dow Eitan, były sędzia okręgowy,

popełnił dziś samobójstwo,

skacząc z 15. piętra City Tower
w centrum Jerozolimy.

Dow Eitan miał reprezentować
Johna Iwana Demjanjuka

w Sądzie Najwyższym,
w czasie apelacji w przyszłym tygodniu.

Policja wykluczyła udział osób trzecich.

Byłem kompletnie zszokowany.

Dwa czy trzy dni wcześniej
byliśmy razem w celi Demjanjuka.

Czekał z niecierpliwością na proces,
wspólne przygotowania...

szły pełną parą.

Żadnych sygnałów.

Nie widziałem nic,

co mogłoby sugerować, że...

może się stać coś takiego.

Gdy się o tym dowiedzieliśmy,

trudno było sobie wyobrazić,

że szantażowany może być...

pod taką presją,
że skacze z 30-piętrowego budynku.

To wydaje się... Sam nie wiem.

Nie umiem tego wyjaśnić.

Miriam powiedziała mi,
że rankiem w dzień samobójstwa

odebrał telefon.

Podobno po rozmowie
zrobił się nie do poznania.

Pobladł i po prostu...

wziął torbę i wyszedł.

Kilka godzin później skoczył.

Zmarł pięć dni
przed rozpoczęciem apelacji.

Władze Izraela twierdzą,
że popełnił samobójstwo.

Nie wierzę w to ani trochę.

Co pana zdaniem się stało?

Myślę, że ktoś nie chciał, by pan Eitan
wystąpił przeciw swoim kolegom.

Nie wiem kto. Nie chcę nawet myśleć kto.

Sądzę, że został wypchnięty z okna.

Szeffi nie lubi myśleć
o skomplikowanych sprawach.

Tutaj było wiele aspektów,

jedna puszka Pandory za drugą.

Nie wiem.

Może to go przeraża, nie wiem.

Po tej tragedii wysunąłem wniosek do sądu

o przesunięcie procesu.

Jeśli proces
zacznie się w ciągu pięciu dni,

nie będzie mnie.

To poza dyskusją. Po prostu nie przyjdę.

Możecie decydować... Ja nie przyjdę.

Dow Eitan był bardzo znaną postacią,

więc na pogrzebie były setki ludzi.

Ja poszedłem sam.

Nagle usłyszałem czyjś krzyk

i parę sekund później

ktoś chlusnął mi kwasem w oczy.

Zobaczyłem Szeftela i oblałem go nim.

Zaczął krzyczeć jak prosię.

Ktoś doskoczył do mnie,

krzycząc: „Umyj twarz!”.

Nie chciałem go zabić,

tylko okaleczyć.

Wszyscy Żydzi mieli się dowiedzieć,
że żyje wśród nich

nazistowski kolaborant,
który sprzedałby własną matkę.

Jisrael Jehezkeli
przychodził do sądu codziennie.

Ucieszył się z werdyktu wraz z innymi,

ale dla niego to było za mało.

Powiedziałem sobie:
„Ile życia mi jeszcze zostało?

Zemszczę się i uczczę pamięć rodziców”.

Jego rodzina zginęła w Treblince.

Jisrael Jehezkeli
spędził w więzieniu dwa lata.

Miał także zapłacić ofierze
10 000 funtów zadośćuczynienia,

ale Szeftel nie otrzymał tych pieniędzy.

Zostało pięć procent wzroku.

Nie widzę.

Prawie oślepłem.

Tyle było do całkowitego oślepnięcia.

Obecnie najważniejszą sprawą dla rodziny
jest zdecydować o dalszych krokach.

Zamierzamy znaleźć innego adwokata.

Nie wiem, jak za to zapłacimy.
Kończą nam się środki.

Ledwie starczyło nam na ten proces,

właściwie to nie stać nas na to, ale...

na szali jest życie niewinnego człowieka.

Demjanjuk zadzwonił do mnie z celi.
Dostał pozwolenie.

Spytał, co się ze mną dzieje
i jak się mam.

Jego rodzina była wstrząśnięta,

bo adwokaci
wykruszali się jeden po drugim.

Demjanjuk też powiedział do mnie,
co dość zrozumiałe:

„Żegnaj, dziękuję za to, co zrobiłeś...

ale rozumiem, że się wycofujesz”.

Odparłem: „Skąd, zostaję”.

Jeśli na wiosnę
apelacja zostanie odrzucona,

a wyrok śmierci utrzymany,

czy odwoła się pan i czy w ogóle
może się odwołać od tego wyroku?

Nie.

Sąd Najwyższy w Izraelu
to ostatnia instancja.

Gdy dowiedziałem się,
że ten werdykt oznacza

wyrok śmierci przez powieszenie,

nie wątpiłem, że go wykonają.

Podobno z celi Demjanjuka słychać było

odgłosy pracy nad konstrukcją szubienicy.

Było to wyjątkowo niesmaczne.

Specjalna ekipa budowlana
stawiała szubienicę,

a my w celi rozmawialiśmy
z panem Demjanjukiem.

Trudno się przyzwyczaić,
gdy żyło się na pełnym gazie

przez całą dobę,

jak ja w czasie procesu i...

Czułem, że kupiliśmy mu
trochę czasu, ale to wszystko.

Oskarżony John Demjanjuk
przebywa w swej stale oświetlonej celi

około 60 km na wschód od Jerozolimy

i czeka na śmierć.

GRUDZIEŃ 1988 ROKU

LISTOPAD 1989 ROKU

W Berlinie noc. Trzystutysięczny tłum.

Nikogo nie obchodzi trzystopniowy mróz.

Oto Berlin Wschodni

i Brama Brandenburska.
Tam stoi Mur Berliński.

Na nim setki, jeśli nie tysiące ludzi...

W 1989 roku,

chyba 9 listopada,

tłoczące się tłumy,

setki tysięcy ludzi próbujących
przedostać się pod Bramę Brandenburską,

gdzie zaczęto już
przedzierać się na drugą stronę.

Nie wiedziałem wtedy,

że było to sygnałem
do upadku komunizmu w ZSRR.

W ostatnich miesiącach

w Europie Wschodniej
obserwujemy upadek partii komunistycznych.

ZSRR się rozwiązał.

Rosja otworzyła akta KGB.

W tych aktach
znajdowały się tysiące stron zeznań

dotyczących niemieckich
obozów śmierci w Polsce.

Wśród tych tysięcy stron

było kilkadziesiąt niezbitych,

niepozostawiających wątpliwości
identyfikacji,

zgodnie z którymi John Demjanjuk
nie mógł być Iwanem Groźnym.

Myślałem, że mój temat życia
objawi się po upadku Muru Berlińskiego.

To zepchnęło go na margines.

Było jasne,
że aby dotrzeć do sedna tej sprawy,

trzeba było mieć wszystkie dowody

dotyczące Treblinki i Iwana Groźnego,

które znajdowały się w ZSRR.

Tylko to mogło oczyścić Demjanjuka.

MOSKWA
WRZESIEŃ 1990 ROKU

Przybyliśmy więc do Moskwy

w pierwszym tygodniu września 1990 roku.

Od pierwszej chwili było jasne,

że stanąłem na przeklętej sowieckiej ziemi

i że ZSRR upada.

Razem z Johnnym i Nishnikiem

udaliśmy się do sądu okręgowego

i spytaliśmy, gdzie jest sędzia.

Skierowano nas na drugie piętro.

Zobaczyliśmy miłą, młodą kobietę,

a za nią ogromne zdjęcie
nikogo innego, tylko Johna Lennona.

Pomyślałem sobie, że ZSRR naprawdę upada.

Poprosiliśmy o spotkanie z sędzią.

Sędzia powiedział: „To była sprawa KGB.

Nie można kserować materiałów

bez pozwolenia władz KGB na Ukrainie,

a dokładnie w Kijowie”.

Jak w filmach i opowieściach

zaprowadzono nas na dół,

gdzie człowiek z KGB spytał, czego chcemy.

Wyjaśniliśmy, a on wszystko potwierdził,

mówiąc: „Tak, były dziesiątki zeznań

na temat operatora komór gazowych”.

Obiecałem mu w jidisz kleyn matone,

czyli mały prezent.

Obiecał, że zdobędzie dla nas
materiały za wszelką cenę.

Czas mijał i nic się nie działo.

Mówił, że się stara, naciska i tak dalej.

Bez skutku.

I z tym wszystkim wróciliśmy do Izraela.

Uznałem, że to...

ślepa uliczka.

Tylko te dowody

mogły oczyścić Demjanjuka

i było w stu procentach pewne,

że to się nie stanie.

Tutaj w przyszłym tygodniu sąd
wysłucha apelacji od wyroku Demjanjuka.

Na razie pozostaje on
skazanym przestępcą wojennym

i oczekuje na powieszenie.

Wtedy...

jak mawia moja mama w jidisz,

przemówił mazel.

Szczęście.

Niecały tydzień przed terminem

odebrałem faks od władz KGB

z siedmioma fragmentami

zeznań wachmanów z Treblinki,

z których jasno wynikało,
że Demjanjuk nie jest Iwanem Groźnym,

oraz to, kto nim jest.

Iwan Marczenko.

Napisy: Dorota Nowakówna