Would you like to inspect the original subtitles? These are the user uploaded subtitles that are being translated:
1
00:00:06,640 --> 00:00:08,680
W koszmarze, jakim był Holokaust,
2
00:00:08,760 --> 00:00:12,040
z milionami zabitych
z biurokratyczną bezwzględnością,
3
00:00:12,120 --> 00:00:16,280
trzeba było się wyróżnić
niewyobrażalnym okrucieństwem,
4
00:00:16,360 --> 00:00:18,440
by zyskać przydomek „Iwan Groźny”.
5
00:00:18,520 --> 00:00:21,960
Strażnik obozu Treblinka na terenie Polski
6
00:00:22,040 --> 00:00:27,200
zasłużył sobie na niego żądzą krwi,
którą ocalali doskonale pamiętają.
7
00:00:28,480 --> 00:00:30,720
POLSKA
8
00:00:30,800 --> 00:00:32,600
Treblinka była obozem śmierci.
9
00:00:33,520 --> 00:00:36,360
Zabito tam 850 000 Żydów.
10
00:00:37,000 --> 00:00:39,800
To może największy
żydowski cmentarz w historii.
11
00:00:43,920 --> 00:00:47,720
Ludzie przyjeżdżali do Treblinki.
Wysiadali z pociągu.
12
00:00:48,640 --> 00:00:53,440
Obcinano im włosy, pozbawiano ich ubrań
i rzeczy materialnych, jeśli jakieś mieli.
13
00:00:53,520 --> 00:00:57,760
Prowadzono ich do komór gazowych.
W ciągu dwóch godzin byli już martwi.
14
00:01:01,040 --> 00:01:04,040
Niemcy mówili żydowskim więźniom,
15
00:01:04,120 --> 00:01:06,200
że po wojnie nikt im nie uwierzy.
16
00:01:08,320 --> 00:01:10,720
Że nawet jeśli ocaleją i to opowiedzą,
17
00:01:11,280 --> 00:01:14,160
nikt nie uwierzy,
że coś takiego miało miejsce.
18
00:01:20,640 --> 00:01:23,760
JEROZOLIMA
MARZEC–MAJ 1987 ROKU
19
00:01:23,840 --> 00:01:26,280
Minęły prawie dwa miesiące od rozpoczęcia
20
00:01:26,360 --> 00:01:30,320
największego w tym ćwierćwieczu
procesu w sprawie zbrodni wojennych.
21
00:01:30,680 --> 00:01:32,960
Na ławie oskarżonych – John Demjanjuk.
22
00:01:33,040 --> 00:01:34,560
Po ekstradycji z Ameryki
23
00:01:34,640 --> 00:01:38,280
postawiono mu zarzuty,
iż jest niesławnym Iwanem Groźnym,
24
00:01:38,360 --> 00:01:42,600
który zamordował tysiące Żydów
w obozie zagłady Treblinka w Polsce.
25
00:01:47,560 --> 00:01:50,880
To pierwszy i jedyny proces,
26
00:01:50,960 --> 00:01:52,560
także do obecnej chwili,
27
00:01:53,000 --> 00:01:56,920
transmitowany w TV na żywo
28
00:01:57,520 --> 00:01:58,640
z sali sądowej,
29
00:01:58,720 --> 00:02:00,640
od początku do końca.
30
00:02:01,000 --> 00:02:03,840
Tam jest! To on tam stoi! On!
31
00:02:03,960 --> 00:02:06,560
Proces zahipnotyzował wszystkich.
32
00:02:06,640 --> 00:02:10,640
Codziennie tłum wypełnia audytorium,w którym toczy się proces.
33
00:02:11,320 --> 00:02:14,320
Kiedy zeznawać zaczęli ocalali,
34
00:02:14,400 --> 00:02:18,000
proces stał się wydarzeniem na skalę kraju
i narodową obsesją.
35
00:02:20,120 --> 00:02:21,880
W trakcie składania zeznań
36
00:02:21,960 --> 00:02:26,240
taksówkarze zjeżdżali,
żeby posłuchać radia,
37
00:02:26,320 --> 00:02:27,920
ludzie zostawali w domach,
38
00:02:28,440 --> 00:02:30,200
słuchali transmisji w pracy.
39
00:02:30,280 --> 00:02:32,720
Takiej uwagi nikt się nie spodziewał.
40
00:02:32,800 --> 00:02:35,640
Ten proces pokazowystał się narodową obsesją,
41
00:02:35,720 --> 00:02:37,840
a bez wątpienia jest on „pokazowy” .
42
00:02:37,920 --> 00:02:41,240
Transmituje go państwowa telewizjai dwa kanały radiowe.
43
00:02:41,320 --> 00:02:43,320
Nie można przed nim uciec.
44
00:02:50,160 --> 00:02:52,240
Jechałem kiedyś autobusem,
45
00:02:52,520 --> 00:02:56,760
w czasie gdy zeznawał ocalały.
46
00:02:57,120 --> 00:02:58,600
Autobus był pełny
47
00:02:59,520 --> 00:03:01,600
i było w nim bardzo cicho.
48
00:03:01,720 --> 00:03:03,520
Cisza jak makiem zasiał.
49
00:03:07,840 --> 00:03:11,680
Całe społeczeństwo mówiło o Holokauście,
50
00:03:11,760 --> 00:03:12,960
o Treblince,
51
00:03:13,360 --> 00:03:14,840
o losie Żydów.
52
00:03:15,480 --> 00:03:17,320
Proces pokazowy odniósł sukces.
53
00:03:19,800 --> 00:03:20,920
Nauczanie historii,
54
00:03:21,760 --> 00:03:23,600
nawet historii Holokaustu,
55
00:03:23,960 --> 00:03:27,280
poprzez zwykłą sprawę kryminalną,
56
00:03:27,360 --> 00:03:31,240
w której główne fakty były sporne,
57
00:03:31,320 --> 00:03:35,800
to przypadek Demjanjuka.
Sprawa Demjanjuka, jego hańba.
58
00:03:42,240 --> 00:03:44,920
NETFLIX – ORYGINALNY SERIAL DOKUMENTALNY
59
00:04:54,000 --> 00:04:57,080
Sprawa Demjanjukarozpoczęła się w 1975 roku,
60
00:04:57,440 --> 00:05:01,120
kiedy ten oto człowiekwrócił do USA z podróży do Moskwy.
61
00:05:02,120 --> 00:05:03,920
Przywiózł ze sobą listę osób
62
00:05:04,000 --> 00:05:08,560
uznanych przez Sowietówza przestępców wojennych osiadłych w USA.
63
00:05:08,640 --> 00:05:10,320
MINISTERSTWO SPRAWIEDLIWOŚCI
64
00:05:10,640 --> 00:05:14,680
Lista została przekazana
Urzędowi Imigracyjnemu USA.
65
00:05:14,760 --> 00:05:17,560
Zaczęto sprawdzać osoby tam figurujące,
66
00:05:17,640 --> 00:05:20,800
między innymi Fiodora Federenkę,
67
00:05:21,440 --> 00:05:26,040
który przyznał, że był strażnikiem
w obozie śmierci w Treblince.
68
00:05:27,040 --> 00:05:29,960
W trakcie dochodzenia
Departamentu Sprawiedliwości
69
00:05:30,040 --> 00:05:34,600
władze amerykańskie
wysłały zdjęcia do władz izraelskich,
70
00:05:35,240 --> 00:05:38,200
a wśród nich zdjęcie Demjanjuka
71
00:05:38,920 --> 00:05:40,480
jako swoisty wypełniacz.
72
00:05:41,720 --> 00:05:44,320
Amerykanie po uzyskaniu
pierwszych informacji
73
00:05:44,400 --> 00:05:48,280
uznali, że mają w USA
dwóch współpracowników,
74
00:05:48,360 --> 00:05:50,200
których należy denaturalizować.
75
00:05:50,280 --> 00:05:51,760
Jeden to Demjanjuk,
76
00:05:51,840 --> 00:05:58,000
który, jak wiadomo, był w Sobiborze,
a drugi to Federenko z Treblinki.
77
00:05:58,320 --> 00:06:00,600
Jak zdobyć o nich więcej informacji?
78
00:06:00,680 --> 00:06:01,920
Od Izraelczyków.
79
00:06:02,000 --> 00:06:04,600
Bo większość ocalałych z Treblinki
80
00:06:04,680 --> 00:06:07,280
i Sobiboru osiadła w Izraelu.
81
00:06:08,040 --> 00:06:13,040
W izraelskiej policji był oddział,
który przesłuchiwał ocalałych z Holokaustu
82
00:06:13,120 --> 00:06:15,720
w Tel Awiwie, Jerozolimie
i innych miastach
83
00:06:15,800 --> 00:06:17,640
i spisywał ich zeznania.
84
00:06:18,280 --> 00:06:23,120
Policja twierdzi, że śledczy
zaprosili ocalałych z Treblinki,
85
00:06:23,600 --> 00:06:26,680
by zidentyfikowali osoby
86
00:06:26,760 --> 00:06:28,200
na zdjęciach.
87
00:06:28,360 --> 00:06:30,080
Wszedł pierwszy świadek,
88
00:06:30,160 --> 00:06:31,880
pokazano mu zdjęcia,
89
00:06:31,960 --> 00:06:33,600
on je przejrzał
90
00:06:33,680 --> 00:06:35,880
i przy zdjęciu Demjanjuka powiedział:
91
00:06:35,960 --> 00:06:38,040
„On obsługiwał komory gazowe”.
92
00:06:38,960 --> 00:06:40,400
Śledcza była zaskoczona.
93
00:06:40,480 --> 00:06:43,760
Zaczęła przekonywać świadka,
że pewnie się pomylił,
94
00:06:44,240 --> 00:06:47,040
bo ten człowiek był w Sobiborze.
Świadek odparł:
95
00:06:47,320 --> 00:06:49,160
„Nieprawda. Znam go.
96
00:06:49,720 --> 00:06:51,720
Obsługiwał komory gazowe”.
97
00:06:53,360 --> 00:06:54,960
Jedenastu ocalałych,
98
00:06:55,280 --> 00:06:56,440
jeden po drugim,
99
00:06:56,800 --> 00:06:58,800
wskazało na zdjęcie Demjanjuka...
100
00:06:58,880 --> 00:07:00,320
SĘDZIA CEWI TAL
101
00:07:00,600 --> 00:07:03,120
...jako Iwana Groźnego z Treblinki.
102
00:07:03,800 --> 00:07:05,640
Ocalali byli zszokowani,
103
00:07:05,720 --> 00:07:08,280
widząc człowieka spod komór gazowych.
104
00:07:08,640 --> 00:07:10,160
Wszyscy rozpoznali go
105
00:07:10,600 --> 00:07:13,400
na zdjęciu numer 16.
106
00:07:14,640 --> 00:07:16,800
Tak rozpoczął się dramat.
107
00:07:17,280 --> 00:07:18,640
MAJ 1987 ROKU
108
00:07:18,760 --> 00:07:20,160
CZERWIEC 1987 ROKU
109
00:07:21,080 --> 00:07:22,360
Proszę wstać.
110
00:07:29,320 --> 00:07:30,440
Proszę usiąść.
111
00:07:34,280 --> 00:07:36,040
Panie Szaked, proszę.
112
00:07:37,920 --> 00:07:41,560
Wysoki Sądzie,
wzywam na świadka Gustawa Boraxa.
113
00:07:43,160 --> 00:07:44,440
Proszę wstać.
114
00:07:48,080 --> 00:07:49,360
Uprzedzam,
115
00:07:50,440 --> 00:07:52,440
że musi pan mówić prawdę,
116
00:07:53,280 --> 00:07:58,280
w przeciwnym razie narazi się pan na karę.
117
00:08:03,440 --> 00:08:09,240
Panie Borax, jakie miał pan zadanie
w czasie pobytu w Treblince?
118
00:08:09,320 --> 00:08:11,320
GUSTAW BORAX
OCALAŁY Z TREBLINKI
119
00:08:12,400 --> 00:08:13,400
Byłem fryzjerem.
120
00:08:13,480 --> 00:08:15,280
Proszę zwracać się do sędziów.
121
00:08:16,320 --> 00:08:18,520
Byłem fryzjerem.
122
00:08:19,880 --> 00:08:23,680
Jak zachowywały się kobiety,
wchodząc do pomieszczenia?
123
00:08:25,760 --> 00:08:27,360
Bały się tam wejść.
124
00:08:29,880 --> 00:08:32,200
Płakały i wyrywały sobie włosy z głowy,
125
00:08:32,280 --> 00:08:34,240
bo wiedziały, że czeka je śmierć.
126
00:08:36,640 --> 00:08:42,440
Iwan wpychał je do środka bagnetem.
127
00:08:44,520 --> 00:08:50,280
Jaki skutek miało
zmuszanie ich do wejścia?
128
00:08:51,480 --> 00:08:52,800
Były poranione.
129
00:08:53,360 --> 00:08:55,800
Zwisały z nich fragmenty ciała.
130
00:08:59,240 --> 00:09:01,040
Kapała krew.
131
00:09:02,000 --> 00:09:05,840
Moja bratowa tam była,
132
00:09:05,920 --> 00:09:08,600
rzuciła się na mnie i zaczęła płakać.
133
00:09:12,840 --> 00:09:13,920
Świadek płacze...
134
00:09:23,080 --> 00:09:25,080
Wysoki Sądzie, z całym szacunkiem,
135
00:09:25,640 --> 00:09:29,240
czy musimy wysłuchiwać historii,
których nikt nie kwestionuje?
136
00:09:30,920 --> 00:09:33,560
W jakim celu pan to mówi?
137
00:09:34,000 --> 00:09:37,720
To dowody w sprawie,
które przedstawia oskarżenie.
138
00:09:38,480 --> 00:09:44,720
Skoro oskarżenie pragnie
przedstawić sądowi jasny obraz,
139
00:09:44,800 --> 00:09:49,360
wystarczy, że przedłoży pisemne zeznania.
Nie wysuniemy wobec tego zastrzeżeń.
140
00:09:49,440 --> 00:09:54,760
Ale jeśli będzie nalegać
na powoływanie takich świadków,
141
00:09:54,840 --> 00:09:59,000
uznamy, że celem nie jest
przedstawienie pełnego obrazu sądowi,
142
00:09:59,080 --> 00:10:02,720
a 16 kamerom, które się tu znajdują.
143
00:10:03,800 --> 00:10:09,000
Proszę, by pan Szeftel
wycofał swe ostatnie słowa.
144
00:10:10,240 --> 00:10:14,320
W końcu będziemy musieli
zastosować wobec pana środki
145
00:10:14,880 --> 00:10:17,480
i ukarać pana za obrazę sądu.
146
00:10:18,240 --> 00:10:20,560
Nie pierwszy raz mówi pan takie rzeczy.
147
00:10:21,160 --> 00:10:23,360
Przywołujemy pana do porządku.
148
00:10:23,440 --> 00:10:26,800
- Po pierwsze chciałbym...
- Przywołuję pana do porządku.
149
00:10:27,040 --> 00:10:31,800
Powinien pan traktować
nasze słowa poważnie i z szacunkiem.
150
00:10:33,920 --> 00:10:35,400
Co to w ogóle za rozmowa?
151
00:10:46,280 --> 00:10:47,960
Kontekst jest ważny.
152
00:10:49,120 --> 00:10:49,960
SĘDZIA
153
00:10:50,040 --> 00:10:53,720
Kontekst pozwala zrozumieć
wagę identyfikacji tego człowieka.
154
00:10:56,400 --> 00:10:59,120
W jakich okolicznościach
znałeś tego mężczyznę?
155
00:11:00,080 --> 00:11:06,200
Nie doceni się wagi tej identyfikacji
bez przyjrzenia się Treblince.
156
00:11:07,720 --> 00:11:12,000
Tło, deportacje, zamordowane rodziny.
157
00:11:13,360 --> 00:11:14,920
Musieliśmy tego wysłuchać.
158
00:11:16,160 --> 00:11:18,920
To część naszej straszliwej historii.
159
00:11:21,960 --> 00:11:24,800
Te historie były niezwykle trudne.
160
00:11:25,520 --> 00:11:29,840
Skierowano na nas kamery.
Wiedzieliśmy, że jesteśmy filmowani.
161
00:11:29,920 --> 00:11:33,600
Jako sędziowie
nie mogliśmy okazywać emocji.
162
00:11:34,880 --> 00:11:39,440
Poszedłem z wizytą do znajomej,
163
00:11:39,520 --> 00:11:43,920
która była w tym czasie w szpitalu
164
00:11:44,520 --> 00:11:47,680
i przy jej łóżku
165
00:11:48,840 --> 00:11:50,960
nagle wybuchnąłem płaczem.
166
00:11:53,120 --> 00:11:56,880
Pamiętam ich śmiech. Szukali zabawy,
167
00:11:57,280 --> 00:11:58,840
bo chleb mieli...
168
00:11:59,280 --> 00:12:02,280
Także sadyzm i mordy.
169
00:12:02,840 --> 00:12:05,440
Brakowało im tylko zabawy...
170
00:12:05,520 --> 00:12:06,640
OCALAŁY Z TREBLINKI
171
00:12:06,760 --> 00:12:09,960
...a my, którzy walczyliśmy o przetrwanie,
172
00:12:10,400 --> 00:12:13,480
ja, Jossele z Warszawy,
173
00:12:14,080 --> 00:12:17,120
walcząc o przetrwanie,
byłem jednocześnie...
174
00:12:17,560 --> 00:12:20,480
ich dziecięcą zabawką.
175
00:12:21,120 --> 00:12:23,880
Tak, zabawką.
176
00:12:26,480 --> 00:12:28,760
Cherney poruszył wszystkich do głębi.
177
00:12:35,720 --> 00:12:37,840
Jego zeznanie było rozdzierające.
178
00:12:39,320 --> 00:12:41,800
Punkt widzenia naiwnego dziecka
179
00:12:41,880 --> 00:12:44,440
biegającego po obozie
180
00:12:45,000 --> 00:12:48,120
jeszcze bardziej
podkreślał zło tego miejsca
181
00:12:48,200 --> 00:12:49,560
i jego bezwzględność.
182
00:12:51,000 --> 00:12:52,880
Czułem ogromny smutek...
183
00:12:53,800 --> 00:12:57,640
na myśl o tym,
co ci ludzie musieli przejść.
184
00:13:01,160 --> 00:13:04,640
Wielu podziwia sposób,w jaki Szaked przesłuchuje świadków,
185
00:13:05,040 --> 00:13:06,760
ludzi udręczonych.
186
00:13:07,120 --> 00:13:10,800
Słucha ich uważnie i cierpliwie,nie przerywa,
187
00:13:10,880 --> 00:13:13,040
ale też nie pozwala zboczyć z drogi,
188
00:13:13,120 --> 00:13:16,160
nawet gdy zeznaniazawierają wstrząsające szczegóły,
189
00:13:16,480 --> 00:13:19,600
takie jak odgłosydobiegające z komory gazowej.
190
00:13:20,800 --> 00:13:23,320
To ogromna odpowiedzialność.
191
00:13:23,880 --> 00:13:26,440
Byłem tam, by dopilnować,
192
00:13:26,520 --> 00:13:30,400
żeby przekazali sądowi to,
co uznają za ważne,
193
00:13:31,400 --> 00:13:33,760
a następnie bezpiecznie wrócili do domu.
194
00:13:35,000 --> 00:13:37,720
Dlaczego ich zabijałeś?
195
00:13:38,280 --> 00:13:39,960
Dlaczego?
196
00:13:40,160 --> 00:13:42,640
Czy oni coś ci zrobili?
197
00:13:44,000 --> 00:13:47,440
Powiedz dlaczego.
Czemu ich wszystkich zabiłeś?
198
00:13:49,520 --> 00:13:52,080
Demjanjuk nigdy nie okazał....
199
00:13:53,600 --> 00:13:54,600
żadnych emocji.
200
00:13:55,000 --> 00:13:56,120
Nie mrugnął okiem.
201
00:13:56,200 --> 00:14:00,200
Nie drgnął mu żaden mięsień twarzy.
202
00:14:01,640 --> 00:14:03,480
Jego twarz była obojętna.
203
00:14:06,040 --> 00:14:07,520
Wszyscy mówili to samo.
204
00:14:07,600 --> 00:14:10,720
To psychopata trzymający wszystko w sobie.
205
00:14:13,040 --> 00:14:16,040
Szeftel powtarzał:
„On jest wieśniakiem. Głupkiem.
206
00:14:16,120 --> 00:14:17,400
Ignorantem.
207
00:14:17,640 --> 00:14:18,800
To jakiś nonsens”.
208
00:14:19,920 --> 00:14:22,880
Nie wiem, czy jego dzieci, żona
209
00:14:22,960 --> 00:14:26,080
lub ktokolwiek inny
jest w stanie powiedzieć, kim był.
210
00:14:27,320 --> 00:14:30,520
Wydawał się prostym człowiekiem,
211
00:14:30,600 --> 00:14:33,160
a jednocześnie sprytnym lisem.
212
00:14:34,320 --> 00:14:37,600
Myślę, że po prostu chciał przetrwać.
213
00:14:38,440 --> 00:14:40,760
I w tym celu robił, co mógł.
214
00:14:48,680 --> 00:14:50,920
Czy kiedyś prosiliście swego ojca,
215
00:14:51,000 --> 00:14:52,880
żeby powiedział wam prawdę,
216
00:14:53,440 --> 00:14:56,920
- czy jest...
- Zawsze wiedzieliśmy, że jest niewinny.
217
00:14:57,000 --> 00:15:01,560
Nigdy nie mieliśmy cienia wątpliwości.
Mój ojciec jest bardzo łagodną osobą.
218
00:15:01,640 --> 00:15:03,920
Wiele dowiedzieliśmy się o Holokauście
219
00:15:04,000 --> 00:15:06,280
i wiemy, jaką osobą był Iwan Groźny.
220
00:15:06,360 --> 00:15:10,400
To socjopata, ktoś, komu życie ludzkie
było całkowicie obojętne.
221
00:15:11,160 --> 00:15:13,640
Mój ojciec absolutnie nie jest taką osobą.
222
00:15:13,960 --> 00:15:16,200
Iwan Groźny był człowiekiem brutalnym.
223
00:15:16,520 --> 00:15:18,680
Ojciec nigdy taki nie był.
224
00:15:18,760 --> 00:15:20,040
Biłby mnie.
225
00:15:21,080 --> 00:15:23,280
Irene Demjanjuk poznałem w pracy.
226
00:15:23,360 --> 00:15:24,320
ZIĘĆ DEMJANJUKA
227
00:15:25,080 --> 00:15:26,920
ROK 1983
228
00:15:27,040 --> 00:15:30,280
Była recepcjonistką i sekretarką.
229
00:15:31,160 --> 00:15:32,720
Widywałem ją codziennie.
230
00:15:32,800 --> 00:15:35,440
Wyglądała na osobę melancholijną.
231
00:15:36,200 --> 00:15:39,040
Pewnego dnia zobaczyłem notatnik
232
00:15:39,120 --> 00:15:40,920
podpisany jej nazwiskiem.
233
00:15:41,320 --> 00:15:42,640
Demjanjuk.
234
00:15:43,240 --> 00:15:46,160
Spytałem, czy jest spokrewniona
z tym człowiekiem.
235
00:15:46,240 --> 00:15:49,400
Odparła, że to jej ojciec.
236
00:15:50,520 --> 00:15:53,960
Pamiętam moment,
gdy zobaczyłem go po raz pierwszy.
237
00:15:55,040 --> 00:15:57,520
Spytałem: „Czy coś z tego jest prawdą?
238
00:15:57,600 --> 00:16:00,280
Muszę wiedzieć.
Czy jest w tym jakaś prawda?”.
239
00:16:00,680 --> 00:16:02,840
Odpowiedział: „Gdybym był winny,
240
00:16:02,920 --> 00:16:05,560
wziąłbym fiolkę tabletek,
241
00:16:05,640 --> 00:16:08,520
połknął je, zasnął
i uniknął tego wszystkiego,
242
00:16:08,600 --> 00:16:12,400
ale nie jestem tym człowiekiem
i odeprę te zarzuty”.
243
00:16:13,240 --> 00:16:14,080
Nigdy.
244
00:16:14,520 --> 00:16:18,880
Myślałem, że cała sprawa
zostanie po prostu oddalona.
245
00:16:21,320 --> 00:16:26,360
Pobraliśmy się i powiedziałem,
że zrobię wszystko, żeby pomóc.
246
00:16:27,640 --> 00:16:30,200
Prosto z miesiąca miodowego
247
00:16:30,880 --> 00:16:32,560
pojechaliśmy na salę sądową.
248
00:16:37,320 --> 00:16:39,560
W centrum monitoringu więzienia Ajalon
249
00:16:39,640 --> 00:16:42,440
cele o szczególnym znaczeniu
obserwuje 15 kamer.
250
00:16:42,960 --> 00:16:46,600
Jedna z nich bez przerwy
filmuje celę Demjanjuka.
251
00:16:46,720 --> 00:16:49,160
Ma pan dom, prysznic, ogród, podwórko,
252
00:16:49,240 --> 00:16:50,360
czego panu brakuje?
253
00:16:52,080 --> 00:16:56,760
Naprawdę zadał mi pan
aż tak głupie pytanie?
254
00:16:56,840 --> 00:16:58,240
Nie wie pan czego?
255
00:16:58,320 --> 00:17:00,480
Mojego pięknego kraju, Ameryki.
256
00:17:00,600 --> 00:17:03,960
Mojej wspaniałej rodziny,
dzieci i znajomych.
257
00:17:04,320 --> 00:17:05,960
Moich przyjaciół.
258
00:17:06,520 --> 00:17:08,000
Co to za pytanie...
259
00:17:09,080 --> 00:17:10,040
Wstyd.
260
00:17:15,360 --> 00:17:18,240
Jego żona bardzo się o niego bała.
261
00:17:18,360 --> 00:17:21,400
Moja żona także.
262
00:17:22,480 --> 00:17:25,400
Nie mogli uwierzyć w to, co się dzieje.
263
00:17:27,040 --> 00:17:30,120
Dowiedziałem się wszystkiego
na temat świadków
264
00:17:30,520 --> 00:17:32,320
i Holokaustu.
265
00:17:33,040 --> 00:17:36,360
To mnie wciąż dręczy przez całą dobę.
266
00:17:38,560 --> 00:17:39,960
Nie chce odejść.
267
00:17:42,040 --> 00:17:46,200
Zbrodnie, o jakie go oskarżono,
były odrażające,
268
00:17:48,040 --> 00:17:49,200
ale prawdziwe.
269
00:17:51,720 --> 00:17:55,040
Wysłuchałem zeznań ocalałych.
Przeanalizowałem je.
270
00:17:56,400 --> 00:17:57,840
Każde było inne.
271
00:17:57,920 --> 00:17:59,000
Każde miało...
272
00:17:59,720 --> 00:18:00,880
własną osobowość.
273
00:18:00,960 --> 00:18:04,160
Każde ukazywało tę osobowość.
274
00:18:07,600 --> 00:18:09,600
Które poruszyło mnie najbardziej?
275
00:18:10,680 --> 00:18:12,120
To oczywiste.
276
00:18:13,760 --> 00:18:14,960
Gustawa Boraxa.
277
00:18:16,280 --> 00:18:18,000
Panie Borax, wracamy do pana.
278
00:18:18,640 --> 00:18:23,000
Pamięta pan, czy złożył zeznanie
279
00:18:23,480 --> 00:18:26,040
w czasie procesu w USA
280
00:18:26,120 --> 00:18:27,720
na Florydzie...
281
00:18:28,600 --> 00:18:31,760
przeciwko osobie,
którą pamiętał pan z Treblinki?
282
00:18:33,040 --> 00:18:37,800
Przeprowadziłem bardzo delikatny test
stanu umysłu i pamięci.
283
00:18:39,320 --> 00:18:40,840
Łagodnie spytałem...
284
00:18:40,920 --> 00:18:44,040
Proszę mnie nie pytać dlaczego.
Nie mogę odpowiedzieć.
285
00:18:46,040 --> 00:18:49,520
„Jak dotarł pan z Izraela na Florydę?”
286
00:18:50,520 --> 00:18:55,840
Panie Borax, czy pamięta pan,
jak dotarł z Izraela na Florydę,
287
00:18:55,920 --> 00:18:59,040
żeby zeznawać w sądzie w czasie procesu?
288
00:19:01,280 --> 00:19:03,480
Świadek: Tak, przyjechałem pociągiem.
289
00:19:06,240 --> 00:19:08,120
Rozległo się westchnięcie...
290
00:19:09,320 --> 00:19:10,280
na sali sądowej.
291
00:19:13,320 --> 00:19:15,320
Proszę nie pytać, skąd to pytanie.
292
00:19:16,240 --> 00:19:18,680
Patrząc wprost na mnie,
293
00:19:18,760 --> 00:19:21,440
łagodnym głosem odpowiedział: „Pociągiem”.
294
00:19:22,240 --> 00:19:23,080
Pociągiem.
295
00:19:29,720 --> 00:19:32,000
Jak dotarł na Florydę?
296
00:19:32,760 --> 00:19:34,240
Jego odpowiedź brzmiała:
297
00:19:34,920 --> 00:19:36,240
„Wsiadłem do pociągu
298
00:19:36,320 --> 00:19:40,000
w Częstochowie w Polsce, do pociągu...
299
00:19:40,640 --> 00:19:42,240
jadącego prosto na Florydę.
300
00:19:44,280 --> 00:19:45,680
Prosto na Florydę.
301
00:19:46,880 --> 00:19:51,400
Oczywiście to stuprocentowe niedołęstwo.
302
00:19:53,120 --> 00:19:55,360
I tylko podły...
303
00:19:55,920 --> 00:19:58,480
okrutny prokurator
304
00:19:58,560 --> 00:20:02,600
powołuje kogoś takiego na świadka.
305
00:20:04,640 --> 00:20:06,160
Nie był zniedołężniały.
306
00:20:06,520 --> 00:20:10,200
Zeznał, że widział swoją żonę, dzieci
307
00:20:10,280 --> 00:20:14,600
i innych krewnych
prowadzonych do komory gazowej,
308
00:20:14,680 --> 00:20:16,120
a jego zostawili.
309
00:20:17,840 --> 00:20:20,760
Po prostu wrócił w tamto miejsce
310
00:20:20,840 --> 00:20:23,480
i stracił kontakt z tym, co się dzieje.
311
00:20:25,160 --> 00:20:28,080
Pewnie usłyszał:
„Jak pan dojechał do Treblinki?”.
312
00:20:28,160 --> 00:20:33,320
I odparł: „Pociągiem z Częstochowy”.
Ta odpowiedź jest najlepszym...
313
00:20:33,800 --> 00:20:36,280
świadectwem jego stanu ducha.
314
00:20:38,680 --> 00:20:41,920
Ale zdałem sobie sprawę, że nie będę mógł
315
00:20:42,480 --> 00:20:45,000
zanadto opierać się na jego zeznaniach.
316
00:20:46,120 --> 00:20:50,600
Mickey Szaked był bardzo zdenerwowany
i po raz pierwszy zobaczyłem
317
00:20:50,680 --> 00:20:52,480
rysę w jego pewności siebie...
318
00:20:53,440 --> 00:20:55,360
tak dużą, że...
319
00:20:57,040 --> 00:20:58,320
mogliśmy to przegrać.
320
00:20:59,520 --> 00:21:01,040
Mogliśmy to przegrać.
321
00:21:02,240 --> 00:21:04,800
Panie Borax. Ile ma pan lat?
322
00:21:06,680 --> 00:21:08,240
Urodziłem się w 1901 roku.
323
00:21:08,320 --> 00:21:11,760
Był pan żonaty przed pobytem w Treblince?
324
00:21:12,240 --> 00:21:15,320
- Tak.
- Miał pan dwoje dzieci?
325
00:21:15,440 --> 00:21:17,560
- Tak.
- Jakie były ich imiona?
326
00:21:18,680 --> 00:21:19,800
Imiona?
327
00:21:20,560 --> 00:21:22,560
Pinhas i...
328
00:21:23,080 --> 00:21:24,640
Pinhas...
329
00:21:30,800 --> 00:21:32,760
Przy składaniu zeznań
330
00:21:32,840 --> 00:21:35,840
problem sprawiały mu niektóre szczegóły.
331
00:21:36,240 --> 00:21:39,960
Zapomniał na przykład
imienia swojego dziecka
332
00:21:40,040 --> 00:21:42,560
zamordowanego w czasie Holokaustu.
333
00:21:43,800 --> 00:21:47,880
Ta część procesu wprawiała w zakłopotanie
i była chyba najtrudniejsza.
334
00:21:48,640 --> 00:21:50,720
Czy sądzi pan, panie Borax,
335
00:21:51,560 --> 00:21:53,640
że mógł zapomnieć
336
00:21:54,240 --> 00:21:57,280
imię młodszego syna,
337
00:21:57,880 --> 00:21:59,480
który zginął w Treblince?
338
00:22:02,000 --> 00:22:04,480
W niektórych chwilach był bystry,
339
00:22:05,560 --> 00:22:06,640
a w innych nie.
340
00:22:06,720 --> 00:22:08,080
To było, rzecz jasna,
341
00:22:08,680 --> 00:22:10,880
bardzo przygnębiające, bo pokazywało,
342
00:22:10,960 --> 00:22:15,560
że procesy nie będą trwać w nieskończoność
i że zbliżamy się do końca czasu,
343
00:22:15,640 --> 00:22:19,680
w którym mogliśmy powoływać
ocalałych z Holokaustu na świadków.
344
00:22:22,480 --> 00:22:26,280
To były ciężkie dni. Wiedzieliśmy,
że stoimy w obliczu problemów.
345
00:22:27,080 --> 00:22:30,920
Sprawa identyfikacji
stała się problematyczna.
346
00:22:31,360 --> 00:22:35,800
Jasne było, że nie wszystkie procedury
347
00:22:35,880 --> 00:22:38,480
przeprowadzono w najlepszy możliwy sposób.
348
00:22:39,040 --> 00:22:40,080
Iwan Groźny.
349
00:22:40,160 --> 00:22:43,400
Gdy po raz pierwszy
pokazano panu te zdjęcia
350
00:22:43,480 --> 00:22:46,040
na komendzie policji,
351
00:22:46,440 --> 00:22:48,800
wskazał pan zdjęcie,
352
00:22:49,160 --> 00:22:50,760
ale to nie był Iwan.
353
00:22:51,080 --> 00:22:55,200
To był Federenko. Zdjęcie numer 17.
354
00:22:55,480 --> 00:22:59,120
Każdy adwokat
wniósł w proces swój własny świat,
355
00:22:59,640 --> 00:23:02,440
a najgroźniejszym z nich
był oczywiście Szeftel,
356
00:23:03,000 --> 00:23:05,480
bo przeszedł on niezwłocznie
357
00:23:05,920 --> 00:23:08,840
do sprawy identyfikacji
358
00:23:09,200 --> 00:23:10,960
i zaczął atakować
359
00:23:11,360 --> 00:23:12,400
ocalałych.
360
00:23:12,760 --> 00:23:16,880
Nigdy w żaden sposób
nie wskazał pan „Iwana”.
361
00:23:17,280 --> 00:23:20,960
Nie wspomniał pan jego imienia,
nie wskazał jego zdjęcia,
362
00:23:21,040 --> 00:23:23,280
nie powiedział: „To Iwan z Treblinki”.
363
00:23:23,360 --> 00:23:25,600
Nigdy pan o nim nie wspomniał.
364
00:23:25,720 --> 00:23:30,960
Wskazał pan zdjęcie Federenki
z numerem 17. Kropka.
365
00:23:31,520 --> 00:23:33,720
Niektórzy świadkowie kłamali.
366
00:23:34,440 --> 00:23:36,680
Niektórzy byli niedołężni,
367
00:23:36,760 --> 00:23:39,840
a niektórzy i jedno, i drugie.
368
00:23:47,640 --> 00:23:51,080
Jaka była reakcja w Izraelu,
gdy wziął pan tę sprawę?
369
00:23:51,520 --> 00:23:52,800
Druzgocąca.
370
00:23:53,640 --> 00:23:59,040
Kraj patrzył na mnie
jak na wroga publicznego numer jeden.
371
00:24:09,880 --> 00:24:13,640
Pojawiły się plakaty
ze zdjęciami z Holokaustu
372
00:24:14,960 --> 00:24:17,600
z zawstydzającymi, raniącymi treściami
373
00:24:18,280 --> 00:24:21,000
skierowanymi bezpośrednio
w adwokata Szeftela.
374
00:24:21,840 --> 00:24:22,760
Ty!
375
00:24:23,400 --> 00:24:25,400
Jesteś tego częścią!
376
00:24:25,520 --> 00:24:27,520
Masz ręce splamione krwią.
377
00:24:28,720 --> 00:24:32,200
Uważam, że dobrze wykonuję swoją pracę
378
00:24:32,280 --> 00:24:36,600
i dlatego psuję całe przedstawienie.
379
00:24:37,160 --> 00:24:39,040
Zdaję sobie w pełni sprawę,
380
00:24:39,120 --> 00:24:43,000
że większość Żydów nienawidziło mnie
bardziej niż mojego klienta.
381
00:24:44,280 --> 00:24:48,920
Nazywano mnie najbardziej irytującym
człowiekiem w kraju.
382
00:24:49,320 --> 00:24:52,840
Człowiekiem bez sumienia.
383
00:24:53,040 --> 00:24:57,080
Nazistowskim kolaborantem,
zabójcą i zwolennikiem nazizmu.
384
00:24:57,280 --> 00:25:00,920
Traktowano mnie
jak kogoś, kogo należy zabić.
385
00:25:04,360 --> 00:25:06,160
Nie mogłem chodzić do synagogi
386
00:25:06,840 --> 00:25:09,800
z powodu niechęci kongregacji.
387
00:25:11,440 --> 00:25:13,680
Nawet moja matka nie mogła tego znieść.
388
00:25:13,920 --> 00:25:15,520
Przestała ze mną rozmawiać.
389
00:25:18,640 --> 00:25:22,240
Bronił kogoś, kto mógłby zamknąć
jego matkę w komorze gazowej,
390
00:25:22,320 --> 00:25:24,000
i zrobił tak z jego siostrą.
391
00:25:24,080 --> 00:25:25,320
KOLEGA Z DZIECIŃSTWA
392
00:25:25,400 --> 00:25:27,040
To bez wątpienia...
393
00:25:28,320 --> 00:25:29,480
rodziło pytania.
394
00:25:30,120 --> 00:25:31,120
Naprawdę.
395
00:25:33,440 --> 00:25:37,960
Żeby się bronić,
zająłem się swoimi emocjami.
396
00:25:38,040 --> 00:25:41,120
W pewnym sensie to nawet mi pomogło.
397
00:25:41,200 --> 00:25:43,120
Stałem się twardszy,
398
00:25:43,520 --> 00:25:44,800
bardziej waleczny.
399
00:25:44,880 --> 00:25:46,880
Funkcjonowałem jakby nigdy nic,
400
00:25:46,960 --> 00:25:49,320
a oni nie mogli uwierzyć, że to możliwe.
401
00:25:49,520 --> 00:25:51,080
Zaczęli więc mówić,
402
00:25:51,520 --> 00:25:54,200
że lubię, gdy się mnie nienawidzi.
403
00:25:55,680 --> 00:25:59,720
Zła sława służy obrońcyJoramowi Szeftelowi.
404
00:26:00,320 --> 00:26:03,000
Duma z niemieckiego auta,
405
00:26:03,080 --> 00:26:07,640
zwłaszcza tak zauważalnego jak porsche,jest nadal czymś niezwykłym w Izraelu.
406
00:26:07,880 --> 00:26:09,920
Jeśli chodzi o politykę,
407
00:26:10,000 --> 00:26:11,880
wykreował się na...
408
00:26:12,320 --> 00:26:15,000
kogoś, kto jest przeciwko systemowi,
409
00:26:15,520 --> 00:26:17,960
i świetnie się przy tym bawił.
410
00:26:18,040 --> 00:26:19,960
Panie Szeftel, zgodzi się pan...
411
00:26:20,040 --> 00:26:23,720
To prawdziwy wykrywacz kłamstw
i test też będzie prawdziwy.
412
00:26:23,800 --> 00:26:28,400
Czy podda się pan testowi,
odpowiadając na pytanie, czy wierzy pan
413
00:26:28,840 --> 00:26:30,160
w głębi serca,
414
00:26:30,240 --> 00:26:33,760
że Iwan Demjanjuk nie jest Iwanem Groźnym?
415
00:26:34,600 --> 00:26:36,760
Chętnie zasiadał przed kamerami.
416
00:26:36,840 --> 00:26:39,200
Chętnie odpowiadał na wszystkie pytania.
417
00:26:39,280 --> 00:26:40,960
Nie lubił przyjemnych pytań.
418
00:26:41,160 --> 00:26:42,520
Wolał te trudne.
419
00:26:43,920 --> 00:26:47,920
Proszę wysłuchać całego pytania
i odpowiedzieć.
420
00:26:49,120 --> 00:26:50,200
Pierwsze pytanie.
421
00:26:50,280 --> 00:26:52,000
- Czy dziś jest wtorek?
- Tak.
422
00:26:53,520 --> 00:26:56,240
- Czy oszukałby pan klienta?
- Nie.
423
00:27:00,320 --> 00:27:04,160
Uważa pan, że Iwan John Demjanjuk
jest Iwanem Groźnym z Treblinki?
424
00:27:04,560 --> 00:27:05,400
Nie.
425
00:27:10,120 --> 00:27:12,160
Z pewnym zastrzeżeniem,
426
00:27:12,240 --> 00:27:15,240
bo test przeprowadzono
w studiu przed publicznością,
427
00:27:15,320 --> 00:27:19,080
oceniam, iż pan Szeftel nie mówi prawdy.
428
00:27:19,200 --> 00:27:25,760
Może uważać, że John Demjanjuk
jest Iwanem Groźnym z Treblinki.
429
00:27:27,720 --> 00:27:32,160
To dla mnie oczywiste,
że Szeftel przymknął oczy,
430
00:27:32,240 --> 00:27:36,360
mówiąc, że Demjanjuk
nie był niczemu winien
431
00:27:36,440 --> 00:27:37,600
i że był święty.
432
00:27:38,040 --> 00:27:39,560
Bo wcale tak nie było.
433
00:27:40,080 --> 00:27:41,920
CZERWIEC 1987 ROKU
434
00:27:42,000 --> 00:27:44,360
LIPIEC 1987 ROKU
435
00:27:45,880 --> 00:27:49,040
Panie Szaked,
chce pan powołać kolejnego świadka?
436
00:27:49,160 --> 00:27:52,360
Tak. Świadkiem jest pan Eliahu Rosenberg.
437
00:27:57,240 --> 00:28:00,840
Rosenberg nie jest lubiany.
438
00:28:00,920 --> 00:28:02,280
Jest trudną osobą.
439
00:28:03,040 --> 00:28:05,200
Małym byczkiem
440
00:28:05,760 --> 00:28:10,440
pełnym traum, kompleksów
441
00:28:10,520 --> 00:28:13,840
i wszystkiego, co zdusił głęboko w sobie.
442
00:28:14,320 --> 00:28:20,640
Dlatego też wybuchnął niczym wulkan.
443
00:28:20,720 --> 00:28:23,400
Krzyknął: „Wachman!”.
444
00:28:23,480 --> 00:28:24,600
OCALAŁY Z TREBLINKI
445
00:28:24,680 --> 00:28:26,000
Drzwi się otworzyły...
446
00:28:26,720 --> 00:28:31,320
Zostaliśmy uderzeni w głowę, ja także.
447
00:28:31,760 --> 00:28:35,280
Wszedłem do środka
i zobaczyłem zatrważający widok...
448
00:28:35,920 --> 00:28:40,440
Zobaczyłem po lewej stronie górę trupów.
449
00:28:41,000 --> 00:28:43,200
Zaczęliśmy biegać wokół nich,
450
00:28:43,280 --> 00:28:48,360
ale ktoś wydał rozkaz:
„Bierz ciało i biegnij!”.
451
00:28:48,440 --> 00:28:53,280
Zmuszono mnie, bym biegał jak koń.
Galopem.
452
00:28:54,160 --> 00:28:57,080
Pracowałem tak do samego południa.
453
00:28:57,560 --> 00:29:01,400
Później dowiedziałem się,
że to był transport z poprzedniego dnia,
454
00:29:01,480 --> 00:29:04,320
ten sam, którym przyjechała moja rodzina.
455
00:29:08,160 --> 00:29:09,760
Wysoki Sądzie,
456
00:29:10,280 --> 00:29:14,240
świetnie pamiętam imię „Iwan”
457
00:29:15,200 --> 00:29:20,120
z czasu, gdy byłem
w piekle zwanym Treblinką.
458
00:29:20,240 --> 00:29:26,400
Czasami odcinał kawałek nosa lub ucha.
459
00:29:26,600 --> 00:29:27,600
Dźgał!
460
00:29:28,640 --> 00:29:31,440
Dlaczego? To niepojęte!
461
00:29:31,520 --> 00:29:35,360
Ale w tym kompleksie Treblinki
po prostu nie rozumiesz dlaczego.
462
00:29:35,680 --> 00:29:36,800
Mój Boże!
463
00:29:36,880 --> 00:29:40,120
Czemu torturował?
Czemu odcinał ludziom fragmenty ciała?
464
00:29:45,000 --> 00:29:47,880
Nikt mu nie rozkazał tego robić!
465
00:29:48,160 --> 00:29:49,160
Nikt!
466
00:29:49,240 --> 00:29:51,040
Robił to z własnej inicjatywy.
467
00:29:54,040 --> 00:29:57,200
Każdy ocalony powie:
„Ocalałem, żeby to opowiedzieć”.
468
00:29:57,840 --> 00:30:00,920
Oni byli tu naprawdę przerażeni.
469
00:30:01,120 --> 00:30:02,640
Czuli przerażenie...
470
00:30:03,240 --> 00:30:07,600
faktem, że ktoś wątpił w ich opowieść.
471
00:30:08,200 --> 00:30:10,520
Ktoś wątpił w to, co im się przydarzyło
472
00:30:11,040 --> 00:30:12,000
w Treblince.
473
00:30:12,680 --> 00:30:15,040
To było dla nich niepojęte.
474
00:30:16,400 --> 00:30:18,600
Panie Rosenberg, czy w pańskim sercu,
475
00:30:19,600 --> 00:30:21,560
gdy pan na to patrzył,
476
00:30:22,120 --> 00:30:24,480
pojawiła się chęć pomocy tym ludziom
477
00:30:24,880 --> 00:30:26,360
biegającym nago?
478
00:30:34,200 --> 00:30:37,120
Jak to w ogóle było możliwe?
Wysoki Sądzie...
479
00:30:38,760 --> 00:30:41,200
Gdy widziałem...
480
00:30:41,720 --> 00:30:42,880
widziałem...
481
00:30:44,720 --> 00:30:46,880
ludzi wchodzących do komór gazowych,
482
00:30:47,920 --> 00:30:52,320
nie miałem z nimi kontaktu.
Widziałem ich z odległości pięciu metrów.
483
00:30:52,680 --> 00:30:55,600
Nie mieli nawet możliwości
na mnie spojrzeć.
484
00:30:56,240 --> 00:30:59,120
Co miałem im powiedzieć?
485
00:30:59,400 --> 00:31:00,600
Panie Rosenberg...
486
00:31:02,080 --> 00:31:08,040
W jaki sposób miałbym pomóc tym ludziom?
487
00:31:08,360 --> 00:31:09,320
Jak?
488
00:31:09,640 --> 00:31:11,360
Jakim sposobem?
489
00:31:11,440 --> 00:31:14,000
Krzycząc: „Nie wchodźcie
do komór gazowych”?
490
00:31:14,080 --> 00:31:15,880
Nie chcieli tam wchodzić.
491
00:31:15,960 --> 00:31:20,760
Nie daj Boże,
żeby ktokolwiek z nas krzyknął,
492
00:31:20,840 --> 00:31:24,480
zawołał w ich stronę
albo próbował coś zrobić.
493
00:31:24,560 --> 00:31:26,440
Ten, który by krzyknął...
494
00:31:26,520 --> 00:31:28,800
Nie życzę panu, panie O’Connor,
495
00:31:28,880 --> 00:31:31,800
żeby musiał pan oglądać,
co by się z nim stało.
496
00:31:32,440 --> 00:31:36,160
Wrzuciliby mnie żywcem
do dołu pełnego krwi.
497
00:31:37,400 --> 00:31:40,640
Więc proszę nie zadawać mi takich pytań.
498
00:31:40,720 --> 00:31:43,120
Błagam. Pan tam nie był, a ja tak.
499
00:31:43,440 --> 00:31:46,280
Niech pan pyta jego! Niech on panu powie!
500
00:31:46,600 --> 00:31:48,320
Niech powie, co by mi zrobił!
501
00:32:00,080 --> 00:32:03,920
Panie Rosenberg, proszę spojrzeć
na oskarżonego. Jeśli pan może...
502
00:32:10,440 --> 00:32:15,280
Wysoki Sądzie, proszę poprosić
oskarżonego o zdjęcie okularów.
503
00:32:15,360 --> 00:32:17,240
- Czego?
- Okularów.
504
00:32:18,840 --> 00:32:19,960
Okularów?
505
00:32:20,920 --> 00:32:21,800
Po co?
506
00:32:22,040 --> 00:32:23,640
Chcę zobaczyć jego oczy.
507
00:32:26,480 --> 00:32:27,560
Proszę?
508
00:32:29,520 --> 00:32:32,480
Chcę, żeby do mnie podszedł.
509
00:32:37,680 --> 00:32:40,320
Powiedział: „Chcę spojrzeć mu w oczy.
510
00:32:41,000 --> 00:32:45,560
Kiedy to zrobię,
będę miał sto procent pewności,
511
00:32:45,960 --> 00:32:48,200
czy to Iwan Groźny, czy nie”.
512
00:32:48,600 --> 00:32:50,000
Byłem przeciwny.
513
00:32:51,640 --> 00:32:54,280
Mówiłem, że to element procesu pokazowego.
514
00:32:54,840 --> 00:32:59,160
Ale O’Connor pociągnął mnie,
bo on był tam właśnie po to.
515
00:33:01,040 --> 00:33:02,560
I powiedział: „Nie”.
516
00:33:03,400 --> 00:33:04,960
Był wtedy szefem,
517
00:33:05,320 --> 00:33:06,600
więc zamilkłem.
518
00:33:08,080 --> 00:33:09,360
Proszę podejść.
519
00:33:11,760 --> 00:33:14,800
Miał wstać i przejść przez hol
520
00:33:14,880 --> 00:33:17,080
przed sądem i trybunałem,
521
00:33:17,720 --> 00:33:19,000
spojrzeć mu w oczy,
522
00:33:19,080 --> 00:33:23,000
żeby się upewnić,
że rozpoznał w Johnie Demjanjuku,
523
00:33:23,080 --> 00:33:25,040
robotniku z Cleveland w Ohio,
524
00:33:25,120 --> 00:33:27,640
niesławnego Iwana Groźnego.
525
00:33:28,680 --> 00:33:30,880
A John Demjanjuk wyciągnął rękę.
526
00:33:31,280 --> 00:33:33,040
Rosenberg nie spodziewał się tego.
527
00:33:33,440 --> 00:33:35,400
Iwanie Groźny, jak śmiesz!
528
00:33:36,320 --> 00:33:38,200
To było jak fala tsunami.
529
00:33:38,280 --> 00:33:40,040
Nic nie poradzisz.
530
00:33:40,760 --> 00:33:42,080
Jesteś w morzu ludzi,
531
00:33:42,160 --> 00:33:45,240
którzy na nowo przeżywają
najgorszy okres w historii,
532
00:33:45,520 --> 00:33:47,400
dla ich krewnych...
533
00:33:48,440 --> 00:33:49,440
dla ich narodu.
534
00:33:51,880 --> 00:33:53,720
Przed tym nie uciekniesz.
535
00:33:57,600 --> 00:33:59,560
- Jak śmiesz!
- Panie Rosenberg...
536
00:34:00,120 --> 00:34:01,360
Zabrać go!
537
00:34:01,960 --> 00:34:05,600
Proszę usiąść! Publiczność
jest proszona o zajęcie miejsc!
538
00:34:07,000 --> 00:34:10,200
ŻONA ROSENBERGA
539
00:34:10,560 --> 00:34:11,440
To ten diabeł!
540
00:34:11,520 --> 00:34:13,760
Proszę wrócić na miejsce dla świadka.
541
00:34:30,040 --> 00:34:33,960
Odskoczył, jakby zobaczył węża,
542
00:34:35,960 --> 00:34:36,920
i krzyknął.
543
00:34:37,600 --> 00:34:38,600
Wrzasnął.
544
00:34:40,000 --> 00:34:41,080
To było straszne.
545
00:34:41,520 --> 00:34:45,200
Było widać, że go zna.
546
00:34:46,880 --> 00:34:51,960
Panie Rosenberg,
skoro wrócił już pan na miejsce,
547
00:34:53,320 --> 00:34:56,920
jak brzmi pańska odpowiedź
na pytanie prokuratora?
548
00:34:57,080 --> 00:34:59,400
Panie Szaked, proszę powtórzyć pytanie.
549
00:35:00,520 --> 00:35:05,200
- Kim jest mężczyzna na ławie oskarżonych?
- To Iwan!
550
00:35:06,000 --> 00:35:09,840
Nie mam co do tego żadnych wątpliwości.
551
00:35:10,640 --> 00:35:13,520
Iwan z komór gazowych w Treblince.
552
00:35:13,920 --> 00:35:16,160
To na niego teraz patrzę.
553
00:35:18,600 --> 00:35:20,000
Widziałem jego oczy,
554
00:35:21,440 --> 00:35:23,080
oczy mordercy,
555
00:35:23,720 --> 00:35:24,560
jego twarz.
556
00:35:24,640 --> 00:35:27,040
Jak śmiesz podawać mi rękę!
557
00:35:28,040 --> 00:35:29,600
Morderco.
558
00:35:30,640 --> 00:35:34,680
Rosenberg powiedział:
„To oczy mordercy, Iwana Groźnego”.
559
00:35:35,840 --> 00:35:38,520
Było to zwykłe kłamstwo,
560
00:35:39,040 --> 00:35:40,920
ale on był do niego zmuszony.
561
00:35:41,160 --> 00:35:43,320
Co miał biedak zrobić?
562
00:35:43,640 --> 00:35:46,320
Przyznać przed całym narodem,
563
00:35:46,400 --> 00:35:49,840
że przed chwilą wygadywał bzdury
564
00:35:49,920 --> 00:35:52,000
i że pomylono osoby?
565
00:35:52,120 --> 00:35:54,360
Czy coś takiego jest możliwe?
566
00:35:54,440 --> 00:35:56,360
W normalnym sądzie,
567
00:35:56,440 --> 00:36:01,160
bez transmisji telewizyjnej,
568
00:36:01,720 --> 00:36:04,560
być może powiedziałby prawdę.
569
00:36:04,640 --> 00:36:06,920
Przyznałby prawdę.
570
00:36:07,040 --> 00:36:09,320
Ale wobec postawy sądu,
571
00:36:09,400 --> 00:36:11,280
wobec atmosfery w sądzie,
572
00:36:11,360 --> 00:36:13,680
przy włączonych kamerach powiedzieć...
573
00:36:16,520 --> 00:36:17,920
„Popełniłem błąd”?
574
00:36:18,320 --> 00:36:20,400
Nigdy!
575
00:36:24,800 --> 00:36:26,080
Witam z Jerozolimy.
576
00:36:26,160 --> 00:36:29,360
Tu Ted Henry i informacje
o sprawie Demjanjuka.
577
00:36:29,440 --> 00:36:33,800
Wydaje się, że obywatele Izraela
zbiorowo oddychają z ulgą.
578
00:36:33,880 --> 00:36:36,640
Dla wielu poziom emocji na sali sądowej
579
00:36:36,720 --> 00:36:38,720
był już nie do zniesienia.
580
00:36:40,120 --> 00:36:43,120
Ale jak to możliwe?
581
00:36:43,200 --> 00:36:44,560
Jak coś takiego...
582
00:36:44,840 --> 00:36:46,080
Byli poranieni,
583
00:36:46,160 --> 00:36:49,600
zwisały z nich fragmenty ciała.
584
00:36:50,640 --> 00:36:52,840
Kapała krew.
585
00:36:54,040 --> 00:36:56,440
Był brutalny. Okrutny.
586
00:36:56,520 --> 00:36:57,720
Był sadystą.
587
00:36:58,040 --> 00:37:01,320
W końcu oni wszyscybyli okrutnymi sadystami.
588
00:37:01,960 --> 00:37:04,680
Czy ktoś rozumie?
589
00:37:05,240 --> 00:37:09,640
Nieszczęście Holokaustu
to największe z nieszczęść.
590
00:37:09,880 --> 00:37:13,320
Żaden język nie jest w stanie przekazać
591
00:37:13,400 --> 00:37:16,200
nawet minuty z tego,
co działo się w Treblince.
592
00:37:19,960 --> 00:37:22,040
Demjanjuk ma tylko kilka miesięcy
593
00:37:22,120 --> 00:37:24,720
na udowodnienie sądowi, że zaszła pomyłka.
594
00:37:24,800 --> 00:37:26,720
Na szali jego jego życie,
595
00:37:26,800 --> 00:37:30,800
bo skazanie będzie oznaczało
egzekucję przez powieszenie.
596
00:37:31,240 --> 00:37:34,640
Z Jerozolimy mówił Dean Reynolds
dla Good Morning America.
597
00:37:37,160 --> 00:37:39,240
LIPIEC 1987
598
00:37:39,320 --> 00:37:42,000
SIERPIEŃ 1987
599
00:37:42,360 --> 00:37:47,160
Nowe dowody wnoszą wątpliwości
w izraelskim procesie przeciw człowiekowi
600
00:37:47,240 --> 00:37:50,680
posądzanemu o to,
że był strażnikiem w obozie nazistowskim.
601
00:37:51,080 --> 00:37:55,080
Adwokat twierdzi, iż posiada
oczyszczające go sowieckie dokumenty.
602
00:37:55,160 --> 00:37:59,720
A jeden z czołowych łowców nazistów
znalazł coś nawet bardziej przekonującego.
603
00:37:59,800 --> 00:38:04,000
Wysłużony łowca nazistów Tuwja Friedman
przedstawił podpisane zeznanie
604
00:38:04,080 --> 00:38:07,240
złożone przez ocalałego z Treblinki
39 lat temu,
605
00:38:07,320 --> 00:38:10,320
w którym oświadcza on,
że Iwan Groźny został zabity
606
00:38:10,400 --> 00:38:14,000
w czasie powstania w 1943 roku
przez więźniów obozu.
607
00:38:15,200 --> 00:38:17,600
Ku mojemu mazel
608
00:38:17,680 --> 00:38:20,800
odkryliśmy 64 strony
609
00:38:21,280 --> 00:38:24,560
zapisane przez Rosenberga w jidisz,
610
00:38:24,640 --> 00:38:26,760
jego ojczystym języku,
611
00:38:26,840 --> 00:38:30,200
opisujące, jak Rosenberg i kilku innych
612
00:38:30,680 --> 00:38:34,880
osobiście zabili Iwana Groźnego
613
00:38:34,960 --> 00:38:38,240
dnia 2 sierpnia 1943 roku.
614
00:38:38,720 --> 00:38:40,640
Ocalały z Holokaustu Rosenberg
615
00:38:40,720 --> 00:38:45,640
zeznawał w sądzie, że John Demjanjuk
to Iwan Groźny, strażnik z Treblinki.
616
00:38:45,720 --> 00:38:49,400
Jednak w zeszłym tygodniu
obrońcy odkryli oświadczenie z 1945 roku,
617
00:38:49,480 --> 00:38:54,200
w którym Rosenberg twierdzi, że widział,
jak inny więzień zabija Iwana Groźnego
618
00:38:54,280 --> 00:38:55,960
w czasie powstania w obozie.
619
00:38:56,080 --> 00:38:59,040
Zięć Demjanjuka Ed Nishnic
pokazał mi kopię zeznania
620
00:38:59,120 --> 00:39:03,160
napisanego przez Rosenberga
dwa lata po powstaniu.
621
00:39:03,520 --> 00:39:06,600
Rosenberg zeznał,
że widział, jak współwięzień Gustaw
622
00:39:06,680 --> 00:39:08,680
uderzył Iwana w głowę łopatą
623
00:39:08,760 --> 00:39:11,160
i ten już się nie podniósł.
624
00:39:11,480 --> 00:39:13,920
Sądzę, że jest duża szansa,
625
00:39:14,000 --> 00:39:16,080
że pan Rosenberg zezna jako świadek
626
00:39:16,160 --> 00:39:17,440
pod koniec tygodnia.
627
00:39:18,000 --> 00:39:21,920
Trzeba mu zadać konkretne pytania.
628
00:39:22,800 --> 00:39:27,200
Pewne już było,
że to nie drugi Jezus Chrystus
629
00:39:27,600 --> 00:39:29,640
wyszedł z grobu,
630
00:39:29,720 --> 00:39:32,200
by zostać osądzonym przez państwo Izrael.
631
00:39:33,320 --> 00:39:36,800
Tego nie da się wytłumaczyć.
632
00:39:40,440 --> 00:39:43,920
Nie wiem, czemu Eliahu Rosenberg
wypowiedział tamte słowa,
633
00:39:44,000 --> 00:39:47,400
wiedząc to, co zeznał w 1947 roku,
634
00:39:47,480 --> 00:39:49,920
że prawdziwy Iwan Groźny został zabity.
635
00:39:51,200 --> 00:39:52,720
Współczułem mu.
636
00:39:52,800 --> 00:39:54,800
Współczułem innym ocalałym,
637
00:39:55,240 --> 00:39:58,600
którzy z całego serca wierzyli,
że to jest Iwan Groźny,
638
00:39:59,360 --> 00:40:00,920
i współczułem Żydom.
639
00:40:05,520 --> 00:40:06,640
Panie Rosenberg...
640
00:40:08,120 --> 00:40:11,320
Czy nie powiedział pan
Tuwji Friedmanowi...
641
00:40:12,240 --> 00:40:15,640
w pierwszej osobie liczby mnogiej...
642
00:40:17,000 --> 00:40:19,600
nie że słyszał pan pogłoskę,
643
00:40:20,320 --> 00:40:24,200
ale że „my”, zbiorowo,
644
00:40:25,320 --> 00:40:30,160
„wtargnęliśmy i zabiliśmy śpiącego Iwana”?
645
00:40:32,440 --> 00:40:33,480
Czy tak było?
646
00:42:38,000 --> 00:42:41,240
Napisy: Dorota Nowakówna
49387
Can't find what you're looking for?
Get subtitles in any language from opensubtitles.com, and translate them here.
Afrikaans
Albanian
Amharic
Arabic
Armenian
Azerbaijani
Basque
Belarusian
Bengali
Bosnian
Catalan
Cebuano
Chichewa
Chinese (Simplified)
Chinese (Traditional)
Corsican
Croatian
Czech
Danish
Dutch
English
Esperanto
Estonian
Finnish
French
Frisian
Galician
Georgian
German
Greek
Gujarati
Haitian Creole
Hawaiian
Hungarian
Icelandic
Indonesian
Irish
Italian
Japanese
Kazakh
Khmer
Korean
Kurdish (Kurmanji)
Kyrgyz
Lao
Latvian
Lithuanian
Luxembourgish
Macedonian
Malagasy
Malay
Maltese
Maori
Mongolian
Myanmar (Burmese)
Nepali
Norwegian
Pashto
Polish
Portuguese
Romanian
Russian
Samoan
Serbian
Sesotho
Shona
Sinhala
Slovak
Slovenian
Somali
Spanish
Swahili
Swedish
Tajik
Thai
Turkish
Ukrainian
Urdu
Uzbek
Vietnamese
