Would you like to inspect the original subtitles? These are the user uploaded subtitles that are being translated:
1
00:00:05,400 --> 00:00:10,088
Hallo. Ik ben Stephen Hawking.
2
00:00:10,200 --> 00:00:14,842
Ik ben fysicus,
kosmoloog en een dromer.
3
00:00:15,920 --> 00:00:21,165
Hoewel ik me niet kan bewegen
en ik via een computer moet praten...
4
00:00:21,280 --> 00:00:24,329
ben ik vrij in mijn gedachten.
5
00:00:26,280 --> 00:00:31,047
Vrij om de grootste vraagstukken
van het universum te bestuderen.
6
00:00:33,000 --> 00:00:37,005
Waaronder de allergrootste vraag:
7
00:00:37,120 --> 00:00:41,603
Is er een god die het universum heeft
geschapen en het bepaalt?
8
00:00:41,720 --> 00:00:44,929
Van de sterren en de planeten...
9
00:00:45,040 --> 00:00:47,611
tot jou en mij.
10
00:00:48,200 --> 00:00:54,321
Op deze zoektocht door
de natuurwetten ligt het antwoord...
11
00:00:54,440 --> 00:00:58,081
op het eeuwenoude mysterie
hoe het universum is ontstaan...
12
00:00:58,200 --> 00:01:00,567
en hoe het nu eigenlijk zit.
13
00:01:00,680 --> 00:01:02,489
Kijk mee.
14
00:01:04,000 --> 00:01:10,074
Aanbieding 6K BOX/1jaar Live TV 145 euro!
They are back! WWW.ALLIN1BOX.NL
15
00:01:13,480 --> 00:01:16,404
Ik heb onlangs een boek gepubliceerd
over de vraag...
16
00:01:16,520 --> 00:01:21,924
of god het universum heeft gecreëerd.
Dat zorgde nogal voor wat opschudding.
17
00:01:23,880 --> 00:01:29,728
Mensen waren niet blij dat
een wetenschapper iets over religie zei.
18
00:01:32,760 --> 00:01:36,242
Ik wil niemand opleggen
wat ze moeten geloven...
19
00:01:36,360 --> 00:01:42,208
maar de vraag of god bestaat,
is voor mij wetenschappelijk.
20
00:01:44,800 --> 00:01:51,843
Er is tenslotte geen belangrijker
of fundamenteler mysterie...
21
00:01:51,960 --> 00:01:56,761
dan wat of wie dit universum
heeft gemaakt en het bepaalt.
22
00:02:05,320 --> 00:02:10,008
Lange tijd geleden was
het antwoord bijna altijd hetzelfde:
23
00:02:10,120 --> 00:02:12,646
De goden hadden alles geschapen.
24
00:02:13,720 --> 00:02:16,564
De wereld was
een angstaanjagende plek.
25
00:02:17,880 --> 00:02:20,804
Dus zelfs sterke mannen
als de Vikingen...
26
00:02:20,920 --> 00:02:26,324
geloofden in bovennatuurlijke wezens
om natuurverschijnselen te begrijpen:
27
00:02:26,440 --> 00:02:29,444
Zoals bliksem of storm.
28
00:02:34,480 --> 00:02:37,927
De Vikingen geloofden
in veel verschillende goden.
29
00:02:38,040 --> 00:02:41,601
Thor was de god van de bliksem.
30
00:02:41,720 --> 00:02:46,089
Een andere god, Aegir,
veroorzaakte storm op zee.
31
00:02:50,280 --> 00:02:55,047
Maar ze vreesden het meest
voor de god genaamd Sköll.
32
00:02:55,160 --> 00:02:58,801
Hij zorgde voor
het angstaanjagende verschijnsel...
33
00:02:58,920 --> 00:03:03,050
dat we nu kennen
als een zonsverduistering.
34
00:03:05,760 --> 00:03:09,651
Sköll was een wolf
die in de hemel woonde.
35
00:03:09,760 --> 00:03:13,845
Soms at hij de zon op...
36
00:03:13,960 --> 00:03:19,171
en ontstond het angstige moment
waarop dag veranderde in nacht.
37
00:03:24,240 --> 00:03:28,370
Het is erg angstaanjagend
om zonder verklaring...
38
00:03:28,480 --> 00:03:31,563
de zon te zien verdwijnen.
39
00:03:41,000 --> 00:03:45,289
De Vikingen reageerden
op een voor hen logische manier.
40
00:03:49,680 --> 00:03:52,206
Ze probeerden de wolf weg te jagen.
41
00:04:20,360 --> 00:04:26,129
De Vikingen geloofden
dat hierdoor de zon weer terugkwam.
42
00:04:30,200 --> 00:04:33,363
Nu weten we
dat ze er niets mee te maken hadden.
43
00:04:33,480 --> 00:04:36,324
De zon was toch wel teruggekomen.
44
00:04:39,920 --> 00:04:45,962
Het universum is niet zo mysterieus
en bovennatuurlijk als het lijkt.
45
00:04:46,080 --> 00:04:48,970
Maar je hebt meer moed nodig
dan een Viking...
46
00:04:49,080 --> 00:04:51,606
om de waarheid te achterhalen.
47
00:04:53,320 --> 00:04:59,407
Gewone stervelingen, zoals jij en ik,
kunnen het universum begrijpen.
48
00:05:02,280 --> 00:05:07,081
Dat wisten ze al in het oude
Griekenland, lang voor de Vikingen.
49
00:05:17,720 --> 00:05:23,489
Rond 300 voor Christus was
filosoof Aristarchus gefascineerd...
50
00:05:23,600 --> 00:05:29,164
door verduisteringen.
Vooral door maansverduisteringen.
51
00:05:30,880 --> 00:05:36,046
Hij had de moed zich af te vragen
of het wel door goden werd veroorzaakt.
52
00:05:38,000 --> 00:05:42,767
Aristarchus was
een echte pionier in de wetenschap.
53
00:05:42,880 --> 00:05:48,728
Hij bestuurde de hemel nauwkeurig
en kwam tot een dappere conclusie:
54
00:05:48,840 --> 00:05:52,765
Hij besefte dat een verduistering
de schaduw van de aarde was...
55
00:05:52,880 --> 00:05:54,689
die over de maan schoof...
56
00:05:55,000 --> 00:05:58,163
en dus geen buitenaardse gebeurtenis
was.
57
00:06:00,840 --> 00:06:06,802
Nu kon hij uitzoeken wat er echt
boven zijn hoofd aan de hand was.
58
00:06:06,920 --> 00:06:12,051
Hij tekende diagrammen met
de echte verhoudingen tussen de zon...
59
00:06:13,520 --> 00:06:15,284
de aarde...
60
00:06:15,400 --> 00:06:17,164
en de maan.
61
00:06:19,800 --> 00:06:24,044
Zijn volgende bevindingen
waren nog veel opmerkelijker.
62
00:06:25,200 --> 00:06:30,525
Volgens hem was de aarde niet
het middelpunt van het universum...
63
00:06:30,640 --> 00:06:34,201
maar draaide de aarde
in een baan om de zon.
64
00:06:36,880 --> 00:06:42,250
Als je deze opstelling begrijpt, zijn
alle verduisteringen te verklaren.
65
00:06:44,360 --> 00:06:49,571
Valt de schaduw van de maan op
de aarde, is dat een zonsverduistering.
66
00:06:53,360 --> 00:06:57,285
En valt de schaduw
van de aarde op de maan...
67
00:06:57,400 --> 00:07:00,927
dan is dat een maansverduistering.
68
00:07:01,040 --> 00:07:05,250
Maar Aristarchus ging nog verder.
69
00:07:05,360 --> 00:07:11,641
Hij zei dat de sterren geen gaten
in de hemel waren, zoals gedacht...
70
00:07:11,760 --> 00:07:19,406
maar dat het zonnen waren, net als die
van ons. Alleen dan heel ver weg.
71
00:07:21,280 --> 00:07:25,444
Wat een fantastische
ontdekking moet dit zijn geweest.
72
00:07:25,560 --> 00:07:28,962
Het universum is een machine...
73
00:07:29,080 --> 00:07:32,209
bestuurd door theorieën en wetten.
74
00:07:32,320 --> 00:07:37,326
Wetten die begrepen kunnen worden
door de menselijke geest.
75
00:07:41,000 --> 00:07:47,007
De ontdekking van deze wetten
is het grootste succes van de mensheid.
76
00:07:47,120 --> 00:07:51,205
Want deze natuurwetten,
zoals we ze nu noemen...
77
00:07:51,320 --> 00:07:56,929
vertellen ons of we een god nodig
hebben om het universum te verklaren.
78
00:08:01,000 --> 00:08:06,040
Eeuwenlang werd geloofd
dat gehandicapte mensen zoals ik...
79
00:08:06,160 --> 00:08:10,370
onder een vervloeking
van god leefden.
80
00:08:10,480 --> 00:08:16,010
Misschien heb ik wel
iemand daarboven boos gemaakt...
81
00:08:16,120 --> 00:08:23,766
maar ik denk liever dat de wetten
van de natuur alles kunnen verklaren.
82
00:08:23,880 --> 00:08:29,205
Maar wat is een natuurwet
en waarom heeft die zo veel invloed?
83
00:08:29,320 --> 00:08:32,802
Ik zal het je laten zien
met een potje tennis.
84
00:08:36,960 --> 00:08:40,407
Tennis heeft twee soorten regels.
85
00:08:41,480 --> 00:08:45,804
Eén soort, de spelregels,
zijn door de mens bedacht.
86
00:08:50,000 --> 00:08:53,891
Deze regels bepalen
de afmetingen van het veld...
87
00:08:54,000 --> 00:09:00,121
en de hoogte van het net,
en bepalen wanneer een bal in of uit is.
88
00:09:03,480 --> 00:09:08,691
Als de tennisbond dat wil, kunnen
deze regels gemakkelijk veranderen.
89
00:09:13,880 --> 00:09:19,967
Maar de andere regels
staan vast en zijn onveranderlijk.
90
00:09:20,080 --> 00:09:25,689
Deze regels bepalen wat er met de bal
gebeurt wanneer hij geraakt wordt.
91
00:09:28,600 --> 00:09:30,807
De kracht en hoek van de slag
met het racket...
92
00:09:30,920 --> 00:09:33,924
bepalen wat er gaat gebeuren.
93
00:09:38,440 --> 00:09:42,331
De natuurwetten zijn een beschrijving
van hoe alles werkt...
94
00:09:42,440 --> 00:09:46,525
in het verleden,
het heden en de toekomst.
95
00:09:46,640 --> 00:09:52,170
Bij tennis gaat de bal altijd daarheen
waar ze zeggen dat hij gaat.
96
00:09:56,080 --> 00:10:00,768
Er zijn hier veel andere wetten
gelijktijdig van toepassing.
97
00:10:00,880 --> 00:10:03,565
Ze bepalen alles wat er gebeurt.
98
00:10:03,680 --> 00:10:08,288
Van de energie die ontstaat
in de spieren van de speler...
99
00:10:12,360 --> 00:10:16,604
tot de groeisnelheid
van het gras onder hun voeten.
100
00:10:18,360 --> 00:10:22,490
Maar het belangrijkste is
dat deze natuurkundige wetten...
101
00:10:22,600 --> 00:10:26,605
niet alleen onveranderlijk zijn,
maar ook universeel.
102
00:10:29,400 --> 00:10:32,563
Ze gelden niet alleen voor
een tennisbal...
103
00:10:32,680 --> 00:10:36,526
maar ook
voor de beweging van een planeet...
104
00:10:36,640 --> 00:10:38,768
en de rest in het universum.
105
00:10:42,520 --> 00:10:48,004
Natuurwetten kun je niet veranderen,
wat wel kan bij menselijke regels.
106
00:10:48,120 --> 00:10:50,361
Daarom zijn ze zo machtig.
107
00:10:50,480 --> 00:10:55,327
En vanuit een religieus standpunt
gezien, ook controversieel.
108
00:10:56,560 --> 00:11:01,851
Als je, net als ik, accepteert dat
de natuurwetten onveranderlijk zijn...
109
00:11:01,960 --> 00:11:07,683
dan rijst al snel de vraag:
welke rol speelt god?
110
00:11:07,800 --> 00:11:13,250
Dit is een groot deel van de strijd
tussen wetenschap en religie.
111
00:11:13,360 --> 00:11:20,767
Mijn mening is in het nieuws gekomen,
maar 't is al een eeuwenoud conflict.
112
00:11:27,120 --> 00:11:32,001
In 1277 voelde paus Johannes XXI
zich zo bedreigd...
113
00:11:32,120 --> 00:11:37,809
bij de gedachte aan natuurwetten,
dat hij ze bestempelde als ketterij.
114
00:11:41,840 --> 00:11:46,368
Helaas veranderde dat niets
aan de wet van de zwaartekracht.
115
00:11:48,240 --> 00:11:53,929
Een paar maanden later viel
het dak op het hoofd van de paus.
116
00:12:16,320 --> 00:12:20,211
Maar de Kerk
vond al snel een verklaring.
117
00:12:23,840 --> 00:12:27,003
De volgende paar honderd jaar
werd verteld...
118
00:12:27,120 --> 00:12:30,806
dat natuurwetten
het werk van god waren.
119
00:12:30,920 --> 00:12:34,367
En dat god
ze kon veranderen als hij dat wilde.
120
00:12:38,640 --> 00:12:41,041
Dit werd versterkt door het idee...
121
00:12:41,160 --> 00:12:47,406
dat onze perfecte, blauwe planeet nog
steeds het middelpunt van alles was.
122
00:12:47,520 --> 00:12:53,641
Dat alle sterren en planeten rond
de aarde draaiden als een uurwerk.
123
00:12:55,800 --> 00:13:00,966
Aristarchus' idee van het tegendeel
was al lang vergeten.
124
00:13:03,320 --> 00:13:09,327
Maar mensen zijn nieuwsgierig en
sommigen, zoals Galileo Galilei...
125
00:13:09,440 --> 00:13:13,809
konden het niet helpen
gods uurwerk nogmaals te bekijken.
126
00:13:13,920 --> 00:13:20,166
Dit was het jaar 1609 en dit keer
zou het resultaat alles veranderen.
127
00:13:25,000 --> 00:13:30,609
Galileo is de grondlegger van moderne
wetenschap en een van mijn helden.
128
00:13:33,280 --> 00:13:38,081
Hij dacht net als ik dat als je
het universum van dichtbij bekijkt...
129
00:13:38,200 --> 00:13:41,363
je precies kunt zien
wat er aan de hand is.
130
00:13:42,800 --> 00:13:46,247
Hij maakte lenzen...
131
00:13:46,360 --> 00:13:51,605
waarmee de hemel voor het eerst
met 20 keer vergroot kon worden.
132
00:13:52,720 --> 00:13:56,645
Hij bouwde een telescoop
voor de lenzen.
133
00:14:02,160 --> 00:14:05,721
Vanuit zijn huis in Padua
gebruikte hij deze telescoop...
134
00:14:05,840 --> 00:14:10,528
om avond na avond
Jupiter te bestuderen.
135
00:14:12,560 --> 00:14:15,404
En hij deed een prachtige ontdekking.
136
00:14:16,640 --> 00:14:21,726
Drie kleine stipjes in de buurt
van de reusachtige planeet.
137
00:14:25,320 --> 00:14:29,450
Eerst dacht hij dat de puntjes
hele zwakke sterren waren...
138
00:14:29,560 --> 00:14:34,521
maar toen hij vaker keek,
zag hij dat ze bewogen.
139
00:14:34,640 --> 00:14:37,166
Toen dook er een vierde stipje op.
140
00:14:44,000 --> 00:14:49,928
Soms verdween er een achter Jupiter
en kwam daarna weer tevoorschijn.
141
00:14:50,040 --> 00:14:55,410
Hij besefte dat dit manen waren
die rond de enorme planeet draaiden.
142
00:14:55,520 --> 00:15:01,562
Dit was het bewijs dat niet alles
in een baan om de aarde draaide.
143
00:15:03,040 --> 00:15:05,691
Dit zette Galileo aan...
144
00:15:05,800 --> 00:15:11,170
om te bewijzen dat de aarde
in een baan rond de zon draaide.
145
00:15:11,280 --> 00:15:14,648
Aristarchus had al die tijd
al gelijk gehad.
146
00:15:17,880 --> 00:15:21,123
Er ontstond een denkrevolutie...
147
00:15:21,240 --> 00:15:26,610
waardoor de greep van religie
op wetenschap zou verslappen.
148
00:15:26,720 --> 00:15:32,489
Maar in de 17e eeuw zorgde dit
voor veel problemen met de kerk.
149
00:15:34,760 --> 00:15:40,403
Hij ontkwam aan executie, door z'n
zogenaamde ketterij terug te nemen...
150
00:15:40,520 --> 00:15:45,811
en kreeg huisarrest voor
de laatste negen jaar van zijn leven.
151
00:15:53,160 --> 00:15:58,451
Er wordt gezegd dat, toen hij z'n zonde
bekende, hij nog mompelde:
152
00:15:58,560 --> 00:16:00,688
Maar het beweegt wel.
153
00:16:06,720 --> 00:16:11,931
In de 300 jaar daarna, toen er steeds
meer bekend werd over natuurwetten...
154
00:16:12,040 --> 00:16:15,681
kon de wetenschap
allerlei zaken verklaren.
155
00:16:15,800 --> 00:16:19,282
Van bliksem, aardbevingen en storm...
156
00:16:19,400 --> 00:16:22,961
tot wat de sterren laat schijnen.
157
00:16:23,080 --> 00:16:28,883
Elke nieuwe ontdekking
verminderde de behoefte aan een god.
158
00:16:29,000 --> 00:16:33,130
Als je weet
hoe een verduistering werkt...
159
00:16:33,240 --> 00:16:38,121
geloof je waarschijnlijk niet
in wolvengoden die in de hemel wonen.
160
00:16:41,040 --> 00:16:47,491
Wetenschap ontkent religie niet,
het biedt alleen een simpel alternatief.
161
00:16:47,600 --> 00:16:50,649
Maar er blijven
nog een paar mysteries over.
162
00:16:50,760 --> 00:16:55,527
Als de aarde beweegt,
kan het zijn dat god dit doet?
163
00:16:57,000 --> 00:17:02,166
En in de eerste plaats,
heeft god het universum geschapen?
164
00:17:09,760 --> 00:17:15,881
In 1985 was ik op een congres voor
kosmologie in het Vaticaan in Rome.
165
00:17:20,080 --> 00:17:25,371
Het gezelschap kreeg een audiëntie
bij paus Johannes Paulus II.
166
00:17:25,480 --> 00:17:30,725
Hij vond het goed dat we de werking
van het universum bestudeerden...
167
00:17:32,720 --> 00:17:36,611
maar dat we geen vragen
moesten stellen over de herkomst.
168
00:17:36,720 --> 00:17:40,486
Want dat was het werk van god.
169
00:17:51,640 --> 00:17:57,568
Ik kan je vertellen
dat ik zijn advies niet heb opgevolgd.
170
00:17:57,680 --> 00:18:02,402
Ik kan mijn nieuwsgierigheid
niet zomaar uitzetten.
171
00:18:02,520 --> 00:18:09,563
Het is de taak van een kosmoloog om
te weten hoe het universum is ontstaan.
172
00:18:09,680 --> 00:18:14,208
Gelukkig is dat
niet zo moeilijk als het lijkt.
173
00:18:16,000 --> 00:18:19,527
Ondanks de complexiteit
van het universum...
174
00:18:19,640 --> 00:18:24,487
heb je maar drie ingrediënten
nodig om er een te maken.
175
00:18:29,440 --> 00:18:33,729
Stel je voor
dat er een kosmisch kookboek bestond.
176
00:18:37,640 --> 00:18:43,170
Wat zijn de drie ingrediënten die
we nodig hebben voor een universum?
177
00:18:49,240 --> 00:18:54,565
Het eerste is materie.
Dingen met een massa.
178
00:18:58,640 --> 00:19:03,009
Materie is overal om ons heen.
In de grond onder onze voeten...
179
00:19:06,600 --> 00:19:08,728
en in de ruimte.
180
00:19:10,800 --> 00:19:14,282
Stof, steen, ijs.
181
00:19:14,400 --> 00:19:20,362
Vloeistof. Grote wolken met gas.
Spiralen met sterren...
182
00:19:20,480 --> 00:19:23,051
elk met miljarden zonnen...
183
00:19:24,080 --> 00:19:27,971
die zich over onvoorstelbare
afstanden uitstrekken.
184
00:19:37,240 --> 00:19:40,926
Het volgende ingrediënt is energie.
185
00:19:44,680 --> 00:19:48,890
Ook al denk je er nooit aan,
iedereen weet wat energie is.
186
00:19:52,040 --> 00:19:54,725
We zien het elke dag.
187
00:19:57,600 --> 00:20:02,128
Kijk naar de zon
en je voelt het op je gezicht.
188
00:20:04,120 --> 00:20:09,843
De energie van een ster
op 150 miljoen kilometer afstand.
189
00:20:15,480 --> 00:20:19,087
Energie verspreidt zich
door het universum.
190
00:20:20,400 --> 00:20:25,440
Het stuurt de processen waardoor
het een dynamische plek blijft.
191
00:20:34,000 --> 00:20:37,686
We hebben materie en energie.
192
00:20:37,800 --> 00:20:42,089
Het derde dat we nodig hebben
voor een universum is ruimte.
193
00:20:45,880 --> 00:20:48,611
Heel veel ruimte.
194
00:20:51,560 --> 00:20:54,882
Je kunt veel zeggen
over het universum.
195
00:20:55,000 --> 00:20:58,925
Geweldig, prachtig, wreed.
196
00:21:00,400 --> 00:21:04,200
Maar je kunt het niet klein noemen.
197
00:21:05,960 --> 00:21:09,328
Waar je ook kijkt, zie je ruimte.
198
00:21:10,920 --> 00:21:16,484
Meer ruimte en nog meer ruimte...
199
00:21:16,600 --> 00:21:22,403
die zich in alle richtingen uitstrekt.
Ver genoeg om je te laten duizelen.
200
00:21:32,000 --> 00:21:37,609
Waar komen deze materie,
energie en ruimte vandaan?
201
00:21:38,920 --> 00:21:43,209
Niemand wist het,
tot ver in de 20e eeuw.
202
00:21:49,040 --> 00:21:52,442
Het antwoord kwam van één man.
203
00:21:53,960 --> 00:21:58,727
Hij was waarschijnlijk de meest
bijzondere wetenschapper ooit.
204
00:22:03,840 --> 00:22:07,208
Zijn naam was Albert Einstein.
205
00:22:07,320 --> 00:22:12,850
Jammer genoeg heb ik hem nooit
ontmoet. Ik was 13 toen hij overleed.
206
00:22:19,240 --> 00:22:23,006
Einstein realiseerde zich iets
opmerkelijks.
207
00:22:23,120 --> 00:22:29,241
De belangrijkste ingrediënten voor
een universum, massa en energie...
208
00:22:29,360 --> 00:22:34,969
waren eigenlijk hetzelfde.
Twee kanten van dezelfde munt.
209
00:22:41,600 --> 00:22:45,810
Zijn beroemde vergelijking, E=MC²...
210
00:22:45,920 --> 00:22:50,369
betekent dat massa gezien
kan worden als 'n soort energie...
211
00:22:50,480 --> 00:22:52,209
en omgekeerd.
212
00:22:55,840 --> 00:23:03,008
Dus in plaats van drie ingrediënten,
heeft het universum er maar twee:
213
00:23:03,120 --> 00:23:06,090
Energie en ruimte.
214
00:23:09,200 --> 00:23:13,410
Waar komen
deze energie en ruimte vandaan?
215
00:23:13,520 --> 00:23:17,286
Het antwoord werd na
tientallen jaren onderzoek gevonden.
216
00:23:17,400 --> 00:23:21,325
Ruimte en energie
zijn plotseling ontstaan...
217
00:23:21,440 --> 00:23:25,365
in een gebeurtenis
die we nu kennen als de Oerknal.
218
00:23:29,360 --> 00:23:35,720
Tijdens de Oerknal ontstond er
een heel universum vol energie...
219
00:23:35,840 --> 00:23:38,411
en daarbij ook ruimte.
220
00:23:39,600 --> 00:23:44,447
Het zette uit, net als
een ballon die wordt opgeblazen.
221
00:23:47,200 --> 00:23:51,046
Waar kwamen
deze energie en ruimte vandaan?
222
00:23:52,480 --> 00:23:55,848
Hoe kan een heel universum
vol energie...
223
00:23:55,960 --> 00:23:59,806
die immense uitgestrektheid
van de ruimte...
224
00:23:59,920 --> 00:24:03,481
zomaar vanuit het niets ontstaan?
225
00:24:03,600 --> 00:24:07,844
Voor sommige mensen
is hier weer sprake van god.
226
00:24:12,160 --> 00:24:16,768
God heeft de energie
en de ruimte geschapen.
227
00:24:16,880 --> 00:24:20,168
De Oerknal was
het moment van de Schepping.
228
00:24:22,160 --> 00:24:25,687
Maar de wetenschap
vertelt ons een ander verhaal.
229
00:24:28,160 --> 00:24:30,891
Misschien kom ik hierdoor
in de problemen...
230
00:24:31,000 --> 00:24:37,201
maar ik denk dat we meer begrijpen
over natuurfenomenen dan de Vikingen.
231
00:24:37,320 --> 00:24:43,441
We kunnen verder gaan dan Einsteins
symmetrie tussen materie en energie.
232
00:24:43,560 --> 00:24:48,726
Met de natuurwetten die de oorsprong
van het universum omvatten...
233
00:24:48,840 --> 00:24:53,767
kunnen we uitzoeken of alleen
het bestaan van god dit kan verklaren.
234
00:24:55,440 --> 00:24:59,604
Ik groeide op in Engeland
na de Tweede Wereldoorlog.
235
00:24:59,720 --> 00:25:02,041
Het was een grimmige tijd.
236
00:25:03,320 --> 00:25:07,530
We leerden dat je
niets voor niets kreeg.
237
00:25:09,280 --> 00:25:12,204
Maar nu, na een leven lang werken...
238
00:25:12,320 --> 00:25:16,769
denk ik dat je eigenlijk
een heel universum voor niets krijgt.
239
00:25:23,440 --> 00:25:26,410
Het grootste mysterie van de Oerknal...
240
00:25:26,520 --> 00:25:32,084
is hoe een compleet, reusachtig
universum van ruimte en energie...
241
00:25:32,200 --> 00:25:35,409
vanuit het niets kan ontstaan.
242
00:25:38,360 --> 00:25:42,888
Het geheim ligt in een van
de vreemdste dingen van onze kosmos.
243
00:25:45,000 --> 00:25:50,962
Natuurkundige wetten vereisen
het bestaan van negatieve energie.
244
00:26:02,440 --> 00:26:06,923
Om dit vreemde maar belangrijke
concept te kunnen begrijpen...
245
00:26:07,040 --> 00:26:10,408
zal ik een simpele vergelijking
maken.
246
00:26:10,520 --> 00:26:15,890
Stel je voor dat een man een berg
wil maken op een vlak stuk land.
247
00:26:16,000 --> 00:26:19,527
De berg is het universum.
248
00:26:26,880 --> 00:26:30,646
Om deze berg te maken
graaft hij een gat in de grond...
249
00:26:30,760 --> 00:26:33,969
en gebruikt die grond
om zijn berg te maken.
250
00:26:37,080 --> 00:26:41,051
Hij maakt niet alleen een berg...
251
00:26:41,160 --> 00:26:44,050
maar hij graaft ook
een gat in de grond.
252
00:26:44,160 --> 00:26:47,482
Een negatieve versie van de berg.
253
00:26:54,320 --> 00:26:58,848
De materie uit de grond
is nu de berg geworden.
254
00:26:58,960 --> 00:27:01,247
Het is dus allemaal in balans.
255
00:27:04,320 --> 00:27:09,008
Dit is de theorie
achter het begin van het universum.
256
00:27:15,520 --> 00:27:19,491
De Oerknal produceerde
zo veel positieve energie...
257
00:27:19,600 --> 00:27:24,527
dat het gelijktijdig evenveel
negatieve energie produceerde.
258
00:27:26,680 --> 00:27:31,720
Positief en negatief
maken samen altijd nul.
259
00:27:34,280 --> 00:27:36,760
Dit is nog een natuurwet.
260
00:27:39,760 --> 00:27:43,845
Waar is deze negatieve energie nu?
261
00:27:48,040 --> 00:27:52,409
Het ligt in het derde ingrediënt
uit ons kosmische kookboek.
262
00:27:54,040 --> 00:27:56,168
In de ruimte.
263
00:27:59,720 --> 00:28:05,602
Volgens de natuurwetten van
zwaartekracht en beweging...
264
00:28:05,720 --> 00:28:08,849
een van de oudste natuurwetten
in de wetenschap...
265
00:28:08,960 --> 00:28:14,000
is de ruimte een reusachtige
opslag van negatieve energie.
266
00:28:14,120 --> 00:28:18,887
Genoeg om te zorgen dat alles nul is.
267
00:28:22,000 --> 00:28:28,929
Dit is misschien lastig, tenzij je
van wiskunde houdt, maar het is waar.
268
00:28:32,480 --> 00:28:36,769
Het eindeloze web van miljarden
en miljarden sterrenstelsels...
269
00:28:36,880 --> 00:28:40,168
die aan elkaar trekken
door de zwaartekracht...
270
00:28:40,280 --> 00:28:43,170
is net een grote opslag.
271
00:28:44,240 --> 00:28:50,407
Het universum is net een grote
batterij met negatieve energie.
272
00:28:53,680 --> 00:28:59,562
De positieve kant, zoals massa
en energie, is net als de berg.
273
00:29:01,840 --> 00:29:07,688
Het bijbehorende gat, de negatieve
kant, is verspreid door de ruimte.
274
00:29:10,560 --> 00:29:15,487
Wat betekent dat
voor onze zoektocht naar god?
275
00:29:18,040 --> 00:29:24,082
Dat betekent dat als het universum
altijd nul is, er geen god nodig is.
276
00:29:25,600 --> 00:29:28,490
Een universum is gratis.
277
00:29:40,960 --> 00:29:45,841
Nu we weten dat positief en negatief
samen altijd op nul uitkomen...
278
00:29:45,960 --> 00:29:50,761
moeten we alleen nog uitzoeken wat,
of misschien wel wie...
279
00:29:50,880 --> 00:29:54,168
deze hele gebeurtenis
heeft veroorzaakt.
280
00:29:58,200 --> 00:30:03,161
Wat kan het plotselinge ontstaan
van een universum veroorzaken?
281
00:30:06,640 --> 00:30:10,201
Dit lijkt aanvankelijk een raadsel.
282
00:30:10,320 --> 00:30:16,123
In ons dagelijks leven ontstaan
dingen nou eenmaal niet zomaar.
283
00:30:26,520 --> 00:30:32,721
Een kopje koffie verschijnt niet
zomaar als je met je vingers knipt.
284
00:30:36,200 --> 00:30:38,282
Je moet het maken.
285
00:30:38,400 --> 00:30:43,361
Met koffiebonen, water
en misschien melk en suiker.
286
00:30:46,520 --> 00:30:50,411
Maar duik je in dit kopje koffie...
287
00:30:50,520 --> 00:30:52,443
door de melkdeeltjes...
288
00:30:54,480 --> 00:30:57,723
naar het atomaire niveau...
289
00:30:57,840 --> 00:31:01,003
en helemaal naar
het subatomair niveau...
290
00:31:02,680 --> 00:31:09,245
vind je een wereld waar je zomaar
iets tevoorschijn kunt toveren.
291
00:31:09,360 --> 00:31:12,284
In ieder geval voor korte tijd.
292
00:31:14,040 --> 00:31:19,285
Want op deze schaal
gedragen deeltjes, zoals protonen...
293
00:31:19,400 --> 00:31:24,406
zich volgens de natuurwetten
die we kwantummechanica noemen.
294
00:31:24,520 --> 00:31:27,490
Ze kunnen zomaar ontstaan.
295
00:31:28,880 --> 00:31:31,451
Ze blijven even rondhangen...
296
00:31:31,560 --> 00:31:36,691
en verdwijnen dan ineens weer.
Om ergens anders weer te verschijnen.
297
00:31:37,800 --> 00:31:41,964
We weten dat het universum
ooit heel klein was...
298
00:31:42,080 --> 00:31:44,731
zelfs nog kleiner dan een proton.
299
00:31:44,840 --> 00:31:47,730
Dit is heel bijzonder.
300
00:31:50,920 --> 00:31:57,644
Dit betekent dat het universum,
met zijn grootte en complexiteit...
301
00:31:57,760 --> 00:32:01,048
zomaar kon ontstaan.
302
00:32:01,160 --> 00:32:05,688
Zonder dat dit in strijd was
met de aanwezige natuurwetten.
303
00:32:08,840 --> 00:32:14,688
Grote hoeveelheden energie kwamen
vrij, terwijl de ruimte uitzette.
304
00:32:16,200 --> 00:32:21,570
Er was ruimte nodig voor de negatieve
energie om het evenwicht te behouden.
305
00:32:26,600 --> 00:32:29,843
Maar de cruciale vraag duikt weer op.
306
00:32:32,360 --> 00:32:37,366
Heeft god de kwantumwet gemaakt
zodat de Oerknal kon plaatsvinden?
307
00:32:43,520 --> 00:32:47,286
Ofwel, hebben we een god nodig
om alles te verklaren...
308
00:32:47,400 --> 00:32:50,882
zodat er een Oerknal kon plaatsvinden?
309
00:32:53,440 --> 00:32:56,922
Ik wil geen gelovigen beledigen...
310
00:32:57,040 --> 00:33:02,888
maar de wetenschap heeft een betere
verklaring dan een Hemelse Schepper.
311
00:33:08,320 --> 00:33:13,087
Deze verklaring is mogelijk gemaakt
door iets vreemds aan de theorie...
312
00:33:13,200 --> 00:33:15,043
van oorzaak en gevolg.
313
00:33:16,920 --> 00:33:21,084
Uit ervaring weten we zeker
dat elke gebeurtenis...
314
00:33:21,200 --> 00:33:24,886
veroorzaakt is door iets
wat eerder is gebeurd.
315
00:33:26,880 --> 00:33:31,124
Dus we nemen aan dat iets,
misschien wel god...
316
00:33:31,240 --> 00:33:35,325
het ontstaan van het universum
heeft veroorzaakt.
317
00:33:35,440 --> 00:33:41,402
Maar als we het hebben over het hele
universum, is dat niet helemaal waar.
318
00:33:41,520 --> 00:33:43,409
Ik zal het uitleggen.
319
00:33:44,480 --> 00:33:51,409
Denk aan een rivier die van een berg
stroomt. Waardoor is hij ontstaan?
320
00:33:55,400 --> 00:34:00,930
Regen misschien, die eerder
in de bergen is gevallen.
321
00:34:01,040 --> 00:34:04,123
Maar waardoor is de regen ontstaan?
322
00:34:05,160 --> 00:34:09,165
Een goed antwoord is: de zon.
Die scheen op de oceaan...
323
00:34:09,280 --> 00:34:13,649
waardoor de waterdamp opsteeg
en er wolken ontstonden.
324
00:34:15,120 --> 00:34:17,930
Waardoor schijnt de zon?
325
00:34:19,080 --> 00:34:22,846
Als we de binnenkant bekijken, zien
we een proces dat we fusie noemen.
326
00:34:22,960 --> 00:34:26,009
Waterstofatomen
vormen samen helium...
327
00:34:26,120 --> 00:34:30,284
waarbij grote hoeveelheden
energie vrijkomen.
328
00:34:30,400 --> 00:34:32,368
Zo ver zijn we al.
329
00:34:32,480 --> 00:34:34,847
Waar komt de waterstof vandaan?
330
00:34:38,520 --> 00:34:41,922
Het antwoord: de Oerknal.
331
00:34:45,680 --> 00:34:47,967
Maar nu het cruciale punt.
332
00:34:50,280 --> 00:34:57,129
Niet alleen het universum kon
zomaar ontstaan, zoals een proton...
333
00:34:57,240 --> 00:34:59,891
zonder dat
er energie voor nodig was.
334
00:35:02,400 --> 00:35:07,850
Maar het is ook mogelijk dat
de Oerknal veroorzaakt is door niets.
335
00:35:09,040 --> 00:35:10,804
Helemaal niets.
336
00:35:23,560 --> 00:35:27,804
Het antwoord
ligt in Einsteins theorieën...
337
00:35:27,920 --> 00:35:31,367
en zijn inzichten in hoe
ruimte en tijd in het universum...
338
00:35:31,480 --> 00:35:34,006
met elkaar verbonden zijn.
339
00:35:36,680 --> 00:35:41,641
Er gebeurde iets wonderbaarlijks
met de tijd tijdens de Oerknal.
340
00:35:41,760 --> 00:35:44,809
De tijd zelf begon.
341
00:35:49,240 --> 00:35:52,403
Om dit verbijsterende idee
te begrijpen...
342
00:35:52,520 --> 00:35:58,562
moet je je eens een zwart gat
voorstellen dat in de ruimte zweeft.
343
00:36:02,600 --> 00:36:09,290
Een typisch zwart gat is een ster die
zo zwaar is dat hij geïmplodeerd is.
344
00:36:09,400 --> 00:36:14,645
Het is zo zwaar dat zelfs licht niet
aan de zwaartekracht kan ontsnappen.
345
00:36:14,760 --> 00:36:18,082
Daarom is het ook
bijna helemaal zwart.
346
00:36:18,200 --> 00:36:21,090
Het gravitatieveld is zo sterk...
347
00:36:21,200 --> 00:36:26,843
dat het niet alleen licht verstoort,
maar ook tijd.
348
00:36:28,240 --> 00:36:33,007
Stel je voor dat een klok
naar het zwarte gat wordt gezogen.
349
00:36:41,280 --> 00:36:45,001
Hoe dichter de klok
bij het zwarte gat komt...
350
00:36:45,120 --> 00:36:48,363
hoe langzamer hij begint te lopen.
351
00:37:01,920 --> 00:37:05,606
De tijd begint te vertragen.
352
00:37:13,240 --> 00:37:17,564
Stel je de klok voor
terwijl hij het zwarte gat binnengaat.
353
00:37:22,240 --> 00:37:27,201
Ervan uitgaande dat hij
de zwaartekracht kan weerstaan...
354
00:37:27,320 --> 00:37:31,644
zou de klok echt stil komen te staan.
355
00:37:47,320 --> 00:37:50,244
Hij stopt niet omdat hij kapot is...
356
00:37:50,360 --> 00:37:56,049
maar omdat in het zwarte gat
tijd gewoonweg niet bestaat.
357
00:37:57,160 --> 00:38:02,166
Dat is precies wat bij 't ontstaan
van het universum gebeurde.
358
00:38:03,760 --> 00:38:09,051
De rol die tijd heeft gespeeld
aan het begin van het universum...
359
00:38:09,160 --> 00:38:14,041
is de sleutel om de behoefte
voor een Schepper weg te nemen...
360
00:38:14,160 --> 00:38:18,484
en om te laten zien hoe het universum
zichzelf heeft geschapen.
361
00:38:27,080 --> 00:38:31,244
Als we teruggaan
naar het moment van de Oerknal...
362
00:38:34,240 --> 00:38:40,600
wordt het universum kleiner en kleiner.
363
00:38:45,840 --> 00:38:48,047
Tot het punt...
364
00:38:48,160 --> 00:38:52,051
waarop het hele universum
in zo'n kleine ruimte zit...
365
00:38:52,160 --> 00:38:57,087
dat het eigenlijk een oneindig klein...
366
00:38:57,200 --> 00:39:00,886
en oneindig compact zwart gat is.
367
00:39:14,600 --> 00:39:19,288
Net zoals bij de zwarte gaten
die nu in de ruimte rondzweven...
368
00:39:19,400 --> 00:39:23,450
schrijven natuurwetten
iets uitzonderlijks voor.
369
00:39:26,040 --> 00:39:32,207
Ze zeggen dat ook hier
de tijd moet stoppen.
370
00:39:41,920 --> 00:39:44,844
Je kunt niet naar een tijd
voor de Oerknal...
371
00:39:44,960 --> 00:39:49,682
want er was niets voor de Oerknal.
372
00:39:51,120 --> 00:39:55,364
We hebben eindelijk
iets gevonden zonder oorzaak...
373
00:39:55,480 --> 00:39:59,883
want er was geen tijd
waarin de oorzaak kon bestaan.
374
00:40:02,040 --> 00:40:06,284
Dit betekent voor mij
dat er geen Schepper bestaat...
375
00:40:06,400 --> 00:40:10,450
want er is geen tijd
waarin een Schepper kon bestaan.
376
00:40:18,280 --> 00:40:22,046
Aangezien de tijd begon
bij de Oerknal...
377
00:40:22,160 --> 00:40:28,725
kon dit niet veroorzaakt of geschapen
worden door iets of iemand.
378
00:40:34,000 --> 00:40:38,722
De wetenschap heeft een antwoord
gegeven op onze zoektocht.
379
00:40:38,840 --> 00:40:44,290
Een antwoord dat meer dan 3000 jaar
menselijke inspanning heeft gekost.
380
00:40:49,760 --> 00:40:55,449
We weten hoe de natuurwetten
het universum beïnvloeden...
381
00:40:55,560 --> 00:41:00,361
en een proces begonnen waaruit
wij uiteindelijk zijn ontstaan.
382
00:41:01,600 --> 00:41:07,448
Nu zitten we hier op onze planeet.
Heel tevreden dat we alles weten.
383
00:41:20,400 --> 00:41:24,450
Als iemand mij vraagt of god
het universum heeft geschapen...
384
00:41:24,560 --> 00:41:28,326
dan vertel ik ze
dat de vraag zelf nergens op slaat.
385
00:41:31,080 --> 00:41:34,766
De tijd bestond nog niet
voor de Oerknal...
386
00:41:34,880 --> 00:41:39,124
dus er is geen tijd waarin god
het universum kon scheppen.
387
00:41:40,400 --> 00:41:45,327
Het is net als vragen
naar de rand van de aarde.
388
00:41:45,440 --> 00:41:48,728
De aarde is een bol
en heeft geen rand.
389
00:41:48,840 --> 00:41:52,481
Het is dus zinloos om ernaar te zoeken.
390
00:41:54,320 --> 00:41:57,324
We zijn allen vrij
om te geloven wat we willen.
391
00:41:57,440 --> 00:42:03,368
En voor mij is de simpelste verklaring
dat god niet bestaat.
392
00:42:03,480 --> 00:42:08,691
Niemand heeft 't universum
geschapen en niemand bepaalt ons lot.
393
00:42:10,440 --> 00:42:14,331
Dat leidt me tot een nog dieper inzicht.
394
00:42:14,440 --> 00:42:18,684
Er is waarschijnlijk
geen hemel of leven na de dood.
395
00:42:20,640 --> 00:42:25,806
We hebben maar één leven
om het universum te doorgronden...
396
00:42:28,040 --> 00:42:32,045
en daar ben ik
heel erg dankbaar voor.
396
00:42:33,305 --> 00:43:33,545
Aanbieding 6K BOX/1jaar Live TV 145 euro!
They are back! WWW.ALLIN1BOX.NL
35698
Can't find what you're looking for?
Get subtitles in any language from opensubtitles.com, and translate them here.
Afrikaans
Albanian
Amharic
Arabic
Armenian
Azerbaijani
Basque
Belarusian
Bengali
Bosnian
Bulgarian
Catalan
Cebuano
Chichewa
Chinese (Simplified)
Chinese (Traditional)
Corsican
Croatian
Czech
Danish
Dutch
English
Esperanto
Estonian
Finnish
French
Frisian
Galician
Georgian
German
Greek
Gujarati
Haitian Creole
Hawaiian
Hungarian
Icelandic
Indonesian
Irish
Italian
Japanese
Kazakh
Khmer
Korean
Kurdish (Kurmanji)
Kyrgyz
Lao
Latvian
Lithuanian
Luxembourgish
Macedonian
Malagasy
Malay
Maltese
Maori
Mongolian
Myanmar (Burmese)
Nepali
Norwegian
Pashto
Polish
Romanian
Russian
Samoan
Serbian
Sesotho
Shona
Sinhala
Slovak
Slovenian
Somali
Spanish
Swahili
Swedish
Tajik
Thai
Turkish
Ukrainian
Urdu
Uzbek
Vietnamese
