Would you like to inspect the original subtitles? These are the user uploaded subtitles that are being translated:
1
00:00:02,609 --> 00:00:08,648
{\an8}Tłumaczenie: kentmere / kentmere@protonmail.com
2
00:00:05,773 --> 00:00:08,727
Koniec z wojną!
Koniec z wojną!
3
00:00:08,728 --> 00:00:11,663
Koniec z wojną!
Koniec z wojną!
4
00:00:11,829 --> 00:00:18,073
Koniec z wojną!
Koniec z wojną!
5
00:00:18,162 --> 00:00:19,362
Koniec z wojną!
6
00:00:19,551 --> 00:00:21,751
Nixon potrzebuje naszego wsparcia
7
00:00:23,182 --> 00:00:25,844
Czy protesty przyniosą pokój?
8
00:00:28,683 --> 00:00:32,157
Krajowy komitet na rzecz moratorium
oddział w Chicago
9
00:00:32,725 --> 00:00:35,792
Dlaczego patriotyzm
stał się brzydkim słowem?
10
00:00:52,421 --> 00:00:54,815
Koniec wojny - teraz!
11
00:00:58,165 --> 00:01:00,164
Mój brat odebrał mnie
12
00:01:00,212 --> 00:01:02,922
z bazy wojsk lotniczych Travis.
13
00:01:03,148 --> 00:01:07,827
Karl Marlantes, Marines
Pamiętam, że miał starego, rozpadającego się
Plymoutha Valiant.
14
00:01:07,852 --> 00:01:10,665
Tak bardzo cię cieszyłem, że go widzę.
15
00:01:10,666 --> 00:01:13,165
Po prostu kocham brata.
16
00:01:13,283 --> 00:01:15,696
Powiedział:
"Nie chcę żebyś się denerwował, ale"
17
00:01:15,721 --> 00:01:19,846
"przy wyjściu czekają nas pewnie
drobne kłopoty"
18
00:01:20,454 --> 00:01:23,534
A ja na to "kłopoty?
Dopiero wróciłem z Wietnamu"
19
00:01:23,559 --> 00:01:25,276
"O czym ty mówisz?"
20
00:01:25,301 --> 00:01:27,995
Wiedziałem, że są jakieś niepokoje.
21
00:01:28,795 --> 00:01:32,584
Ale gdy wsiedliśmy do samochodu
22
00:01:32,703 --> 00:01:36,667
musieliśmy manewrować
między protestującymi
23
00:01:36,668 --> 00:01:40,068
uderzającymi transparentami w karoserię.
24
00:01:40,069 --> 00:01:43,551
Warczeli na mnie, uderzali w szyby,
25
00:01:43,576 --> 00:01:46,374
wykrzykiwali wulgarne rzeczy.
26
00:01:46,736 --> 00:01:50,100
Tak mnie przywitano w Ameryce.
27
00:01:51,104 --> 00:01:53,143
Byłem zdumiony.
28
00:01:54,371 --> 00:01:56,929
Nigdy nie czułem...
29
00:01:56,954 --> 00:02:00,753
żadnego gniewu wobec osób
protestujących przeciw wojnie.
30
00:02:00,831 --> 00:02:04,038
To była uzasadniona
polityczna postawa.
31
00:02:04,127 --> 00:02:08,271
Ale ludzie schodzący do tego poziomu...
32
00:02:08,272 --> 00:02:11,970
oni byli naprawdę w błędzie.
33
00:02:14,471 --> 00:02:18,403
Bolało mnie serce,
nie rozumiałem, dlaczego to robią.
34
00:02:18,428 --> 00:02:20,705
Przecież mnie nie znają.
35
00:02:20,773 --> 00:02:24,228
A to się działo raz za razem...
36
00:02:28,842 --> 00:02:36,439
WOJNA W WIETNAMIE
37
00:02:43,131 --> 00:02:45,507
Wiosną 1970 roku,
38
00:02:45,508 --> 00:02:48,874
pomimo wrzawy wokół inwazji w Kambodży
39
00:02:48,875 --> 00:02:51,941
i śmierci 4 studentów Kent State,
40
00:02:51,942 --> 00:02:55,100
prezydent Nixon wciąż mógł
liczyć na wsparcie
41
00:02:55,125 --> 00:02:58,867
"wielkiej milczącej większości",
na którą się powoływał.
42
00:02:58,976 --> 00:03:02,614
Sondaż instytutu Gallupa
wskazywał, że większość Amerykanów
43
00:03:02,639 --> 00:03:07,002
obwiniała za taki rozwój
wypadków samych studentów,
a nie gwardzistów.
44
00:03:09,373 --> 00:03:13,019
W czasie antywojennej demonstracji
na Manhattanie w Nowym Jorku,
45
00:03:13,044 --> 00:03:16,436
setki budowlańców w kaskach
46
00:03:16,702 --> 00:03:19,069
zaatakowały protestujących,
47
00:03:19,094 --> 00:03:22,078
wysyłając do szpitala 70 z nich.
48
00:03:23,953 --> 00:03:28,789
A gdy robotnicy pomaszerowali
kilka dni później pod ratusz,
49
00:03:28,878 --> 00:03:32,078
Nixon wysłał list do szefa
związków zawodowych
50
00:03:32,079 --> 00:03:34,078
pisząc, jak jest zadowolony
51
00:03:34,079 --> 00:03:38,147
"oglądając ten wspaniały potok
poparcia dla naszego kraju"
52
00:03:38,172 --> 00:03:42,579
"demonstrowany na waszych uporządkowanych
i cieszących serce pochodach."
53
00:03:42,580 --> 00:03:46,547
Jak pan ocenia pracowników budowy którzy
zaatakowali w zeszły piątek protestujących?
54
00:03:46,572 --> 00:03:49,181
Nie mów "zaatakowali".
55
00:03:49,206 --> 00:03:51,830
Zostali sprowokowani.
56
00:03:51,855 --> 00:03:53,914
Pracujemy na życie.
57
00:03:53,939 --> 00:03:55,780
Wstajemy każdego dnia, pracujemy w zimnie,
58
00:03:55,781 --> 00:03:56,880
deszczu, śniegu...
59
00:03:56,881 --> 00:03:58,946
I znosimy te pier...
60
00:03:58,947 --> 00:04:01,314
A, nie ważne.
Nie chcę o tym rozmawiać.
61
00:04:01,315 --> 00:04:03,680
Jak ktoś może sobie wziąć flagę Wietkongu
62
00:04:03,681 --> 00:04:07,014
i bez konsekwencji machać nią
63
00:04:07,015 --> 00:04:09,429
na ulicach Nowego Jorku...
64
00:04:09,454 --> 00:04:12,772
Dla mnie to jest niepatriotyczne.
65
00:04:13,084 --> 00:04:18,474
Gdy amerykańskie oddziały wycofają się z Kambodży
pod koniec czerwca 1970
66
00:04:18,583 --> 00:04:20,849
Biały Dom poinformuje
67
00:04:20,850 --> 00:04:24,782
że zabiły 11 tys. 349 żołnierzy wroga,
68
00:04:24,783 --> 00:04:27,382
przejęły 22 tys. sztuk broni
69
00:04:27,383 --> 00:04:33,976
i zniszczyły 11 tys. 688
bunkrów i zabudowań.
70
00:04:34,118 --> 00:04:37,284
Jednak po tylu latach wojny
71
00:04:37,285 --> 00:04:40,784
coraz więcej Amerykanów
miało jej dosyć
72
00:04:40,785 --> 00:04:43,183
i chciało opuszczenia
Azji Południowo-Wschodniej.
73
00:04:43,184 --> 00:04:48,002
Nie chcieli też, aby prezydent
rozszerzał konflikt.
74
00:04:48,119 --> 00:04:51,119
Wśród ich reprezentantów w Kongresie
75
00:04:51,120 --> 00:04:54,785
stopniowo narastały nastroje antywojenne.
76
00:04:54,909 --> 00:04:57,819
Szukając sposobu na wycofanie się
bez utraty twarzy
77
00:04:57,844 --> 00:05:01,679
prezydent kontynuował
wycofywanie żołnierzy.
78
00:05:02,453 --> 00:05:06,866
Jednak pomimo spadającej liczby
amerykańskich ofiar
79
00:05:06,960 --> 00:05:10,086
przepaść pomiędzy obywatelami
powiększała się,
80
00:05:10,087 --> 00:05:12,753
dzieląc lokalne społeczności,
dzielnice,
81
00:05:12,754 --> 00:05:15,656
a nawet rodziny.
82
00:05:18,454 --> 00:05:20,186
Nixon był przekonany,
83
00:05:20,187 --> 00:05:22,421
podobnie jak przed nim Lyndon Johnson,
84
00:05:22,422 --> 00:05:24,922
że ruch antywojenny jest w jakiś sposób
85
00:05:24,923 --> 00:05:27,055
sterowany z Hanoi,
86
00:05:27,056 --> 00:05:29,855
Pekinu i Moskwy.
87
00:05:29,856 --> 00:05:32,387
"Za żelaznymi wrotami Białego Domu"
88
00:05:32,388 --> 00:05:35,291
"zadomawiała się mentalność
oblężonej twierdzy"
89
00:05:35,316 --> 00:05:37,688
wspominał jeden z doradców Nixona.
90
00:05:37,749 --> 00:05:41,188
"Byliśmy teraz na etapie My kontra Oni."
91
00:05:41,189 --> 00:05:44,389
"W miarę zacieśniania się kręgu Nas"
92
00:05:44,390 --> 00:05:48,057
"szeregi Ich zaczynały pęcznieć."
93
00:05:51,425 --> 00:05:54,621
Wojna w Wietnamie uderzyła
94
00:05:54,748 --> 00:05:58,120
w samo serce Ameryki.
95
00:05:58,358 --> 00:06:00,403
Spolaryzowała społeczeństwo
96
00:06:00,428 --> 00:06:03,168
Phil Gioia, Armia USA
jak chyba jeszcze nic
97
00:06:03,193 --> 00:06:05,012
od czasu Wojny Secesyjnej.
98
00:06:05,037 --> 00:06:07,585
I, niestety, nigdy nie udało nam się
99
00:06:07,610 --> 00:06:09,787
naprawdę zasypać tych podziałów.
100
00:06:10,162 --> 00:06:13,051
Nigdy się po tym nie pozbieraliśmy.
101
00:06:17,852 --> 00:06:27,599
ODCINEK 9
Lojalność bez szacunku
(Maj 1970 - Marzec 1973)
102
00:06:34,061 --> 00:06:36,213
Dziękuję bardzo
103
00:06:36,238 --> 00:06:37,861
i witam Państwa w tym
104
00:06:37,862 --> 00:06:40,697
szczególnym wydaniu
The David Frost Show.
105
00:06:40,722 --> 00:06:44,684
Sam wiceprezydent postanowił
podjąć debatę ze studentami
106
00:06:44,709 --> 00:06:48,304
zasugerowaliśmy mu więc
format takiej rozmowy.
107
00:06:48,329 --> 00:06:51,586
Witam Evę Jefferson
z Uniwersytetu Northwestern,
108
00:06:51,611 --> 00:06:55,147
która zeznawała przed prezydencką komisją
ds. zamieszek na uczelniach.
109
00:06:55,172 --> 00:06:56,913
i jest magistrem nauk politycznych, tak?
110
00:06:56,938 --> 00:06:57,930
Tak.
111
00:06:58,909 --> 00:07:00,665
Eva Jefferson,
112
00:07:00,666 --> 00:07:02,700
której ojciec służył w Wietnamie,
113
00:07:02,725 --> 00:07:05,434
była teraz przewodniczącą
samorządu studenckiego
114
00:07:05,459 --> 00:07:07,413
na uniwersytecie Northwestern.
115
00:07:07,414 --> 00:07:09,710
Po strzelaninie na Kent State,
116
00:07:09,735 --> 00:07:12,213
powstrzymała wściekłych protestujących
117
00:07:12,214 --> 00:07:16,113
przed spaleniem budynku rezerwy
na swojej uczelni.
118
00:07:16,256 --> 00:07:20,255
Zeznawała później przed prezydencką komisją Scrantona,
119
00:07:20,256 --> 00:07:24,105
badającą przyczyny zamieszek na uczelniach.
120
00:07:24,257 --> 00:07:27,157
Ostrzegła wtedy, że niektórzy studenci
121
00:07:27,158 --> 00:07:30,113
odczuwają frustrację skłaniającą ich
do przekonania
122
00:07:30,138 --> 00:07:33,528
że jedyną drogą działania jest przemoc.
123
00:07:34,104 --> 00:07:36,757
Mam zaszczyt przywitać
124
00:07:36,758 --> 00:07:38,558
wiceprezydenta Stanów Zjednoczonych,
125
00:07:38,559 --> 00:07:41,105
Spiro T. Agnewa.
126
00:07:44,141 --> 00:07:48,611
Chciałbym się skupić na jednej
z rzeczy, którą powiedziałaś przed komisją,
127
00:07:48,636 --> 00:07:52,590
że jedynym sposobem zwrócenia uwagi
tego społeczeństwa, jest wysadzanie budynków.
128
00:07:52,615 --> 00:07:55,648
Moim zamiarem było
wyjaśnienie przed komisją
129
00:07:55,673 --> 00:07:58,772
co może motywować kogoś,
kto wysadza budynek.
130
00:07:58,871 --> 00:08:01,837
Nie stwierdziłam, że to popieram,
a jeśli przeczyta pan moje zeznanie
131
00:08:01,862 --> 00:08:04,428
w miarę uważnie, zauważy pan,
że nie popieram.
132
00:08:04,460 --> 00:08:08,427
I niepokoi mnie takie wybiórcze
powtarzanie tego co rzekomo mówiłam,
133
00:08:08,452 --> 00:08:11,737
zamiast analizy tego,
co rzeczywiście powiedziałam.
134
00:08:11,777 --> 00:08:14,932
Ponieważ sprawia pan,
że ludzie boją się własnych dzieci.
135
00:08:15,047 --> 00:08:17,244
A są to pańskie dzieci,
dzieci moich rodziców,
136
00:08:17,269 --> 00:08:18,809
dzieci tego kraju.
137
00:08:18,834 --> 00:08:20,673
A pan rozbudza strach.
138
00:08:20,911 --> 00:08:22,944
I uważam to za szkodliwe społecznie.
139
00:08:22,945 --> 00:08:25,643
Jeśli istnieje realna różnica opinii
140
00:08:25,644 --> 00:08:28,210
to sprawianie, że ludzie czują
przed sobą strach
141
00:08:28,211 --> 00:08:32,429
izoluje ich.
I może taki jest wasz cel.
142
00:08:32,479 --> 00:08:36,111
Ale to będzie miało katastrofalny
wpływ na kraj.
143
00:08:37,162 --> 00:08:41,053
Zacznę od tego, że izolowanie ludzi
nie jest moim celem.
144
00:08:41,078 --> 00:08:43,799
W przeciwnym razie
nie byłoby mnie tu dzisiaj.
145
00:08:43,905 --> 00:08:47,631
I chciałbym wyrazić sprzeciw wobec
nieustannego racjonalizowania
146
00:08:47,656 --> 00:08:51,192
używania przemocy jako
jedynego środka do osiągania celów.
147
00:08:51,217 --> 00:08:54,049
Starałam się wyjaśnić sposób myślenia
części studentów
148
00:08:54,074 --> 00:08:56,039
którzy są jawnie rewolucyjni.
149
00:08:56,064 --> 00:08:57,868
Nie słucha pan tego co mówię.
150
00:08:57,893 --> 00:08:59,915
Czego ty bronisz?
151
00:09:00,255 --> 00:09:03,656
Starali się zyskać politycznie
na przedstawianiu nas
152
00:09:03,681 --> 00:09:07,642
jako strasznych, złych,
agresywnych ludzi.
153
00:09:07,846 --> 00:09:10,872
Eva Jefferson Paterson,
Uniwersytet Northwestern
Nie byliśmy tacy. Byliśmy przeciw wojnie.
154
00:09:10,873 --> 00:09:13,681
Uważaliśmy ją za złą,
uważaliśmy, że nas okłamano.
155
00:09:13,750 --> 00:09:15,591
Więc wychodziliśmy na ulice.
156
00:09:15,616 --> 00:09:19,405
Ameryka ma bogatą tradycję protestów.
157
00:09:19,406 --> 00:09:23,006
Powstaliśmy dzięki protestom
przeciw Anglii.
158
00:09:23,007 --> 00:09:26,277
Więc budzenie strachu przed
własnymi dzieciakami było złą rzeczą.
159
00:09:26,347 --> 00:09:29,844
Ale o to przecież im chodziło.
O wzbudzanie strachu.
160
00:09:41,717 --> 00:09:45,002
Od roku 1970
161
00:09:45,056 --> 00:09:49,372
naszym przeciwnikiem na polu walki
była armia Wietnamu Południowego.
162
00:09:50,050 --> 00:09:54,069
To byli Wietnamczycy.
163
00:09:54,516 --> 00:09:57,151
Na tym polega tragedia.
164
00:09:57,176 --> 00:10:02,429
Bao Ninh, Armia Wietnamu Płn.
Tragedią tej wojny było to,
że Wietnamczycy zabijali siebie nawzajem.
165
00:10:02,863 --> 00:10:07,952
Amerykańska siła ognia,
wietnamskie ciało i krew.
166
00:10:11,945 --> 00:10:14,577
To było bratobójstwo.
167
00:10:14,578 --> 00:10:17,077
Możesz powiedzieć
"ale to komuniści"
168
00:10:17,078 --> 00:10:19,195
I zgoda, to komuniści.
169
00:10:19,220 --> 00:10:23,731
"Oni są najgorszymi Wietnamczykami na świecie,
my jesteśmy tymi dobrymi"
170
00:10:23,840 --> 00:10:27,043
Phan Quang Tue, Sajgon
Ale spójrzmy prawdzie w oczy:
Wietnamczycy zabijali Wietnamczyków.
171
00:10:27,068 --> 00:10:29,392
Jak można temu zaprzeczać?
172
00:10:31,567 --> 00:10:35,606
Jak nazwać to inaczej,
jeśli nie bratobójstwem?
173
00:10:37,272 --> 00:10:42,030
Jak mam to wytłumaczyć swoim dzieciom?
174
00:10:45,799 --> 00:10:47,798
Wejście do Kambodży
175
00:10:47,823 --> 00:10:54,033
tymczasowo zmniejszyło
przepływ ludzi i zapasów z północy.
176
00:10:54,613 --> 00:10:57,058
Posiłki spływały jednak nadal
177
00:10:57,059 --> 00:10:59,890
szlakiem Ho Chi Minha w Laosie.
178
00:10:59,945 --> 00:11:02,790
Biały Dom chciał to zatrzymać.
179
00:11:02,791 --> 00:11:06,087
Tym razem jednak oddziały
Wietnamu Południowego
180
00:11:06,112 --> 00:11:09,159
miały wykonać zadanie samodzielnie.
181
00:11:09,190 --> 00:11:14,191
Do końca roku 1970 obie izby parlamentu
182
00:11:14,192 --> 00:11:17,059
zakazały całemu naziemnemu
personelowi amerykańskiemu,
183
00:11:17,060 --> 00:11:20,225
w tym także doradcom i siłom specjalnym.
184
00:11:20,226 --> 00:11:22,225
przekraczania granicy.
185
00:11:22,476 --> 00:11:25,962
W 8 lutego 1971 roku
186
00:11:25,987 --> 00:11:30,526
17 tys. żołnierzy ARVN
weszło do Laosu
187
00:11:30,527 --> 00:11:33,393
aby niszczyć leśne obozy przeciwnika
188
00:11:33,394 --> 00:11:36,720
i odciąć szlak Ho Chi Minha.
189
00:11:37,162 --> 00:11:41,661
Amerykanie mogli tylko
dostarczać wsparcie z powietrza.
190
00:11:41,662 --> 00:11:45,404
Nixon i jego doradca
ds. bezpieczeństwa narodowego
191
00:11:45,429 --> 00:11:48,861
Henry Kissinger, byli zdania,
że udana operacja
192
00:11:48,862 --> 00:11:51,095
zwiększy morale w Sajgonie
193
00:11:51,096 --> 00:11:54,945
i dowiedzie zarówno przed Hanoi
jak i amerykańską opinią publiczną,
194
00:11:54,970 --> 00:11:58,596
że ARVN jest w stanie
walczyć i wygrywać samodzielnie.
195
00:11:58,597 --> 00:12:02,489
Że Wietnamizacja działa.
196
00:12:02,696 --> 00:12:06,896
Ich celem miał być węzeł logistyczny
oddziałów północy:
197
00:12:06,897 --> 00:12:10,263
opuszczone miasto Tchepone.
198
00:12:10,554 --> 00:12:14,305
Amerykański wywiad uważał,
że w rejonie znajdowało się nie więcej
199
00:12:14,361 --> 00:12:18,698
niż 22 tys. żołnierzy Wietnamu Północnego.
200
00:12:18,865 --> 00:12:22,998
W rzeczywistości będzie ich tam 60 tysięcy.
201
00:12:23,177 --> 00:12:26,830
a ich dowódcy będą świadomi
że istnieje tylko jedna droga
202
00:12:26,831 --> 00:12:30,031
jakiej mogą użyć oddziały ARVN.
203
00:12:30,080 --> 00:12:33,032
Harry Hue, który walczył
z komunistami od 8 lat,
204
00:12:33,033 --> 00:12:36,567
był w siłach wysłanych do Laosu.
205
00:12:37,309 --> 00:12:39,536
Przed misją w Laosie
206
00:12:39,561 --> 00:12:43,501
Miałem przeczucie,
że już stamtąd nie wrócę.
207
00:12:43,968 --> 00:12:48,790
Tran Ngoc "Harry" Hue
armia Wietnamu Płd.
Uważałem to za misję samobójczą.
208
00:12:49,060 --> 00:12:52,265
Powiedziałem swojemu doradcy
209
00:12:52,625 --> 00:12:57,530
którym był wtedy major David Wiseman:
210
00:12:57,734 --> 00:13:00,908
"Dave, jeśli coś mi się stanie"
211
00:13:00,993 --> 00:13:03,818
"zaopiekuj się proszę moją rodziną."
212
00:13:06,802 --> 00:13:10,502
Choć poszczególne jednostki ARVN
walczyły dzielnie,
213
00:13:10,503 --> 00:13:12,970
ofensywa okazała się porażką.
214
00:13:30,638 --> 00:13:34,403
Niemal połowa z 17 tys.
południowowietnamskich żołnierzy
215
00:13:34,404 --> 00:13:36,178
którzy wkroczyli do Laosu,
216
00:13:36,203 --> 00:13:39,511
zostanie zabita, ranna lub pojmana.
217
00:13:40,423 --> 00:13:44,295
Mój batalion został otoczony.
218
00:13:44,397 --> 00:13:48,856
Zostałem ranny trzy razy.
219
00:13:49,917 --> 00:13:55,964
Wiesz ilu przeżyło ludzi
z mojego batalionu?
220
00:13:56,636 --> 00:14:00,724
Około 55 żołnierzy.
221
00:14:01,192 --> 00:14:05,449
A wiesz ilu nas było na początku?
222
00:14:05,474 --> 00:14:07,995
600.
223
00:14:15,480 --> 00:14:19,058
Jedliśmy ten sam ryż,
piliśmy tą samą wodę.
224
00:14:19,105 --> 00:14:21,856
Dzieliliśmy tą samą kulturę,
tą samą muzykę,
225
00:14:21,896 --> 00:14:25,634
Jeńcy wojenni z armii Wietnamu Płd. (ARVN)
Byliśmy tak samo tchórzliwi.
226
00:14:25,728 --> 00:14:29,228
I tak samo odważni.
227
00:14:29,524 --> 00:14:31,388
Bez różnicy.
228
00:14:32,689 --> 00:14:36,012
To była wojna domowa.
229
00:14:40,177 --> 00:14:41,909
Pod koniec marca,
230
00:14:41,910 --> 00:14:47,417
gdy pozostałe przy życiu oddziały ARVN
wracały do kraju,
231
00:14:47,578 --> 00:14:51,510
tłumy płaczących kobiet, dzieci i starców
232
00:14:51,511 --> 00:14:54,643
ubranych na biało,
w kolorze żałoby,
233
00:14:54,644 --> 00:14:58,243
błagały o informacje
o brakujących żołnierzach.
234
00:14:58,471 --> 00:15:02,710
Zmarły w Wietnamie
musi zostać stosownie pochowany
235
00:15:02,711 --> 00:15:06,644
aby jego umęczona dusza zaznała spokoju,
236
00:15:06,692 --> 00:15:10,387
a rodziny musiały znać
czas ich śmierci,
237
00:15:10,412 --> 00:15:13,446
aby móc co roku składać im hołd.
238
00:15:15,708 --> 00:15:18,078
Jeszcze przed zakończeniem inwazji
239
00:15:18,079 --> 00:15:20,578
Nixon powiedział doradcy
240
00:15:20,579 --> 00:15:24,914
"Musimy ogłosić zwycięstwo,
jak by się to nie skończyło."
241
00:15:25,858 --> 00:15:28,568
Henry Kissinger
Teraz, gdy zobaczyłem tę operację
242
00:15:28,593 --> 00:15:32,201
muszę przyznać, że ci z południa
nie są tak dobrzy jak przypuszczaliśmy.
243
00:15:32,248 --> 00:15:34,593
Richard Nixon
Wiedzieliśmy, że nie są zbyt dobrzy.
244
00:15:34,662 --> 00:15:38,932
Mam okropne przeczucia
w całej tej cholernej sprawie, Henry.
245
00:15:39,161 --> 00:15:42,268
Oni nie są gotowi na prawdziwą walkę.
246
00:15:42,730 --> 00:15:45,454
Nie są.
I to mnie martwi.
247
00:15:45,533 --> 00:15:48,726
Wolałbym zostawić im walkę
i się stamtąd wynosić,
248
00:15:48,759 --> 00:15:52,921
ale pozostaje nam się modlić,
by nic nie wydarzyło się do 1972 roku.
249
00:15:53,152 --> 00:15:56,370
A jeśli moja reelekcja ma znaczenie,
to lepiej zapamiętajmy,
250
00:15:56,415 --> 00:15:58,844
że musimy się tego pozbyć.
251
00:15:59,492 --> 00:16:02,117
4 kwietnia 1971 r.
W efekcie,
252
00:16:02,142 --> 00:16:06,313
mogę dziś ogłosić,
że Wietnamizacja się powiodła.
253
00:16:06,338 --> 00:16:09,728
W związku z rosnącą siłą
Wietnamu Południowego,
254
00:16:09,753 --> 00:16:12,516
w związku z sukcesem operacji w Kambodży,
255
00:16:12,929 --> 00:16:16,917
w związku z osiągnięciami
południowowietnamskiej operacji w Laosie,
256
00:16:16,918 --> 00:16:20,953
ogłaszam zwiększenie liczby
wycofywanych amerykańskich żołnierzy
257
00:16:21,351 --> 00:16:28,099
Mamy możliwość opuścić Wietnam w sposób,
który zaoferuje tym dzielnym ludziom
realną szansę pokoju.
258
00:16:28,394 --> 00:16:32,026
Mamy też możliwość udowodnić
przyjaciołom na świecie,
259
00:16:32,053 --> 00:16:35,013
że poczucie odpowiedzialności USA
260
00:16:35,038 --> 00:16:38,705
pozostaje najlepszym gwarantem
pokoju na świecie.
261
00:16:39,346 --> 00:16:42,786
Przyszłe pokolenia
262
00:16:42,920 --> 00:16:49,746
patrzeć będą na ten trudny czas próby
w historii USA,
263
00:16:50,054 --> 00:16:52,653
i będą dumne,
264
00:16:53,606 --> 00:17:01,406
że wykazaliśmy się odwagą
i siłą charakteru wielkich ludzi.
265
00:17:02,805 --> 00:17:04,841
Dr Kissinger na linii
266
00:17:04,866 --> 00:17:06,807
Henry Kissinger
Panie prezydencie?
267
00:17:06,832 --> 00:17:08,744
To było najlepsze przemówienie
jakie wygłosił pan
268
00:17:08,769 --> 00:17:10,564
od czasu objęcia urzędu.
269
00:17:10,589 --> 00:17:12,737
Prezydent Nixon
Coś ci powiem,
270
00:17:12,762 --> 00:17:15,489
to przemówionko
to było dzieło sztuki.
271
00:17:15,514 --> 00:17:18,025
Wiem co nieco o pisaniu przemówień,
272
00:17:18,050 --> 00:17:20,289
i to nie była gra,
żaden aktor by tego nie zagrał.
273
00:17:20,290 --> 00:17:23,104
Żaden aktor
nie zagrałby tak dobrze.
274
00:17:23,129 --> 00:17:25,453
To było dobrze zrobione,
nie sądzisz?
275
00:17:25,478 --> 00:17:27,961
Zacznijmy od tego,
że żaden by tego nie napisał.
276
00:17:27,986 --> 00:17:30,211
Nie dałby pan rady,
gdyby nie mówił pan szczerze.
277
00:17:30,436 --> 00:17:33,264
A jeśli to nie zadziała,
to mnie to nie obchodzi.
278
00:17:33,289 --> 00:17:35,391
Jeśli to nie zadziała...
279
00:17:35,509 --> 00:17:40,866
to zmienię taktykę tak szybko,
że im się w głowie zakręci.
280
00:17:40,891 --> 00:17:44,812
Zbombardujemy gnoi do ostatniego.
Mówię serio.
281
00:18:09,741 --> 00:18:12,780
Czy należycie do tej samej generacji
co ludzie protestujący w domu?
282
00:18:12,805 --> 00:18:15,283
Czujecie się z nimi jakoś związani?
283
00:18:15,308 --> 00:18:16,538
Bardzo.
284
00:18:16,563 --> 00:18:20,069
Bardzo bym chciał,
żeby nas stąd już zabrali.
285
00:18:31,725 --> 00:18:34,990
Prawie każdy z nas był poborowym.
286
00:18:35,092 --> 00:18:38,015
Mieliśmy w nosie tę wojnę.
287
00:18:38,070 --> 00:18:40,769
Chcieliśmy tylko, żeby nas nic nie wysadziło.
288
00:18:40,825 --> 00:18:44,633
James Gillam, Armia USA
Nie chcieliśmy umrzeć w lesie
z bebechami na wierzchu.
289
00:18:45,426 --> 00:18:50,991
Więc polegało to na przetrwaniu tych sześciu,
może ośmiu miesięcy,
290
00:18:50,992 --> 00:18:56,325
Żeby wyjechać na przepustkę,
wziąć głęboki oddech, starać się dotrwać do końca.
291
00:18:56,409 --> 00:19:00,159
Starać się dostać jakąś fuchę w bazie.
292
00:19:00,191 --> 00:19:04,149
Po prostu nie umrzeć.
Bo i tak nie wygrasz.
293
00:19:09,538 --> 00:19:12,027
Szachy to najpoważniejsza potyczka
294
00:19:12,028 --> 00:19:13,987
w jaką zaangażuje się Glen Hindley,
295
00:19:14,012 --> 00:19:16,364
jako że nie oddał ani jednego strzału
przez 9 miesięcy
296
00:19:16,389 --> 00:19:18,478
pobytu w terenie z kompanią Charlie.
297
00:19:18,514 --> 00:19:20,279
Nikogo jeszcze nie zastrzeliłem.
298
00:19:20,311 --> 00:19:22,041
I nie planuję.
299
00:19:22,066 --> 00:19:24,145
Odkąd tu jestem nie użyłem broni,
300
00:19:24,146 --> 00:19:25,851
i mi to pasuje.
301
00:19:26,179 --> 00:19:28,378
Jak ci to uchodzi na sucho?
302
00:19:28,403 --> 00:19:30,057
Po prostu nie strzelam.
303
00:19:30,082 --> 00:19:35,251
Po powrocie mam zamiar jeździć po kraju,
odwiedzać znajomych i przekonywać ludzi
304
00:19:35,276 --> 00:19:40,453
że zabijanie w imię pokoju mnie ma sensu.
305
00:19:49,606 --> 00:19:54,808
"Morale, dyscyplina i zdolność bojowa
sił zbrojnych USA,"
306
00:19:54,833 --> 00:19:59,257
- napisał wiosną 1971 roku
pewien emerytowany pułkownik Marines-
307
00:19:59,389 --> 00:20:05,760
"są na najniższym poziomie,
najprawdopodobniej w całej historii USA"
308
00:20:06,699 --> 00:20:09,402
Z oficjalnych raportów wynikało
309
00:20:09,427 --> 00:20:12,358
że co czwarty żołnierz w Wietnamie
310
00:20:12,359 --> 00:20:15,152
regularnie używał marihuany.
311
00:20:15,177 --> 00:20:17,888
Ale niemal nigdy w trakcie akcji.
312
00:20:18,025 --> 00:20:20,953
Narkotyki są tu wszędzie.
313
00:20:20,978 --> 00:20:23,745
Po dziesięciu minutach od wylądowania
314
00:20:23,770 --> 00:20:26,286
kilka razy próbowano mi sprzedać scag.
315
00:20:26,311 --> 00:20:27,453
Co?
316
00:20:27,478 --> 00:20:29,500
Heroinę.
317
00:20:29,906 --> 00:20:31,910
Heroina była tania,
318
00:20:31,926 --> 00:20:34,591
czysta i łatwo dostępna.
319
00:20:34,793 --> 00:20:37,258
Pentagon przyzna w końcu,
320
00:20:37,259 --> 00:20:42,001
że uzależnionych było od niej 40 tysięcy
amerykańskich żołnierzy...
321
00:20:59,328 --> 00:21:03,294
"Pozostałości niegdyś 500-tysięcznego wojska"
322
00:21:03,295 --> 00:21:04,811
pisał dalej oficer,
323
00:21:04,836 --> 00:21:08,680
"w odurzeniu odcinają się od koszmaru wojny"
324
00:21:08,705 --> 00:21:11,761
"z którym ich zdaniem
kazali im się zmierzyć"
325
00:21:11,762 --> 00:21:15,328
"bystrzy cywile, którzy teraz
siedzą na uczelniach"
326
00:21:15,329 --> 00:21:18,322
"pisząc książki o tym,
jak szalone jest to wszystko."
327
00:21:20,062 --> 00:21:22,796
Nawet generał Creighton Abrams,
328
00:21:22,797 --> 00:21:26,030
głównodowodzący w Wietnamie,
329
00:21:26,031 --> 00:21:27,863
przyznawał prywatnie:
330
00:21:27,888 --> 00:21:31,492
"Muszę zabrać stąd armię, żeby ją uratować"
331
00:21:42,475 --> 00:21:44,943
Do sądu napływają telegramy i listy.
332
00:21:44,944 --> 00:21:47,209
z wszystkich części kraju.
333
00:21:47,210 --> 00:21:50,585
Liz Trotta, NBC News
Mężczyzna z Baton Rouge, w stanie Luizjana, pisze:
334
00:21:50,610 --> 00:21:53,138
"Gratulacje dla ławników."
335
00:21:53,201 --> 00:21:55,500
"Odważna i sprawiedliwa decyzja."
336
00:21:55,501 --> 00:21:57,634
"Sprawiedliwość wciąż istnieje."
337
00:21:58,554 --> 00:22:02,634
29 marca 1971 roku,
338
00:22:02,635 --> 00:22:04,568
w bazie Fort Benning w stanie Georgia,
339
00:22:04,569 --> 00:22:07,999
sąd wojskowy uznał
porucznika Williama Calleya...
340
00:22:08,024 --> 00:22:10,285
i nikogo poza nim,
341
00:22:10,310 --> 00:22:12,702
winnym zamordowania wietnamskich cywili
342
00:22:12,703 --> 00:22:15,703
w wiosce My Lai w 1968 roku.
343
00:22:18,636 --> 00:22:23,035
Został skazany na dożywotnie więzienie
i ciężkie roboty.
344
00:22:23,036 --> 00:22:25,770
Dowódca dywizji Calleya,
345
00:22:25,771 --> 00:22:27,936
gen. Samuel Koster,
346
00:22:27,937 --> 00:22:30,835
który oglądał rzeź z helikoptera
347
00:22:30,836 --> 00:22:33,909
i nie zrobił nic by ją zatrzymać,
był obecnie dyrektorem
348
00:22:33,934 --> 00:22:37,137
akademii wojskowej w West Point.
349
00:22:37,619 --> 00:22:40,728
Został zmuszony do ustąpienia.
350
00:22:41,037 --> 00:22:44,662
Pozostałych 23 oficerów i żołnierzy
oskarżonych w sprawie
351
00:22:44,687 --> 00:22:46,814
zostało albo uniewinnionych,
352
00:22:46,839 --> 00:22:49,331
albo oddalono wobec nich zarzuty.
353
00:22:49,464 --> 00:22:52,804
Wyrok ws. Calleya okazał się
równie kontrowersyjny
354
00:22:52,829 --> 00:22:55,128
jak sama wojna.
355
00:22:55,217 --> 00:22:57,367
Kobieta z Cheyenne,
w stanie Wyoming, pisze:
356
00:22:57,392 --> 00:22:59,639
"Decyzja przysięgłych
w sprawie porucznika Calleya"
357
00:22:59,640 --> 00:23:01,838
"to hańba dla całego narodu."
358
00:23:01,839 --> 00:23:03,805
"Wróg jest wrogiem."
359
00:23:03,806 --> 00:23:06,301
"Wróg jest wrogiem."
360
00:23:06,448 --> 00:23:09,190
Doktor z Bellefontaine, w stanie Ohio:
361
00:23:09,215 --> 00:23:11,707
"Nie powinniśmy potępiać
porucznika Calleya"
362
00:23:11,708 --> 00:23:14,106
"gdy to sama specyfika wojny"
363
00:23:14,107 --> 00:23:16,839
"odpowiada za masakrę w My Lai."
364
00:23:16,840 --> 00:23:20,174
Jaka była pana pierwsza reakcja na wyrok?
365
00:23:20,175 --> 00:23:22,441
Sądziłem, że go uniewinnią.
366
00:23:22,442 --> 00:23:24,407
Posyłasz człowieka do walki,
367
00:23:24,408 --> 00:23:27,087
szkolisz go do bycia zabójcą,
368
00:23:27,112 --> 00:23:28,922
a gdy nim jest,
369
00:23:28,947 --> 00:23:30,987
stawiasz go przed sądem?
370
00:23:32,667 --> 00:23:36,576
Niektórzy uważali, że do więzienia
powinni pójść wszyscy biorący udział,
371
00:23:36,577 --> 00:23:39,741
inni, że Calley spełnił rolę kozła ofiarnego
372
00:23:39,742 --> 00:23:43,609
za kryminalne występki przełożonych.
373
00:23:43,610 --> 00:23:48,578
Jeszcze inni dostrzegali systemową
porażkę łańcucha dowodzenia
374
00:23:48,603 --> 00:23:50,591
na wszystkich poziomach,
375
00:23:50,616 --> 00:23:54,301
włącznie z głównodowodzącym...
376
00:23:54,326 --> 00:23:57,280
Prośby o ułaskawienie Calleya
zalewają Biały Dom
377
00:23:57,305 --> 00:23:59,359
Wg. sondażu Instytutu Gallupa
378
00:23:59,384 --> 00:24:04,310
79% Amerykanów
nie zgadzało się z wyrokiem.
379
00:24:04,311 --> 00:24:07,713
Nixon zdecydował się interweniować.
380
00:24:10,080 --> 00:24:13,776
Calley spędził za kratkami zaledwie 3 dni.
381
00:24:14,780 --> 00:24:17,445
Prezydent nakazał przeniesienie go
382
00:24:17,446 --> 00:24:20,423
z więzienia federalnego do aresztu domowego
w bazie Fort Benning,
383
00:24:20,448 --> 00:24:22,722
w oczekiwaniu na apelację.
384
00:24:24,046 --> 00:24:26,245
Kapitan Aubrey Daniel,
385
00:24:26,246 --> 00:24:29,041
będący w sprawie głównym oskarżycielem,
386
00:24:29,066 --> 00:24:32,451
napisał do Nixona, oskarżając go
o narażanie na szwank
387
00:24:32,476 --> 00:24:34,975
"podstawowej zasady moralnej"
388
00:24:35,000 --> 00:24:37,489
"jaką jest bezdyskusyjna nieprawość"
389
00:24:37,514 --> 00:24:40,410
"mordowania niewinnych ludzi".
390
00:24:40,629 --> 00:24:43,174
Wojskowy sąd apelacyjny
391
00:24:43,199 --> 00:24:46,847
ostatecznie obniży wyrok Calleya do 20 lat,
392
00:24:46,848 --> 00:24:49,953
sekretarz ds. Wojsk Lądowych
skróci go do 10,
393
00:24:49,978 --> 00:24:53,423
a potem, po zaledwie 3,5 roku w areszcie domowym
394
00:24:53,448 --> 00:24:55,852
otrzyma on zwolnienie warunkowe.
395
00:24:59,549 --> 00:25:01,950
Kto był odpowiedzialny?
396
00:25:04,169 --> 00:25:08,380
Ludzie, którzy to zrobili...
397
00:25:08,617 --> 00:25:12,150
To były zbrodnie wojenne.
398
00:25:12,699 --> 00:25:16,880
Tim O’Brien, Armia USA
Poszczególni ludzie przykładali
lufy do skroni niemowląt
399
00:25:16,905 --> 00:25:20,132
i rozwalali im głowy...
400
00:25:20,786 --> 00:25:23,651
Nic ich za to nie spotkało.
401
00:25:23,652 --> 00:25:25,918
Nic!
402
00:25:33,319 --> 00:25:37,119
Szliśmy wzdłuż szlaku Ho Chi Minha.
403
00:25:39,287 --> 00:25:42,153
Przeszliśmy ponoć 900 kilometrów...
404
00:25:42,154 --> 00:25:45,781
540 mil w 57 dni.
405
00:25:47,888 --> 00:25:51,752
Mijaliśmy wszystkich tych ludzi,
idących w obu kierunkach.
406
00:25:51,950 --> 00:25:55,320
Cywili idących na południe.
407
00:25:55,402 --> 00:25:58,302
Żołnierzy idących na północ i południe.
408
00:25:58,356 --> 00:26:01,430
Ludzi niosących na plecach
pociski artyleryjskie.
409
00:26:01,929 --> 00:26:07,046
I cały oddział wielkości kompanii
składający się z kobiet.
410
00:26:09,122 --> 00:26:12,188
W drodze, gdy byliśmy w jednej z wiosek,
411
00:26:12,189 --> 00:26:15,689
ukradłem mundur.
412
00:26:16,722 --> 00:26:20,045
Koszulę i spodnie khaki, bez dystynkcji.
413
00:26:20,070 --> 00:26:23,799
Hal Kushner, jeniec wojenny
Zwinąłem je i schowałem w plecaku.
414
00:26:23,923 --> 00:26:27,255
Na początku 1971 roku,
415
00:26:27,256 --> 00:26:29,224
lekarz wojskowy Hal Kushner
416
00:26:29,225 --> 00:26:31,895
przebywał w niewoli Wietkongu
w Wietnamie Południowym
417
00:26:31,920 --> 00:26:34,912
już ponad trzy lata.
418
00:26:36,392 --> 00:26:40,190
Przeżył złe traktowanie i choroby,
419
00:26:40,191 --> 00:26:43,592
chowając 13 kompanów z obozu,
420
00:26:43,593 --> 00:26:45,942
którzy zmarli z głodu,
421
00:26:46,083 --> 00:26:48,742
chorób i rozpaczy.
422
00:26:49,159 --> 00:26:53,058
Teraz wraz z pozostałymi
przy życiu więźniami
423
00:26:53,059 --> 00:26:56,693
przenoszony był do Wietnamu Północnego.
424
00:26:59,102 --> 00:27:00,801
Kushner i jego towarzysze
425
00:27:00,826 --> 00:27:03,293
dotarli w końcu do miasta Vinh,
426
00:27:03,294 --> 00:27:06,369
w którym wsiedli do pociągu
zmierzającego do Hanoi.
427
00:27:06,612 --> 00:27:10,190
Pod koniec podróży
założyłem ten świeży mundur
428
00:27:10,215 --> 00:27:13,364
Gdy wysiadłem z pociągu czekał
tam jakiś oficer w jeepie.
429
00:27:13,560 --> 00:27:15,500
Spojrzał na mnie i powiedział:
430
00:27:15,525 --> 00:27:17,652
"Jesteś oficerem, prawda?"
431
00:27:17,677 --> 00:27:19,028
"Chodź ze mną"
432
00:27:19,029 --> 00:27:21,395
Byłem strasznie dumny
433
00:27:21,396 --> 00:27:25,575
że wyglądałem dobrze
gdy wysiadłem z tego pociągu.
434
00:27:29,696 --> 00:27:33,096
Kushner dołączył do setek
pojmanych Amerykanów
435
00:27:33,097 --> 00:27:38,635
rozrzuconych po 5 więzieniach
w Hanoi i okolicach.
436
00:27:38,897 --> 00:27:44,162
Byliśmy tam od niedawna,
gdy pewien starszy oficer stwierdził,
437
00:27:44,398 --> 00:27:48,928
że nikt nie powinien wrócić do domu,
o ile nie wrócą wszyscy.
438
00:27:48,953 --> 00:27:52,018
I że nikt nie powinien współpracować
z Wietnamczykami.
439
00:27:57,165 --> 00:28:00,830
Ale potem usłyszeliśmy go
w więziennym radiowęźle
440
00:28:02,831 --> 00:28:05,946
jak namawia nas do współpracy.
441
00:28:07,999 --> 00:28:10,985
Po tonie i głosie było oczywiste,
442
00:28:11,010 --> 00:28:15,119
że zmuszono go do tego biciem
i torturami.
443
00:28:16,034 --> 00:28:18,381
Bo tak właśnie robili.
444
00:28:18,701 --> 00:28:22,699
Ostatecznie także i Kushner,
jak większość jeńców,
445
00:28:22,700 --> 00:28:25,499
zmuszony zostanie do nagrania
446
00:28:25,500 --> 00:28:27,573
antywojennego oświadczenia.
447
00:28:33,001 --> 00:28:36,112
Śledzę stanowisko
ruchu antywojennego.
448
00:28:36,137 --> 00:28:38,333
Z ogromnym zainteresowaniem
i entuzjazmem.
449
00:28:38,627 --> 00:28:40,964
Wy, weterani tej wojny,
450
00:28:41,045 --> 00:28:43,421
wiecie lepiej od innych Amerykanów
451
00:28:43,477 --> 00:28:45,938
jak tragicznym jest ona marnotrawstwem.
452
00:28:46,590 --> 00:28:48,357
Jako jeniec wojenny
453
00:28:48,381 --> 00:28:51,132
jestem bardzo wdzięczny za wasze starania
w moim interesie.
454
00:28:52,491 --> 00:28:55,643
Życzę wam powodzenia i dalszych sukcesów,
455
00:28:55,693 --> 00:28:58,999
Wdzięczny doktor Hal Kushner.
456
00:29:01,497 --> 00:29:03,436
Potrzebowali propagandowych oświadczeń.
457
00:29:03,437 --> 00:29:05,104
Że wojna to przestępstwo.
458
00:29:05,105 --> 00:29:07,703
Że jesteśmy przestępcami.
459
00:29:07,704 --> 00:29:10,359
I aby je zdobyć
wykorzystywali nasze słabości.
460
00:29:18,153 --> 00:29:20,507
Koniec z wojną!
Koniec z wojną!
461
00:29:20,532 --> 00:29:22,572
Weterani na rzecz pokoju
462
00:29:22,597 --> 00:29:24,759
Po raz pierwszy w naszej historii
463
00:29:24,784 --> 00:29:27,504
weterani wrócili z wojny twierdząc,
464
00:29:27,529 --> 00:29:29,543
podczas gdy walki nadal trwają:
465
00:29:29,568 --> 00:29:32,138
"Ta wojna musi się skończyć"
466
00:29:32,806 --> 00:29:35,198
Amerykanie mogli nie chcieć słuchać
467
00:29:35,223 --> 00:29:37,917
bandy nieostrzyżonych
hipisowskich dzieciaków.
468
00:29:37,942 --> 00:29:39,733
Co oni tam wiedzą?
469
00:29:39,885 --> 00:29:42,772
John Musgraves, Marines
Ale klasa pracująca,
ta "milcząca większość"?
470
00:29:42,797 --> 00:29:45,403
Richard Nixon ciągle mówił
o swojej "milczącej większości"
471
00:29:45,428 --> 00:29:47,757
która wspiera go milcząc...
472
00:29:47,782 --> 00:29:50,152
Byliśmy ich dzieciakami.
473
00:29:50,373 --> 00:29:52,976
W końcu do mnie dotarło,
474
00:29:53,001 --> 00:29:55,684
a był to długi i bolesny proces,
475
00:29:55,903 --> 00:29:58,286
że nikomu nie pomagam,
476
00:29:58,287 --> 00:30:01,149
trzymając buzię na kłódkę.
477
00:30:01,487 --> 00:30:05,649
Niecałe 3 tygodnie po wyroku
w sprawie porucznika Calleya
478
00:30:05,674 --> 00:30:09,386
ok. 2 tysięcy członków
i sympatyków organizacji o nazwie
479
00:30:09,411 --> 00:30:12,120
Weterani Wietnamu przeciw Wojnie (VVAW),
480
00:30:12,121 --> 00:30:16,329
przeszło ulicami Waszyngtonu.
481
00:30:49,965 --> 00:30:53,780
VVAW to była świetna terapia.
482
00:30:53,925 --> 00:30:57,829
Ron Ferrizzi, dowódca załogi helikoptera
Działaliśmy sami.
Weterani pomagali weteranom.
483
00:30:57,896 --> 00:30:59,891
Sami ustalaliśmy sobie warunki.
484
00:30:59,916 --> 00:31:01,759
Do niczego się nie przyłączyliśmy.
485
00:31:01,784 --> 00:31:03,722
Sami coś stworzyliśmy.
486
00:31:03,894 --> 00:31:05,978
Tak, byłem Marine.
487
00:31:06,003 --> 00:31:09,675
Ale przede wszystkim
byłem obywatelem Stanów Zjednoczonych.
488
00:31:10,116 --> 00:31:13,524
A za tym szła odpowiedzialność.
489
00:31:14,459 --> 00:31:20,009
Największą z nich była konieczność
powiedzenia władzy "nie",
490
00:31:20,141 --> 00:31:23,146
gdy podejmuje decyzje które twoim zdaniem
491
00:31:23,171 --> 00:31:25,001
nie służą państwu.
492
00:31:25,187 --> 00:31:29,312
To najważniejsze zadanie każdego obywatela.
493
00:31:34,394 --> 00:31:37,628
Służyłem krajowi równie honorowo
494
00:31:37,629 --> 00:31:40,827
działając w VVAW,
495
00:31:40,828 --> 00:31:44,376
jak wtedy, gdy służyłem w Marines.
496
00:31:44,461 --> 00:31:50,562
Prawdę mówiąc postrzegałem siebie jako Marine,
przez cały czas, gdy tam działałem.
497
00:31:50,697 --> 00:31:54,175
Przez całe życie tak siebie postrzegam.
498
00:31:55,914 --> 00:31:58,595
Porucznik Marynarki Wojennej John Kerry,
499
00:31:58,596 --> 00:32:01,589
który dowodził łodzią patrolową
w Delcie Mekongu,
500
00:32:01,614 --> 00:32:04,361
i był jednym z liderów VVAW,
501
00:32:04,386 --> 00:32:08,356
został zaproszony do zabrania głosu,
przed senacką Komisją Spraw Zagranicznych,
502
00:32:08,514 --> 00:32:11,329
której wciąż przewodził
J. William Fulbright.
503
00:32:12,582 --> 00:32:15,673
Byłem tam obecny.
504
00:32:15,698 --> 00:32:18,264
Brakowało miejsca.
505
00:32:18,289 --> 00:32:22,456
Stałem więc na tyle wciśnięty w ścianę.
506
00:32:22,565 --> 00:32:24,750
I gdy John...
507
00:32:25,582 --> 00:32:27,672
zabrał głos...
508
00:32:28,600 --> 00:32:31,480
poczułem, że mówi
w imieniu nas wszystkich.
509
00:32:31,636 --> 00:32:34,437
Możemy wrócić do tego kraju i milczeć.
510
00:32:34,462 --> 00:32:36,265
Nie zabierać głosu.
511
00:32:36,290 --> 00:32:39,669
Nie opowiadać o tym,
co dzieje się w Wietnamie.
512
00:32:39,694 --> 00:32:42,420
Sądzimy jednak, że z powodu tego
co zagraża temu krajowi,
513
00:32:42,445 --> 00:32:44,312
mamy obowiązek zabrać głos.
514
00:32:44,634 --> 00:32:46,566
Miliony mężczyzn
515
00:32:46,567 --> 00:32:49,277
szkolonych w wojennym rzemiośle,
516
00:32:49,569 --> 00:32:52,058
którym dano okazję umrzeć na darmo
517
00:32:52,083 --> 00:32:54,819
w stopniu bezprecedensowym w historii.
518
00:32:54,967 --> 00:32:57,553
Ludzie ci powrócili do domu z gniewem
519
00:32:57,578 --> 00:32:59,821
i poczuciem bycia zdradzonymi.
520
00:32:59,846 --> 00:33:02,042
Poczuciem, którego
nie uchwycił jeszcze nikt.
521
00:33:02,243 --> 00:33:04,603
Racjonalizujemy niszczenie wiosek
522
00:33:04,628 --> 00:33:06,218
w celu ich ratowania...
523
00:33:06,243 --> 00:33:08,824
Obserwujemy jak Ameryka
zatraca względy etyczne
524
00:33:08,849 --> 00:33:11,276
reagując chłodno na My Lai,
525
00:33:11,345 --> 00:33:14,101
odmawiając porzucenia obrazu
amerykańskich żołnierzy
526
00:33:14,171 --> 00:33:16,914
rozdających czekoladki i gumy do żucia.
527
00:33:17,003 --> 00:33:19,668
Poznaliśmy znaczenie
stref swobodnego ostrzału:
528
00:33:19,669 --> 00:33:21,994
strzelaj do wszystkiego co się rusza.
529
00:33:22,050 --> 00:33:26,247
Obserwowaliśmy jak Ameryka zaniża wartość życia
lokalnych mieszkańców.
530
00:33:26,805 --> 00:33:30,804
Obserwowaliśmy fałszowanie bilansów ciał.
531
00:33:30,805 --> 00:33:34,084
A nawet ich gloryfikowanie.
532
00:33:34,197 --> 00:33:37,117
Obserwowaliśmy żołnierzy
szarżujących na wzgórze,
533
00:33:37,142 --> 00:33:40,258
ponieważ jakiś generał uznał,
że powinno być ono zajęte.
534
00:33:40,390 --> 00:33:43,191
A po stracie jednego,
czy dwóch plutonów,
535
00:33:43,216 --> 00:33:44,437
odchodzili,
536
00:33:44,506 --> 00:33:47,703
pozostawiając wzgórze nieprzyjacielowi.
537
00:33:48,937 --> 00:33:52,090
Prosimy Amerykanów
żeby się nad tym zastanowili.
538
00:33:52,356 --> 00:33:54,338
Bo jak można wymagać od człowieka
539
00:33:54,339 --> 00:33:57,043
bycia ostatnim który zginie w Wietnamie?
540
00:33:57,172 --> 00:34:01,768
Jak kazać człowiekowi by
jako ostatni ginął za pomyłkę?
541
00:34:01,955 --> 00:34:05,040
Tak więc, gdy za 30 lat
542
00:34:05,041 --> 00:34:07,839
nasi bracia będą szli ulicą bez nogi,
543
00:34:07,840 --> 00:34:10,506
ręki, lub części twarzy,
544
00:34:10,507 --> 00:34:13,240
a mały chłopak zapyta "dlaczego?",
545
00:34:13,241 --> 00:34:16,108
będziemy w stanie odpowiedzieć "Wietnam",
546
00:34:16,109 --> 00:34:19,773
nie mając na myśli paskudnego,
obscenicznego wspomnienia,
547
00:34:19,774 --> 00:34:25,174
lecz punkt w historii w którym
Ameryka w końcu zawróciła
548
00:34:25,175 --> 00:34:29,589
i gdy żołnierze tacy jak my,
pomogli jej to zrobić.
549
00:34:29,614 --> 00:34:32,568
Dziękuję.
550
00:34:38,243 --> 00:34:41,150
Pomyślałem wtedy, że jeszcze nigdy
551
00:34:41,243 --> 00:34:44,175
nie słyszałem tak świetnej przemowy
552
00:34:44,176 --> 00:34:46,687
tak dobrze oddającej moje uczucia.
553
00:34:46,806 --> 00:34:49,639
To było niezwykłe.
554
00:34:50,013 --> 00:34:52,480
Nadzwyczajne.
555
00:34:52,894 --> 00:34:58,297
Jednak niektórym weteranom w pamięci utkwiła
inna część zeznania Kerry'ego.
556
00:34:58,322 --> 00:35:01,978
ta, w której wymieniał
liczne przypadki bestialstwa
557
00:35:01,979 --> 00:35:05,877
o których słyszał od innych weteranów.
558
00:35:06,008 --> 00:35:09,354
Opowiadali o tym, jak sami
559
00:35:09,379 --> 00:35:14,093
gwałcili, odcinali uszy,
odcinali głowy,
560
00:35:14,118 --> 00:35:18,079
przyklejali kable przenośnych telefonów
do genitaliów ofiar
561
00:35:18,080 --> 00:35:19,878
i razili je prądem,
562
00:35:19,879 --> 00:35:23,314
odcinali kończyny,
wysadzali ciała,
563
00:35:23,315 --> 00:35:25,980
strzelali na ślepo do cywili,
564
00:35:25,981 --> 00:35:30,028
palili wioski na modłę
Czyngis-chana...
565
00:35:30,216 --> 00:35:33,649
Nie widziałem w Wietnamie żołnierzy
566
00:35:33,674 --> 00:35:36,542
których opisywał pan Kerry i jego koledzy.
567
00:35:36,841 --> 00:35:39,514
Nie było powszechnego bestialstwa.
568
00:35:39,515 --> 00:35:41,180
Owszem, było kilka
569
00:35:41,181 --> 00:35:43,780
wykolejonych oddziałów,
i o tym możemy porozmawiać.
570
00:35:43,781 --> 00:35:46,317
Phil Gioia, Armia USA
Ale to nie były dzikie zwierzęta,
571
00:35:46,342 --> 00:35:48,753
a tak zostali przedstawieni.
572
00:35:48,839 --> 00:35:51,945
Gorsze było jednak to, że sugerowali,
573
00:35:51,970 --> 00:35:53,879
że brałeś zwykłe dzieciaki
574
00:35:54,020 --> 00:35:57,739
i zamieniałeś ich w tych dzikich
zbrodniarzy wojennych...
575
00:35:57,764 --> 00:35:59,349
że tak robiło wojsko.
576
00:35:59,350 --> 00:36:02,016
A to nie wyglądało w ten sposób.
577
00:36:02,077 --> 00:36:04,737
Wciąż mnie to bardzo złości.
578
00:36:06,273 --> 00:36:07,949
Następnego dnia
579
00:36:07,950 --> 00:36:11,218
700 Weteranów Wietnamu przeciw Wojnie
580
00:36:11,219 --> 00:36:13,484
zgromadziło się przed Kapitolem.
581
00:36:13,485 --> 00:36:16,839
Pierwotnie zamierzaliśmy
włożyć nasze medale do worka na zwłoki
582
00:36:16,864 --> 00:36:19,413
i dostarczyć do Kongresu.
583
00:36:19,518 --> 00:36:22,918
Ale administracja Nixona
584
00:36:23,016 --> 00:36:28,437
postawiła wysoki płot...
na schodach naszego Kapitolu,
585
00:36:28,462 --> 00:36:31,256
aby trzymać nas z daleka.
586
00:36:31,638 --> 00:36:34,224
Aby trzymać z daleka młodych ludzi
587
00:36:34,249 --> 00:36:36,612
którzy walczyli w tej wojnie.
588
00:36:36,766 --> 00:36:39,144
I to nas naprawdę wkurzyło...
589
00:36:39,418 --> 00:36:43,050
i dało nam najlepszą scenografię do zdjęć
590
00:36:43,075 --> 00:36:45,285
jaką w życiu mieliśmy.
591
00:36:45,332 --> 00:36:47,297
Srebrna Gwiazda. Purpurowe Serce.
592
00:36:47,322 --> 00:36:49,151
Brązowa Gwiazda.
593
00:36:49,176 --> 00:36:51,286
Krzyż Waleczności.
Zaszczytny Krzyż Lotniczy.
594
00:36:51,287 --> 00:36:52,753
I wszystko inne!
595
00:36:52,754 --> 00:36:54,735
Nie chcę tych pierdolonych medali!
596
00:36:54,760 --> 00:36:57,887
Ron Ferrizzi
Srebrna Gwiazda, trzecie najwyższe
odznaczenie w kraju
597
00:36:57,888 --> 00:36:59,488
Nie znaczy nic!
598
00:36:59,489 --> 00:37:01,887
Bob Smeal umarł za ten medal!
599
00:37:01,888 --> 00:37:04,387
Porucznik Panamaroff
umarł, żebym go dostał!
600
00:37:04,388 --> 00:37:06,822
Sierżant Johns zginął żebym go miał!
601
00:37:06,823 --> 00:37:08,823
Mam Srebrną Gwiazdę
i Purpurowe Serce,
602
00:37:08,824 --> 00:37:11,223
Medal Pochwalny i 8 Medali Lotniczych,
603
00:37:11,224 --> 00:37:12,591
Medal Obrony Narodowej,
604
00:37:12,616 --> 00:37:13,940
i reszta tych śmieci!
605
00:37:13,965 --> 00:37:16,725
To nie znaczy nic!
606
00:37:22,083 --> 00:37:24,689
Wyrzucenie medali było trudniejsze
607
00:37:24,690 --> 00:37:26,090
niż pójście na wojnę.
608
00:37:26,192 --> 00:37:29,275
Trudniejsze niż służba w Wietnamie.
609
00:37:32,073 --> 00:37:35,582
Jeśli ten medal ma takie znaczenie,
to sprawmy, żeby je miał rzeczywiście.
610
00:37:35,607 --> 00:37:37,424
Oto on, macie go z powrotem.
611
00:37:37,449 --> 00:37:39,582
Zakończcie wojnę w Wietnamie.
612
00:37:39,766 --> 00:37:42,765
Ron Ferrizzi, dowódca załogi helikoptera
Nic lepszego bym z nimi nie zrobił.
613
00:37:42,790 --> 00:37:44,944
Nie powiesiłbym ich na ścianie dla syna.
614
00:37:44,969 --> 00:37:47,318
Byłaby to ostatnia na świecie rzecz
615
00:37:47,343 --> 00:37:50,218
jaką chciałbym, aby czcił mój syn.
616
00:37:51,556 --> 00:37:54,466
To była dla mnie trudna decyzja.
617
00:37:54,491 --> 00:37:59,408
Zrobiłem to powodowany
pozbawioną szacunku lojalnością.
618
00:37:59,499 --> 00:38:02,839
Byłem dumny ze swojej służby w wojsku.
619
00:38:02,864 --> 00:38:05,856
Chciałem im przekazać:
"Wiecie co, wydaje mi się"
620
00:38:05,857 --> 00:38:09,045
Tom Vallely, Marines
"że wcale tak dobrze nie znacie
amerykańskiego wojska."
621
00:38:09,070 --> 00:38:11,268
"i powinniście jeszcze raz"
622
00:38:11,293 --> 00:38:13,384
"przemyśleć całe to przedsięwzięcie."
623
00:38:13,409 --> 00:38:15,630
"Więc tymczasem proszę, weźcie to."
624
00:38:15,700 --> 00:38:17,650
Tim Bagwell z Sacramento w Kalifornii,
625
00:38:17,675 --> 00:38:21,516
wciąż w służbie czynnej, mówię:
wynośmy się stamtąd.
626
00:38:33,168 --> 00:38:35,634
Gdy wyrzuciliśmy swoje medale,
627
00:38:35,659 --> 00:38:37,721
to zwróciło ich uwagę.
628
00:38:37,746 --> 00:38:40,291
Bo Amerykanie cenią sobie te rzeczy.
629
00:38:40,316 --> 00:38:41,728
Tak jak my.
630
00:38:41,753 --> 00:38:44,295
Dlatego to miało znaczenie.
631
00:38:44,533 --> 00:38:47,427
Policja dostała rozkaz niearesztowania
632
00:38:47,428 --> 00:38:50,027
żadnego z weteranów, ponieważ,
633
00:38:50,028 --> 00:38:52,627
jak napisał Pat Buchanan,
doradca w Białym Domu,
634
00:38:52,628 --> 00:38:56,095
"odbierani byli z dużo większą
dozą sympatii"
635
00:38:56,096 --> 00:38:58,296
"niż jacykolwiek inni protestujący."
636
00:38:58,400 --> 00:39:02,028
"Szurnięci wyjdą na miasto już wkrótce"
637
00:39:02,029 --> 00:39:04,195
"i jeśli chcemy konfrontacji"
638
00:39:04,196 --> 00:39:06,262
"już oni nam ją załatwią."
639
00:39:06,562 --> 00:39:08,663
Miał rację.
640
00:39:08,794 --> 00:39:12,372
W kolejnych dniach po proteście weteranów,
641
00:39:12,463 --> 00:39:16,081
na stolicę ruszyły
inne grupy aktywistów antywojennych.
642
00:39:17,697 --> 00:39:21,463
Najbardziej radykalna nazywała się
May Day Tribe
643
00:39:21,464 --> 00:39:24,432
i groziła sparaliżowaniem miasta.
644
00:39:24,531 --> 00:39:29,368
Przez trzy dni wykonywali oni ataki
typu "uderz i uciekaj", w całym mieście.
645
00:39:29,732 --> 00:39:32,062
blokując mosty i ronda,
646
00:39:32,087 --> 00:39:33,698
rozbijając szyby,
647
00:39:33,699 --> 00:39:36,198
rzucając kamieniami i paląc samochody.
648
00:39:36,895 --> 00:39:38,948
Jeśli Richardowi Nixonowi wydawało się
649
00:39:38,973 --> 00:39:42,255
Rennie Davis, May Day Tribe
że w tym tygodniu się działo,
to niech poczeka na dogrywkę.
650
00:39:42,280 --> 00:39:44,566
To dopiero rozgrzewka
przed tym co nastąpi.
651
00:39:44,591 --> 00:39:47,565
Tak będzie się działo
dopóki nie skończy się wojna.
652
00:39:47,566 --> 00:39:49,865
Aresztowano ok 12 tys. osób.
653
00:39:49,866 --> 00:39:52,569
z czego 7 tys.
w zaledwie jeden dzień.
654
00:39:52,594 --> 00:39:57,883
Była to największa w historii USA
liczba aresztowanych
w przeciągu jednej doby.
655
00:39:58,609 --> 00:40:01,966
Wyjeżdżając z Waszyngtonu
uświadomiłem sobie
656
00:40:01,967 --> 00:40:04,366
że cała nasza strategia była zła,
657
00:40:04,367 --> 00:40:08,101
Bill Zimmerman, aktywista antywojenny
że stajemy się coraz bardziej bojowi
658
00:40:08,102 --> 00:40:10,967
w czasie, gdy coraz więcej Amerykanów
659
00:40:10,968 --> 00:40:12,567
przestaje popierać wojnę,
660
00:40:12,568 --> 00:40:15,168
ale odrzuca ich nasza bojowość.
661
00:40:15,277 --> 00:40:18,169
Więc postępowaliśmy dokładnie nie tak,
jak powinniśmy.
662
00:40:18,423 --> 00:40:21,736
Biały Dom był z początku zadowolony.
663
00:40:21,737 --> 00:40:24,903
Sympatia dla weteranów
została w większości zapomniana.
664
00:40:24,904 --> 00:40:28,216
w obliczu walk na ulicach.
665
00:40:28,864 --> 00:40:33,518
Sondaże wskazywały na powszechne
poparcie dla aresztowań.
666
00:40:36,895 --> 00:40:40,486
Jednak te same sondaże pokazały także,
667
00:40:40,487 --> 00:40:43,285
że większość Amerykanów nie wierzy już
668
00:40:43,286 --> 00:40:46,987
że mówi im się prawdę
w sprawie Wietnamu.
669
00:40:51,596 --> 00:40:54,396
Wracam do domu,
a mój ojciec jest wkurzony.
670
00:40:54,397 --> 00:40:58,292
On był jednym z tych, którzy naprawdę
wierzyli w te ideały.
671
00:40:59,238 --> 00:41:01,570
Otrzymywał już pogróżki
672
00:41:01,595 --> 00:41:04,730
z powodu tego, że wyrzuciłem ich
medale.
673
00:41:06,456 --> 00:41:09,856
I wtedy mój ojciec naprawdę się wkurzył.
674
00:41:09,887 --> 00:41:12,642
Pomyślałbyś, że niczego nie wywinąłem,
675
00:41:12,667 --> 00:41:15,012
a ktoś spoza rodziny ze mną zadziera.
676
00:41:15,391 --> 00:41:17,362
Powiedział: "Synu, nie przejmuj się"
677
00:41:17,387 --> 00:41:20,690
"To były twoje medale, zapłaciłeś za nie.
Możesz z nimi zrobić co chcesz."
678
00:41:20,715 --> 00:41:23,292
"Chcą z nami zadzierać,
będą się musieli zmierzyć z nami dwoma."
679
00:41:23,317 --> 00:41:25,401
"Jak trzeba będzie to się będziemy bić."
680
00:41:25,426 --> 00:41:28,092
Rozumiecie? "Brawo, tato".
681
00:41:35,052 --> 00:41:38,051
12 czerwca 1971 roku
682
00:41:38,052 --> 00:41:40,385
Tricia, córka prezydenta,
683
00:41:40,386 --> 00:41:45,017
poślubiła Edwarda Coxa
w ogrodzie różanym Białego Domu.
684
00:41:45,018 --> 00:41:48,618
Ceremonię transmitowano w telewizji.
685
00:41:52,054 --> 00:41:55,319
Ślub opisywany był także następnego dnia.
686
00:41:55,320 --> 00:41:58,288
Jednak uwagę prezydenta przykuła
687
00:41:58,313 --> 00:42:02,215
inna publikacja na pierwszej stronie
The New York Timesa.
688
00:42:02,240 --> 00:42:05,130
Artykuł autorstwa Neila Sheehana,
689
00:42:05,155 --> 00:42:08,409
był pierwszym fragmentem
tego co nazywano później
690
00:42:08,434 --> 00:42:10,117
Pentagon Papers.
691
00:42:10,118 --> 00:42:13,425
Było to 7 tys. stron
ściśle tajnych dokumentów,
692
00:42:13,435 --> 00:42:15,337
i analiz historycznych,
693
00:42:15,362 --> 00:42:18,241
zebranych w tajemnicy na polecenie
694
00:42:18,266 --> 00:42:21,869
byłego sekretarza obrony, Roberta McNamary.
695
00:42:21,901 --> 00:42:25,234
Miał on nadzieję, że analiza
procesu decyzyjnego
696
00:42:25,235 --> 00:42:29,592
który spowodował tak duże
zaangażowanie USA w Wietnamie
697
00:42:29,617 --> 00:42:32,556
pomoże kolejnym osobom decyzyjnym
698
00:42:32,581 --> 00:42:35,182
uniknąć wcześniejszych błędów.
699
00:42:36,370 --> 00:42:38,502
Myślałem, że bardzo dużo wiem.
700
00:42:38,503 --> 00:42:41,893
Myślałem, że wiem
o tej wojnie prawie wszystko.
701
00:42:41,971 --> 00:42:45,370
I nagle okazało się, że wcale nie.
702
00:42:45,581 --> 00:42:48,825
Neil Sheehan, dziennikarz
To nie była reporterska wersja wydarzeń.
703
00:42:48,850 --> 00:42:51,435
To była ich wersja wydarzeń.
704
00:42:51,460 --> 00:42:54,807
Telegramy, rozkazy, memoranda itd.
705
00:43:04,697 --> 00:43:08,962
Rozwiązaniem jest otwarte
szykowanie się na dłuższą wojnę.
706
00:43:09,215 --> 00:43:12,381
Dokumenty te dowodziły,
że amerykańscy prezydenci
707
00:43:12,382 --> 00:43:14,581
oraz ich najbliżsi doradcy
708
00:43:14,606 --> 00:43:19,066
kierowali USA w stronę coraz większego
zaangażowania w Wietnamie
709
00:43:19,091 --> 00:43:23,630
pomimo własnych poważnych wątpliwości,
co do szans na wygraną.
710
00:43:24,021 --> 00:43:30,561
Niemal na pewno utkniemy
w nierozstrzygalnym konflikcie.
Błędem byłoby angażowanie się USA.
711
00:43:32,451 --> 00:43:35,050
Wiedzieli, że rząd w Sajgonie
712
00:43:35,051 --> 00:43:37,026
był słaby i niekompetentny.
713
00:43:37,167 --> 00:43:43,633
Wśród wietnamskiej administracji
szerzy się korupcja i łapówkarstwo.
Armia nie wkłada serca w tę wojnę.
714
00:43:44,818 --> 00:43:48,751
Że przeciwnik był zdyscyplinowany i odporny.
715
00:43:49,206 --> 00:43:53,930
Determinacja Hanoi wydaje się
mocna, jak nigdy.
716
00:43:54,859 --> 00:43:58,402
I że bombardowania na północy
nie przynoszą efektów.
717
00:43:58,430 --> 00:44:05,409
Nic nie wskazuje na to, aby bombardowania
osłabiły wolę oporu w Hanoi.
718
00:44:06,188 --> 00:44:10,124
Pomimo tego,
regularnie kłamali w każdej z tych spraw
719
00:44:10,149 --> 00:44:13,093
zarówno Kongresowi, jak i obywatelom.
720
00:44:13,118 --> 00:44:20,915
Prognozy są złe,
a wygrana to zaledwie jedna z możliwości.
Szanse są mniejsze niż pół na pół
721
00:44:22,005 --> 00:44:28,524
Od 1961 roku sukcesywnie
nie udaje nam się uczynić postępów.
722
00:44:38,238 --> 00:44:41,421
Z pewnością nie poprę
723
00:44:41,422 --> 00:44:46,986
Robert Gard, Pentagon
nikogo, kto przekazuje prasie
ściśle tajne dokumenty.
724
00:44:48,024 --> 00:44:52,023
Jednak z drugiej strony...
725
00:44:52,714 --> 00:44:57,525
byłem bardzo zaniepokojony faktem,
726
00:44:58,648 --> 00:45:03,872
że rząd nie był szczery
wobec amerykańskich obywateli
727
00:45:03,873 --> 00:45:07,317
w pewnych kwestiach
dotyczących wojny w Wietnamie.
728
00:45:08,112 --> 00:45:10,905
Dwa egzemplarze raportu przechowywane były
729
00:45:10,906 --> 00:45:14,339
w siedzibie korporacji RAND,
kalifornijskiego think-thanku
730
00:45:14,340 --> 00:45:16,269
w którym Daniel Ellsberg,
731
00:45:16,294 --> 00:45:20,309
jeden z 36 współautorów raportu,
pracował jako analityk.
732
00:45:21,206 --> 00:45:24,110
Ellsberg niegdyś popierał wojnę.
733
00:45:24,135 --> 00:45:26,240
Pracował w Pentagonie,
734
00:45:26,241 --> 00:45:29,983
oraz 2 lata dla Departamentu Stanu,
w Wietnamie
735
00:45:30,975 --> 00:45:35,311
Z biegiem czasu zaczął jednak
postrzegać tę wojnę jako dogłębnie niemoralną.
736
00:45:35,335 --> 00:45:38,153
Miał nadzieję, że jeśli Amerykanie zrozumieją
737
00:45:38,178 --> 00:45:44,607
jak w sprawie tego co działo się na tej wojnie
zwodziły ich kolejne administracje,
738
00:45:44,670 --> 00:45:47,568
mogą pomóc w jej zakończeniu.
739
00:45:47,704 --> 00:45:51,401
Wraz Anthonym Russo,
innym pracownikiem RAND,
740
00:45:51,402 --> 00:45:54,783
potajemnie skopiował
większość raportu.
741
00:45:54,902 --> 00:45:59,103
Ellsberg zaoferował kopie
trzem głównym antywojennym senatorom,
742
00:45:59,104 --> 00:46:03,103
licząc na to, że będą skłonni
upublicznić ich treść.
743
00:46:03,104 --> 00:46:05,608
Żaden się jednak nie odważył.
744
00:46:06,347 --> 00:46:09,814
Tymczasem Neil Sheehan
z New York Timesa,
745
00:46:09,839 --> 00:46:13,840
który relacjonował
przebieg wojny od roku 1962,
746
00:46:13,865 --> 00:46:17,684
i w tajemnicy zapoznał się już
z częścią raportu,
747
00:46:17,684 --> 00:46:21,591
poprosił Ellsberga
o przekazanie mu całości.
748
00:46:21,749 --> 00:46:25,169
Na tym etapie byłem już
dość zapalczywy w temacie wojny.
749
00:46:25,194 --> 00:46:28,214
Uważałem ją za naprawdę złą,
750
00:46:28,239 --> 00:46:31,164
bo zabijaliśmy wielu Amerykanów
i wielu Wietnamczyków
751
00:46:31,189 --> 00:46:32,621
po nic.
752
00:46:33,068 --> 00:46:36,138
W tej wojnie czekała nas porażka.
753
00:46:36,376 --> 00:46:40,676
Więc gdy zobaczyłem te dokumenty
obiecałem sobie
754
00:46:40,677 --> 00:46:43,784
że to nie wróci z powrotem
do rządowego sejfu.
755
00:46:43,963 --> 00:46:46,048
Amerykanie zapłacili za ten raport
756
00:46:46,073 --> 00:46:48,319
życiem swoich synów
i swoimi podatkami.
757
00:46:48,344 --> 00:46:50,543
Więc zostanie on opublikowany.
758
00:46:50,960 --> 00:46:54,841
Prezydent Nixon do Sekretarza Stanu, W. Rogersa
Ten artykuł w The Times to,
rzecz jasna, ogromny
759
00:46:54,866 --> 00:46:57,856
naruszający bezpieczeństwo
przeciek z Pentagonu.
760
00:46:57,883 --> 00:47:02,483
Odnosi się do wszystkiego co było
przed naszą kadencją.
761
00:47:02,545 --> 00:47:05,845
Jest bardzo krytyczny
wobec Johnsona,
762
00:47:05,846 --> 00:47:09,278
wobec Kennedy'ego, wobec Lodge'a.
763
00:47:09,436 --> 00:47:12,886
Na początku Nixon nie był
szczególnie zaniepokojony
764
00:47:12,937 --> 00:47:15,107
doniesieniami gazety.
765
00:47:15,279 --> 00:47:19,473
publikacja stawiała w złym świetle
jego poprzedników z Partii Demokratycznej,
766
00:47:19,498 --> 00:47:20,922
a nie jego.
767
00:47:21,536 --> 00:47:24,725
Henry Kissinger szybko go jednak przekonał
768
00:47:24,750 --> 00:47:26,736
że jeśli pozwoli się gazecie
769
00:47:26,737 --> 00:47:30,571
ujawniać tajne informacje
dotyczące poprzedników,
770
00:47:30,572 --> 00:47:35,025
pozostanie tylko kwestią czasu,
zanim opublikuje coś na Nixona.
771
00:47:35,673 --> 00:47:39,604
Departament Sprawiedliwości
uzyskał tymczasowy nakaz sądowy
772
00:47:39,605 --> 00:47:43,271
zakazujący Times'owi
publikowania kolejnych części,
773
00:47:43,272 --> 00:47:46,531
podpierając się bezpieczeństwem narodowym.
774
00:47:46,781 --> 00:47:50,205
Wkrótce jednak zarówno Boston Globe
775
00:47:50,206 --> 00:47:54,074
jak i Washington Post,
opublikowały kolejne wyimki z dokumentów.
776
00:47:55,344 --> 00:47:57,978
30 czerwca 1971
777
00:47:57,979 --> 00:48:00,656
Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych
778
00:48:00,681 --> 00:48:03,233
powołując się na
Pierwszą Poprawkę do Konstytucji
779
00:48:03,258 --> 00:48:06,295
Stosunkiem głosów 6 do 3
zawyrokował,
780
00:48:06,320 --> 00:48:10,054
że New York Times miał prawo opublikować
zawartość skradzionych dokumentów.
781
00:48:10,246 --> 00:48:12,704
Zszedłem do piwnicy
782
00:48:12,729 --> 00:48:15,208
czekając aż ruszy maszyna drukarska,
783
00:48:15,233 --> 00:48:18,007
z tymi ogromnymi belami papieru.
784
00:48:18,311 --> 00:48:21,267
W końcu bębny zaczęły się obracać
785
00:48:21,393 --> 00:48:24,592
Była to przejmująca chwila
potwierdzająca
786
00:48:24,617 --> 00:48:29,256
istnienie wolności prasy w USA
i jej znaczenie.
787
00:48:31,491 --> 00:48:35,703
Karl Marlantes, Marines
To zmieniło całkowicie
nastawienie wobec rządu.
788
00:48:35,827 --> 00:48:38,507
Przedtem było to
"prezydent nas nie okłamie",
789
00:48:38,532 --> 00:48:40,866
Potem już tylko: "oni zawsze kłamią".
790
00:48:41,108 --> 00:48:43,641
W dniu, w którym
wznowiono publikacje
791
00:48:43,675 --> 00:48:46,774
Nixon kazał Prokuratorowi Generalnemu,
Johnowi Mitchellowi,
792
00:48:46,775 --> 00:48:50,436
zdyskredytować Daniela
Ellsberga, który został właśnie oskarżony
793
00:48:50,461 --> 00:48:52,531
przed federalną ławą przysięgłych
794
00:48:52,532 --> 00:48:54,797
o kradzież i spisek,
795
00:48:54,798 --> 00:48:58,765
na podstawie ustawy
o szpiegostwie z 1917 roku.
796
00:48:59,652 --> 00:49:04,123
Prezydent Nixon
Nie uważasz, że powinniśmy
docisnąć sprawę Ellsberga?
797
00:49:04,148 --> 00:49:06,823
John Mitchell, Prokurator Generalny
Bez wątpienia, bez wątpienia.
798
00:49:06,848 --> 00:49:11,345
To jedyna dostępna sankcja:
ściganie takich osób.
799
00:49:11,370 --> 00:49:14,025
Wsadźmy sukinsyna do więzienia.
800
00:49:14,050 --> 00:49:16,850
Henry Kissinger
Musimy go dopaść, musimy.
801
00:49:16,871 --> 00:49:18,819
Procesem się nie przejmuj.
802
00:49:18,835 --> 00:49:23,035
Po prostu upublicznij wszystko co masz.
Rób wrzutki do mediów.
803
00:49:23,043 --> 00:49:27,548
Wszystko co na niego
masz, John, wrzucaj do mediów.
804
00:49:27,573 --> 00:49:30,456
Chcemy go zniszczyć
w mediach, czy to jasne?
805
00:49:30,505 --> 00:49:32,546
Tak.
806
00:49:33,599 --> 00:49:38,035
Nixon obawiał się, że Ellsberg
był w posiadaniu innych tajnych dokumentów,
807
00:49:38,036 --> 00:49:40,938
które mogłyby ujawnić
jego własne kłamstwa
808
00:49:40,963 --> 00:49:44,386
na temat tajnych bombardowań
w Kambodży i Laosie.
809
00:49:44,535 --> 00:49:47,268
Uważał także, że Ellsberg nie działał sam
810
00:49:47,269 --> 00:49:50,802
i chciał poznać nazwiska osób
które mu pomagały.
811
00:49:50,897 --> 00:49:56,554
Prezydent stworzył w Białym Domu
tajną, prywatną grupę dochodzeniową.
812
00:49:56,673 --> 00:49:59,637
Nazwano ich "Hydraulikami".
813
00:49:59,781 --> 00:50:03,269
John Ehrlichman,
jeden z najbliższych doradców Nixona,
814
00:50:03,270 --> 00:50:09,694
ostatecznie zleci im włamanie do biura
terapeuty Ellsberga w Los Angeles,
815
00:50:09,771 --> 00:50:11,837
w poszukiwaniu materiałów
816
00:50:11,838 --> 00:50:15,565
którymi można by go
szantażować, aby milczał.
817
00:50:15,639 --> 00:50:19,735
Nixon prywatnie mógł
obawiać się jeszcze czegoś...
818
00:50:19,843 --> 00:50:23,027
Poinformowano go, że sejf
w biurze innego think-tanku,
819
00:50:23,052 --> 00:50:26,539
działającego w Waszyngtonie
Instytutu Brookingsa,
820
00:50:26,601 --> 00:50:30,145
zawiera dokumenty mogące
ujawnić rolę
821
00:50:30,200 --> 00:50:34,897
jaką odegrał jego sztab
w sabotowaniu negocjacji pokojowych
822
00:50:34,929 --> 00:50:38,202
w przededniu wyborów prezydenckich,
3 lata wcześniej.
823
00:50:38,296 --> 00:50:42,615
Działanie które prezydent Johnson
uznał za zdradę.
824
00:50:42,673 --> 00:50:46,474
Nixon chciał, aby jego "hydraulicy"
włamali się do siedzimy organizacji,
825
00:50:46,590 --> 00:50:50,046
otworzyli sejf i zabrali dokumenty.
826
00:50:50,853 --> 00:50:53,479
Było to zupełnie nielegalne.
827
00:50:53,566 --> 00:50:56,701
Nixon jednak o to nie dbał.
828
00:50:57,171 --> 00:50:59,537
17 czerwca 1971 r.
829
00:50:59,572 --> 00:51:03,413
Prezydent Nixon
Chcę to załatwić przez kradzież.
830
00:51:03,457 --> 00:51:06,495
Do licha, wejdźcie tam
i zabierzcie te dokumenty.
831
00:51:06,520 --> 00:51:09,051
Rozwalcie ten sejf i zabierzcie je.
832
00:51:10,008 --> 00:51:12,331
1 lipca 1971r.
833
00:51:12,356 --> 00:51:14,676
Prezydent Nixon
Włamali się wczoraj do Brookingsa?
834
00:51:14,701 --> 00:51:16,531
Bob Haldeman, szef personelu Białego Domu
Nie.
835
00:51:16,567 --> 00:51:18,795
Załatw to, chcę to mieć załatwione.
836
00:51:18,820 --> 00:51:22,493
Chcę aby Instytut Brookingsa
został bezpiecznie wyczyszczony.
837
00:51:22,517 --> 00:51:26,668
Bob, zabierz się za to od razu.
Muszę się dobrać do tego sejfu.
838
00:51:27,943 --> 00:51:31,411
Włamanie do Instytut Brookingsa
nie dojdzie do skutku.
839
00:51:31,638 --> 00:51:37,138
Włamywacze nie znajdą teczki Ellsberga
w gabinecie jego lekarza.
840
00:51:37,780 --> 00:51:40,873
Jednak obsesja Nixona na punkcie wrogów,
841
00:51:40,898 --> 00:51:43,874
zniszczy jego prezydenturę.
842
00:52:05,337 --> 00:52:08,079
Raz na miesiąc śni mi się
843
00:52:08,180 --> 00:52:11,538
że jestem znowu na szkoleniu wojskowym.
844
00:52:11,632 --> 00:52:13,893
Ale jestem w obecnym wieku,
845
00:52:13,894 --> 00:52:15,994
znacznie za stary na wojsko.
846
00:52:16,116 --> 00:52:20,102
Jack Todd, dezerter
Ale jakoś udaje mi się je ukończyć
847
00:52:20,127 --> 00:52:22,594
i dzieje się jakaś wielka wojna.
848
00:52:22,595 --> 00:52:25,827
Jadę na tę wojnę,
zostaję bohaterem,
849
00:52:25,828 --> 00:52:30,489
i otrzymuję prawo powrotu do
swojego kraju.
850
00:52:32,830 --> 00:52:37,495
Jack Todd wyjechał do Kanady
na początku 1970 roku,
851
00:52:37,496 --> 00:52:41,364
zamiast wziąć udział w wojnie,
którą uznawał za nikczemną.
852
00:52:44,365 --> 00:52:48,230
Znalazł się w dziwnym, podziemnym świecie
853
00:52:48,231 --> 00:52:50,792
dezerterów i osób unikających poboru,
854
00:52:50,817 --> 00:52:54,798
otoczonym przez
niechętnych im Kanadyjczyków.
855
00:52:54,948 --> 00:52:58,757
W roku 1971 mieszkał w Montrealu,
856
00:52:58,782 --> 00:53:01,097
niespokojny i często przygnębiony,
857
00:53:01,098 --> 00:53:04,798
coraz bardziej odcięty od swojego kraju,
858
00:53:04,799 --> 00:53:08,326
ale także niecierpliwie wypatrujący
wieści z domu
859
00:53:08,351 --> 00:53:13,557
i zainteresowany losami przyjaciół z dzieciństwa,
z rodzinnego miasta.
860
00:53:14,279 --> 00:53:16,715
Jeden z nich, imieniem Ron Bales,
861
00:53:16,747 --> 00:53:20,001
mieszkał z nim kiedyś na tej samej ulicy.
862
00:53:21,275 --> 00:53:24,154
Mama wysłała mi list
863
00:53:24,179 --> 00:53:27,279
i był w nim wycinek z gazety.
864
00:53:27,280 --> 00:53:30,881
Poszedłem na wzgórze Mont Royal,
żeby go przeczytać.
865
00:53:30,882 --> 00:53:33,498
Był to artykuł z lokalnej gazety
866
00:53:33,523 --> 00:53:36,616
o tym, że Ron zginął w Wietnamie.
867
00:53:38,900 --> 00:53:40,364
Dlaczego?
868
00:53:40,728 --> 00:53:42,498
Dlaczego?
869
00:53:42,569 --> 00:53:46,635
Już od dawna wiedzieliśmy,
jak zła była ta wojna.
870
00:53:47,261 --> 00:53:51,046
A goście tacy jak Ron
nadal musieli na niej umierać...
871
00:53:52,537 --> 00:53:54,470
Dlaczego?
872
00:53:55,771 --> 00:53:58,203
Rząd ograniczył dzisiaj użycie
873
00:53:58,204 --> 00:54:00,802
kwasu 2,4,5-trichlorofenoksyoctowy
874
00:54:00,803 --> 00:54:05,406
gdyż pestycyd ten powodował wady rozwojowe
u części zwierząt laboratoryjnych.
875
00:54:07,237 --> 00:54:12,037
Od roku 1962 amerykańskie
i południowowietnamskie siły
876
00:54:12,038 --> 00:54:15,503
rozpyliły ok. 750 tysięcy
hektolitrów pestycydów
877
00:54:15,504 --> 00:54:19,453
nad 1/4 obszarów Wietnamu Południowego.
878
00:54:19,805 --> 00:54:23,071
Założeniem było zmniejszanie liczby ofiar
879
00:54:23,072 --> 00:54:26,638
przez czyszczenie obszarów wokół
amerykańskich zabudowań
880
00:54:26,639 --> 00:54:30,938
oraz odebranie przeciwnikowi dostępu
do płodów rolnych i schronienia.
881
00:54:30,939 --> 00:54:35,296
Najczęściej używanym defoliantem był
Czynnik Pomarańczowy - Agent Oragne,
882
00:54:35,321 --> 00:54:38,296
zwierający
kwas 2,4,5-trichlorofenoksyoctowy
883
00:54:38,390 --> 00:54:41,399
Gdy ekolodzy przekonali
administrację Nixona,
884
00:54:41,424 --> 00:54:45,134
aby zakazała jego użycia
w amerykańskich gospodarstwach,
885
00:54:45,357 --> 00:54:48,125
Pentagon niechętnie przystał
886
00:54:48,150 --> 00:54:51,787
na zakończenie używania
Agent Orange w Wietnamie.
887
00:54:51,990 --> 00:54:57,087
Szkody dla środowiska powodowane
przez defolianty, były oczywiste.
888
00:54:57,337 --> 00:55:00,731
Szkody wyrządzane żołnierzom i cywilom
889
00:55:00,756 --> 00:55:05,370
będą przedmiotem pełnych emocji debat
przez kolejne dziesięciolecia...
890
00:55:05,488 --> 00:55:09,971
Sąd Najwyższy nie rozpatrzy sprawy
weteranów pokrzywdzonych przez Agent Orange
891
00:55:11,426 --> 00:55:14,135
W opozycji do rządu w Sajgonie
892
00:55:14,160 --> 00:55:16,417
staje nie tylko Wietkong.
893
00:55:16,540 --> 00:55:18,444
Ile rządów tak naprawdę
894
00:55:18,469 --> 00:55:21,392
dbało o dobro wietnamskich obywateli?
895
00:55:21,393 --> 00:55:24,696
Studencki ruch antywojenny
i antyamerykański,
896
00:55:24,721 --> 00:55:27,254
jest większy, niż sugerowałby
ten skromny protest.
897
00:55:27,494 --> 00:55:30,821
Nie potrzebujesz wsparcia militarnego...
898
00:55:32,129 --> 00:55:35,092
aby promować w Wietnamie demokrację.
899
00:55:35,269 --> 00:55:42,546
Phan Quang Tue, Sajgon
Aby przywrócić Wietnamczykom prawo
do swobody wypowiedzi...
900
00:55:43,106 --> 00:55:45,873
Nie potrzebujesz ani grosza.
901
00:55:45,929 --> 00:55:49,052
Nie musisz konsultować się z Białym Domem,
902
00:55:49,077 --> 00:55:52,109
czy oglądać się na amerykańskie media.
903
00:55:52,162 --> 00:55:56,542
Nie potrzebujesz Francuzów, Chińczyków,
nie potrzebujesz Amerykanów.
904
00:55:56,737 --> 00:56:00,962
Jeśli naprawdę zależy ci na Wietnamie,
to zmieniasz go od wewnątrz.
905
00:56:01,142 --> 00:56:04,407
Południowowietnamski prezydent
Nguyen Van Thieu
906
00:56:04,432 --> 00:56:06,498
zabiegał o reelekcję.
907
00:56:06,663 --> 00:56:09,095
Amerykanie naciskali na to
908
00:56:09,096 --> 00:56:11,863
aby nie fałszował wyborów,
909
00:56:11,864 --> 00:56:14,897
z obawy o skojarzenia
910
00:56:14,922 --> 00:56:17,496
z fałszowanymi wyborami komunistów,
911
00:56:17,497 --> 00:56:20,819
których uznania odmawiały
Stany Zjednoczone.
912
00:56:20,997 --> 00:56:22,981
Thieu upewnił się jednak
913
00:56:23,006 --> 00:56:25,663
że nie wystartuje przeciw niemu
żaden poważny kandydat
914
00:56:25,664 --> 00:56:28,847
i ogłosił, że uzyskał 94% poparcia.
915
00:56:29,533 --> 00:56:33,331
Przeszło to do historii jako
"wybory jednego kandydata",
916
00:56:33,332 --> 00:56:37,352
wzmacniając szeregi tego,
co nazywano "trzecią siłą":
917
00:56:37,511 --> 00:56:41,587
rzesz Wietnamczyków z południa
liczących na wynegocjowanie pokoju
918
00:56:41,612 --> 00:56:44,499
i zakończenie rozlewu krwi.
919
00:56:50,143 --> 00:56:52,862
Prezydent Nixon
Z politycznego punktu widzenia,
920
00:56:52,887 --> 00:56:56,897
naszym głównym celem jest
zabranie stamtąd w cholerę wojsk lądowych.
921
00:56:56,922 --> 00:56:58,550
Zanim nadejdą wybory.
922
00:57:00,215 --> 00:57:02,700
W połowie 1971 roku
923
00:57:02,701 --> 00:57:05,700
Nixon i Kissinger szukali sposobu
924
00:57:05,701 --> 00:57:09,200
na wycofanie amerykańskich żołnierzy
z Wietnamu
925
00:57:09,225 --> 00:57:13,176
Przed rozpoczęciem przyszłorocznej
kampanii na rzecz reelekcji.
926
00:57:13,803 --> 00:57:16,302
Trzeba to było jednak zrobić tak,
927
00:57:16,303 --> 00:57:19,236
aby Sajgon nie upadł zbyt szybko.
928
00:57:20,542 --> 00:57:23,643
Henry Kissinger,
doradca ds. bezpieczeństwa
Jedynym problemem
929
00:57:23,683 --> 00:57:26,975
jest to, żeby nie dopuścić
do upadku w 1972 roku.
930
00:57:27,028 --> 00:57:30,225
Jeśli ma wpaść w ręce
komunistów, to lepiej
931
00:57:30,249 --> 00:57:33,435
żeby stało się to w pierwszym półroczu
drugiej kadencji,
932
00:57:33,460 --> 00:57:35,735
niż gdyby miało trwać bez końca.
933
00:57:35,766 --> 00:57:37,665
Patrzę na to na chłodno.
934
00:57:37,705 --> 00:57:39,730
Prezydent Nixon
Wiem o co chodzi.
935
00:57:39,750 --> 00:57:42,899
Z drugiej strony, jeśli Kambodżę,
Laos i Wietnam
936
00:57:42,925 --> 00:57:45,889
trafi szlag przed wrześniem '72,
937
00:57:45,953 --> 00:57:50,509
powiedzą: poszliście tam,
zmarnowaliście tyle żyć,
938
00:57:50,519 --> 00:57:53,753
tylko po to, żeby się zawinąć,
co można było zrobić po roku.
939
00:57:56,040 --> 00:57:58,539
W trakcie tajnych rokowań w Paryżu
940
00:57:58,540 --> 00:58:01,705
Kissinger zaoferował
przedstawicielowi północy,
941
00:58:01,706 --> 00:58:05,005
Le Duc Tho,
najbardziej znaczące ustępstwo
942
00:58:05,030 --> 00:58:08,096
na jakie zdobyły się dotąd
Stany Zjednoczone.
943
00:58:08,241 --> 00:58:11,613
Wietnam Północny będzie mógł
zostawić swoje wojska na południu,
944
00:58:11,673 --> 00:58:13,673
dziesiątki tysięcy żołnierzy.
945
00:58:13,715 --> 00:58:18,173
A w zamian za uwolnienie
wszystkich amerykańskich jeńców wojennych,
946
00:58:18,240 --> 00:58:23,142
wszystkie oddziały amerykańskie
wycofają się w przeciągu 7 miesięcy...
947
00:58:25,342 --> 00:58:28,808
Le Duc Tho odpowiedział inną ofertą:
948
00:58:28,809 --> 00:58:31,273
Hanoi wypuści jeńców wojennych
949
00:58:31,328 --> 00:58:35,007
w chwili, gdy siły USA opuszczą Wietnam.
950
00:58:35,089 --> 00:58:38,275
Nalegał jednocześnie, aby Waszyngton
951
00:58:38,276 --> 00:58:41,574
odsunął także od władzy prezydenta Thieu.
952
00:58:42,003 --> 00:58:45,100
Kissinger czuł się zbudowany tym, że północ
953
00:58:45,233 --> 00:58:48,670
zdawała się po raz pierwszy
poważnie podchodzić do negocjacji.
954
00:58:48,873 --> 00:58:53,047
Mógł już niemal "posmakować pokoju"
- powiedział przyjacielowi.
955
00:58:53,667 --> 00:58:55,537
Thieu nie wiedział nic
956
00:58:55,562 --> 00:58:58,343
o amerykańskich ustępstwach względem Hanoi.
957
00:58:58,490 --> 00:59:02,211
Martwiło go natomiast coś innego.
958
00:59:05,148 --> 00:59:07,378
NBC News przerywa program
959
00:59:07,379 --> 00:59:09,277
aby nadać specjalną transmisję.
960
00:59:09,397 --> 00:59:11,845
Oświadczenie które za chwilę wygłoszę
961
00:59:11,846 --> 00:59:16,071
nadane zostanie jednocześnie w Pekinie
i Stanach Zjednoczonych.
962
00:59:16,612 --> 00:59:18,379
Richard Nixon,
963
00:59:18,380 --> 00:59:21,578
znany ze swojego
nieustępliwego antykomunizmu,
964
00:59:21,579 --> 00:59:24,212
zadziwił świat ogłaszając,
965
00:59:24,213 --> 00:59:27,846
że planuje przywrócenie relacji
dyplomatycznych z Chinami,
966
00:59:27,847 --> 00:59:31,455
zerwanych ponad 2 dekady wcześniej.
967
00:59:31,791 --> 00:59:35,047
Stany Zjednoczone dołączyły
do wojny w Wietnamie
968
00:59:35,048 --> 00:59:38,038
po części po to, by zatrzymać
chiński ekspansjonizm.
969
00:59:38,510 --> 00:59:44,307
Co oznaczałaby wizyta Nixona dla przyszłości Thieu
i dla przyszłości Wietnamu?
970
00:59:44,963 --> 00:59:48,014
Thieu
obawiał się, że zna odpowiedź.
971
00:59:48,039 --> 00:59:51,767
"Ameryka szuka nowej kochanki"
- powiedział doradcy -
972
00:59:51,861 --> 00:59:54,982
"A Nixon właśnie odkrył Chiny."
973
00:59:54,983 --> 00:59:58,815
"Nie chce mieć już w pobliżu
starej kochanki."
974
00:59:58,816 --> 01:00:02,694
"Wietnam postarzał się i zbrzydł..."
975
01:00:14,359 --> 01:00:17,959
Było to chyba jesienią 1971 roku.
976
01:00:20,562 --> 01:00:24,762
Wywołali nas
i rozwiesili prześcieradła.
977
01:00:25,071 --> 01:00:29,528
Wystawili projektor i pokazali nam
978
01:00:29,755 --> 01:00:33,095
kolorowe i czarno-białe nagrania
979
01:00:33,221 --> 01:00:36,496
protestów w Waszyngtonie.
980
01:00:41,196 --> 01:00:43,228
Na tym samym nagraniu
981
01:00:43,229 --> 01:00:45,497
był też John Kerry.
982
01:00:45,498 --> 01:00:48,171
Pamiętam, że był bardzo elokwentny,
983
01:00:48,251 --> 01:00:50,537
przemawiał bardzo zręcznie,
984
01:00:50,562 --> 01:00:53,196
bardzo płynnie,
985
01:00:53,933 --> 01:00:55,845
jak dobry mówca
986
01:00:55,870 --> 01:00:57,163
na rzecz swojej sprawy.
987
01:00:57,266 --> 01:00:59,431
Ktoś musi umrzeć, żeby prezydent Nixon
988
01:00:59,432 --> 01:01:02,130
nie został - i są to jego słowa -
989
01:01:02,131 --> 01:01:05,715
"pierwszym prezydentem
który przegra wojnę".
990
01:01:05,817 --> 01:01:07,230
Pamiętam bardzo dobrze
991
01:01:07,231 --> 01:01:10,030
Hal Kushner, jeniec wojenny
jak siedział w wymiętej koszuli,
992
01:01:10,055 --> 01:01:11,811
z długimi włosami,
993
01:01:11,836 --> 01:01:13,798
zeznając o bestialstwach
994
01:01:13,799 --> 01:01:15,574
i zbrodniach wojennych...
995
01:01:15,599 --> 01:01:17,932
których dopuszczaliśmy się my.
996
01:01:18,036 --> 01:01:21,000
odcinali kończyny,
wysadzali ciała,
997
01:01:21,001 --> 01:01:23,218
strzelali na ślepo do cywili...
998
01:01:23,453 --> 01:01:25,596
Szokowały mnie jego słowa.
999
01:01:25,621 --> 01:01:27,241
Nie wierzyłem w to.
1000
01:01:27,523 --> 01:01:30,352
Nie wierzyłem ani trochę.
1001
01:01:32,277 --> 01:01:35,986
Jestem na tyle rozumny, żeby wiedzieć,
i wiedziałem to także wtedy,
1002
01:01:36,011 --> 01:01:38,733
że złe rzeczy dzieją się na wojnach
po obu stronach.
1003
01:01:38,758 --> 01:01:41,668
A ja widziałem dowody
także po tej drugiej stronie.
1004
01:01:41,669 --> 01:01:43,068
Wiedziałem o tym.
1005
01:01:43,239 --> 01:01:45,685
Nadal jednak... słyszeć takie zeznanie,
1006
01:01:45,802 --> 01:01:50,435
użyte jako broń w walce
1007
01:01:50,436 --> 01:01:53,069
przeciw dalszemu toczeniu wojny
1008
01:01:53,116 --> 01:01:57,901
dla której cierpieliśmy...
to było silne doznanie.
1009
01:01:58,741 --> 01:02:00,879
Kilka miesięcy później
1010
01:02:00,904 --> 01:02:04,003
Kushner przeżył jeszcze większy wstrząs.
1011
01:02:04,119 --> 01:02:06,369
Mój syn nie ma ojca.
1012
01:02:06,370 --> 01:02:10,071
W to Boże Narodzenie
świętujemy narodziny syna Marii,
1013
01:02:10,194 --> 01:02:12,654
Valerie Kushner
i w to Boże Narodzenie,
1014
01:02:12,679 --> 01:02:14,912
czyjś syn zginie w Wietnamie.
1015
01:02:15,172 --> 01:02:19,732
Ta śmierć zaprzecza wszystkiemu,
czego uczą nas narodziny Chrystusa.
1016
01:02:21,083 --> 01:02:23,319
Przez cały czas, gdy byłem na południu
1017
01:02:23,344 --> 01:02:25,651
nie dostałem jednego listu
czy strzępka informacji.
1018
01:02:25,676 --> 01:02:27,888
Gdy dotarłem na północ,
nie dostałem żadnego listu,
1019
01:02:27,913 --> 01:02:30,005
żadnego strzępka informacji, nic.
1020
01:02:30,185 --> 01:02:35,401
I wtedy chyba gdzieś w okolicach
Bożego Narodzenia w 71 roku,
1021
01:02:35,739 --> 01:02:40,273
Moja żona opublikowała antywojenny tekst
na łamach The New York Times.
1022
01:02:40,506 --> 01:02:43,839
Stała się aktywna politycznie.
1023
01:02:44,110 --> 01:02:46,174
Rodziny jeńców wojennych
1024
01:02:46,175 --> 01:02:50,280
w przeważającej większości
wspierały administrację Nixona.
1025
01:02:50,592 --> 01:02:52,757
Valerie Kushner - nie.
1026
01:02:53,134 --> 01:02:55,282
Wietnam Północny nie wahał się
1027
01:02:55,307 --> 01:02:58,003
użyć jej stanowiska
w celach propagandowych.
1028
01:02:58,144 --> 01:03:02,932
Nadali publicznie wiadomość,
którą pozwolili dla niej nagrać mężowi.
1029
01:03:03,107 --> 01:03:07,789
Usłyszała wtedy jego głos
po raz pierwszy od 4 lat.
1030
01:03:10,671 --> 01:03:15,581
Dostałem okulary,
widzę teraz znacznie lepiej.
1031
01:03:15,644 --> 01:03:18,475
Proszę daj mi znać o naszym dziecku.
1032
01:03:18,476 --> 01:03:21,043
On lub ona ma już 4 lata,
1033
01:03:21,044 --> 01:03:23,709
i jest, on lub ona, wystarczająco duża
1034
01:03:23,710 --> 01:03:30,487
aby zrozumieć, gdzie jest tata,
i że kocha ją niezmiernie,
choć nigdy się nie spotkaliśmy.
1035
01:03:30,711 --> 01:03:34,343
Obliczyłem, że nasza ptaszynka
jest już w drugiej klasie,
1036
01:03:34,344 --> 01:03:36,477
i na pewno dobrze sobie radzi.
1037
01:03:36,478 --> 01:03:38,377
Jest już dużą dziewczyną
1038
01:03:38,378 --> 01:03:42,478
i mam nadzieje, że niedługo zaczniesz brać
lekcje baletu lub gry na fortepianie.
1039
01:03:42,595 --> 01:03:45,129
Najlepsze życzenia z okazji 8 urodzin,
ptaszynko.
1040
01:03:45,161 --> 01:03:46,727
i Wesołych Świąt.
1041
01:03:46,936 --> 01:03:50,354
Gdy odjeżdżałem obiecałem wrócić,
zanim skończysz pięć lat.
1042
01:03:50,446 --> 01:03:56,357
Nie dotrzymałem tej obietnicy, ale gdy już wrócę,
nigdy więcej cię nie zostawię.
1043
01:03:56,947 --> 01:04:00,477
Jego optymizm mnie zadziwia.
1044
01:04:00,502 --> 01:04:04,017
Bardzo się cieszę, że nie może
przeczytać porannych gazet.
1045
01:04:04,204 --> 01:04:06,893
Bo ja nie podzielam tego optymizmu
1046
01:04:06,918 --> 01:04:09,145
czy tej wiary w obecną administrację,
1047
01:04:09,170 --> 01:04:11,453
którą on zdaje się mieć.
1048
01:04:15,538 --> 01:04:20,847
Wizyta Nixona w Chinach
w lutym 1972 roku
1049
01:04:20,928 --> 01:04:23,481
zaalarmowała nie tylko prezydenta Thieu,
1050
01:04:23,594 --> 01:04:26,091
ale także Hanoi.
1051
01:04:26,449 --> 01:04:31,583
Wietnam Północny pamiętał
jak zdradzony czuł się Ho Chi Minh
1052
01:04:31,608 --> 01:04:35,382
gdy w 1954 roku Moskwa i Pekin
zmusiły go
1053
01:04:35,383 --> 01:04:39,736
do podpisania w Genewie porozumienia,
dzielącego Wietnam na pół.
1054
01:04:40,505 --> 01:04:45,580
Obawiali się teraz, że ocieplenie relacji
między Chinami a USA
1055
01:04:45,655 --> 01:04:49,084
może wkrótce oznaczać
mniejsze wsparcie ze strony Pekinu.
1056
01:04:50,351 --> 01:04:53,537
Nixon planował także podróż do Moskwy
1057
01:04:53,600 --> 01:04:57,357
aby spotkać się z Sekretarzem Generalnym ZSRR,
Leonidem Breżniewem,
1058
01:04:57,410 --> 01:05:02,417
chcąc zmniejszyć napięcie z kolejnym
komunistycznym patronem Wietnamu Północnego...
1059
01:05:03,102 --> 01:05:07,504
Zanim spotkanie to doszło do skutku,
pierwszy sekretarz Le Duan,
1060
01:05:07,566 --> 01:05:10,500
zarządzający politbiurem w Hanoi,
1061
01:05:10,547 --> 01:05:13,608
postanowił zorganizować
kolejną ofensywę.
1062
01:05:14,323 --> 01:05:17,508
Miała to być tym razem
wojna konwencjonalna,
1063
01:05:17,539 --> 01:05:21,179
na skalę jakiej dotąd nie próbował.
1064
01:05:21,778 --> 01:05:24,544
Le Duan chciał osiągnąć kilka celów:
1065
01:05:24,569 --> 01:05:27,301
wzmocnić pozycję w rokowaniach
1066
01:05:27,302 --> 01:05:31,098
przesuwając przewagę militarną na stronę północy,
1067
01:05:31,283 --> 01:05:34,898
pokazać, że ARVN nie jest w stanie
walczyć samodzielnie,
1068
01:05:35,003 --> 01:05:38,364
oraz przekonać Chiny i Związek Radziecki,
1069
01:05:38,457 --> 01:05:42,440
że jego rewolucja
jest wciąż warta wsparcia.
1070
01:05:46,279 --> 01:05:50,201
Atak rozpoczął się 30 marca 1972 roku.
1071
01:05:50,312 --> 01:05:53,653
14 północnowietnamskich dywizji piechoty,
1072
01:05:53,678 --> 01:05:56,580
ponad 120 tys. żołnierzy,
1073
01:05:56,581 --> 01:05:59,430
wspierane po raz pierwszy
1074
01:05:59,455 --> 01:06:03,529
przez setki rosyjskich i chińskich czołgów,
1075
01:06:03,554 --> 01:06:08,206
oraz innych pojazdów opancerzonych,
zaatakowały na trzech frontach:
1076
01:06:08,656 --> 01:06:12,148
Od strony Strefy Zdemilitaryzowanej.
1077
01:06:12,382 --> 01:06:16,649
Na terenie Płaskowyżu Centralnego.
1078
01:06:16,773 --> 01:06:20,340
I na zachód od Sajgonu.
1079
01:06:22,352 --> 01:06:26,157
Amerykanie nazwali to
"Ofensywą Wielkanocną".
1080
01:06:26,350 --> 01:06:30,311
Wietnamczycy z południa
zapamiętają to natomiast,
1081
01:06:30,336 --> 01:06:32,957
jako "Lato Płomieni"...
1082
01:06:33,402 --> 01:06:37,391
Armia południa wiedziała, że ten dzień nadejdzie:
dzień bez Amerykanów.
1083
01:06:37,416 --> 01:06:40,178
Miał to być największy sprawdzian, zarówno dla nich,
1084
01:06:40,203 --> 01:06:43,080
jak i dla prezydenckiego planu Wietnamizacji.
1085
01:06:43,162 --> 01:06:46,259
Efekty jak dotąd nie są obiecujące...
1086
01:06:46,517 --> 01:06:49,250
Cały batalion rządowej Trzeciej Dywizji
1087
01:06:49,251 --> 01:06:51,651
dołączył do uchodźców w drodze na południe.
1088
01:06:51,727 --> 01:06:55,585
Zostali przeważeni liczebnie,
przytłoczeni, pobici.
1089
01:06:55,847 --> 01:06:59,967
Cały pułk ARVN
poddał się w bazie Camp Carroll.
1090
01:07:00,118 --> 01:07:05,127
Siły północy mogły więc sprawnie
przejąć całą prowincję Quang Tri,
1091
01:07:05,267 --> 01:07:10,116
wypychając dziesiątki tysięcy
przerażonych uchodźców dalej na południe.
1092
01:07:10,347 --> 01:07:13,653
Niemal przecięli Wietnam Południowy na pół
1093
01:07:13,654 --> 01:07:16,486
przez tereny Płaskowyżu Centralnego,
1094
01:07:16,487 --> 01:07:20,786
poruszając się dalej w stronę Sajgonu,
z nadzieją na przejęcie
1095
01:07:20,787 --> 01:07:23,820
rozległych terenów
wzdłuż granicy z Kambodżą.
1096
01:07:23,905 --> 01:07:26,719
Zapowiadała się więc
1097
01:07:26,720 --> 01:07:29,311
spektakularna porażka ARVN.
1098
01:07:29,488 --> 01:07:35,442
W Wietnamie pozostało już zaledwie 60 tys.
amerykańskiego personelu wojskowego,
1099
01:07:35,495 --> 01:07:38,830
i tylko niewielka część z nich
była czynnymi żołnierzami.
1100
01:07:41,122 --> 01:07:46,473
Nagle powodzenie wszystkiego
nad czym pracowali Nixon i Kissinger,
stanęło pod znakiem zapytania.
1101
01:07:47,037 --> 01:07:51,325
Musieli coś z tym zrobić. I to szybko.
1102
01:07:54,426 --> 01:07:58,259
Henry Kissinger, doradca ds. bezpieczeństwa
Nie powinniśmy panikować.
W pewnym stopniu to dar niebios.
1103
01:07:58,284 --> 01:08:00,682
Ześlemy na nich srogą karę.
1104
01:08:00,713 --> 01:08:03,624
Prezydent Nixon
Nie wolno nam rozmawiać o upadku ARVN.
1105
01:08:03,649 --> 01:08:05,514
Gramy o zbyt duże stawki.
1106
01:08:05,554 --> 01:08:08,517
Gramy o Rosję, gramy o Chiny,
gramy o wybory.
1107
01:08:08,548 --> 01:08:11,456
I nie pozwolimy,
żeby ARVN upadł.
1108
01:08:13,159 --> 01:08:16,691
Nixon rozpoczął operację Linebacker...
1109
01:08:16,692 --> 01:08:19,291
zmasowane ataki z powietrza
1110
01:08:19,292 --> 01:08:21,854
na postępujące siły północy.
1111
01:08:22,492 --> 01:08:25,125
"Dranie nigdy nie byli bombardowani,"
1112
01:08:25,150 --> 01:08:28,274
"tak jak zbombardujemy ich tym razem",
powiedział.
1113
01:08:31,327 --> 01:08:34,625
Kluczową bitwą Ofensywy Wielkanocnej
1114
01:08:34,626 --> 01:08:36,460
będzie walka o An Loc,
1115
01:08:36,461 --> 01:08:39,126
miasto na trasie drogi nr 13,
1116
01:08:39,127 --> 01:08:44,817
utwardzanej drogi wiodącej wprost
do odległego o zaledwie 95 km Sajgonu.
1117
01:08:47,627 --> 01:08:49,913
Siła artylerii Wietnamu Północnego,
1118
01:08:49,938 --> 01:08:52,552
wraz ze zmasowanym atakiem piechoty
i oddziałów pancernych,
1119
01:08:52,577 --> 01:08:55,032
stłoczyła broniące miasta oddziały ARVN
1120
01:08:55,057 --> 01:08:58,694
na przestrzeni mniejszej niż 2,5 km².
1121
01:08:59,055 --> 01:09:03,997
Ustawiczne próby uzupełnienia
i zaopatrzenia, kończyły się fiaskiem
1122
01:09:04,215 --> 01:09:07,615
Oddziały ARVN dzielnie utrzymywały pozycję.
1123
01:09:08,447 --> 01:09:10,577
Przede wszystkim
1124
01:09:10,578 --> 01:09:13,277
rozpoczęliśmy ataki z powietrza.
1125
01:09:13,329 --> 01:09:16,125
James Willbanks, doradca wojskowy
Generał Hollingsworth
poszedł do gen. Abramsa
1126
01:09:16,150 --> 01:09:18,222
błagając o wszystkie dostępne B-52,
1127
01:09:18,247 --> 01:09:21,477
Na 10 i 11 maja
zaplanował ataki B-52,
1128
01:09:21,502 --> 01:09:25,645
nieprzerwanie co 50 minut
przez 24 godziny.
1129
01:09:36,313 --> 01:09:37,645
Na końcu
1130
01:09:37,646 --> 01:09:41,267
przeważyła amerykańska siła z powietrza.
1131
01:09:47,285 --> 01:09:50,348
Północnowietnamskie
kolumny opancerzone
1132
01:09:50,349 --> 01:09:52,447
zebrane na otwartych przestrzeniach
1133
01:09:52,472 --> 01:09:55,653
stanowiły łatwy cel
dla amerykańskich pilotów.
1134
01:09:56,899 --> 01:10:02,766
"Właśnie po taką wojnę tu przyjechaliśmy"
- stwierdził pewien amerykański doradca wojskowy.
1135
01:10:14,182 --> 01:10:17,946
Wojna w Wietnamie
to był młynek do mięsa.
1136
01:10:18,188 --> 01:10:23,646
Pham Luc, Armia Wietnamu Płn.
Większość mężczyzn miała za sobą
tylko trzy miesiące szkolenia.
1137
01:10:24,400 --> 01:10:28,478
Nie umieli nawet odpowiednio
obchodzić się z bronią.
1138
01:10:28,503 --> 01:10:31,357
I wysyłano ich na front.
1139
01:10:32,684 --> 01:10:39,181
Nie wiedzieli nic o wojnie.
1140
01:10:39,267 --> 01:10:42,649
I wciąż byli poświęcani.
1141
01:10:43,652 --> 01:10:47,670
Nie myśleli jeszcze o miłości
1142
01:10:47,694 --> 01:10:50,797
czy czymkolwiek innym.
1143
01:10:50,836 --> 01:10:55,281
Ledwie podrośli, szli do walki.
1144
01:10:57,587 --> 01:11:02,692
Wietnam Północny poniósł
10 tys. strat w ludziach, pod samym tylko An Loc.
1145
01:11:02,821 --> 01:11:07,054
Stracił tam też większość czołgów
i ciężkiej artylerii.
1146
01:11:10,355 --> 01:11:13,271
Pointą jest to,
że cała siła powietrzna na świecie
1147
01:11:13,296 --> 01:11:14,884
nie miałaby znaczenia,
1148
01:11:14,909 --> 01:11:16,662
gdyby ARVN nie trzymał pozycji
i nie walczył.
1149
01:11:17,764 --> 01:11:20,793
Utrzymali Kon Tum,
utrzymali An Loc,
1150
01:11:20,818 --> 01:11:22,788
odbili Quang Tri.
1151
01:11:22,789 --> 01:11:26,295
Odparli najlepsze siły
jakie na nich rzucono.
1152
01:11:26,691 --> 01:11:29,741
Więc uznałem,
że jeśli utrzymamy wsparcie,
1153
01:11:29,766 --> 01:11:31,858
może nawet mają szanse.
1154
01:11:32,092 --> 01:11:35,244
Ofensywa Wielkanocna,
moim zdaniem,
1155
01:11:35,323 --> 01:11:38,656
pokazała, że Wietnam Południowy
może walczyć,
1156
01:11:38,657 --> 01:11:41,663
ale tylko do określonego momentu.
1157
01:11:41,724 --> 01:11:44,491
Duong Van Mai Elliot, Sajgon
Zastanawiałam się więc
1158
01:11:44,492 --> 01:11:46,931
co będzie gdy Amerykanie odejdą
1159
01:11:46,956 --> 01:11:49,157
razem z ich B-52?
1160
01:11:50,758 --> 01:11:53,925
Amerykanie akceptowali co prawda
1161
01:11:53,926 --> 01:11:57,291
ponowne użycie sił powietrznych
do powstrzymania komunistycznej inwazji
1162
01:11:57,292 --> 01:11:58,757
na południe,
1163
01:11:59,054 --> 01:12:03,426
jednak Nixon rozkazał także
wznowienie regularnych
1164
01:12:03,427 --> 01:12:06,655
bombardowań Wietnamu Północnego,
1165
01:12:06,726 --> 01:12:10,393
wstrzymanych jeszcze
za prezydenta Johnsona.
1166
01:12:10,543 --> 01:12:13,327
Dla niektórych wznowienie bombardowań,
1167
01:12:13,352 --> 01:12:16,394
w stopniu obszerniejszym
niż jakiekolwiek poprzednie,
1168
01:12:16,395 --> 01:12:21,175
było dowodem na to,
że Nixon który obiecywał wygaszanie wojny
1169
01:12:21,200 --> 01:12:24,067
po raz kolejny ją eskalował.
1170
01:12:27,528 --> 01:12:30,604
Ta kampania była znacznie obszerniejsza,
1171
01:12:30,629 --> 01:12:34,803
niż bombardowania
za czasów Lyndona Johnsona.
1172
01:12:35,197 --> 01:12:40,524
Leslie Gelb, Pentagon
I jeśli chciałeś zmusić
drugą stronę negocjacji do ustępstw,
1173
01:12:40,549 --> 01:12:43,338
to historycznie rzecz biorąc,
właśnie tak się to załatwiało.
1174
01:12:43,363 --> 01:12:46,086
Tyle, że u tych gości to nie działało.
1175
01:12:47,631 --> 01:12:49,297
Znosili ciosy.
1176
01:12:56,431 --> 01:13:00,131
Le Minh Khue, która od czterech lat
1177
01:13:00,132 --> 01:13:03,597
służyła jako młodzieżowy ochotnik
na szlaku Ho Chi Minha,
1178
01:13:03,598 --> 01:13:06,551
wróciła właśnie do Wietnamu Północnego.
1179
01:13:07,394 --> 01:13:10,812
Amerykańskie bombardowania
1180
01:13:10,829 --> 01:13:14,501
były dla mnie przerażające.
1181
01:13:14,859 --> 01:13:17,773
Le Minh Khue, Wietnam Płn.
Gdy później odwiedziłam Amerykę
1182
01:13:17,813 --> 01:13:20,853
i ktoś pokazał mi człowieka
1183
01:13:20,893 --> 01:13:24,364
który był pilotem i bombardował
Wietnam Północny,
1184
01:13:24,419 --> 01:13:29,335
wpatrywałam się w niego myśląc:
"wygląda jak normalny człowiek..."
1185
01:13:29,372 --> 01:13:31,856
A więc jak on mógł wtedy
1186
01:13:31,903 --> 01:13:39,095
zrzucać bomby
na tak wielu ludzi?
1187
01:13:48,302 --> 01:13:51,301
Wśród tysięcy południowych Wietnamczyków
1188
01:13:51,302 --> 01:13:54,101
którzy stracili życie
podczas Ofensywy Wielkanocnej
1189
01:13:54,102 --> 01:13:57,001
był brat Phan Quang Tue.
1190
01:13:57,369 --> 01:14:00,003
Miałem brata, Tuana.
1191
01:14:00,086 --> 01:14:04,203
Wychowywaliśmy się razem.
1192
01:14:04,271 --> 01:14:07,913
Miałby teraz 67 lat.
1193
01:14:08,004 --> 01:14:10,836
Gdy zestrzelono jego samolot
1194
01:14:10,837 --> 01:14:15,004
Phan Quang Tue, Sajgon
i nikt nie był w stanie
odnaleźć jego ciała,
1195
01:14:15,005 --> 01:14:19,248
uznano go za zaginionego w akcji.
1196
01:14:19,294 --> 01:14:22,075
Miał wtedy 26 lat.
1197
01:14:22,139 --> 01:14:25,604
Miał całe życie przed sobą.
1198
01:14:25,667 --> 01:14:28,667
Tuan nie miał szansy przeżyć swojego życia.
1199
01:14:30,529 --> 01:14:34,439
I nigdy nie przestanie mnie dręczyć pytanie,
1200
01:14:34,753 --> 01:14:38,360
po co on i jego pokolenie,
1201
01:14:38,854 --> 01:14:43,236
poświęciło swoje życie?
1202
01:14:46,040 --> 01:14:50,301
A najbardziej frustrujące jest to,
że sami Wietnamczycy
1203
01:14:50,326 --> 01:14:53,833
zdają się nie cenić tego poświęcenia...
1204
01:14:58,709 --> 01:15:01,807
Istnieje tylko jeden sposób,
by zatrzymać zabijanie.
1205
01:15:01,936 --> 01:15:05,540
Nie pozwolić, by broń trafiała do rąk
1206
01:15:05,541 --> 01:15:10,278
międzynarodowych bandytów
z Wietnamu Północnego.
1207
01:15:11,047 --> 01:15:12,938
Przez całą Wojnę w Wietnamie
1208
01:15:12,963 --> 01:15:16,181
Stany Zjednoczone wykazywały się
powściągliwością niespotykaną
1209
01:15:16,206 --> 01:15:18,183
w historii wojen.
1210
01:15:18,971 --> 01:15:22,032
Ofensywa Wielkanocna Le Duana,
tak jak ofensywa Tet,
1211
01:15:22,057 --> 01:15:24,337
była ryzykowną loterią.
1212
01:15:24,628 --> 01:15:27,459
Podobnie jak kolejny ruch Nixona.
1213
01:15:27,520 --> 01:15:30,803
Wielka ofensywa Północy
zakończyła się porażką,
1214
01:15:30,828 --> 01:15:32,109
stwierdził prezydent,
1215
01:15:32,110 --> 01:15:35,461
ale w ogóle nie doszłaby do skutku
1216
01:15:35,486 --> 01:15:40,273
bez broni i zaopatrzenia
z Chin i Rosji.
1217
01:15:40,784 --> 01:15:44,777
Rozkazał więc rozłożenie 11 tys. min
1218
01:15:44,778 --> 01:15:47,988
w wodach Wietnamu Północnego,
aby zablokować dostęp
1219
01:15:48,013 --> 01:15:50,044
do portu w Hajfongu.
1220
01:15:50,786 --> 01:15:55,075
Było to działanie
o które generałowie prosili od lat.
1221
01:15:56,052 --> 01:15:59,817
Umówione spotkanie ze Związkiem Radzieckim
miało się odbyć już za 2 tygodnie.
1222
01:15:59,846 --> 01:16:02,565
i niektórzy doradcy prosili prezydenta
1223
01:16:02,590 --> 01:16:06,363
aby nie podejmował działań
zagrażających rosyjskim statkom,
1224
01:16:06,388 --> 01:16:09,046
Aby Rosjanie nie odwołali spotkania.
1225
01:16:09,216 --> 01:16:12,033
Nixon uznał, że musi zaryzykować.
1226
01:16:12,058 --> 01:16:15,815
Zwrócił się więc bezpośrednio do Moskwy.
1227
01:16:15,915 --> 01:16:19,447
Nie staczajmy się na powrót
1228
01:16:19,448 --> 01:16:21,616
w ciemność minionej epoki.
1229
01:16:22,382 --> 01:16:27,148
Nie prosimy was o poświęcenie swoich zasad
1230
01:16:27,149 --> 01:16:29,247
czy przyjaciół.
1231
01:16:29,248 --> 01:16:33,111
Podobnie jednak wy nie powinniście pozwolić
by nieprzejednanie Hanoi
1232
01:16:33,136 --> 01:16:37,674
przekreśliło cierpliwie i wzajemnie
przez nas budowane perspektywy.
1233
01:16:37,730 --> 01:16:39,838
{\an8}Moskwa
1234
01:16:39,924 --> 01:16:42,416
Hazard Nixona opłacił się.
1235
01:16:42,574 --> 01:16:46,240
Rosja i Chiny potępiły
działanie prezydenta,
1236
01:16:46,265 --> 01:16:49,095
ale nie podjęły żadnych kroków.
1237
01:16:49,999 --> 01:16:55,444
26 maja USA i ZSRR podpisały historyczny
1238
01:16:55,469 --> 01:16:59,154
układ o ograniczeniu
systemów antyrakietowych (ABM).
1239
01:16:59,179 --> 01:17:02,502
pierwsze porozumienie ograniczające
nuklearny wyścig zbrojeń
1240
01:17:02,527 --> 01:17:04,910
od czasu rozpoczęcia Zimnej Wojny.
1241
01:17:05,680 --> 01:17:10,715
Zarówno dla ZSRR, jak i dla Chin i USA
1242
01:17:10,783 --> 01:17:14,957
znaczenie Wietnamu stopniowo malało.
1243
01:17:18,358 --> 01:17:21,878
Prezydent Nixon
Musimy na to patrzeć bez emocji.
1244
01:17:23,090 --> 01:17:30,179
Z historycznej perspektywy Wietnam Południowy
pewnie i tak by nie przetrwał.
1245
01:17:31,196 --> 01:17:34,226
Musimy mieć też świadomość, Henry,
1246
01:17:34,242 --> 01:17:38,645
że wygranie wyborów
jest w tym roku szalenie ważne.
1247
01:17:40,119 --> 01:17:44,191
Henry Kissinger, doradca ds. bezpieczeństwa
Jeśli za dwa lata Wietnam Północny
wchłonie Południowy,
1248
01:17:44,241 --> 01:17:48,455
możemy zachować wydolną
politykę zagraniczną, jeśli będzie to wyglądać
1249
01:17:48,488 --> 01:17:51,001
na efekt niekompetencji południa.
1250
01:17:52,736 --> 01:17:55,603
Musimy więc znaleźć sposób
1251
01:17:55,628 --> 01:17:58,603
na zachowanie status quo przez rok lub dwa,
1252
01:17:58,651 --> 01:18:02,320
a po tym, po roku,
1253
01:18:02,345 --> 01:18:04,798
Wietnam będzie zaściankiem.
1254
01:18:04,870 --> 01:18:07,999
Jeśli dogadamy się, powiedzmy,
tego października,
1255
01:18:08,024 --> 01:18:11,405
to do stycznia 1974 roku
nikogo to już nie obejdzie.
1256
01:18:22,513 --> 01:18:25,790
Rankiem 8 czerwca 1972 roku
1257
01:18:25,791 --> 01:18:30,291
Nick Ut, 21-letni
południowowietnamski fotograf
1258
01:18:30,292 --> 01:18:33,029
pracujący dla agencji
Associated Press,
1259
01:18:33,054 --> 01:18:36,159
Jechał wraz z oddziałami ARVN
autostradą nr 1,
1260
01:18:36,160 --> 01:18:38,981
zmierzając w stronę wioski Trang Bang,
1261
01:18:39,006 --> 01:18:41,920
aby przepędzić siły północy
1262
01:18:41,945 --> 01:18:45,294
okupujące ją
w czasie Ofensywy Wielkanocnej.
1263
01:18:46,005 --> 01:18:50,847
Ut chował już aparaty,
szykując się do powrotu do Sajgonu,
1264
01:18:50,933 --> 01:18:55,713
gdy zobaczył jak
południowowietnamski myśliwiec zniża lot
1265
01:18:55,752 --> 01:18:57,934
nad grupą uciekających uchodźców,
1266
01:18:57,989 --> 01:19:01,166
których pilot wziął za nieprzyjaciół.
1267
01:19:14,096 --> 01:19:18,127
Napalm spada powoli.
Obraca się spadając.
1268
01:19:18,205 --> 01:19:21,694
Nick Ut, fotograf
A potem eksploduje.
1269
01:19:21,882 --> 01:19:25,905
Zrobiłem wiele zdjęć spadającym bombom,
przekonany, że mam świetne ujęcia.
1270
01:19:25,968 --> 01:19:29,380
Zobaczyłem dym i biegnących ludzi.
1271
01:19:29,451 --> 01:19:32,361
"O mój Boże, tam ciągle są ludzie."
1272
01:19:32,424 --> 01:19:35,540
W tym czarnym dymie zobaczyłem
dziewczynkę, która rozłożyła ramiona.
1273
01:19:35,564 --> 01:19:38,516
"O mój Boże, co się stało?
Ona jest naga"
1274
01:19:38,556 --> 01:19:40,899
Nie wiedziałem co jej się stało.
1275
01:19:40,924 --> 01:19:44,333
Zrobiłem jej wiele zdjęć,
gdy biegła naga.
1276
01:19:44,388 --> 01:19:48,211
Krzyczała "za gorąco, za gorąco"
1277
01:19:48,246 --> 01:19:49,924
"Proszę pomóż,"
1278
01:19:49,967 --> 01:19:53,674
"Pomóż mi, pomóż mi."
1279
01:19:53,705 --> 01:19:55,257
Tak mówiła.
1280
01:19:55,320 --> 01:19:58,991
Z jej pleców ciągle schodziła skóra.
1281
01:19:59,030 --> 01:20:01,328
Wiedziałem, że umrze.
1282
01:20:01,400 --> 01:20:05,494
Mieliśmy wodę.
Ja i reporter BBC Londyn.
1283
01:20:05,580 --> 01:20:09,018
Oblaliśmy ją wodą.
1284
01:20:09,104 --> 01:20:14,720
Potem pożyczyłem płaszcz przeciwdeszczowy
od jednego z żołnierzy i ją okryłem.
1285
01:20:15,837 --> 01:20:18,848
Wtedy przybiegł jej wujek,
1286
01:20:18,873 --> 01:20:21,057
spojrzał na mnie i spytał:
1287
01:20:21,120 --> 01:20:24,678
"czy ktoś może zawieźć
dzieci do szpitala?"
1288
01:20:25,671 --> 01:20:29,631
Ut zawiózł poważnie poparzoną
dziewczynkę imieniem Kim Phuc,
1289
01:20:29,656 --> 01:20:32,083
i kilka innych rannych dzieci
1290
01:20:32,130 --> 01:20:34,375
do szpitala w Sajgonie.
1291
01:20:34,445 --> 01:20:38,826
Miała poparzenia
na ponad 30% powierzchni ciała.
1292
01:20:39,100 --> 01:20:42,158
Potem Ut pognał do ciemni
1293
01:20:42,252 --> 01:20:45,859
aby przekonać się co ujął na filmie.
1294
01:20:47,577 --> 01:20:50,749
Myślałem "Boże, wiem,
że mam tu dobre zdjęcia"
1295
01:20:52,849 --> 01:20:56,774
Niepokoiłem się, chciałem
już zobaczyć zdjęcia.
1296
01:20:56,838 --> 01:21:00,434
"Mam to!" - powiedziałem, patrząc na zdjęcie.
1297
01:21:00,459 --> 01:21:02,795
Wiedziałem, że mam dobre zdjęcie.
1298
01:21:03,131 --> 01:21:06,304
Fotoedytor w Sajgonie powiedział mu
1299
01:21:06,305 --> 01:21:09,082
że nie może wysłać zdjęcia,
1300
01:21:09,107 --> 01:21:11,573
ponieważ dziewczynka była naga.
1301
01:21:11,839 --> 01:21:15,306
Ale potem zdjęcia obejrzał szef Uta,
1302
01:21:15,331 --> 01:21:19,078
legendarny fotograf wojenny, Horst Faas.
1303
01:21:19,829 --> 01:21:22,002
Obejrzał wszystkie zdjęcia.
1304
01:21:22,129 --> 01:21:24,534
"Proszę je natychmiast wysłać."
1305
01:21:24,559 --> 01:21:27,441
Krzyczał na edytora:
"Chcę mieć to natychmiast podpisane!"
1306
01:21:27,488 --> 01:21:31,539
"Proszę to wysłać bezpośrednio
do centrali Associated Press".
1307
01:21:33,302 --> 01:21:38,341
Zdjęcie Nicka Uta trafiło na pierwsze strony
gazet na całym świecie.
1308
01:21:38,651 --> 01:21:41,516
I zdobyło Nagrodę Pulitzera.
1309
01:21:43,578 --> 01:21:45,942
Dla wielu Amerykanów,
1310
01:21:45,943 --> 01:21:49,111
nawet tych, którzy popierali wojnę,
1311
01:21:49,181 --> 01:21:54,004
zdjęcie to stało się symbolem tego,
że wojny było już dość...
1312
01:21:56,934 --> 01:21:59,400
Kim Phuc przeżyła.
1313
01:21:59,401 --> 01:22:04,834
Ostatecznie opuściła Wietnam
i zamieszkała na obrzeżach Toronto.
1314
01:22:15,537 --> 01:22:19,937
Lipiec 1972 roku,
Krajowa konwencja Partii Demokratycznej,
Miami
1315
01:22:20,268 --> 01:22:24,368
Przedstawiam Valerie Kushner z Virginii,
1316
01:22:24,444 --> 01:22:27,694
która wpiera George'a McGoverna.
1317
01:22:29,437 --> 01:22:33,136
Panie przewodniczący,
demokraci,
1318
01:22:33,320 --> 01:22:37,704
mój udział w tej konwencji
jest hołdem złożonym
1319
01:22:37,705 --> 01:22:41,118
reformom wdrożonym
w Partii Demokratycznej,
1320
01:22:41,259 --> 01:22:45,004
Gdyż jestem kobietą
i mam mniej niż 30 lat,
1321
01:22:45,111 --> 01:22:49,182
ale reprezentuję także
jeszcze mniej liczną mniejszość:
1322
01:22:49,267 --> 01:22:51,505
żony Amerykanów
1323
01:22:51,506 --> 01:22:54,366
zaginionych lub pojmanych
w Azji Południowo-Wschodniej
1324
01:22:58,583 --> 01:23:00,666
Valerie Kushner,
1325
01:23:00,691 --> 01:23:04,394
licząc na sprowadzenie do domu męża
najszybciej jak się da,
1326
01:23:04,426 --> 01:23:07,186
została zagorzałą zwolenniczką kandydatury
1327
01:23:07,272 --> 01:23:10,738
senatora George'a McGoverna
z Dakoty Południowej.
1328
01:23:11,365 --> 01:23:14,873
Będąc odznaczonym pilotem bombowca
z czasów II WŚ,
1329
01:23:14,874 --> 01:23:19,342
McGovern nawoływał
do zakończenia bombardowań na północy,
1330
01:23:19,532 --> 01:23:22,690
wstrzymania przez Kongres
finansowania wojny,
1331
01:23:22,979 --> 01:23:28,568
i natychmiastowego wycofania z Wietnamu,
z chwilą odzyskania jeńców.
1332
01:23:29,527 --> 01:23:33,068
Wiem, że sprowadzi do domu mojego męża.
1333
01:23:36,609 --> 01:23:41,688
A co najważniejsze,
sprowadzi do domu Amerykę.
1334
01:23:44,987 --> 01:23:47,541
I właśnie dlatego
1335
01:23:47,542 --> 01:23:49,910
z dumą wspieram nominację
1336
01:23:49,911 --> 01:23:55,125
naszego przyszłego prezydenta
senatora George'a S. McGoverna.
1337
01:24:01,216 --> 01:24:03,236
W chwili gdy jej kandydat
1338
01:24:03,261 --> 01:24:05,525
przyjmie nominację partii
1339
01:24:05,550 --> 01:24:08,099
będzie już 2:48 nad ranem.
1340
01:24:08,236 --> 01:24:11,281
Większość Amerykanów będzie już spać.
1341
01:24:11,528 --> 01:24:15,778
W czasie urzędowania
4 administracji obu partii,
1342
01:24:16,055 --> 01:24:21,121
straszliwa wojna planowana była
za zamkniętymi drzwiami
1343
01:24:22,928 --> 01:24:25,440
Chcę otworzyć te drzwi,
1344
01:24:25,441 --> 01:24:28,701
i zamknąć tę wojnę.
1345
01:24:33,180 --> 01:24:36,981
Kampania McGoverna
załamała się szybko.
1346
01:24:36,982 --> 01:24:40,281
Dokonał nieudanego wyboru
swojego wiceprezydenta,
1347
01:24:40,282 --> 01:24:43,647
i potajemnie wysłał emisariuszy do Paryża,
1348
01:24:43,648 --> 01:24:47,281
aby rozmawiali
z Wietnamem Północnym
w sprawie jeńców wojennych,
1349
01:24:47,306 --> 01:24:52,198
po czym wyparł się
faktu mieszania się w rokowania.
1350
01:24:52,508 --> 01:24:54,574
Związki zawodowe,
1351
01:24:54,575 --> 01:24:57,740
tradycyjnie najwierniejszy sojusznik
Partii Demokratycznej,
1352
01:24:57,741 --> 01:25:00,674
odmówiły poparcia kandydata tej partii,
1353
01:25:00,675 --> 01:25:03,413
pierwszy raz od 20 lat.
1354
01:25:04,308 --> 01:25:09,703
Notowania McGoverna
spadały ustawicznie przez całe lato.
1355
01:25:10,143 --> 01:25:13,442
Jednak mając nadzieję
na uzyskanie materiałów
1356
01:25:13,467 --> 01:25:16,031
które pozwolą obsmarować opozycję,
1357
01:25:16,176 --> 01:25:19,908
doradcy Nixona zlecili
"hydraulikom"
1358
01:25:19,909 --> 01:25:22,066
kolejne włamanie.
1359
01:25:22,210 --> 01:25:25,870
Tym razem do siedziby
centrali Partii Demokratycznej,
1360
01:25:25,944 --> 01:25:29,175
kompleksu budynków w Waszyngtonie,
1361
01:25:29,230 --> 01:25:31,211
nazywanych Watergate.
1362
01:25:31,282 --> 01:25:33,381
Zostali złapani.
1363
01:25:33,744 --> 01:25:36,303
Jedną z najciekawszych i egzotycznych historii
1364
01:25:36,304 --> 01:25:38,103
które kiedykolwiek wyszły w Waszyngtonu,
1365
01:25:38,104 --> 01:25:40,137
jest nowina powtarzana w parlamencie.
1366
01:25:40,138 --> 01:25:42,202
Pięciu mężczyzn zostało aresztowanych
1367
01:25:42,203 --> 01:25:45,103
podczas próby założenia podsłuchu
1368
01:25:45,104 --> 01:25:47,304
w siedzibie krajowego komitetu Demokratów.
1369
01:25:47,386 --> 01:25:49,685
Okazało się, że jeden z nich pracuje
1370
01:25:49,686 --> 01:25:52,051
w komitecie poparcia
1371
01:25:52,052 --> 01:25:54,406
reelekcji prezydenta.
1372
01:26:24,855 --> 01:26:28,421
Barbarella...
Jane Fonda, była...
1373
01:26:28,591 --> 01:26:32,396
jedną z naszych największych fantazji
1374
01:26:32,588 --> 01:26:36,623
Ale naprawdę: największych.
1375
01:26:36,789 --> 01:26:40,122
John Musgraves, Marines
I nie mogliśmy uwierzyć, gdy
1376
01:26:40,235 --> 01:26:43,805
ta fantazja pojechała
do Wietnamu Północnego.
1377
01:26:44,556 --> 01:26:47,224
Oczywiście ocenialiśmy ją
według innych kryteriów,
1378
01:26:47,315 --> 01:26:51,190
bo był naszą fantazją,
naszą dziewczyną marzeń.
1379
01:26:51,285 --> 01:26:54,699
Dziewczyna z marzeń nas zdradziła...
1380
01:27:15,159 --> 01:27:17,759
Przez lata spora grupa
1381
01:27:17,760 --> 01:27:21,358
Amerykanów przeciwnych wojnie
odwiedziła Hanoi.
1382
01:27:21,426 --> 01:27:24,693
W tym piosenkarz Joan Baez,
1383
01:27:24,811 --> 01:27:28,254
David Dellinger z Ligi Antywojennej,
1384
01:27:28,360 --> 01:27:31,659
pisarka Susan Sontag,
1385
01:27:31,767 --> 01:27:36,127
i Tom Hayden z Kampanii
na rzecz Pokoju w Indochinach.
1386
01:27:36,957 --> 01:27:41,474
Jednak nikt nie poruszył mediów tak,
jak aktorka Jane Fonda.
1387
01:27:41,903 --> 01:27:45,390
W ciągu 2 tygodni, latem 1972 roku,
1388
01:27:45,476 --> 01:27:49,561
wystąpiła co najmniej 10 razy
na antenie Radia Hanoi.
1389
01:27:49,662 --> 01:27:52,376
potępiając amerykańskich
jeńców wojennych
1390
01:27:52,471 --> 01:27:54,692
za popełnianie zbrodni wojennych,
1391
01:27:54,786 --> 01:27:57,293
i zachęcając Wietnam Północny
1392
01:27:57,318 --> 01:28:00,293
do stawienia czoła
amerykańskiego imperializmowi.
1393
01:28:01,211 --> 01:28:04,280
Wielu Amerykanów nigdy jej nie wybaczyło
1394
01:28:04,351 --> 01:28:07,200
jej słów i czynów.
1395
01:28:07,896 --> 01:28:10,336
Zgodnie z prawem międzynarodowym,
1396
01:28:10,361 --> 01:28:12,628
ci ludzie są zbrodniarzami wojennymi.
1397
01:28:12,722 --> 01:28:14,122
Tak stanowią przepisy.
1398
01:28:14,147 --> 01:28:17,685
Zasady Norymberskie,
Konwencja Genewska i inne.
1399
01:28:18,415 --> 01:28:20,982
Powinni zostać postawieni przed sądem
1400
01:28:20,983 --> 01:28:23,870
i najpewniej skazani na śmierć za swoje czyny.
1401
01:28:24,377 --> 01:28:27,158
Zebrała niezłe cięgi za swoje słowa.
1402
01:28:27,183 --> 01:28:29,449
I słusznie.
1403
01:28:30,106 --> 01:28:33,224
Zrobiła coś okropnego.
1404
01:28:33,449 --> 01:28:35,788
I, owszem,
1405
01:28:35,813 --> 01:28:38,411
mieliśmy prawo być na nią wkurzeni.
1406
01:28:39,132 --> 01:28:41,715
Ale jednak
1407
01:28:41,936 --> 01:28:44,175
nie była ona jedyna.
1408
01:28:44,551 --> 01:28:48,736
Była tylko jedyną,
o której fantazjowaliśmy...
1409
01:28:51,042 --> 01:28:55,975
Sierpień 1972 roku,
Krajowa konwencja Partii Republikańskiej,
Miami
1410
01:28:59,251 --> 01:29:01,485
Kolejne 4 lata!
1411
01:29:01,547 --> 01:29:04,195
Kolejne 4 lata!
1412
01:29:04,419 --> 01:29:07,127
Sprowadziliśmy do domu
ponad pół miliona ludzi,
1413
01:29:07,152 --> 01:29:09,048
a będzie ich więcej.
1414
01:29:09,134 --> 01:29:12,052
Zakończyliśmy działania naziemne.
1415
01:29:12,310 --> 01:29:14,763
Nie wysyłamy już żadnych poborowych.
1416
01:29:14,833 --> 01:29:17,718
Liczba ofiar spadła o 98%.
1417
01:29:17,719 --> 01:29:19,619
Dołożyliśmy wszelkich starań,
1418
01:29:19,620 --> 01:29:22,420
a nawet zrobiliśmy wiele więcej,
1419
01:29:22,421 --> 01:29:25,262
szukając porozumienia w negocjacjach.
1420
01:29:26,688 --> 01:29:29,356
Są jednak trzy rzeczy
1421
01:29:29,381 --> 01:29:32,100
których nie zrobiliśmy
i robić nie zamierzamy:
1422
01:29:32,125 --> 01:29:35,565
Nigdy nie opuścimy
naszych jeńców wojennych.
1423
01:29:42,088 --> 01:29:43,821
Po drugie,
1424
01:29:43,822 --> 01:29:47,465
nie wesprzemy przeciwników
1425
01:29:47,586 --> 01:29:51,088
w narzucaniu komunistycznych rządów
naszemu sojusznikowi,
1426
01:29:51,089 --> 01:29:54,591
17 milionom obywateli Wietnamu.
1427
01:29:59,557 --> 01:30:01,789
I nigdy nie splamimy honoru
1428
01:30:01,814 --> 01:30:03,979
Stanów Zjednoczonych.
1429
01:30:12,632 --> 01:30:17,238
Henry Kissinger, doradca ds. bezpieczeństwa
Wszystko przebiega jak planowaliśmy.
1430
01:30:17,686 --> 01:30:21,067
Naciskają ich Rosjanie i Chińczycy.
1431
01:30:21,740 --> 01:30:24,702
I sądzę, że możemy się teraz dogadać.
1432
01:30:24,884 --> 01:30:28,162
Ale uważam też, że Thieu ma rację
1433
01:30:28,190 --> 01:30:30,960
że nasze warunki go w końcu zniszczą.
1434
01:30:31,310 --> 01:30:35,914
Richard Nixon
Skoro jest taki słaby,
to może rzeczywiście powinien upaść?
1435
01:30:36,102 --> 01:30:43,629
Nie możemy trzymać przy cycu dzieciaka,
który ma już 4 lata...
1436
01:30:46,660 --> 01:30:49,860
W Paryżu Henry Kissinger
zdeterminowany był
1437
01:30:49,861 --> 01:30:53,883
aby zakończyć rokowania przed wyborami.
1438
01:30:54,396 --> 01:30:57,967
Tym razem to Le Duc Tho dokonał
kluczowego ustępstwa,
1439
01:30:57,992 --> 01:31:00,607
Hanoi nie nalegała już
1440
01:31:00,632 --> 01:31:04,058
na zdjęcie z urzędu prezydenta Thieu.
1441
01:31:04,605 --> 01:31:06,840
Czuło się wręcz pewien przymus
1442
01:31:06,865 --> 01:31:09,981
dojścia do jakiegoś porozumienia.
1443
01:31:10,130 --> 01:31:13,385
Pamiętam jak Le Duc Tho,
tworząc zarys porozumienia
1444
01:31:13,410 --> 01:31:18,914
John Negroponte, Departament Stanu
8 października 1972 roku
spytał Kissingera:
1445
01:31:18,939 --> 01:31:20,939
"Spieszy wam się, czyż nie?"
1446
01:31:20,964 --> 01:31:23,023
"Chcecie to zrobić szybko."
1447
01:31:23,312 --> 01:31:26,663
A on odpowiedział "Tak".
1448
01:31:27,083 --> 01:31:30,330
Obie strony wkrótce
wypracowały wstępne porozumienie.
1449
01:31:30,355 --> 01:31:32,416
Natychmiastowe zawieszenie broni,
1450
01:31:32,441 --> 01:31:37,713
a następnie całkowite wycofanie
sił amerykańskich w ciągu 60 dni,
1451
01:31:37,791 --> 01:31:41,163
oraz wypuszczenie
amerykańskich jeńców wojennych.
1452
01:31:41,674 --> 01:31:45,093
Stany Zjednoczone wstrzymały
bombardowanie północy.
1453
01:31:46,472 --> 01:31:51,531
Nikt nie poinformował prezydenta Thieu
o żadnym z uzgodnionych warunków.
1454
01:31:52,566 --> 01:31:56,702
Dzień przed przyjazdem Kissingera
który miał go wprowadzić w szczegóły,
1455
01:31:56,727 --> 01:32:00,099
Thieu otrzymał dokument przechwycony
w bunkrze wroga.
1456
01:32:00,100 --> 01:32:02,525
w prowincji Quang Tin.
1457
01:32:02,783 --> 01:32:07,085
Nosił on tytuł:
"Ogólne instrukcje wstrzymania ognia"
1458
01:32:07,406 --> 01:32:11,838
Oznaczało to że komunistyczne kadry,
gdzieś w odległej prowincji
1459
01:32:11,885 --> 01:32:18,119
jego własnego kraju, wiedziały już
więcej na temat wyniku rokowań,
1460
01:32:18,144 --> 01:32:20,595
niż wiedział on sam.
1461
01:32:21,783 --> 01:32:24,784
Wyobraźcie sobie, że dostajecie
treść porozumienia
1462
01:32:24,862 --> 01:32:28,852
które przypieczętuje los waszego kraju,
1463
01:32:29,008 --> 01:32:34,199
z informacją,
że nie macie tu nic do powiedzenia.
1464
01:32:35,360 --> 01:32:40,362
A tak przy okazji, to nie mamy jeszcze
tłumaczenia na wietnamski,
1465
01:32:40,417 --> 01:32:42,832
bo nie zdążyliśmy nawet przetłumaczyć,
1466
01:32:42,886 --> 01:32:46,063
więc proszę,
tu masz wersję po angielsku.
1467
01:32:46,205 --> 01:32:49,536
Więc jako zawodowy dyplomata,
1468
01:32:49,664 --> 01:32:52,697
ktoś kto siedzi w tym przez całe życie,
1469
01:32:52,805 --> 01:32:55,571
muszę przyznać, że złamano wtedy
1470
01:32:55,572 --> 01:32:58,550
niesamowicie dużo reguł dyplomacji.
1471
01:32:59,050 --> 01:33:02,040
Thieu odmówił zaakceptowania warunków.
1472
01:33:02,111 --> 01:33:06,184
Pozwolenie Wietnamowi Północnemu
na zatrzymanie wojsk na południu,
1473
01:33:06,209 --> 01:33:09,014
oznaczało wyrok śmierci dla jego kraju.
1474
01:33:09,590 --> 01:33:13,006
Mimo wszystko po powrocie do kraju,
1475
01:33:13,007 --> 01:33:15,538
12 dni przed wyborami,
1476
01:33:15,539 --> 01:33:19,968
Kissinger powiedział mediom,
że pokój jest na wyciagnięcie ręki.
1477
01:33:25,374 --> 01:33:28,408
7 listopada 1972 roku
1478
01:33:28,409 --> 01:33:31,574
Richard Nixon
odniósł oszałamiające zwycięstwo.
1479
01:33:31,976 --> 01:33:36,562
Zdobył 60% głosów
w głosowaniu powszechnym,
1480
01:33:36,641 --> 01:33:42,187
oraz 521 głosów elektorskich
wobec 17 na McGoverna.
1481
01:33:42,410 --> 01:33:46,209
Wygrał każdy stan
poza Massachusetts
1482
01:33:46,210 --> 01:33:48,620
i dystryktem Waszyngtonu.
1483
01:33:48,809 --> 01:33:52,010
Prezydent postanowił
1484
01:33:52,011 --> 01:33:57,453
pozbyć się całkowicie problemu Wietnamu
jeszcze przed inauguracją drugiej kadencji.
1485
01:33:57,676 --> 01:34:00,683
Aby uspokoić obawy Thieu,
1486
01:34:00,894 --> 01:34:03,475
Nixon wysłał do Wietnamu Południowego
1487
01:34:03,476 --> 01:34:06,411
kolejny ogromny kontyngent
sprzętu wojskowego.
1488
01:34:06,652 --> 01:34:09,511
"Gdybyśmy dali takie wsparcie
Wietnamowi Północnemu,"
1489
01:34:09,512 --> 01:34:11,661
ocenił jeden z generałów,
1490
01:34:11,732 --> 01:34:15,084
"walczyliby z nami do końca tego stulecia."
1491
01:34:16,488 --> 01:34:19,777
Rozmowy w Paryżu trwały nadal.
1492
01:34:19,778 --> 01:34:23,097
Niespodziewanie jednak Le Duc Tho ogłosił,
1493
01:34:23,146 --> 01:34:27,258
że musi zasięgnąć opinii Hanoi.
1494
01:34:27,414 --> 01:34:31,174
Uznaliśmy, że może nabrali wątpliwości
co do porozumienia,
1495
01:34:31,199 --> 01:34:34,701
w związku z ogromnym wsparciem
1496
01:34:34,726 --> 01:34:38,009
jakie posyłaliśmy na południe.
1497
01:34:39,504 --> 01:34:41,817
Niezgoda istniała także
1498
01:34:41,842 --> 01:34:44,147
po stronie komunistów.
1499
01:34:44,499 --> 01:34:47,724
Hanoi, podobnie jak Waszyngton,
nie zawracała sobie głowy
1500
01:34:47,749 --> 01:34:50,452
konsultowaniem warunków
z towarzyszami na południu.
1501
01:34:50,554 --> 01:34:54,589
Porzuciła dwa najważniejsze
dla Wietkongu żądania:
1502
01:34:54,614 --> 01:35:00,078
usunięcie Thieu,
oraz wypuszczenie ok. 30 tys. ich ludzi.
1503
01:35:01,354 --> 01:35:03,082
"Przesłanie Hanoi było jasne"
1504
01:35:03,083 --> 01:35:05,903
stwierdził pewien rozgoryczony
urzędnik Wietkongu:
1505
01:35:06,335 --> 01:35:11,655
"Dbało bardziej o jeńców amerykańskich,
niż o nas."
1506
01:35:12,643 --> 01:35:15,849
Nixon kazał Kissingerowi
zawiesić rokowania,
1507
01:35:15,850 --> 01:35:18,883
a następnie wznowił
bombardowania na północy,
1508
01:35:18,884 --> 01:35:21,150
aby jeszcze bardziej ukarać Hanoi
1509
01:35:21,524 --> 01:35:24,665
i dać czytelny sygnał zarówno
Hanoi jak i Sajgonowi,
1510
01:35:24,765 --> 01:35:30,063
że Stany mogą użyć swoich sił powietrznych
do obrony Wietnamu Południowego,
1511
01:35:30,349 --> 01:35:33,926
nawet po podpisaniu porozumienia.
1512
01:35:35,818 --> 01:35:37,750
18 grudnia
1513
01:35:37,751 --> 01:35:41,219
Nixon uruchomił
całodobowe ataki z powietrza
1514
01:35:41,393 --> 01:35:45,579
uderzające w cele wokół Hanoi i Hajfongu.
1515
01:35:46,651 --> 01:35:50,106
Przejdą do historii jako
"Bombardowania Bożonarodzeniowe"
1516
01:35:52,921 --> 01:35:56,998
I nagle w okolicach Bożego Narodzenia
1517
01:35:57,055 --> 01:35:59,686
słyszymy odgłosy nalotów.
1518
01:35:59,711 --> 01:36:02,278
słyszymy B-52... bum-bum-bum-bum...
1519
01:36:02,279 --> 01:36:05,130
Wszędzie dookoła
same wybuchy.
1520
01:36:05,178 --> 01:36:08,775
Wszyscy wiedzieliśmy, że to B-52.
1521
01:36:09,147 --> 01:36:12,434
Pierwszy raz od kiedy
znalazłem się tam dwa lata wcześniej,
1522
01:36:12,459 --> 01:36:14,385
słyszałem tam spadające bomby.
1523
01:36:14,543 --> 01:36:16,075
Było blisko.
1524
01:36:16,076 --> 01:36:18,061
Bardzo blisko.
1525
01:36:18,186 --> 01:36:20,977
Baliśmy się, ale kibicowaliśmy.
1526
01:36:21,002 --> 01:36:24,259
Kibicowaliśmy,
bo coś się w końcu działo....
1527
01:36:26,157 --> 01:36:28,585
Miałem wtedy 10 lat.
1528
01:36:28,645 --> 01:36:31,574
Huy Duc, Wietnam Północny
Wszystko to widziałem.
1529
01:36:31,658 --> 01:36:34,738
Moja wioska legła w gruzach.
1530
01:36:34,939 --> 01:36:38,484
Nie przetrwały żadne drzewa.
1531
01:36:38,509 --> 01:36:41,146
Zginęły ryby w jeziorze.
1532
01:36:41,190 --> 01:36:45,583
Zginęli ludzie i trzoda.
1533
01:36:46,572 --> 01:36:49,659
Zginęło 6 moich sąsiadów.
1534
01:36:49,724 --> 01:36:53,292
W tym kobieta w ciąży.
1535
01:36:57,108 --> 01:37:01,607
Na całym świecie
na ulice wrócili aktywiści antywojenni.
1536
01:37:02,009 --> 01:37:05,208
Premier Szwecji porównał USA
1537
01:37:05,233 --> 01:37:06,965
do nazistowskich Niemiec.
1538
01:37:07,307 --> 01:37:09,506
Papież określił bombardowania,
1539
01:37:09,507 --> 01:37:12,306
w trakcie których
życie straciło ponad 1.600 cywili
1540
01:37:12,307 --> 01:37:14,822
mianem "przedmiotu
codziennego ubolewania".
1541
01:37:15,508 --> 01:37:19,656
James Reston z New York Timesa
nazwał te naloty
1542
01:37:19,681 --> 01:37:21,703
"wojną napadów złości".
1543
01:37:22,039 --> 01:37:25,750
Republikański senator
William Saxbe z Ohio
1544
01:37:25,775 --> 01:37:30,086
powiedział, że prezydent
wysłał na urlop swój zdrowy rozsądek.
1545
01:37:32,675 --> 01:37:36,626
Wietnam Północny zestrzelił
15 amerykańskich bombowców
1546
01:37:36,742 --> 01:37:40,665
oraz 11 innych samolotów.
1547
01:37:41,133 --> 01:37:44,575
Zaginęło 93 członków załogi.
1548
01:37:44,960 --> 01:37:49,794
45 nowych osób zasiliło szeregi
amerykańskich jeńców wojennych.
1549
01:37:49,944 --> 01:37:53,042
Jeden z nich zmarł w niewoli.
1550
01:37:55,216 --> 01:37:59,388
W międzyczasie zarówno Rosja
jak i Chiny naciskały na Hanoi
1551
01:37:59,413 --> 01:38:01,818
aby wznowiła negocjacje.
1552
01:38:01,990 --> 01:38:05,834
"Najważniejsze, żeby Amerykanie wyjechali"
1553
01:38:05,897 --> 01:38:09,286
Powiedział premier Chin Zhou Enlai jednemu
z północnowietnamskich urzędników.
1554
01:38:09,351 --> 01:38:14,052
"Potem sytuacja zmieni się
po pół roku do roku.”
1555
01:38:15,666 --> 01:38:19,996
26 grudnia Hanoi
zasygnalizowała gotowość
1556
01:38:20,021 --> 01:38:22,251
wznowienia negocjacji w Paryżu.
1557
01:38:22,314 --> 01:38:26,868
Znalezienie porozumienia
zabierze zaledwie 6 dni.
1558
01:38:27,153 --> 01:38:32,449
Wymusiliśmy bombami
powrót do punktu wyjścia.
1559
01:38:32,908 --> 01:38:37,341
John Negroponte, Departament Stanu
Wymusiliśmy bombami
powrót do punktu wyjścia.
1560
01:38:37,647 --> 01:38:41,308
Trzymam się tego stanowiska,
ponieważ w efekcie
1561
01:38:41,481 --> 01:38:46,950
uruchomiliśmy ogromną
kampanię bombową
1562
01:38:47,791 --> 01:38:52,690
żeby wrócić do dokładnie
tego samego momentu
1563
01:38:52,715 --> 01:38:56,513
w który byliśmy
w październiku 1972 roku.
1564
01:38:57,722 --> 01:39:01,199
Prezydent Thieu
wciąż wstrzymywał się z podpisaniem.
1565
01:39:01,224 --> 01:39:03,496
Nixon był nieustępliwy.
1566
01:39:03,551 --> 01:39:07,794
Thieu musiał się dostosować,
do ustaleń Waszyngtonu i Hanoi.
1567
01:39:08,729 --> 01:39:11,283
Jednak prezydent,
nie informując Kongresu,
1568
01:39:11,284 --> 01:39:17,830
dał Thieu pisemną gwarancję interwencji
Stanów Zjednoczonych "z pełną mocą"
1569
01:39:17,916 --> 01:39:21,389
jeśli północ złamie warunki porozumienia.
1570
01:39:21,584 --> 01:39:25,170
"Amerykanie naprawdę
nie dają mi wyboru", stwierdził Thieu,
1571
01:39:25,256 --> 01:39:29,131
"Albo podpiszę, albo odetną nam wsparcie."
1572
01:39:29,225 --> 01:39:33,396
"Z drugiej strony Nixon
dał nam pełną gwarancję"
1573
01:39:33,421 --> 01:39:35,613
"obrony naszego kraju."
1574
01:39:35,785 --> 01:39:40,277
"Mam więc zamiar złożyć podpis
i trzymać go za słowo."
1575
01:39:40,339 --> 01:39:44,673
"Jest uczciwym człowiekiem
i zamierzam mu zaufać."
1576
01:39:51,915 --> 01:39:55,855
22 stycznia 1973 roku,
1577
01:39:56,083 --> 01:39:59,965
na swoim ranczu w Hill Country w Teksasie,
1578
01:40:00,084 --> 01:40:03,115
Lyndon Baines Johnson,
1579
01:40:03,116 --> 01:40:05,816
prezydent który wysłał Amerykańskie
siły naziemne
1580
01:40:05,817 --> 01:40:08,317
na wojnę w Wietnamie,
1581
01:40:08,555 --> 01:40:13,012
i który obserwował, jak wojna ta
podcina jego programy socjalne
1582
01:40:13,184 --> 01:40:15,660
oraz kończy karierę polityczną,
1583
01:40:15,753 --> 01:40:19,246
zmarł z powodu niewydolności serca.
1584
01:40:23,288 --> 01:40:28,035
23 stycznia 1973 r.
Następnego wieczoru Richard
Nixon przemówił do narodu.
1585
01:40:28,197 --> 01:40:31,124
28 lat po tym, jak USA po raz pierwszy
1586
01:40:31,149 --> 01:40:33,788
zaangażowały się w wojnę w Wietnamie,
1587
01:40:33,789 --> 01:40:36,756
w końcu się z niej wycofywały.
1588
01:40:36,923 --> 01:40:40,458
Poprosiłem o czas antenowy,
1589
01:40:40,593 --> 01:40:44,158
aby ogłosić, że w dniu dzisiejszym
1590
01:40:44,222 --> 01:40:47,642
podpisaliśmy porozumienie
w sprawie zakończenia wojny
1591
01:40:47,735 --> 01:40:52,194
i przywrócenia honorowego pokoju
w Wietnamie i Azji Południowo-Wschodniej.
1592
01:40:52,311 --> 01:40:55,293
Międzynarodowo nadzorowane
zawieszenie broni,
1593
01:40:55,318 --> 01:41:00,456
rozpocznie się o godzinie 18:00,
w tę sobotę, 27 stycznia, czasu waszyngtońskiego.
1594
01:41:01,038 --> 01:41:03,457
W ciągu 60 dni od najbliższej soboty,
1595
01:41:03,482 --> 01:41:07,670
wszyscy amerykańscy
jeńcy wojenni w całych Indochinach
1596
01:41:07,695 --> 01:41:10,129
zostaną wypuszczeni.
1597
01:41:11,736 --> 01:41:16,188
591 amerykańskich jeńców wojennych
1598
01:41:16,213 --> 01:41:19,863
miało zostać wypuszczanych
w partiach po 40 osób.
1599
01:41:19,968 --> 01:41:22,968
Ci którzy przebywali w niewoli najdłużej
1600
01:41:22,969 --> 01:41:25,471
mieli wrócić jako pierwsi.
1601
01:41:26,066 --> 01:41:29,056
Dziś największy kontyngent jeńców
1602
01:41:29,081 --> 01:41:30,962
liczący 60 osób,
1603
01:41:30,987 --> 01:41:33,606
przybędzie do bazy lotniczej
Travis w Kalifornii.
1604
01:41:33,734 --> 01:41:35,807
Dziś najbardziej dramatyczny
moment nastąpił,
1605
01:41:35,832 --> 01:41:39,026
Gdy Everett Alvarez zszedł z rampy
na ojczystej ziemi.
1606
01:41:39,244 --> 01:41:42,916
Od niemal tak długiego czasu,
jak Amerykanie wiedzą o wojnie w Wietnamie,
1607
01:41:42,941 --> 01:41:45,416
Komandor podporucznik Alvarez
był jeńcem w Hanoi.
1608
01:41:45,494 --> 01:41:49,525
Został zestrzelony 5 sierpnia 1964 roku
w trakcie pierwszej akcji odwetowej
1609
01:41:49,565 --> 01:41:51,873
po incydencie w Zatoce Tonkijskiej.
1610
01:41:52,093 --> 01:41:54,304
Dziś, wreszcie, wrócił do domu.
1611
01:41:54,382 --> 01:41:56,235
Przez całe lata
1612
01:41:56,640 --> 01:42:02,518
marzyliśmy o tym dniu
i nie traciliśmy wiary.
1613
01:42:02,972 --> 01:42:07,607
W Boga, w prezydenta,
1614
01:42:07,654 --> 01:42:09,322
w nasz kraj.
1615
01:42:14,131 --> 01:42:18,762
Pora na Hala Kushnera
przyszła w połowie marca.
1616
01:42:31,941 --> 01:42:34,675
I wtedy... wywołali nas po nazwisku.
1617
01:42:34,676 --> 01:42:37,308
I szedłem tam, w słońcu.
1618
01:42:37,415 --> 01:42:40,461
I pierwsze co zobaczyłem,
to była dziewczyna w spódniczce mini.
1619
01:42:40,486 --> 01:42:43,007
była reporterką jednej
z tych agencji prasowych.
1620
01:42:43,008 --> 01:42:45,803
A ja nigdy nie widziałem na żywo
spódniczki mini!
1621
01:42:50,744 --> 01:42:55,181
Był tam stół przy którym siedzieli
oficjele amerykańscy i wietnamscy
1622
01:42:55,245 --> 01:42:57,843
Stał tam generał brygady sił lotniczych
1623
01:42:57,844 --> 01:43:00,174
w galowym mundurze.
1624
01:43:00,361 --> 01:43:03,377
Wyglądał wspaniale.
1625
01:43:03,510 --> 01:43:06,277
Spojrzałem na niego
1626
01:43:06,410 --> 01:43:09,947
był barczysty, szeroki,
1627
01:43:09,986 --> 01:43:12,156
jak żaden z nas.
1628
01:43:12,345 --> 01:43:15,611
Na głowie miał furażerkę,
1629
01:43:15,679 --> 01:43:18,746
jego włosy były grube i świeże,
1630
01:43:18,747 --> 01:43:21,345
a nasze były jak siano.
1631
01:43:21,511 --> 01:43:24,215
Suche włosy wychudzonych żołnierzy.
1632
01:43:25,979 --> 01:43:27,974
Podszedłem i zasalutowałem.
1633
01:43:28,059 --> 01:43:32,230
Była to grzeczność, której odmawiano nam
przez tyle lat...
1634
01:43:33,497 --> 01:43:35,996
On też mi zasalutował,
1635
01:43:36,053 --> 01:43:38,352
podał mi rękę i mnie przytulił,
1636
01:43:38,431 --> 01:43:40,159
naprawdę mnie przytulił
1637
01:43:40,184 --> 01:43:42,950
i powiedział:
"Witamy w domu, majorze."
1638
01:43:42,975 --> 01:43:45,346
"Dobrze mieć pana
z powrotem, doktorze"
1639
01:43:45,371 --> 01:43:47,899
Po policzkach płynęły mu łzy.
1640
01:43:48,012 --> 01:43:51,644
To była niesamowicie
emocjonująca chwila.
1641
01:43:57,023 --> 01:43:59,487
I wtedy zawołali tego
oficera łącznościowego,
1642
01:43:59,512 --> 01:44:03,133
który zaprowadził mnie
do samolotu transportowego C-141.
1643
01:44:03,158 --> 01:44:06,942
Piękny biały samolot z flagą.
1644
01:44:10,292 --> 01:44:16,355
Amerykańska flaga USA i napis:
"Siły Powietrzne Stanów Zjednoczonych".
1645
01:44:24,058 --> 01:44:27,725
I były tam te śliczne
pielęgniarki pokładowe
1646
01:44:27,764 --> 01:44:31,831
Wysokie, blond,
wspaniałe.
1647
01:44:31,878 --> 01:44:36,611
Wsiadamy,
i jedna z nich mówi:
1648
01:44:36,741 --> 01:44:38,916
"Mamy tu wszystko czego chcecie"
1649
01:44:38,946 --> 01:44:40,498
"Chcecie czegoś?"
1650
01:44:40,661 --> 01:44:42,936
I ja... chciałem Colę z lodem,
1651
01:44:42,961 --> 01:44:44,884
i gumę do życia.
1652
01:45:46,099 --> 01:45:49,299
W kilka dni po uwolnieni Hala Kushnera
1653
01:45:49,300 --> 01:45:54,062
ostatni żołnierze amerykańscy
opuścili Wietnam.
1654
01:45:54,301 --> 01:45:58,954
Zostawili jednak za sobą
wiele pytań bez odpowiedzi.
1655
01:45:59,133 --> 01:46:03,738
Jak długo przetrwa
rząd Wietnamu Południowego?
1656
01:46:03,934 --> 01:46:07,234
Jaką wartość miały Amerykańskie obietnice
1657
01:46:07,259 --> 01:46:09,852
i amerykańskie poświęcenie?
1658
01:46:10,168 --> 01:46:15,128
I jak długo zajmie
zaleczanie ran po wojnie?
1659
01:46:18,873 --> 01:46:26,431
29 marca, 1973 rok.
58 tys.126 Amerykanów i ponad
2 miliony Wietnamczyków zginęły.
1660
01:46:32,921 --> 01:46:38,882
Tłumaczenie: kentmere
kentmere@protonmail.com
1661
01:46:39,814 --> 01:46:45,348
/poprawki mile widziane/
w dalszej części prywatne zdjęcia
bohaterów dokumentu →
143065
Can't find what you're looking for?
Get subtitles in any language from opensubtitles.com, and translate them here.
Afrikaans
Albanian
Amharic
Arabic
Armenian
Azerbaijani
Basque
Belarusian
Bengali
Bosnian
Catalan
Cebuano
Chichewa
Chinese (Simplified)
Chinese (Traditional)
Corsican
Croatian
Czech
Danish
Dutch
English
Esperanto
Estonian
Finnish
French
Frisian
Galician
Georgian
German
Greek
Gujarati
Haitian Creole
Hawaiian
Hungarian
Icelandic
Indonesian
Irish
Italian
Japanese
Kazakh
Khmer
Korean
Kurdish (Kurmanji)
Kyrgyz
Lao
Latvian
Lithuanian
Luxembourgish
Macedonian
Malagasy
Malay
Maltese
Maori
Mongolian
Myanmar (Burmese)
Nepali
Norwegian
Pashto
Polish
Portuguese
Romanian
Russian
Samoan
Serbian
Sesotho
Shona
Sinhala
Slovak
Slovenian
Somali
Spanish
Swahili
Swedish
Tajik
Thai
Turkish
Ukrainian
Urdu
Uzbek
Vietnamese
