Would you like to inspect the original subtitles? These are the user uploaded subtitles that are being translated:
1
00:00:04,046 --> 00:00:06,944
Etiyopya'n�n �orak arazilerinden...
2
00:00:06,944 --> 00:00:09,307
...Florida sahillerine...
3
00:00:10,270 --> 00:00:15,304
...�ok eski canl�lar�n kemiklerinde ve
kendi DNA'n�z�n derinliklerinde...
4
00:00:15,779 --> 00:00:18,475
...muhte�em bir hikaye yat�yor.
5
00:00:18,923 --> 00:00:23,183
V�cudunuzun ve neden b�yle
�ekillendi�inizin hikayesi bu.
6
00:00:24,321 --> 00:00:26,303
Ellerinizin �ekli...
7
00:00:26,304 --> 00:00:28,482
...�ok zengin olan renkli g�rme yetene�iniz...
8
00:00:28,483 --> 00:00:32,506
...y�r�y�� bi�iminiz ve
beyninizin yap�s� bile...
9
00:00:32,507 --> 00:00:37,794
...�ok eski ormanlarda ya�am��
eski primatlara dayan�r.
10
00:00:42,803 --> 00:00:45,256
Benim ad�m Neil Shubin.
11
00:00:45,635 --> 00:00:50,094
Bir anatomi uzman� olarak insan v�cuduna
bir�ok ki�iden farkl� bakar�m.
12
00:00:52,364 --> 00:00:56,002
��imizde, ge�mi�te ya�am��
hayvanlar�n hayaletlerini g�r�r�m.
13
00:00:59,722 --> 00:01:03,924
Anatomik yap�m�z� �a��rt�c� bi�imlerde
�ekillendirmi� olan uzak akrabalar�m�z.
14
00:01:05,972 --> 00:01:09,612
Ge�mi�e yapaca��m�z bir
yolculu�a haz�r olun.
15
00:01:12,886 --> 00:01:16,364
Neden b�yle g�r�nd���n�z�
ger�ekten bilmek istiyorsan�z...
16
00:01:16,364 --> 00:01:19,368
..."i�inizdeki maymun" ile
tan��man�z�n vakti geldi.
17
00:01:23,676 --> 00:01:26,480
���M�ZDEKi BALIK
-Neil Shubin'in kitab�n� temel al�r-
18
00:01:26,480 --> 00:01:30,269
(3. B�L�M)
���M�ZDEK� MAYMUN
19
00:01:31,512 --> 00:01:36,519
�eviri: felis agnosticus
20
00:01:40,162 --> 00:01:42,855
Buz pateni pistine gitti�inizde...
21
00:01:42,856 --> 00:01:47,542
...evrimsel ge�mi�inize dair kan�tlar
g�rmeyi beklemiyor olabilirsiniz.
22
00:01:49,322 --> 00:01:51,274
Ama bakmay� bilirseniz...
23
00:01:51,275 --> 00:01:56,597
...bu patencilerin ve her birimizin v�cudunda
yaz�l� bir tarih oldu�unu g�r�rs�n�z.
24
00:01:57,762 --> 00:02:00,325
Buzda d��m�� herkes bilir ki...
25
00:02:00,326 --> 00:02:04,165
...v�cunuzda �zerine d��mek
istemeyece�iniz bir b�lge vard�r.
26
00:02:05,230 --> 00:02:09,333
Bu b�lge, atalar�m�z�n maymunlara
benzedi�i bir zamandan kalma.
27
00:02:09,334 --> 00:02:11,714
Hem de kuyruklu oldu�u bir zamandan.
28
00:02:12,151 --> 00:02:15,702
Hepimiz, k�relmi� bir kuyru�a sahibiz.
29
00:02:15,703 --> 00:02:19,939
Buna kuyruk sokumu kemi�i (koksiks) diyoruz.
Omurgam�z�n taban�nda bulunur.
30
00:02:20,837 --> 00:02:24,442
Bunun �zerine d��t���m�zde
ger�ekten de �ok ac�yabilir.
31
00:02:25,435 --> 00:02:28,408
�stelik koksiks sadece bir ba�lang��.
32
00:02:28,409 --> 00:02:32,598
Hepimizin v�cudunda, eski primat
k�kenimizin kayd� mevcut.
33
00:02:32,599 --> 00:02:36,285
Ben buna "i�imizdeki maymun" diyorum.
34
00:02:36,860 --> 00:02:38,888
D�nyay� g�rme �eklimiz...
35
00:02:39,875 --> 00:02:41,806
...y�r�me �eklimiz...
36
00:02:42,440 --> 00:02:49,090
...hatta d���nme bi�imimiz bile atalar�m�z�n
a�a�larda ya�ad��� bir zamana dayan�r.
37
00:03:02,540 --> 00:03:06,328
��imizdeki maymuna inanmakta
zorluk �ekiyorsan�z...
38
00:03:06,650 --> 00:03:09,878
...modern maymunlarla y�z
y�ze tan��may� deneyin.
39
00:03:15,060 --> 00:03:21,156
Sincap maymunlar� denilen bu arkada�lar,
bir bak�ma bizim uzak kuzenlerimizdir.
40
00:03:25,151 --> 00:03:27,291
Bu �ok haval�!
41
00:03:29,974 --> 00:03:33,205
Bu keratalara bak�p da aram�zdaki
derin ba�� hissetmemek �ok zor.
42
00:03:33,205 --> 00:03:35,769
Bal�klarda hissetmedi�iniz t�rden bir ba� bu.
43
00:03:35,770 --> 00:03:37,549
G�zlerine bakt���n�zda...
44
00:03:38,654 --> 00:03:41,006
...ellerini g�rd���n�zde...
45
00:03:41,007 --> 00:03:43,475
...k���k t�rnaklar�n� g�rd���n�zde.
46
00:03:43,476 --> 00:03:48,402
Bu k���k f�st��� t�pk� benim gibi kavrad�klar�nda...
47
00:03:50,598 --> 00:03:53,525
Aradaki g��l� ba�� hissetmemek �ok zor.
48
00:03:53,526 --> 00:03:55,997
Ama bu g��l� ba� ayn� zamanda bilimseldir de.
49
00:03:55,997 --> 00:03:58,406
Onlarla payla�t���m�z ortak ge�mi�...
50
00:03:58,406 --> 00:04:02,185
...anatomik yap�m�zda, kemiklerimizde
ve fosillerde de mevcuttur.
51
00:04:04,987 --> 00:04:06,737
Bizler primat�z.
52
00:04:06,738 --> 00:04:11,923
Maymunlar, kuyruksuz maymunlar ve insanlar;
hepimiz ya�am a�ac�n�n ayn� dal�na aidiz.
53
00:04:11,924 --> 00:04:18,064
Ve t�m primatlar, sahip olduklar� baz� �zellikler
nedeniyle di�er memelilerden ayr�l�r.
54
00:04:18,065 --> 00:04:21,989
Kafataslar�m�z�n belirgin bir �ekli vard�r;
g�zlerimiz ileriye bakar.
55
00:04:21,990 --> 00:04:25,395
Kavrayabilen belirgin bir el yap�m�z vard�r.
56
00:04:26,432 --> 00:04:29,728
Onlarla ortak bir evrimsel ili�kimiz vard�r.
57
00:04:33,906 --> 00:04:36,024
Ne dedi�imi anlamak i�in...
58
00:04:36,025 --> 00:04:40,162
...bug�ne kadar var olan t�m canl�lar�
koca bir ya�am a�ac�nda hayal edin.
59
00:04:40,163 --> 00:04:43,374
Milyarlarca y�l �nceki ilk mikroskobik canl�dan...
60
00:04:43,374 --> 00:04:46,282
...bug�n ya�ayan t�m hayvanlara kadar.
61
00:04:51,364 --> 00:04:54,053
Modern maymunlardan evrimle�medik.
62
00:04:54,054 --> 00:04:57,761
Ama akrabal���m�z�n izini
ge�mi�e kadar s�rerseniz...
63
00:04:57,762 --> 00:05:04,755
...insanlar�n ve t�m primatlar�n soy hatlar�n�n
bir yerde �ak��t���n� g�r�rs�n�z.
64
00:05:05,001 --> 00:05:07,405
Bizim hikayemiz burada ba�l�yor.
65
00:05:07,406 --> 00:05:09,274
Ortak atam�z ile.
66
00:05:09,275 --> 00:05:14,314
Her maymunun, kuyruksuz maymunun ve
bug�n ya�ayan her insan�n atas�.
67
00:05:15,345 --> 00:05:18,090
Peki bu ortak ata neye benziyordu...
68
00:05:18,091 --> 00:05:21,055
...ve bizim v�cutlar�m�z� nas�l �ekillendirmi�tir?
69
00:05:23,523 --> 00:05:25,412
1870 y�l�d�r.
70
00:05:26,606 --> 00:05:33,809
�� Sava� d�nemindeki bir cerrah, sava� �ncesi
tutkusu olan vah�i bat�da fosil avc�l���na d�ner.
71
00:05:35,402 --> 00:05:41,301
Wyoming b�lgesinde, k���k bir rakuna ait
olabilece�ini d���nd��� bir �ene kemi�i bulur.
72
00:05:41,302 --> 00:05:45,072
Hatta 50 milyon y�l �nce ya�am��...
73
00:05:45,073 --> 00:05:50,006
...ve soy a�ac�m�zda ilk primatlara �ok
yak�n olan bir canl� bulmu�tur.
74
00:05:54,178 --> 00:05:57,514
Notharctus isimli bu canl�y� g�rmeye...
75
00:05:58,173 --> 00:06:01,750
...ve onun kemiklerinin her kar���n�
bilen bir bilim insan� olan...
76
00:06:01,751 --> 00:06:03,999
...Jonathan Block ile tan��maya geldim.
77
00:06:04,176 --> 00:06:07,699
BLOCK: Bu, 50 milyon y�ll�k bir primat iskeleti.
78
00:06:07,700 --> 00:06:11,386
�lkin primatlar�n neler yapt�klar�na...
79
00:06:11,387 --> 00:06:16,147
...�evreleriyle nas�l bir ili�ki i�inde
olduklar�na dair bir pencere sunar.
80
00:06:16,148 --> 00:06:19,156
SHUBIN: Vay can�na.
Esas olay buradaym��.
81
00:06:19,157 --> 00:06:21,747
Bu ger�ekten de enfes bir �ey!
82
00:06:28,039 --> 00:06:32,024
�o�u modern maymun gibi,
Notharctus da bir t�rman�c�yd�.
83
00:06:33,747 --> 00:06:36,739
A�a�larda ya�amaya uyarlanm��t�.
84
00:06:38,817 --> 00:06:42,597
Bu canl�n�n ve benzerlerinin evrimi...
85
00:06:42,598 --> 00:06:46,656
...bizi tan�mlayan �nemli bir �zelli�i
ciddi anlamda etkiledi:
86
00:06:46,657 --> 00:06:49,206
Ellerimizi.
87
00:06:49,726 --> 00:06:54,141
BLOCK: Bu elle ilgili g�zel �eylerden
biri de, t�m kemiklerinin mevcut olmas�.
88
00:06:54,142 --> 00:06:57,133
SHUBIN: T�pk� bir yapboz gibi
bir araya getirmek gerekiyor.
89
00:06:57,134 --> 00:06:59,452
BLOCK: �� boyutlu bir yapboz gibi.
90
00:07:02,505 --> 00:07:05,950
Notharctus'un ellerinin
yapbozunu ��zebilmeniz i�in...
91
00:07:05,951 --> 00:07:08,310
...zamanda daha da geriye gitmelisiniz.
92
00:07:08,311 --> 00:07:16,513
365 milyon y�l �nce, �ok eski bal�klar denizden
karaya ��kmak i�in y�zge�lerini kulland�.
93
00:07:20,287 --> 00:07:23,893
Bu y�zge�ler, s�r�ngenlerin
ayaklar�na evrimle�ti...
94
00:07:23,894 --> 00:07:26,253
...sonra da memelilerin patilerine.
95
00:07:26,254 --> 00:07:30,838
Bu patiler, hepsi ayn� y�ne bakan
k�sa parmaklara ve pen�elere sahipti.
96
00:07:37,601 --> 00:07:39,970
Notharctus gibi ilkin primatlar...
97
00:07:39,971 --> 00:07:42,823
...memeli elini yepyeni bir seviyeye ta��d�.
98
00:07:43,683 --> 00:07:46,796
Bizim ellerimize �ok benzeyen bir seviyeye.
99
00:07:47,667 --> 00:07:52,056
BLOCK: Bu kemikleri tek tek birle�tirdi�inizde...
100
00:07:52,057 --> 00:07:54,500
...ba�parma��n ayr�k oldu�unu...
101
00:07:54,501 --> 00:07:58,066
...yani i�aret parma��yla bir a��
olu�turdu�unu g�r�rs�n�z.
102
00:07:58,066 --> 00:08:02,472
Yani ba�parma��n�, di�er parmaklar�yla
kar��t y�ne �evirebiliyordu.
103
00:08:04,302 --> 00:08:08,061
Notharctus'un ayr�ca, al���lmad�k
bi�imde uzun parmaklar� da vard�.
104
00:08:08,890 --> 00:08:11,629
Pen�e yerine de t�rnaklar� vard�.
105
00:08:12,631 --> 00:08:18,910
Bu, fosil kay�tlar�nda kendi elimize
benzeyen ilk �rneklerdendir.
106
00:08:19,201 --> 00:08:21,384
Yani bir primat�n eline.
107
00:08:23,264 --> 00:08:26,233
�nsan v�cudunun hikayesinde
bir d�n�m noktas�d�r.
108
00:08:26,234 --> 00:08:31,495
Etraf�m�zdaki d�nyay� �ekillendirmemize
izin verecek bir anatomik de�i�imdi.
109
00:08:33,021 --> 00:08:36,876
Peki ilkin primatlar, bu yeni
elleriyle neler yap�yordu?
110
00:08:39,646 --> 00:08:45,117
Bunu ��renmek i�in eski
akrabalar�m�n ya�ad��� habitata...
111
00:08:45,205 --> 00:08:47,006
...yani a�a�lara ��kaca��m.
112
00:08:48,841 --> 00:08:53,290
Neyse ki iplerim var.
��imdeki maymun eski formunda de�il.
113
00:09:00,707 --> 00:09:05,583
SHUBIN: Biraz d���mlendim burada.
JIM: Elindekini yukar� iterek ipi gev�etmelisin.
114
00:09:05,584 --> 00:09:07,924
SHUBIN: Te�ekk�rler Jim!
115
00:09:08,545 --> 00:09:10,638
Bu ger�ekten ��lg�nca.
116
00:09:10,639 --> 00:09:13,268
Yani k���kken de pek
iyi bir t�rman�c� de�ildim...
117
00:09:13,269 --> 00:09:17,008
...hatta itiraf etmeliyim ki y�ksekten de
biraz korkar�m. A�a�larda rahats�z olurum.
118
00:09:17,009 --> 00:09:20,362
Ama bu hayvanlar inan�lmaz derecede �evik.
119
00:09:20,362 --> 00:09:21,885
Buras� onlar�n yuvas�.
120
00:09:21,886 --> 00:09:25,602
A�a� boyunca hem k���k hem b�y�k
dallarda ya�ayabiliyorlar.
121
00:09:25,603 --> 00:09:27,749
Daldan dala atlayabiliyorlar.
122
00:09:29,532 --> 00:09:33,440
A�a�tayken, bitki �rt�s�n�n tek
tip olmad���n� fark edersiniz.
123
00:09:33,441 --> 00:09:35,835
Burada bir�ok ortam veya ni� bulunur.
124
00:09:35,836 --> 00:09:38,443
�zel bir tanesi de dallar�n ucundad�r.
125
00:09:38,444 --> 00:09:41,900
��nk� �i�ekler, meyveler
ve b�cekler oradad�r.
126
00:09:41,901 --> 00:09:44,057
Dolay�s�yla orada olman�n �d�l� fazlad�r.
127
00:09:44,502 --> 00:09:47,305
Buralara "g�zel dal ni�i" diyoruz.
128
00:09:47,306 --> 00:09:53,187
�lkin primatlar i�in de oraya ��kabilmek
�ok �nemli olmu� olmal�.
129
00:09:54,379 --> 00:09:57,813
Bu da, el ve ayaklar�n�n
kendilerinden �nceki canl�lardan...
130
00:09:57,813 --> 00:10:01,212
...neden bu kadar farkl� evrimle�ti�ine
ili�kin ipu�lar� sunar.
131
00:10:05,006 --> 00:10:07,994
�ok k�sa parmak ve
pen�elere sahip canl�lar...
132
00:10:07,995 --> 00:10:10,813
...bu b�y�k, kal�n dallara
t�rmanmakta �ok ba�ar�l�d�r.
133
00:10:10,814 --> 00:10:13,732
Ama dallar�n ucunda pek
de ba�ar�l� de�illerdir.
134
00:10:14,045 --> 00:10:16,897
��nk� bu t�r bir el kavrama yapamaz.
135
00:10:18,168 --> 00:10:22,584
Parmaklar�n uzamas�, dahas� ayr�k
bir ba�parma��n eklenmesi...
136
00:10:22,585 --> 00:10:26,866
...parmaklar�n�z� en ince dallar�n bile
etraf�na dolayabilece�iniz anlam�na gelir.
137
00:10:26,867 --> 00:10:29,546
Dal� s�k�ca kavray�p sabit kalabilirsiniz.
138
00:10:31,528 --> 00:10:35,845
�lkin memelilerin el ve ayaklar�n�n
bu y�zden de�i�ti�ini d���n�yoruz.
139
00:10:35,846 --> 00:10:38,690
Ortaya ��kan �ey primat elleridir.
140
00:10:38,691 --> 00:10:43,454
Bu eller, a�a�lar�n g�zel dallar�nda hareket
etmelerine harika �ekilde uyarlanm��t�r.
141
00:10:45,887 --> 00:10:48,877
V�cudumuzda uzak ge�mi�imizi ta��yoruz.
142
00:10:48,878 --> 00:10:53,186
Yaz� yazmak, klavye kullanmak,
beyzbol topu atmak i�in kulland���m elin...
143
00:10:53,187 --> 00:10:55,795
...uzun bir evrimsel tarihi var...
144
00:10:55,796 --> 00:10:58,560
...ve bu tarihin de �nemli bir
d�n�m noktas� burada...
145
00:10:58,561 --> 00:11:03,326
...a�a�lar�n g�zel dallar�nda ger�ekle�ti.
Daha uzun parmaklar ve bir ba�parmak olu�tu.
146
00:11:12,020 --> 00:11:17,300
A�a�larda ya�am, atalar�m�z�n v�cudunda
kritik bir de�i�ime daha yol a�acakt�.
147
00:11:18,802 --> 00:11:21,486
G�zlerinden okunan bir de�i�im.
148
00:11:23,221 --> 00:11:26,631
B�ylece d�nyay� zengin bir renk
paletiyle g�rmeye ba�lad�lar.
149
00:11:34,555 --> 00:11:38,967
Renkli g�rmenin evrimiyle ilk kez
2009 y�l�nda ilgilenmeye ba�lad�m.
150
00:11:39,317 --> 00:11:44,103
"T�s" adl� bir oyun oynayan, �ocuklar�m
Nathaniel ve Hannah'y� izliyordum.
151
00:11:44,104 --> 00:11:47,626
Bu oyunda belli renkteki kartlar�
e�le�tirerek bir y�lan olu�turursunuz.
152
00:11:48,566 --> 00:11:52,049
Nathaniel, Hannah'dan 3,5 ya� b�y�k;
onu kolayca yenmesi gerekir, de�il mi?
153
00:11:52,050 --> 00:11:53,688
Ama s�rekli kaybetti.
154
00:11:53,689 --> 00:11:57,294
Kaybetmesinin nedeni de belli
bir kartta hata yapmas�yd�:
155
00:11:57,294 --> 00:11:59,467
Mor ve mavi.
156
00:12:02,172 --> 00:12:05,516
B�ylece Nathaniel'�n b�y�k ihtimalle
renk k�r� oldu�unu anlad�k.
157
00:12:07,121 --> 00:12:12,974
D�nyay�, zengin renkli g�rme yetene�imiz
evrimle�meden �nceki primatlar gibi g�r�yordu.
158
00:12:13,493 --> 00:12:17,107
Nathaniel sar� ve mavinin yaln�zca
birka� tonunu g�rebiliyor.
159
00:12:17,108 --> 00:12:20,833
K�rm�z�lar, ye�iller ve morlar
aras�ndaki fark� ay�rt edemiyor.
160
00:12:21,433 --> 00:12:24,892
Bu da T�s gibi oyunlarda pek
ba�ar�l� olmad��� anlam�na geliyor.
161
00:12:25,444 --> 00:12:28,225
Ama bu durum, hayat�n�
bundan fazla da etkilemiyor.
162
00:12:28,226 --> 00:12:33,393
Yiyecek bulma veya eri�kinli�e kadar hayatta
kalma yeteneklerini de etkilemedi�i kesin.
163
00:12:34,306 --> 00:12:38,321
Ama primat atalar�m�z i�in durum b�yle de�ildi.
164
00:12:38,322 --> 00:12:44,216
Milyonlarca y�ld�r, k�rm�z� ve ye�ilin
tonlar�n� ay�rt edememi�lerdi.
165
00:12:45,006 --> 00:12:47,471
Sonra, yakla��k 23 milyon y�l �nce...
166
00:12:47,472 --> 00:12:52,325
...bir grup primat �ok daha fazla renk
g�recek �ekilde evrimle�ti.
167
00:12:54,653 --> 00:12:59,957
B�ylece art�k k�rm�z� olan olgun meyveler
ile ye�il olan ham meyveleri ay�rt edebiliyor...
168
00:12:59,958 --> 00:13:02,657
...ve en besleyici yapraklar� belirleyebiliyorlard�.
169
00:13:03,297 --> 00:13:05,902
Evrimsel hayatta kalma sava��nda...
170
00:13:05,903 --> 00:13:08,482
...b�y�k bir avantaj elde etmi�lerdi.
171
00:13:10,120 --> 00:13:12,871
Peki, atalar�m�z�n g�zlerine ne oldu?
172
00:13:12,872 --> 00:13:15,759
Zengin renkli g�rme
yetene�imiz nas�l evrimle�ti?
173
00:13:18,563 --> 00:13:22,015
Bu sorular�n cevab�n� bulmak
i�in Seattle'a geldim.
174
00:13:22,015 --> 00:13:24,630
Burada d�nyan�n �nde gelen renkli
g�rme uzmanlar�ndan biri olan...
175
00:13:24,631 --> 00:13:26,487
...Jay Neitz ile tan��aca��m.
176
00:13:26,487 --> 00:13:28,438
SHUBIN: Selam, ben Neil Shubin.
JAY: Sizi g�rmek harika.
177
00:13:28,439 --> 00:13:30,984
SHUBIN: Sizi g�rmek ve renk
laboratuvar�nda olmak da harika.
178
00:13:30,984 --> 00:13:31,920
JAY: Te�ekk�rler.
179
00:13:31,921 --> 00:13:34,352
SHUBIN: San�r�m bu duvarlarla
h�zl� bir ba�lang�� yapaca��z.
180
00:13:34,353 --> 00:13:36,513
SHUBIN: Buras� ger�ekten
de renk laboratuvar�ym��!
181
00:13:36,514 --> 00:13:37,624
JAY: Aynen �yle.
182
00:13:39,039 --> 00:13:42,547
Jay son 25 y�ld�r renkli
g�rme �zerine �al���yor.
183
00:13:42,769 --> 00:13:47,095
�leri genetik ile insan-di�er
primat �al��malar�n� birle�tiriyor.
184
00:13:47,096 --> 00:13:49,426
JAY: Renklerle ilgili her �ey ilgin�.
185
00:13:49,806 --> 00:13:54,343
JAY: Duygular�m�za hitabeden
sessiz bir dil gibi...
186
00:13:54,502 --> 00:13:56,508
...ve ger�ekten b�y�leyici.
187
00:13:56,702 --> 00:13:58,501
SHUBIN: Demek buras�.
188
00:13:58,502 --> 00:14:02,260
JAY: Evet. Buras� maymunlar�n renkli g�rme
yetene�ini test etti�imiz yer.
189
00:14:02,260 --> 00:14:04,547
Onun �al��malar� sayesinde bilim insanlar�...
190
00:14:04,548 --> 00:14:07,291
...�o�u primat da dahil olmak
�zere �o�u memelinin...
191
00:14:07,292 --> 00:14:09,690
...s�n�rl� say�da rengi g�rebildi�ini anlad�.
192
00:14:09,691 --> 00:14:12,014
JAY: Bu Kramer.
SHUBIN: Selam Kramer.
193
00:14:12,015 --> 00:14:16,883
JAY: Kramer k�rm�z�-ye�il renk k�r�
ama mavi-sar�y� �ok iyi g�r�yor.
194
00:14:17,273 --> 00:14:21,354
Onlar� e�itirken g�rebildikleri
renkleri kullan�yoruz.
195
00:14:21,355 --> 00:14:25,588
Burada gri fon �zerinde
sar� bir leke g�r�yorsunuz.
196
00:14:25,589 --> 00:14:28,436
Kramer bunu en az bizim
kadar iyi g�rebiliyor.
197
00:14:28,910 --> 00:14:34,490
Do�ru bildi�inde, kazand��� �d�l�n yan�
s�ra bir de t�klama sesi duyuyor.
198
00:14:34,491 --> 00:14:38,163
SHUBIN: Onu �pmeye �al���yor
galiba. Ger�ekten!
199
00:14:39,043 --> 00:14:41,927
JAY: Ne kadar ba�ar�l� oldu�unu g�r�yorsun.
SHUBIN: Kesinlikle �yle.
200
00:14:41,928 --> 00:14:43,996
Kramer ilk testi ba�ar�yla ge�iyor.
201
00:14:43,997 --> 00:14:45,672
SHUBIN: �ok iyiydin Kramer.
202
00:14:45,673 --> 00:14:49,606
Ama renkleri k�rm�z� ve ye�ile
�evirdi�inizde, her �ey de�i�iyor.
203
00:14:49,607 --> 00:14:53,195
JAY: Renkli g�rme yetene�iniz yoksa,
bu �ekil tamamen g�r�nmez olur.
204
00:14:53,196 --> 00:14:58,688
K�rm�z� veya ye�ili g�remiyorsan�z,
bunu sadece gri bir fon olarak g�r�rs�n�z.
205
00:14:58,689 --> 00:15:01,988
SHUBIN: Bir�ok insan bu k�rm�z�
lekeyi a��k�a g�rebilir.
206
00:15:01,989 --> 00:15:03,592
Ama Kramer g�remiyor.
207
00:15:03,593 --> 00:15:07,937
T�pk� o�lum Nathaniel gibi, o da k�rm�z�
ve ye�iller aras�ndaki fark� g�remez.
208
00:15:07,938 --> 00:15:10,063
JAY: Kramer, sen bir y�ld�zs�n.
209
00:15:10,853 --> 00:15:12,610
SHUBIN: Peki bunun sebebi nedir?
210
00:15:12,611 --> 00:15:15,886
Kramer d�nyay� neden bizim
g�rd���m�z gibi g�rm�yor?
211
00:15:19,207 --> 00:15:21,586
Kramer'in g�zleri de t�m di�er g�zler gibi...
212
00:15:21,587 --> 00:15:25,749
...renkleri te�his etmeye yarayan, "opsin"
isimli �zel proteinlere ihtiya� duyar.
213
00:15:26,387 --> 00:15:30,901
Opsinler, g�z�n arkas�ndaki retinada yer
alan binlerce �zel h�crede saklan�r.
214
00:15:32,136 --> 00:15:36,957
Kramer, her biri �����n belli dalga boylar�na
duyarl� olan iki t�r opsine sahip.
215
00:15:38,389 --> 00:15:41,954
Bu opsinlerden ��kan sinyaller daha
sonra beyin taraf�ndan yorumlan�yor...
216
00:15:41,955 --> 00:15:44,574
...ve b�ylece renkleri alg�layabiliyoruz.
217
00:15:45,906 --> 00:15:48,771
Ama Kramer'�n, renkleri
bizim gibi g�rebilmesi i�in...
218
00:15:48,772 --> 00:15:52,731
...�����n farkl� dalga boylar�na duyarl�
���nc� bir opsine sahip olmas� gerekirdi.
219
00:15:54,343 --> 00:15:57,230
�lkin primat atalar�m�z�n Kramer
gibi oldu�unu d���n�yoruz.
220
00:15:57,231 --> 00:15:59,630
Yani sadece iki opsine sahiplerdi.
221
00:16:00,043 --> 00:16:02,670
O zaman ���nc� opsin nas�l evrimle�ti?
222
00:16:03,155 --> 00:16:05,661
Bunun cevab� DNA'm�zda yat�yor.
223
00:16:09,518 --> 00:16:13,092
Her opsin tek bir gen taraf�ndan kodlan�r.
224
00:16:13,118 --> 00:16:16,295
Bilim insanlar� bu genleri kar��la�t�rd���nda....
225
00:16:16,296 --> 00:16:21,042
...yeni opsine ait genin, eskilerden birinin
hemen yan�nda bulundu�unu g�rd�ler.
226
00:16:21,043 --> 00:16:24,721
�stelik birbirlerine belirgin �ekilde
benzedikleri de ortaya ��kt�.
227
00:16:25,997 --> 00:16:30,824
Her iki veri de, bu fazladan genin nas�l
evrimle�ti�ine ili�kin ciddi ipu�lar� sunar.
228
00:16:31,188 --> 00:16:34,779
Eski opsin geni iki kez kopyalanm�� (duplikasyon)...
229
00:16:34,780 --> 00:16:37,895
...ve bu kopyalardan bir tanesi de...
230
00:16:37,896 --> 00:16:42,701
...�����n farkl� dalga boylar�n� alg�lamas�n�
sa�layan birka� mutasyon edinmi� olmal�d�r.
231
00:16:44,001 --> 00:16:46,213
Ama bir soru daha var:
232
00:16:46,214 --> 00:16:50,827
Renkli g�rme yetene�imiz, sadece bir genin
duplikasyonuyla ortaya ��kabilir mi?
233
00:16:50,828 --> 00:16:54,087
Yoksa beynimizde de birtak�m
de�i�iklikler olmas� gerekmi� midir?
234
00:16:55,738 --> 00:16:58,008
Bu sorunun cevab�n�
bulmak isteyen Jay...
235
00:16:58,008 --> 00:17:00,786
...do�ada meydana gelen bu olay�
laboratuvar�nda kopyalamaya �al��t�.
236
00:17:00,787 --> 00:17:03,377
JAY: Bu, asl�nda b�y�k
bir evrimsel sorudur:
237
00:17:03,377 --> 00:17:07,618
Renkli g�rme yetene�i gibi
karma��k bir �ey nas�l evrimle�ti?
238
00:17:08,099 --> 00:17:11,275
Jay, insandan al�nan bir 3. opsin genini...
239
00:17:11,276 --> 00:17:16,167
...renk k�r� olan Sam isimli bir sincap
maymununun retinas�na yerle�tirdi.
240
00:17:16,168 --> 00:17:18,976
JAY: Bulmaya �al��t���m�z �ey...
241
00:17:18,977 --> 00:17:23,818
...bir hayvan�n renkli g�rmesi i�in
asgari olarak ne gerekti�iydi.
242
00:17:24,040 --> 00:17:26,018
Sonu�lar muhte�emdi.
243
00:17:26,019 --> 00:17:28,907
Sam de t�pk� Kramer gibi, eskiden
bu testte ba�ar�s�z oluyordu.
244
00:17:28,908 --> 00:17:33,056
Ama �imdi k�rm�z� ve ye�iller aras�ndaki
fark� kolayca ay�rt edebiliyordu.
245
00:17:34,801 --> 00:17:37,090
Jay evrimsel tarihi yeniden canland�rarak...
246
00:17:37,091 --> 00:17:40,212
...Sam'e insans� bir renkli
g�rme yetene�i kazand�rd�.
247
00:17:40,213 --> 00:17:45,016
JAY: Beyindeki bu yeni �ablonu ��renmesinin
�ok uzun s�rece�ini d���nebilirsiniz.
248
00:17:45,017 --> 00:17:47,449
Ama gen aktive edildi�i anda...
249
00:17:47,450 --> 00:17:51,732
...hayvan, daha �nce ay�rt edemedi�i
bu farklar� ay�rt etmeye ba�lad�.
250
00:17:52,763 --> 00:17:55,743
Beyni her nas�lsa buna �nceden haz�rd�.
251
00:17:55,744 --> 00:18:02,542
Dolay�s�yla �ok k���k bir evrimsel ad�m�n
ard�ndan bamba�ka bir d�nyayla kar��la�t�.
252
00:18:02,543 --> 00:18:07,992
Kabaca sadece 5 renk -gri, siyah, beyaz,
mavi ve sar�- g�rebiliyorken...
253
00:18:07,993 --> 00:18:10,661
...y�zlerce farkl� rengi g�rebilir hale geldi.
254
00:18:10,662 --> 00:18:14,792
Maviler, ye�iller, morlar, turuncular gibi.
255
00:18:14,793 --> 00:18:17,420
SHUBIN: Tek bir basit de�i�im,
yepyeni bir renk evreni yaratt�.
256
00:18:17,421 --> 00:18:21,406
JAY: Evet, i�in ilgin� yan� da bu.
Neredeyse sihirli diyece�iniz bir durum.
257
00:18:21,407 --> 00:18:23,879
Bu, �arp�msal bir etki.
258
00:18:26,498 --> 00:18:31,407
Bu yetenek, onu kazanan ilkin
primatlar i�in b�y�k bir avantajd�.
259
00:18:32,565 --> 00:18:35,465
Zamanla da bize aktar�lacakt�.
260
00:18:40,074 --> 00:18:44,297
Renkler, bug�n de ya�ant�m�z�n
�nemli bir par�as�.
261
00:18:57,313 --> 00:18:59,429
Renkler ileti�im sa�lamam�za...
262
00:18:59,734 --> 00:19:01,777
...dikkat �ekmemize...
263
00:19:02,714 --> 00:19:05,866
...hatta duygular�m�z� ifade etmemize
bile yard�mc� olur.
264
00:19:07,241 --> 00:19:09,215
�o�u zaman de�erini bilmeyiz...
265
00:19:09,216 --> 00:19:13,145
...ama d�nyaya dair deneyimlerimizi
ciddi anlamda zenginle�tirir.
266
00:19:17,678 --> 00:19:19,672
Fakat g�rme yetene�imiz...
267
00:19:19,673 --> 00:19:21,627
...baz� trade-off'lar� da
beraberinde getirmi�tir.
268
00:19:21,627 --> 00:19:24,348
Bunlar�n ba��nda, koku
duyumuzun zay�fl��� gelir.
269
00:19:25,754 --> 00:19:30,469
Bir�ok insan gibi ben de, bu harika
manzaray� g�zlerimle deneyimliyorum.
270
00:19:35,025 --> 00:19:38,700
Ama k�pekler bunu �ok farkl�
bir �ekilde deneyimliyor.
271
00:19:38,701 --> 00:19:40,846
Onunki, bir kokular d�nyas�.
272
00:19:42,213 --> 00:19:44,747
K�peklerin koku duyusunun...
273
00:19:44,748 --> 00:19:48,869
...bizimkinden bin ila milyon kat
daha iyi oldu�unu d���n�yoruz.
274
00:19:48,870 --> 00:19:53,448
Koku duyusu, bir�ok memeli gibi onun da
�evresini anlamakta kulland��� temel yoldur.
275
00:19:53,449 --> 00:19:58,096
Koku duyumuzdaki bu �nemli
fark, DNA'm�zda da mevcuttur.
276
00:20:00,108 --> 00:20:04,818
Bir k�pe�in kokular� belirlemeye yarayan
yakla��k bin tane geni vard�r.
277
00:20:06,421 --> 00:20:08,946
Bizde de kabaca ayn� say�da gen bulunur.
278
00:20:08,947 --> 00:20:13,278
Ama bunlar�n yakla��k 600 tanesi
art�k �al��mamaktad�r; kal�nt�d�r.
279
00:20:13,600 --> 00:20:17,446
Renkli g�rme yetene�ine sahip di�er
primatlarda da durum benzerdir.
280
00:20:17,862 --> 00:20:22,716
Bu bozulmu� genler, primat ge�mi�imizin
ba�ka bir miras�na daha i�aret eder.
281
00:20:23,863 --> 00:20:29,987
Eski atalar�m�z bu harika ve zengin
renkli g�rme yetene�ini kazan�rken...
282
00:20:29,988 --> 00:20:33,354
...koku duyumuz da daha
�nemsiz hale gelmeye ba�lad�.
283
00:20:33,355 --> 00:20:35,959
Evrimsel d�nyada da
"kullan veya kaybet" ilkesi ge�erlidir.
284
00:20:35,960 --> 00:20:39,569
Koku duyumuza da aynen b�yle oldu;
zamanla zay�flad�.
285
00:20:40,612 --> 00:20:45,278
Yani i�imizdeki maymuna, bu harika renkli
g�rme yetene�imiz i�in te�ekk�r ederken...
286
00:20:45,279 --> 00:20:49,000
...zay�f koku alma duyumuzdan
da onu sorumlu tutabiliriz.
287
00:20:53,805 --> 00:20:56,528
Fakat elbette, biz insanlar da...
288
00:20:56,529 --> 00:21:00,396
...eski primat v�cut plan� �zerinde baz�
�arp�c� de�i�iklikler ger�ekle�tirdik.
289
00:21:01,866 --> 00:21:05,560
Maymunlar�n aksine, iki aya��m�z
�zerinde dik durabiliyoruz.
290
00:21:05,561 --> 00:21:09,238
Hayvanlar bu gezegende
365 milyon y�ld�r y�r�yor...
291
00:21:09,239 --> 00:21:12,323
...ve bunun da b�y�k bir k�sm�
d�rt ayak �zerinde olmu�tur.
292
00:21:13,593 --> 00:21:17,911
�ki bacak �zerinde y�r�mek, hareket
etmek i�in �zellikle garip bir y�ntemdir.
293
00:21:17,912 --> 00:21:22,371
Ba�ka hi�bir primat ve birka� memeli d���nda
hi�bir hayvan bu �ekilde hareket etmez.
294
00:21:22,383 --> 00:21:26,588
Bu, insan v�cudu �zerinde ciddi
etkileri olan bir de�i�imdir...
295
00:21:26,589 --> 00:21:30,656
...ve �u soruyu akla getirir:
Bu de�i�im nas�l oldu da ger�ekle�ti?
296
00:21:35,745 --> 00:21:40,094
Bu soruyu cevaplamak i�in
en uygun yer Afrika'dad�r.
297
00:21:41,003 --> 00:21:44,708
B�y�k Rift Vadisi'nin �ok eski
kayalar� derinlemesine keserek...
298
00:21:44,709 --> 00:21:48,196
...uzak ge�mi�imize ait fosilleri
a���a ��kard��� bir b�lge:
299
00:21:51,082 --> 00:21:54,532
Kuzey Etiyopya'n�n �cra
ve �orak arazileri.
300
00:21:54,533 --> 00:21:58,984
SHUBIN: �u kayalara bak!
Hepsi de tamamen a��kta.
301
00:21:58,985 --> 00:22:03,074
Bir paleontolog olarak
hayalini kurdu�um �ey bu.
302
00:22:03,464 --> 00:22:06,445
Buras� ger�ekten de da� ba��.
303
00:22:06,446 --> 00:22:08,939
DON: Ortaya ��kan volkanik
k�lleri g�r�yor musun?
304
00:22:08,940 --> 00:22:11,147
Bunlar 3,4 milyon y�ll�k.
305
00:22:11,147 --> 00:22:12,790
SHUBIN: Bu ola�an�st�.
306
00:22:12,791 --> 00:22:14,907
Rehberim, Don Johanson.
307
00:22:14,908 --> 00:22:18,133
Kendisi 70'lerin ba��nda bu
b�lgenin ilk fosil avc�lar�ndan...
308
00:22:18,133 --> 00:22:20,607
...ve benim de �ocukluk
kahramanlar�mdan birisi.
309
00:22:21,527 --> 00:22:23,009
DON: ��te, kamp�m�z orada.
310
00:22:23,010 --> 00:22:25,587
SHUBIN: Evet, nehrin �teki
taraf�nda, tam �urada.
311
00:22:30,301 --> 00:22:34,594
Bipedalizmin k�kenini anlamak a��s�ndan
en �nemli fosillerden iki tanesi...
312
00:22:34,595 --> 00:22:37,803
...Etiyopya'n�n bu k���c�k
b�lgesinde ke�fedilmi�tir.
313
00:22:39,838 --> 00:22:43,960
Don beni, ilk ikonik fosilin
ke�fedildi�i yere g�t�r�yor.
314
00:22:43,961 --> 00:22:48,686
3,2 milyon y�l ya��ndaki Lucy
isimli insan atas�n�n fosili bu.
315
00:22:48,687 --> 00:22:52,547
DON: 1974 y�l�n�n bir
Pazar g�n� sabah�yd�.
316
00:22:52,547 --> 00:22:56,222
Buraya geldi�imde beni neyin bekledi�i
hakk�nda en ufak bir fikrim yoktu.
317
00:22:56,223 --> 00:22:59,278
Tam da bu b�lgedeydi. Tam buras�.
318
00:22:59,279 --> 00:23:02,448
G�rd���m �ey, bir kemik par�as�yd�.
319
00:23:02,449 --> 00:23:05,511
Ona bakt�m ve g�rd���m
anda ��yle dedim:
320
00:23:05,511 --> 00:23:07,365
"Bu bir hominid."
321
00:23:07,365 --> 00:23:08,547
SHUBIN: Vay can�na.
322
00:23:08,945 --> 00:23:11,310
Lucy d�nya �ap�nda man�etlere ��kt�...
323
00:23:11,311 --> 00:23:15,677
...��nk� bir kuyruksuz maymuna benziyor;
ama iki ayak �zerinde y�r�yordu.
324
00:23:15,678 --> 00:23:20,437
Bipedaldi; hem de o g�ne
kadar bulunanlar�n en eskisiydi.
325
00:23:20,848 --> 00:23:23,699
DON: Bu "3 milyon y�l"
zaman duvar�n� a�t���m�z anda...
326
00:23:23,700 --> 00:23:27,551
...ilkin atalar�m�z�n neye benzedi�ine dair
yepyeni bir tablo ortaya ��km��t�.
327
00:23:27,552 --> 00:23:31,285
B�t�n kariyerimin en heyecanl�
anlar�ndan biriydi bu.
328
00:23:33,052 --> 00:23:35,822
Don'�n buraya ilk kez 70'lerde
geli�inden bu yana...
329
00:23:35,823 --> 00:23:39,414
...bilim insanlar� bu b�lgede hemen
her sene ekspedisyonlar d�zenledi.
330
00:23:40,723 --> 00:23:45,330
Lucy'nin t�r�nden bireylere ait
400'den fazla fosil ke�fettiler.
331
00:23:45,526 --> 00:23:48,402
Ama benim en �ok tan��mak
istedi�im, Lucy'nin kendisi.
332
00:23:53,004 --> 00:23:57,744
�lk bipedallar�n neye benzedi�ini en iyi
ortaya koyan kan�tlar Lucy'ye ait.
333
00:23:58,290 --> 00:24:01,707
DON: Tabi e�er bunlar�n
hepsi d�zg�n bir �ekilde...
334
00:24:01,708 --> 00:24:04,037
...yani omurlar �st �ste
gelecek �ekilde birle�tirilirse...
335
00:24:04,038 --> 00:24:06,883
...Lucy'nin yakla��k 1 metre
boyunda oldu�unu g�rebilirdiniz.
336
00:24:06,883 --> 00:24:08,138
SHUBIN: Evet, bu haliyle �ok belli olmuyor.
337
00:24:08,139 --> 00:24:09,537
DON: Bu da femur (uyluk) kemi�i.
SHUBIN: Sol bacak.
338
00:24:09,538 --> 00:24:11,003
DON: Uyluk kemi�inin �st ucu.
339
00:24:11,004 --> 00:24:13,556
SHUBIN: Hepsini bir araya getirdi�inizde...
340
00:24:13,557 --> 00:24:16,856
...bu par�a "bipedalim" diyor, �u par�a
bipedalizmin ipu�lar�n� ta��yor.
341
00:24:16,857 --> 00:24:19,875
DON: Bu par�a kesinlikle
bipedal oldu�unu g�steriyor.
342
00:24:19,875 --> 00:24:23,699
Bu i�eri do�ru e�im �ok karakteristiktir.
343
00:24:23,700 --> 00:24:26,451
Dizlerimiz birbirine yak�nd�r
ve yanlara do�ru a��l�r.
344
00:24:26,451 --> 00:24:28,537
�empanzelerde ise d�md�z ��kar.
345
00:24:29,597 --> 00:24:34,455
Baca��n �st ve alt par�alar�n�n d�z bir
hatta olmas� bir bipedale uygun de�ildir.
346
00:24:34,456 --> 00:24:37,219
Y�r�y��te tuhaf bir yalpalama yarat�r.
347
00:24:38,202 --> 00:24:40,653
Lucy'nin bacaklar� bir a�� olu�turur.
348
00:24:40,654 --> 00:24:44,329
Dizleri t�pk� bizim dizlerimiz
gibi, birbirine daha yak�nd�r.
349
00:24:44,512 --> 00:24:47,732
Bu yap�lanma, ayaklar� v�cudun
tam alt�na getirmi� olur.
350
00:24:47,733 --> 00:24:50,915
Daha kolay ve etkili y�r�mesini sa�lar.
351
00:24:53,307 --> 00:24:56,452
Yani Lucy'nin y�r�y���
bizimkine �ok benziyordu.
352
00:24:56,453 --> 00:25:00,326
Ama insan de�ildi; bir�ok
ilkel �zelli�e de sahipti.
353
00:25:00,327 --> 00:25:03,251
SHUBIN: Bu tam bir kar���m.
DON: Tam bir kar���m, evet.
354
00:25:03,252 --> 00:25:06,401
SHUBIN: �ok ilgin�. Bunlar bir
kuyruksuz maymuna ait gibi, �ok ilkel.
355
00:25:06,402 --> 00:25:09,591
DON: �ok k���k bir beyin ve
kuyruksuz maymuna uygun oranlar.
356
00:25:09,591 --> 00:25:11,765
SHUBIN: Ama bipedal!
DON: Ama bipedal!
357
00:25:11,766 --> 00:25:15,279
DON: Ve bu eller yakla��k
�uraya kadar sark�yordu.
358
00:25:27,013 --> 00:25:29,942
SHUBIN: Bu tam anlam�yla muhte�em.
359
00:25:29,943 --> 00:25:32,412
DON: Bir avu� kemi�i bir araya getirip...
360
00:25:32,413 --> 00:25:36,903
...bir anda bunun ya�ayan bir insan oldu�unu
fark etmek ne kadar ilgin�, de�il mi?
361
00:25:36,903 --> 00:25:38,429
SHUBIN: Kesinlikle �ok g�zel.
362
00:25:45,035 --> 00:25:48,833
DON: Ona buradaki insanlar�n
ve arazinin ad�n� verdik:
363
00:25:48,833 --> 00:25:53,504
Afar b�lgesini d���nerek ona,
"Australopithecus afarensis" ismini verdik.
364
00:25:57,132 --> 00:26:01,391
SHUBIN: Lucy'nin �u anda yan�m�zda
oldu�unu hayal edelim. Neye benzerdi?
365
00:26:01,392 --> 00:26:04,889
DON: Bir kere k�sa boylu olurdu;
sadece 1 metre boyundayd�.
366
00:26:04,890 --> 00:26:09,968
Bize tan�d�k gelen bir �zelli�i
ise dik y�r�mesi olurdu.
367
00:26:10,896 --> 00:26:15,724
Neredeyse dizlerine
gelen uzun kollar�yla...
368
00:26:15,724 --> 00:26:18,700
...b�y�k ihtimalle �ok garip bir y�r�y��� olurdu.
369
00:26:18,856 --> 00:26:24,125
Yakla�t�k�a y�z�n�n �ok
maymunsu oldu�unu g�r�rd�k.
370
00:26:25,127 --> 00:26:31,390
G�zlerinde felsefi bir d���nce p�r�lt�s�
g�rece�imizi pek sanm�yorum.
371
00:26:31,890 --> 00:26:36,360
Bir�ok a��dan "dik duran bir
maymun" gibi g�r�n�rd� bence.
372
00:26:36,360 --> 00:26:38,063
SHUBIN: Evet, bu inan�lmaz.
373
00:26:40,004 --> 00:26:43,451
Lucy 3,2 milyon y�l �ncesinde...
374
00:26:43,451 --> 00:26:48,635
...atalar�m�z�n iki bacak �zerinde y�r�meye
tamamen al��t���n� g�steriyor.
375
00:26:49,658 --> 00:26:54,893
G�steremedi�i �ey ise, atalar�m�z�n dik
y�r�meye ilk kez nas�l ba�lad���.
376
00:26:57,361 --> 00:27:02,170
Bu sorunun cevab� i�in, Lucy'nin ke�fedildi�i
sahan�n hemen 80 metre �tesinde bulunan...
377
00:27:02,170 --> 00:27:05,153
...ikinci ikonik fosil ile tan��mam�z gerekiyor.
378
00:27:07,210 --> 00:27:09,735
Ardipithecus isimli bu fosil...
379
00:27:09,736 --> 00:27:14,846
...nas�l bipedal oldu�umuza ili�kin
fikirlerimizi ba�tan a�a�� de�i�tirmi�tir.
380
00:27:20,456 --> 00:27:22,714
California/Berkeley'e geldim.
381
00:27:22,715 --> 00:27:25,705
Burada, Ardi'yi ke�feden ekibin
ba��ndaki ki�iyle g�r��ece�im.
382
00:27:25,706 --> 00:27:28,242
Kendisi eski meslekta�lar�mdan, Tim White.
383
00:27:31,412 --> 00:27:34,672
Tim y�l�n b�y�k bir b�l�m�n�
Etiyopya'da, sahada ge�irir...
384
00:27:34,673 --> 00:27:37,994
...ve �al��malar�n� da
titizce videoya kaydeder.
385
00:27:39,039 --> 00:27:43,006
Ender g�r�len bu saha �ekimleri,
90'lar�n ba��na kadar gider.
386
00:27:44,327 --> 00:27:48,099
TIM: Yapmak istedi�imiz �ey,
bilinmeyeni derinlemesine ara�t�rmak...
387
00:27:48,099 --> 00:27:52,479
...ve Lucy'nin t�r�nden
�nceki canl�lar� anlamakt�.
388
00:27:53,394 --> 00:27:57,314
Ne bulaca��m�z� ger�ekten bilmiyorduk.
389
00:27:58,401 --> 00:28:06,534
Ekip 1992 y�l�ndan beri her y�l, Orta Awash
adl� bir alana ekspedisyonlar d�zenliyor.
390
00:28:07,400 --> 00:28:08,975
Buradaki baz� kayalar...
391
00:28:08,976 --> 00:28:12,351
...yak�nlardaki Lucy sahas�ndan
milyonlarca y�l daha ya�l�yd�.
392
00:28:13,048 --> 00:28:15,635
TIM: Tepedeki iki kal�c� bant� g�r�yorsun.
393
00:28:15,635 --> 00:28:20,003
�u anda alttaki bantta kaz� yap�yorlar.
Bu bantlar�n ikisi de 4,4 milyon y�ll�k.
394
00:28:20,004 --> 00:28:21,558
SHUBIN: Bu ger�ekten...
395
00:28:21,558 --> 00:28:26,398
TIM: Turnay� g�z�nden vurduk. Bu ikisi
aras�nda kalan her �ey 4,4 milyon y�ll�k.
396
00:28:26,444 --> 00:28:31,255
Bu �ok eski kaya bant�, birtak�m
cazip kal�nt�lar sunuyordu.
397
00:28:31,991 --> 00:28:35,511
O y�zden bu tabakay� aylarca, b�k�p
usanmadan kaz�p incelediler.
398
00:28:36,289 --> 00:28:39,726
Nihayet 1994 y�l�nda,
����r a�an bulu� geldi.
399
00:28:41,804 --> 00:28:45,588
Etiyopyal� bir y�ksek lisans ��rencisi
olan Yohannes Haile-Selassie...
400
00:28:45,589 --> 00:28:49,157
...ayn� tabakada bir el kemi�ine
ait olan bir par�a buldu.
401
00:28:53,713 --> 00:28:56,518
TIM: Par�ay� ald� ve
"Bu bir hominide benziyor." dedi.
402
00:28:56,519 --> 00:28:59,690
Bunun �zerine o y�zeyi
kaz�y�p f�r�alad�k...
403
00:28:59,691 --> 00:29:03,447
...ve hominidlere ait baz� el
ve ayak kemikleri bulduk.
404
00:29:03,448 --> 00:29:06,471
Dolay�s�yla o k���k tepeye odakland�k.
405
00:29:06,472 --> 00:29:09,898
Kameray� a�t�k ve kazmaya devam ettik.
406
00:29:11,817 --> 00:29:16,003
��te onu bu �ekilde ortaya ��kard�k;
milimetrik bir �ekilde kazarak.
407
00:29:18,289 --> 00:29:20,056
�ok dikkatli olmak zorundas�n�z.
408
00:29:20,057 --> 00:29:23,501
Fosilde yarataca��n�z ufac�k bir �izik
bile sonsuza kadar imzan�z olarak kal�r.
409
00:29:23,803 --> 00:29:25,303
��te alt �ene geliyor.
410
00:29:25,303 --> 00:29:27,710
Sol tarafta k�pek di�leri var.
411
00:29:27,710 --> 00:29:29,896
Burada da di�er di�ler ortaya ��kar�l�yor.
412
00:29:30,021 --> 00:29:34,484
SHUBIN: Birer paleontolog olarak, b�t�n
d�nyada bunu ilk g�ren insanlars�n�z.
413
00:29:34,484 --> 00:29:37,478
TIM: D���nsene, bunlar
4,4 milyon y�ld�r g�m�l�yd�.
414
00:29:53,519 --> 00:29:56,432
Bu �ok �nemli bir ke�ifti.
415
00:29:56,433 --> 00:30:00,709
�nsan evriminin kritik bir d�n�m noktas�nda
yer alan yeni bir hominid t�r�yd�.
416
00:30:00,709 --> 00:30:05,514
Atalar�m�z�n iki ayak �zerinde hen�z
y�r�meye ba�lad��� d�neme aitti.
417
00:30:05,515 --> 00:30:07,677
Bu y�zden haz�r sahadayken...
418
00:30:07,678 --> 00:30:12,673
...Tim, Ardi'nin d�nyas� hakk�nda
olabildi�ince fazla bilgi toplamak istiyordu.
419
00:30:14,021 --> 00:30:19,694
TIM: Amac�m�z, o zaman dilimiyle ilgili
anlayabilece�imiz her �eyi anlamaya �al��makt�r.
420
00:30:19,695 --> 00:30:23,391
Ve 4,4 milyon y�ldan bahsediyorsak,
��renece�imiz her �ey yeni bir bilgidir.
421
00:30:24,609 --> 00:30:27,762
Bu da, buran�n zaman�nda nas�l bir
ortam oldu�unu anlayan...
422
00:30:27,762 --> 00:30:30,467
...sedimentologlar�n bilgisine
ba�vurmay� gerektirir.
423
00:30:30,467 --> 00:30:32,837
Nehir miydi, ta�k�n yata�� m�yd� vs.
424
00:30:32,837 --> 00:30:38,725
Bitkiler, ku�lar veya k�r fareleri hakk�nda
uzman olan paleontologlara dan��mak gerekir.
425
00:30:40,123 --> 00:30:42,836
Ardi'nin t�r�n� bulduklar� her yerde...
426
00:30:42,837 --> 00:30:48,587
...papa�an, maymun ve tavusku�u gibi orman
canl�lar� ve orman bitkileri buluyorlard�.
427
00:30:48,588 --> 00:30:51,281
TIM: A��k bir savan arazisi de�il,
ormanl�k bir aland�.
428
00:30:51,282 --> 00:30:54,350
SHUBIN: ��te bu bir s�priz!
WHITE: Bunlar orman canl�lar�yd�.
429
00:30:54,443 --> 00:30:57,842
SHUBIN: Bu, insanlar�n beklentilerine
olduk�a ters d��en bir �eydi.
430
00:30:57,842 --> 00:31:00,690
TIM: 1800'l� y�llardan beri
bildiklerimizle �eli�iyordu.
431
00:31:02,899 --> 00:31:06,323
Atalar�m�z�n iki ayak �zerinde
y�r�meye nas�l ba�lad���na ili�kin...
432
00:31:06,324 --> 00:31:10,187
...100 y�ld�r d���n�len
temel bir teori mevcuttu.
433
00:31:10,388 --> 00:31:12,544
Teori ��yleydi:
434
00:31:13,766 --> 00:31:16,696
"�lk ba�ta, a�a�larda ya�ayan
kuyruksuz maymunlard�k.
435
00:31:16,697 --> 00:31:19,197
�empanzelere benziyorduk.
436
00:31:19,198 --> 00:31:22,992
Yumruklar�m�z� kullanarak d�rt
ayak �zerinde y�r�yorduk.
437
00:31:23,355 --> 00:31:25,207
Ama iklim de�i�ti...
438
00:31:27,587 --> 00:31:30,855
...ve ancak ormanlar, savanlara
d�n��t�kten sonra...
439
00:31:30,856 --> 00:31:34,444
...d�rt yerine iki ayak
�zerinde y�r�meye ba�lad�k."
440
00:31:37,705 --> 00:31:40,530
Ardi fosili ise bamba�ka
bir hikaye anlat�yordu:
441
00:31:42,135 --> 00:31:46,031
Daha ormanda ya�arken de dik duruyordu.
442
00:31:49,005 --> 00:31:52,707
Ardi'nin iskeleti de eski teoriyle �eli�iyordu.
443
00:31:52,709 --> 00:31:56,200
Daha �nce hi� kimsenin
g�rmedi�i bir �eydi.
444
00:31:57,618 --> 00:32:00,137
Ardi'nin tam anlam�yla
bir araya getirilmesi i�in...
445
00:32:00,137 --> 00:32:02,569
...uzmanlardan olu�an bir ekibin
15 y�l �al��mas� gerekti.
446
00:32:03,380 --> 00:32:05,978
Peki, bipedal oldu�unu nereden biliyoruz?
447
00:32:05,979 --> 00:32:09,790
Ardi'nin nas�l hareket etmi� olabilece�ini
��z�mleyen ekibin ba��ndaki ki�i...
448
00:32:09,791 --> 00:32:12,614
...Owen Lovejoy isimli bir anatomi uzman�yd�.
449
00:32:12,614 --> 00:32:17,318
LOVEJOY: Bipedalli�in kritik
noktas� pelvisin yap�s�d�r.
450
00:32:17,318 --> 00:32:22,554
�u kemi�e bakt���n�zda �ok fazla bilgi
i�ermedi�ini d���nebilirsiniz.
451
00:32:22,555 --> 00:32:29,306
Ama asl�nda orijinal kemi�in neye
benzedi�iyle ilgili �ok fazla bilgi sunar.
452
00:32:29,569 --> 00:32:33,139
Ekip, deforme olmu� bu
kemikteki bilgiyi kullanarak...
453
00:32:33,139 --> 00:32:36,264
...Ardi'nin t�m pelvisini
yeniden olu�turabildi.
454
00:32:36,824 --> 00:32:41,719
Bu g�rd���n�z, 3D bir yaz�c� taraf�ndan
olu�turulmu� plastik bir kopya.
455
00:32:45,612 --> 00:32:48,901
Ardi'nin pelvisinin �st par�as�
daha insans� g�r�n�yor.
456
00:32:49,491 --> 00:32:54,128
Kal�a kemi�i k�sa ve geni�tir; ki bu
da bipedalizmin tipik bir g�stergesidir.
457
00:32:54,486 --> 00:32:57,831
Ama alt yar�s�, bir insan
pelvisinden �ok daha uzundur...
458
00:32:57,832 --> 00:33:00,078
...ki bu da t�rmanmaya daha elveri�lidir.
459
00:33:01,784 --> 00:33:04,384
TIM: Bu ayr�nt�ya indi�inizde...
460
00:33:04,385 --> 00:33:09,974
...bunun, daha �nce hi� rastlanmam�� bir
anatomik kar���m oldu�unu g�r�rs�n�z.
461
00:33:10,226 --> 00:33:13,190
Bu durum, Ardi'nin iki
baca�� �zerinde y�r�yebildi�ini...
462
00:33:13,191 --> 00:33:16,789
...ama bu i�te, kendisinden sonraki hominidler
(Lucy gibi) kadar ba�ar�l� olmad���n� g�sterir.
463
00:33:16,790 --> 00:33:20,146
Anatomik yap�s�n�n geri
kalan� da s�prizler i�erir.
464
00:33:21,890 --> 00:33:27,512
TIM: Ne Lucy ne de insanlar, ayak
ba�parmaklar�yla kavrama yetene�ine sahiptir.
465
00:33:27,513 --> 00:33:31,236
Ama bu canl�n�n tam
bir kavrama yetene�i vard�.
466
00:33:33,828 --> 00:33:36,890
SHUBIN: Yani hem y�r�meye hem de
kavramaya yarayan bir aya�� vard�.
467
00:33:36,891 --> 00:33:37,843
LOVEJOY: Evet.
468
00:33:37,844 --> 00:33:40,270
Elleri bile bir kar���md�.
469
00:33:40,271 --> 00:33:42,986
T�rmanmaya yarayan
ola�an�st� uzun parmaklar�...
470
00:33:42,987 --> 00:33:45,852
...ama daha insans�, k�sa bir avcu vard�.
471
00:33:45,853 --> 00:33:50,019
Ve kemikleri, bir �empanze gibi
yumruklar� �zerinde y�r�d���ne dair...
472
00:33:50,020 --> 00:33:51,930
...hi�bir iz ta��m�yordu.
473
00:33:57,004 --> 00:34:01,799
Yani art�k atalar�m�z�n iki bacak
�zerinde y�r�meye ilk kez ba�lad���...
474
00:34:01,799 --> 00:34:05,161
...�nemli d�neme ili�kin
ayr�nt�l� bir tabloya sahiptik.
475
00:34:10,483 --> 00:34:13,991
Ardi k���kt�; yakla��k
1,2 metre boyundayd�.
476
00:34:14,398 --> 00:34:17,833
�yi bir t�rman�c�yd�; a�a�tayken
d�rt ayak �zerinde y�r�rd�.
477
00:34:17,834 --> 00:34:20,651
Ama yerdeyken dik y�r�rd�.
478
00:34:22,008 --> 00:34:26,717
Nas�l bipedal oldu�umuzu a��klayan
eski teoriyi yerle bir eder.
479
00:34:27,312 --> 00:34:32,230
Atalar�m�z hala ormanda ya��yorken iki ayak
�zerinde y�r�meye ba�lamakla kalmad�...
480
00:34:32,230 --> 00:34:35,349
...ya�ayan en yak�n akrabam�z
olan �empanzelere de...
481
00:34:35,349 --> 00:34:37,631
...hi�bir zaman benzemedi ve
onlar gibi hareket etmedi.
482
00:34:41,007 --> 00:34:44,331
Baz� bilim insanlar� bu a��klamay� kabul etmez.
483
00:34:44,332 --> 00:34:46,386
Ardi'nin bir insan atas� de�il...
484
00:34:46,387 --> 00:34:49,081
...nesli t�kenmi� bir kuyruksuz
maymun t�r� oldu�unu d���n�rler.
485
00:34:50,118 --> 00:34:54,331
Ama Tim, y�llarca bir�ok Ardipithecus
�rne�i �zerinde �al��t�...
486
00:34:54,332 --> 00:34:56,712
...ve kan�tlar�n gayet
a��k oldu�unu d���n�yor.
487
00:34:56,713 --> 00:34:59,128
TIM: Ardi'nin kafatas�na bakt���m�zda...
488
00:34:59,128 --> 00:35:01,678
...�ok k���k k�pek di�lerine
sahip oldu�unu g�rd�k.
489
00:35:01,679 --> 00:35:04,307
Ya�ayan veya fosille�mi� ba�ka
hi�bir kuyruksuz maymunda...
490
00:35:04,308 --> 00:35:06,232
...b�ylesine k���k k�pek di�leri yoktur.
491
00:35:06,232 --> 00:35:09,135
Bu, biraz bizim y�n�m�ze do�ru
ilerledi�ine dair iyi bir g�stergedir.
492
00:35:09,135 --> 00:35:12,029
Pelvise bakt���m�zda da ayn� �eyi g�r�r�z.
493
00:35:12,029 --> 00:35:16,826
Lucy ve insanlarda ortak olan
�zg�n bir adaptasyona sahiptir.
494
00:35:19,207 --> 00:35:22,706
Bir orman t�rman�c�s�n�n neden iki ayak
�zerinde y�r�me ihtiyac� duydu�unu...
495
00:35:22,706 --> 00:35:24,781
...hala kesin olarak bilmiyoruz.
496
00:35:24,782 --> 00:35:26,509
Ama Ardi sayesinde...
497
00:35:26,510 --> 00:35:29,934
...t�r�m�z�n ge�mi�indeki en �arp�c�
d�n���mlerden birine dair...
498
00:35:29,934 --> 00:35:32,052
...anl�k bir g�r�nt�ye sahibiz.
499
00:35:33,879 --> 00:35:37,754
D�rt ayak �zerinde y�r�rken,
iki ayak �zerinde y�r�meye ge�i�.
500
00:35:38,510 --> 00:35:41,960
Atasal v�cut plan�m�zda meydana
gelen bu b�y�k de�i�im...
501
00:35:41,960 --> 00:35:44,967
...bizim i�in ciddi sonu�lar do�urmu�tur.
502
00:35:50,084 --> 00:35:53,542
Bu sonu�lar� kendi v�cudumuzda g�rebiliriz...
503
00:35:53,543 --> 00:35:55,613
...ve hepsi de iyi de�ildir.
504
00:35:58,769 --> 00:36:02,890
Cleveland Do�a Tarihi M�zesi'nde
yer alan bu mahzen...
505
00:36:02,890 --> 00:36:08,022
...insan iskeletinde olu�abilecek sorunlar�
��renmek i�in gidilebilecek bir yerdir.
506
00:36:08,935 --> 00:36:12,786
Dr. Bruce Latimer bu m�zenin uzun
s�re m�d�rl���n� yapm�� olan...
507
00:36:12,786 --> 00:36:15,336
...bir antropolog ve anatomi uzman�.
508
00:36:16,080 --> 00:36:18,981
LATIMER: Burada, t�r�n�n en
b�y�k koleksiyonlar�ndan biri olan...
509
00:36:18,982 --> 00:36:21,164
...Hammon-Todd koleksiyonu bulunur.
510
00:36:21,165 --> 00:36:24,094
Bu odada 3000'den fazla iskelet mevcut.
511
00:36:24,095 --> 00:36:27,984
Bu �ekmecelerin her birinde
eksiksiz bir insan iskeleti var.
512
00:36:28,189 --> 00:36:30,948
Bunlar, Cleveland morgundan gelen...
513
00:36:30,948 --> 00:36:34,535
...ve 1900'lerin ba�lar�na ait
sahipsiz cesetlerden olu�uyor.
514
00:36:36,101 --> 00:36:38,237
Bu iskeletleri inceledi�inizde...
515
00:36:38,238 --> 00:36:40,832
...hemen fark edece�iniz bariz bir �ey vard�r:
516
00:36:40,833 --> 00:36:44,622
�nsan s�rt� kusurludur;
hem de fazlas�yla.
517
00:36:45,372 --> 00:36:48,357
LATIMER: Muazzam say�da s�rt sorunu vard�r.
518
00:36:48,512 --> 00:36:50,939
Fevkalade a�r� yaratm�� olmal�.
519
00:36:50,940 --> 00:36:53,804
Ve bunu da koleksiyonun hemen
her par�as�nda g�rebilirsiniz.
520
00:36:54,069 --> 00:36:59,537
S�rt sorunlar�m�z�n, i�imizdeki maymundan
kalan k�t� bir miras oldu�u anla��l�yor.
521
00:37:01,824 --> 00:37:05,126
LATIMER: Normalde yatay konumda
olan b�yle bir iskeleti ald�k...
522
00:37:05,126 --> 00:37:07,021
...ve onu dik hale getirdik.
523
00:37:07,021 --> 00:37:10,736
Bunu yaparken, i�erdi�i hemen
her kemi�i de�i�tirmemiz gerekti.
524
00:37:10,737 --> 00:37:14,049
Onu bu yeni konuma zorlam�� olduk.
525
00:37:14,050 --> 00:37:17,856
B�yle bir hayvan�,
��yle bir hayvana �evirirken...
526
00:37:17,856 --> 00:37:20,536
...ya�ad���m�z temel sorun dengedir.
527
00:37:22,003 --> 00:37:26,417
D�rt ayak �zerindeyken, v�cudumuzun
a��rl��� omurgam�zdan a�a�� do�ru aktar�l�r.
528
00:37:26,575 --> 00:37:30,380
Ama bu v�cudu dik konuma getirince,
a��rl�k �ne do�ru kayar.
529
00:37:30,381 --> 00:37:33,860
Bu da b�y�k bir uyumsuzluk yarat�r;
dengeyi tamamen kaybederiz.
530
00:37:35,881 --> 00:37:40,521
LATIMER: Dengeyi sa�lamak i�in, s�rtta
��yle bir e�im olu�turmam�z gerekti.
531
00:37:40,522 --> 00:37:43,540
O zaman da kafan�z geriye gidece�i i�in...
532
00:37:43,541 --> 00:37:47,172
...g��s�n ortas�nda ikinci
bir e�im olu�turmak gerekir.
533
00:37:47,173 --> 00:37:49,154
Bu sefer de kafan�z d��ar�
do�ru ��kaca�� i�in...
534
00:37:49,154 --> 00:37:51,485
...boyunda da bir ba�ka e�im gerekir.
535
00:37:51,486 --> 00:37:54,233
Dolay�s�yla omurgam�z S �ekillidir...
536
00:37:54,234 --> 00:37:57,272
...ve bu �eklin bizi dik tutmas�n� bekleriz.
537
00:37:57,273 --> 00:37:59,663
Bu tam bir m�hendislik felaketidir!
538
00:38:01,180 --> 00:38:04,341
S �ekilli omurgam�z memeliler
aras�nda kendine �zg�d�r...
539
00:38:04,342 --> 00:38:07,343
...ve t�rl� sorunlara yol a�ar.
540
00:38:08,361 --> 00:38:11,032
S�rt�n�zdaki kemikleri olu�turan omurlar...
541
00:38:11,032 --> 00:38:14,554
...ve onlar�n aras�ndaki diskler
b�y�k bir bask�ya maruz kal�r.
542
00:38:14,555 --> 00:38:20,238
�zellikle de en b�y�k e�imin ucunda
yer alan torasik omurlar.
543
00:38:22,228 --> 00:38:25,320
LATIMER: Bu torasik omurlar� al�p...
544
00:38:25,612 --> 00:38:28,705
...her iki ucundan sert
bir �ekilde iterseniz...
545
00:38:28,705 --> 00:38:33,189
..."kompresyon k�r���" dedi�imiz
�u sorun ortaya ��kar.
546
00:38:33,190 --> 00:38:35,504
Bu e�im, omurlar� ezer.
547
00:38:35,505 --> 00:38:39,004
Ba�ka hi�bir hayvanda buna az da
olsa benzeyen herhangi bir yap� yoktur.
548
00:38:39,005 --> 00:38:42,314
Bu durum, y�r�me �eklimizin bir sonucudur.
549
00:38:44,373 --> 00:38:47,090
�stelik sorun sadece
omurga k�r�klar� de�ildir.
550
00:38:47,091 --> 00:38:50,028
Disk kaymalar�ndan
siyatik hastal�klar�na kadar...
551
00:38:50,028 --> 00:38:52,640
...omurgam�zda bir�ok
sorun ortaya ��kar.
552
00:38:52,690 --> 00:38:58,250
Amerikal�lar�n %80'i, hayatlar�n�n bir
d�neminde s�rt sorunlar�ndan �ikayet�idir.
553
00:38:58,873 --> 00:39:02,722
��imizdeki maymunun hesap
vermesi gereken �ok �ey vard�r.
554
00:39:09,719 --> 00:39:12,078
Ama yanl�� bir fikre
kap�lman�z� da istemiyorum.
555
00:39:12,078 --> 00:39:14,929
�ki ayak �zerine kalkmak
tamamen k�t� bir �ey de de�ildi.
556
00:39:14,930 --> 00:39:17,736
�yle olsayd�, en ba��ndan
hi� ger�ekle�mezdi.
557
00:39:17,737 --> 00:39:19,916
Bu sayede ellerimiz serbest kald�.
558
00:39:19,917 --> 00:39:23,472
Bu anatomik de�i�im, muhte�em
beynimizle de birle�ince...
559
00:39:23,473 --> 00:39:28,968
...alet yapmam�z� ve etraf�m�zdaki
d�nyay� �ekillendirmemizi m�mk�n k�ld�.
560
00:39:29,707 --> 00:39:33,239
Evrimsel tarih�emizdeki bu
kilit d�nem de yine...
561
00:39:33,239 --> 00:39:36,566
...Kuzey Etiyopya'daki
kayal�klarda g�zlemlenebilir.
562
00:39:36,667 --> 00:39:39,379
Buran�n jeolojik a��dan �nemli
�zelliklerinden birisi de...
563
00:39:39,380 --> 00:39:41,886
...�ok say�da tabaka i�ermesi.
Birinde Lucy vard�.
564
00:39:41,887 --> 00:39:43,841
�imdi de ba�ka bir b�lgeye gidiyoruz.
565
00:39:43,842 --> 00:39:47,584
BILL: Kesinlikle. Zamanda yakla��k
600-700 bin y�l atlam�� bulunuyoruz.
566
00:39:47,585 --> 00:39:49,793
SHUBIN: Bu, ak�llara
durgunluk veren bir �ey.
567
00:39:51,012 --> 00:39:53,357
Bir paleontolog olan Bill Kimbel...
568
00:39:53,358 --> 00:39:58,451
...beni 2 milyon y�ldan da eski ta�
aletlerin bulunabilece�i bir araziye getirdi.
569
00:39:58,452 --> 00:40:00,096
Tabi e�er ne arad���n�z� biliyorsan�z..
570
00:40:00,097 --> 00:40:01,650
SHUBIN: Nas�l bir �ey aramal�y�m?
571
00:40:01,651 --> 00:40:04,311
BILL: Yerdeki ufak
par�alar� aramal�s�n.
572
00:40:04,312 --> 00:40:05,620
SHUBIN: �u bir kemik mi?
573
00:40:05,621 --> 00:40:08,790
BILL: O bir kemik fosilinin par�as�.
��te bir tane daha.
574
00:40:08,791 --> 00:40:10,799
SHUBIN: Alet bulam�yorum
ama kemik buluyorum.
575
00:40:11,298 --> 00:40:13,364
Aletlerle ilgili �nemli olan �ey...
576
00:40:13,364 --> 00:40:16,365
...hem el hem de beyin becerisi
gerektirmesi, de�il mi?
577
00:40:16,365 --> 00:40:17,531
BILL: Kesinlikle.
578
00:40:17,532 --> 00:40:21,038
SHUBIN: Ne buldun?
DON: Bu �ok tipik bir �rnek.
579
00:40:21,039 --> 00:40:22,825
SHUBIN: G�zelmi�. Bu i�ten
hi� anlam�yorum galiba.
580
00:40:22,826 --> 00:40:25,215
DON: Hakl�s�n. Garaj�n�n �n�nde
bulaca��n bir �eye benziyor.
581
00:40:25,350 --> 00:40:30,257
Don'�n buldu�u alet,
insan�n Homo Habilis isimli...
582
00:40:30,258 --> 00:40:33,860
...ve Lucy'den 1 milyon y�l sonra
ya�am�� olan atalar�ndan kalma.
583
00:40:33,861 --> 00:40:36,109
DON: �lkin insanlardan biri...
584
00:40:36,110 --> 00:40:41,649
...�eki� �ekilli bir ta�la buna
tam �uras�ndan vurmu�.
585
00:40:42,005 --> 00:40:44,231
SHUBIN: Aaa evet!
�u ince �izgiyi diyorsun.
586
00:40:44,231 --> 00:40:46,223
DON: K��esine dokun, bak.
587
00:40:46,578 --> 00:40:49,995
Bu aleti, et veya ba�ka bir �ey
s�y�rmak i�in kullanabilirsin.
588
00:40:49,996 --> 00:40:52,512
SHUBIN: Yani bu ta�a bakarak, onu nereye
ve nas�l vurduklar�n� anlayabiliyoruz.
589
00:40:52,513 --> 00:40:53,801
Neredeyse bir zaman makinesi gibi.
590
00:40:53,802 --> 00:40:58,746
BILL: Evet. Bizi, insan� insan
yapan ilk belirtilerin...
591
00:40:58,746 --> 00:41:03,002
...ortaya ��kmaya ba�lad��� d�neme
g�t�ren bir zaman makinesi.
592
00:41:03,003 --> 00:41:05,520
Ellerin kullan�m�, idrak...
593
00:41:05,521 --> 00:41:09,687
...�ekillendirilmi� bir aletin �retimi i�in
gerekli olan tekrarlanan davran��.
594
00:41:09,688 --> 00:41:11,436
DON: Muazzam bir �ey.
SHUBIN: Vay can�na.
595
00:41:11,437 --> 00:41:13,615
Alet arayal�m m�?
Bir alet bulmak istiyorum.
596
00:41:13,767 --> 00:41:15,646
Hay�r, bu do�al bir �ey.
597
00:41:15,646 --> 00:41:18,920
BILL: Hay�r, bu bir alet.
Bir tane buldun i�te!
598
00:41:20,602 --> 00:41:24,977
Alet yapmak i�in �ok iyi bir g�r��
yetene�i, iyi d�zeyde motor beceri...
599
00:41:24,977 --> 00:41:27,641
...ve ikisini birle�tirebilen bir beyin gerekir.
600
00:41:28,567 --> 00:41:31,223
Biz insanlar b�yle bir beyne...
601
00:41:31,223 --> 00:41:35,214
...eski primat k�kenimiz taraf�ndan
�ekillendirildi�i i�in sahibiz.
602
00:41:38,117 --> 00:41:41,754
Maymun, kuyruksuz maymun
ve insan beyinleri...
603
00:41:41,755 --> 00:41:44,876
...di�er memelilerden farkl� olan
ortak bir yap�lanmaya sahiptir.
604
00:41:45,212 --> 00:41:49,851
Hepimizde el-g�z koordinasyonundan
sorumlu �zel bir b�lge...
605
00:41:50,043 --> 00:41:56,645
...ve geni� bir g�rsel sistem vard�r.
Beynin %40'� g�rme duyusuyla ilgilidir.
606
00:42:00,589 --> 00:42:04,241
��imizdeki maymun yaln�zca v�cutlar�m�z�
�ekillendirmekle kalmam��...
607
00:42:04,242 --> 00:42:06,560
...beyinlerimizi de �ekillendirmi�tir.
608
00:42:12,483 --> 00:42:15,671
Ama �evremizdeki modern d�nyaya...
609
00:42:15,800 --> 00:42:19,091
...ve insanlar�n yaratmay� ba�ard���
onca �eye bakt���m�zda...
610
00:42:19,092 --> 00:42:21,635
...uydulardan g�kdelenlere kadar...
611
00:42:21,821 --> 00:42:25,266
...maymunlardan daha zeki oldu�umuz a��kt�r.
612
00:42:27,321 --> 00:42:29,253
O halde ne de�i�mi�ti?
613
00:42:30,123 --> 00:42:34,031
Beyinlerimizi, di�er primatlar�nkinden
bu kadar farkl� yapan neydi?
614
00:42:43,506 --> 00:42:44,848
SHUBIN: Selam, ben Neil Shubin.
615
00:42:44,848 --> 00:42:48,011
TOM: Selam Neil. Ben Tom Burbacher.
Yavru primat laboratuvar�na ho�geldin.
616
00:42:48,012 --> 00:42:50,507
SHUBIN: Demek maymun mekan� buras�.
TOM: Evet, maymun mekan� buras�.
617
00:42:50,566 --> 00:42:53,644
Tom Burbacher, kendi beyinlerimiz
hakk�ndaki sorular� yan�tlamak i�in...
618
00:42:53,645 --> 00:42:55,962
...maymunlar� inceliyor.
619
00:42:56,255 --> 00:42:59,801
Tom, maymun beyniyle bizimki aras�ndaki...
620
00:42:59,801 --> 00:43:03,431
...�nemli bir fark� ortaya
koyan bir deney g�sterecek.
621
00:43:04,386 --> 00:43:07,455
Ama farklar bekledi�iniz gibi ��kmayabilir.
622
00:43:07,456 --> 00:43:09,699
�zellikle de k���k ya�lardayken.
623
00:43:11,008 --> 00:43:14,057
TOM: Maymunumuz haz�r m�?
KIM: Maymunumuz haz�r.
624
00:43:14,058 --> 00:43:19,706
Neil, CI ile tan��. Kendisi 3 ayl�k
bir domuz-kuyruklu makak di�isi.
625
00:43:19,900 --> 00:43:23,604
Bu deney, "nesne kal�c�l���" denilen
bir �zelli�i test ediyor.
626
00:43:23,605 --> 00:43:26,809
Yani maymunun, bir
nesneyi g�rm�yorken de...
627
00:43:26,810 --> 00:43:29,574
...o nesnenin var oldu�unu
bilip bilmedi�ini �l��yor.
628
00:43:29,575 --> 00:43:33,672
Bu �zellik, hem maymunlar hem de insanlar
i�in geli�imsel bir d�n�m noktas�d�r.
629
00:43:33,856 --> 00:43:38,909
KIM: Oyunca��n �zerine bir meyve par�as�
koyup, onu hazneye yerle�tirece�iz.
630
00:43:38,909 --> 00:43:40,481
SHUBIN: Ona bak�yor.
631
00:43:40,482 --> 00:43:43,913
KIM: Oyunca�� tamamen saklamak
i�in de kapa�� kapataca��z.
632
00:43:46,777 --> 00:43:49,149
SHUBIN: Vay can�na!
TOM: ��te buldu.
633
00:43:49,239 --> 00:43:52,540
SHUBIN: Bu �ok etkileyici!
TOM: ��te, nesne kal�c�l��� bu.
634
00:43:53,075 --> 00:43:57,505
CI hen�z 3 ayl�k ve daha �imdiden
nesne kal�c�l���n� anlayabiliyor.
635
00:43:57,505 --> 00:43:59,629
SHUBIN: CI, sen bu i�te iyisin.
636
00:44:00,876 --> 00:44:04,848
SHUBIN: Selam Geneva, nas�ls�n?
Sen �ok sevimli bir �eysin.
637
00:44:05,202 --> 00:44:08,309
Geneva, yavru maymunla ayn� ya�ta.
638
00:44:08,310 --> 00:44:12,621
�ocuk geli�imi uzman�
Prof. Susan Spieker'�n g�zetiminde...
639
00:44:12,621 --> 00:44:16,504
...deminki testin ayn�s�n�
ona da uygulayaca��m.
640
00:44:16,536 --> 00:44:19,951
SUSAN: Uzan�p, oyunca��n
ilgisini �ekti�ini g�stermeli.
641
00:44:19,951 --> 00:44:22,175
SHUBIN: Bence ilgisini �ektik.
SUSAN: G�zel uzand�.
642
00:44:22,176 --> 00:44:23,691
SHUBIN: Evet �yle, aferin sana.
643
00:44:23,700 --> 00:44:26,410
Geneva, bu oyunca�� baya�� sevdin.
644
00:44:26,628 --> 00:44:28,036
Merhaba!
645
00:44:28,533 --> 00:44:32,074
SUSAN: �imdi onlar� geri al�r m�s�n Neil?
SHUBIN: Ben bu i�te uzman�m.
646
00:44:32,137 --> 00:44:35,197
�unu bir saniyeli�ine alabilir miyim?
Pardon, sadece ge�ici olarak al�yorum.
647
00:44:35,197 --> 00:44:36,894
Ne kadar da iyisin.
648
00:44:37,001 --> 00:44:38,455
��eri at�yorum.
649
00:44:38,456 --> 00:44:40,307
SUSAN: �zledi�inden emin ol.
650
00:44:40,308 --> 00:44:42,779
SHUBIN: �zliyor.
Bak, �imdi �st�n� kapataca��z.
651
00:44:44,667 --> 00:44:46,608
SUSAN: Neil ne yapt� diye merak ediyor.
652
00:44:46,609 --> 00:44:48,638
SHUBIN: Ne oyunca��?
SUSAN: Nereye gittiler bilmiyorum ki!
653
00:44:48,639 --> 00:44:51,991
SHUBIN: Vay can�na! Bu inan�lmaz!
SUSAN: Nereye gittiler?
654
00:44:51,991 --> 00:44:56,678
SHUBIN: Bu inan�lmaz bir �ey.
G�remiyorsa, var olmad���n� d���n�yor.
655
00:44:58,901 --> 00:45:03,405
Bir yavru maymun, bir insan bebe�ini
bu testte nas�l alt ediyor olabilir?
656
00:45:04,409 --> 00:45:07,170
Bu testler, beynimizin belli bir b�lgesinin...
657
00:45:07,171 --> 00:45:10,665
...geli�im s�recinde ne kadar
h�zl� yap�land���n� g�steriyor.
658
00:45:10,665 --> 00:45:16,356
Ayr�ca beynimizin bu b�lgesinin, maymunlara
k�yasla �ok daha yava� geli�ti�ini g�steriyor.
659
00:45:17,385 --> 00:45:20,117
Biz insanlar, di�er primatlara k�yasla...
660
00:45:20,117 --> 00:45:22,505
...al���lmad�k bi�imde uzun bir
�ocukluk d�nemi ge�iririz.
661
00:45:22,506 --> 00:45:25,505
Farkl� ya�am s�relerini hesaba
katt���n�zda da bu b�yledir.
662
00:45:26,099 --> 00:45:29,287
Bu durum, evrimsel bir dezavantaj olmal�yd�.
663
00:45:29,465 --> 00:45:32,785
Ama asl�nda en b�y�k g��lerimizden biridir.
664
00:45:34,561 --> 00:45:39,933
Beyinlerimiz, �ocukluk d�neminde �evremiz
ve deneyimlerimiz taraf�ndan �ekillendirilir.
665
00:45:41,002 --> 00:45:44,110
Bu d�nemin uzamas�, bize ��renmek
ve yeni beceriler geli�tirmek i�in...
666
00:45:44,111 --> 00:45:46,270
...daha fazla zaman kazand�r�r.
667
00:45:47,707 --> 00:45:51,732
Baz�lar�, bizi b�ylesine zeki yapan ana
etkenin bu oldu�unu d���n�yor.
668
00:45:53,105 --> 00:45:55,724
Ama ba�ka etkenler de vard�r.
669
00:45:57,177 --> 00:46:01,985
Beyin, n�ron isimli sinir h�crelerinden
meydana gelen �ok say�da a�dan olu�ur.
670
00:46:01,986 --> 00:46:04,997
Bunlar bilgiyi ta��r, i�ler ve depolar.
671
00:46:05,106 --> 00:46:09,556
�nsan beyninin y�ksek d�zeyli d���nceden
sorumlu b�lgesi olan korteks...
672
00:46:09,557 --> 00:46:13,065
...ba�ka hi�bir hayvan�n sahip
olmad��� kadar n�ron i�erir.
673
00:46:13,066 --> 00:46:15,996
Bu say� muazzamd�r:
16 milyar
674
00:46:17,212 --> 00:46:21,185
Bu n�ronlar, kendilerine has,
g��l� bir d�zen i�inde bulunurlar.
675
00:46:21,186 --> 00:46:23,515
Al���lmad�k bi�imde
birbirlerine ba�l�d�r.
676
00:46:24,764 --> 00:46:28,169
Bu da ba�ka primatlar�n yapamad���
�eyleri yapabilece�imiz anlam�na gelir.
677
00:46:28,170 --> 00:46:30,755
Karma��k aletler icat etmek,
senfoniler bestelemek...
678
00:46:30,756 --> 00:46:33,643
...ve hatta kendi beyinlerimizin
nas�l i�ledi�ini ara�t�rmak gibi.
679
00:46:37,456 --> 00:46:40,694
Ama zekam�z�n g�c�ne kendimizi
fazla kapt�rmadan �nce...
680
00:46:40,695 --> 00:46:43,228
...biraz al�akg�n�ll�l�k a��lamak istiyorum.
681
00:46:44,709 --> 00:46:46,742
Bu da maymunlar� geride b�rakarak...
682
00:46:46,743 --> 00:46:51,036
...dizinin ba�lad��� yer olan
Chicago'daki anatomi laboratuvar�ma...
683
00:46:51,036 --> 00:46:54,953
...ve en sevdi�im konu olan bal�klara
geri d�nmemizi gerektiriyor.
684
00:46:55,900 --> 00:46:58,887
Bir bal���n beyniyle bir insan�nki...
685
00:46:58,888 --> 00:47:01,887
...birbirlerine d���nebilece�inizden
de fazla benziyor.
686
00:47:03,159 --> 00:47:06,295
Bu ba�lang�ca yap�lan bir yolculuk.
��ler bundan daha basit olamaz.
687
00:47:06,295 --> 00:47:08,278
�nsan ve bal�k diye gidece�iz.
688
00:47:08,278 --> 00:47:11,180
Sa�da bal�klar� temsilen bir k�k�rdakl�
bal�k olan k�pekbal��� bulunuyor.
689
00:47:11,181 --> 00:47:15,984
K�pekbal���n�n kafas�n�n i�indeki kaslar�,
sinirleri ve organlar� g�r�yorsunuz.
690
00:47:15,984 --> 00:47:18,575
Ama daha da �nemlisi, bu sar� k�s�m.
691
00:47:18,575 --> 00:47:21,502
Buras� omurili�in �n ucu, yani beyin.
692
00:47:21,503 --> 00:47:23,898
Pek bir �eye benzemiyor ama
bu bir k�pekbal���n�n beyni.
693
00:47:25,068 --> 00:47:27,780
Bu da bir insan beyni. Bizim i�in her
�ey burada ger�ekle�iyor.
694
00:47:27,781 --> 00:47:30,501
An�lar�m�z, korkular�m�z,
a�klar�m�z, nefretlerimiz vs...
695
00:47:30,502 --> 00:47:31,813
...hepsi bunun i�inde.
696
00:47:31,814 --> 00:47:34,227
Y�zeyden bak�ld���nda insan beyni...
697
00:47:34,228 --> 00:47:37,004
...k�pekbal��� kafas�n�n
i�indekine hi� de benzemiyor.
698
00:47:37,005 --> 00:47:39,009
Ama nas�l bakaca��n�z� bilirseniz...
699
00:47:39,010 --> 00:47:41,777
...aralar�nda �ok ciddi bir benzerlik
oldu�unu g�r�rs�n�z.
700
00:47:41,778 --> 00:47:46,631
Bu benzerlik de beynin
genel yap�s�nda yatar.
701
00:47:46,732 --> 00:47:49,218
�nsanda bir �n beyin bulunur.
702
00:47:49,219 --> 00:47:55,371
�n beyin, bilin�li d���ncelerimizin �o�unun
ger�ekle�ti�i bu katlanm�� dokudan olu�ur.
703
00:47:55,372 --> 00:47:59,423
Ortadaki ceviz b�y�kl���ndeki �u
b�lgeye ise orta beyin denir.
704
00:48:00,701 --> 00:48:02,575
Bir de arka beyin vard�r.
705
00:48:03,185 --> 00:48:05,700
Bu �ok temel bir b�l�md�r ve
geli�im evresinde g�r�l�r.
706
00:48:05,701 --> 00:48:08,731
Buras�, sinirlerin beyni terk
etti�i yere bak�larak bulunur.
707
00:48:08,732 --> 00:48:11,173
Bir k�pekbal���ndaki benzer
sinirleri takip edersek...
708
00:48:11,174 --> 00:48:13,891
...onlarda da ayn� yap�n�n
bulundu�unu g�r�r�z.
709
00:48:14,398 --> 00:48:16,054
Bir �n beyin...
710
00:48:16,328 --> 00:48:18,073
...orta beyin...
711
00:48:18,108 --> 00:48:19,793
...ve arka beyin.
712
00:48:23,915 --> 00:48:28,528
T�m beyinler aras�nda temel
bir yap�sal benzerlik vard�r.
713
00:48:28,529 --> 00:48:32,939
�nsanlar�n, k�peklerin,
kedilerin, maymunlar�n...
714
00:48:32,940 --> 00:48:36,063
...kertenkelelerin, kurba�alar�n,
semenderlerin, alabal�klar�n, levreklerin...
715
00:48:36,063 --> 00:48:38,918
...hatta k�pekbal�klar�n�n beyni bile benzerdir.
716
00:48:38,919 --> 00:48:42,242
��lev ve �ekil bak�m�ndan
�ok farkl� da olsalar...
717
00:48:42,243 --> 00:48:46,673
...hepsinde bir �n beyin, orta beyin
ve arka beyin mevcuttur.
718
00:48:50,003 --> 00:48:52,345
Ama hikayenin sonuna gelmedik.
719
00:48:52,451 --> 00:48:58,342
Kendi beyinlerimizin temel yap�s�n�n
k�keni, bal�klardan da eskiye uzan�r.
720
00:48:58,343 --> 00:49:03,061
Ger�ek anlamda bir beyni bile olmayan,
�a��rt�c� �ekilde ilkel bir hayvana.
721
00:49:03,289 --> 00:49:06,205
Ama �nce, bu k���c�k
canl�lar� bulmam gerekiyor.
722
00:49:06,710 --> 00:49:09,960
PETER: Pekala.
Buradan ba�layal�m m�?
723
00:49:09,960 --> 00:49:12,617
SHUBIN: Tam buradan m�?
PETER: Tam buradan. Bir deneyelim.
724
00:49:12,650 --> 00:49:15,679
Bu, d�nyaca �nl� bir genetik�i...
725
00:49:15,680 --> 00:49:19,800
...ve Oxford �niversitesi'nin zooloji
b�l�m ba�kan� olan Peter Holland.
726
00:49:19,976 --> 00:49:22,264
SHUBIN: Ne yapmam gerekiyor?
PETER: Sadece salla.
727
00:49:22,264 --> 00:49:23,779
SHUBIN: Salla ve g�r diyorsun..
728
00:49:25,705 --> 00:49:27,510
SHUBIN: �u mu?
PETER: Hay�r.
729
00:49:28,011 --> 00:49:32,524
PETER: G�r�nce hemen anlars�n
��nk� iyi y�zerler.
730
00:49:32,525 --> 00:49:34,955
PETER: Su, kazma i�lemini
epey zorla�t�r�yor tabi.
731
00:49:35,007 --> 00:49:36,979
PETER: ��te birini yakalad�n.
Bu bir batrak.
732
00:49:36,979 --> 00:49:39,105
SHUBIN: Vay, keratan�n gidi�ine bak!
733
00:49:39,106 --> 00:49:41,531
PETER: Suya geri bat�r�rsan,
ani hareketlerini g�rebilirsin.
734
00:49:41,532 --> 00:49:45,333
SHUBIN: Ger�ekten de ani hareket
ediyorlar. �una bak, �ok g�zel.
735
00:49:45,333 --> 00:49:46,942
SHUBIN: �n� neresi?
736
00:49:47,619 --> 00:49:52,217
Pek bir �eye benzemiyor ama batrak
(amphioxus) denilen bu k���k canl�...
737
00:49:52,218 --> 00:49:55,071
...kendi beyinlerimiz hakk�nda
�ok fazla bilgi sunuyor.
738
00:50:01,419 --> 00:50:04,824
PETER: �unlardan birka�
tanesine bakal�m �imdi.
739
00:50:06,022 --> 00:50:09,096
SHUBIN: Bunu, Chicago'daki anatomi
laboratuvar�ndan getirdim.
740
00:50:09,096 --> 00:50:11,115
Bu bir insan beyni.
741
00:50:11,387 --> 00:50:16,406
Buna bakt���mda, �ununla aras�nda
bariz bir benzerlik g�remiyorum.
742
00:50:17,143 --> 00:50:20,284
PETER: Bu hayvan�n
genlerine ve geli�imine...
743
00:50:20,284 --> 00:50:23,999
...ve bizim genlerimize ve geli�imimize
bakarak benzerlikleri g�rebiliriz.
744
00:50:24,212 --> 00:50:27,481
SHUBIN: Vay can�na, �unlara bak!
PETER: Epey hareketliler.
SHUBIN: Hem de nas�l!
745
00:50:28,512 --> 00:50:30,485
SHUBIN: Bu �ok g�zel.
746
00:50:30,486 --> 00:50:33,236
�ok da saydamlar, i� yap�lar�n�
g�rebiliyorum. �nan�lmaz.
747
00:50:35,010 --> 00:50:40,629
Batraklar okyanus taban�ndaki kumlar�n
i�inde, sudaki algleri s�zerek ya�ar.
748
00:50:41,325 --> 00:50:44,844
�ok eski bir hayvan grubuna dahildirler.
749
00:50:44,901 --> 00:50:50,343
500 milyon y�ll�k kayalarda bunlara
�ok benzeyen fosiller bulduk.
750
00:50:51,670 --> 00:50:55,636
Batraklar, ilkin bal�klardan �nceki
canl�lara a��lan bir penceredir.
751
00:50:55,637 --> 00:51:00,041
Daha da �nemlisi, bizim "beyin" diyece�imiz
t�rden bir organa sahip de�iller.
752
00:51:01,003 --> 00:51:03,924
V�cutlar� boyunca uzanan
basit bir sinir kordonu...
753
00:51:03,925 --> 00:51:07,983
...��plak g�zle g�r�lemeyen
k���k bir a��kl�kla sonlan�r.
754
00:51:08,432 --> 00:51:10,455
PETER: Bu hayvan�n �n
ucuna bakt���m�zda...
755
00:51:10,456 --> 00:51:15,101
...b�y�k bir kafatas� veya beyin b�lgesi
�eklinde geni�lemedi�ini g�r�r�z.
756
00:51:15,102 --> 00:51:16,597
Sivri u�ludur.
757
00:51:17,455 --> 00:51:20,794
Ama bu kadim canl�lar�n
genetik altyap�s�na bakarsan�z...
758
00:51:20,795 --> 00:51:23,568
...ger�ekten �a��rt�c� bir �ey g�r�rs�n�z.
759
00:51:24,899 --> 00:51:29,473
Laboratuvarda g�rd���m�z �n,
orta ve arka beyni olu�turmak i�in...
760
00:51:29,474 --> 00:51:32,451
...bir dizi kontrol genine ihtiya� vard�r.
761
00:51:32,452 --> 00:51:35,708
Bu genler, geli�mekte olan beyin
h�crelerine bu b�lgelerin yerlerini bildirir.
762
00:51:36,254 --> 00:51:38,137
Bir t�r posta koduna benzerler.
763
00:51:39,102 --> 00:51:44,215
Bizim beyinlerimizi yapan ayn� kontrol
genleri batraklarda da aktif haldedir.
764
00:51:45,112 --> 00:51:48,349
Ama batrakta, sadece ilkel sinir kordonunu...
765
00:51:48,350 --> 00:51:50,957
...ve �n�nde yer alan k���k
a��kl��� olu�tururlar.
766
00:51:55,508 --> 00:51:59,931
Bu da, karma��k primat
beyinlerimizin genetik altyap�s�n�n...
767
00:51:59,932 --> 00:52:06,363
...500 milyon y�l �nce ortaya ��kan �ok daha
basit canl�larda da var oldu�unu g�sterir.
768
00:52:07,848 --> 00:52:11,181
PETER: Bence bu,
beyinlerimizin nereden geldi�i...
769
00:52:11,181 --> 00:52:16,230
...ve atalar�m�z�n beyinlerindeki temel
d�zenlenme hakk�nda fikir veriyor.
770
00:52:16,231 --> 00:52:17,668
SHUBIN: �nsan�n akl�n� ba��ndan al�yor.
771
00:52:17,669 --> 00:52:19,630
PETER: O kadar heyecan
verici bir hayvan ki.
772
00:52:19,631 --> 00:52:22,006
SHUBIN: Hakk�nda konu�tu�umuzun
fark�nda. Bak, gidiyor.
773
00:52:22,007 --> 00:52:24,922
PETER: Evet, gidiyor. �al��an kas
dizilerini g�rebiliyoruz.
774
00:52:25,390 --> 00:52:27,286
Bence evrimsel a��dan...
775
00:52:27,453 --> 00:52:29,479
SHUBIN: D��ar� atlad�!
PETER: Pardon.
776
00:52:29,690 --> 00:52:33,212
SHUBIN: Tiktaalik'e �zendi herhalde.
Karada ya�amaya karar verdi.
777
00:52:33,992 --> 00:52:36,601
PETER: Bir sonraki ge�i�
s�recine girmeye karar verdi.
778
00:52:36,601 --> 00:52:39,129
SHUBIN: Kesinlikle.
O art�k Devoniyen D�nem'de.
779
00:52:44,162 --> 00:52:48,254
��imizdeki bal��� aray�� s�recim, bizi
Antarktika'n�n y�ksek arazilerinden...
780
00:52:48,255 --> 00:52:52,214
-tam arad���m�z canl�n�n
burnuna bak�yordum (Tiktaalik)-
781
00:52:52,403 --> 00:52:54,560
...Afrika'n�n d�zl�klerine kadar g�t�rd�.
782
00:52:54,561 --> 00:52:56,326
SHUBIN: �uralarda dola��p biraz
fosil toplamak istiyorum.
783
00:52:56,327 --> 00:52:57,490
DON: Hadi gidelim.
784
00:52:58,890 --> 00:53:01,897
Ayr�ca kendi DNA'm�z�n derinliklerine indik.
785
00:53:04,004 --> 00:53:08,439
Ve bug�n de bir koydaki �amurun i�inde
ya�ayan k���k bir solucanla tan��t�k.
786
00:53:08,439 --> 00:53:12,673
Bu hayvan, bizim beynimizi
�ekillendirenlerle ayn� genlere sahiptir.
787
00:53:12,674 --> 00:53:16,238
�zg�n �zelliklerimizin bir�o�unu
bize kazand�ran organ�.
788
00:53:18,897 --> 00:53:20,838
Uzak akrabalar�m�z�n...
789
00:53:20,839 --> 00:53:22,717
-solucanlardan bal�klara-
790
00:53:22,717 --> 00:53:25,310
-s�r�ngenlerden ilkin primatlara-
791
00:53:25,310 --> 00:53:27,501
...v�cudumuzu nas�l �ekillendirdi�ini g�rd�k.
792
00:53:27,502 --> 00:53:30,445
Ya�am a�ac�ndaki yolculu�umuzun
her yeni a�amas�nda...
793
00:53:30,446 --> 00:53:34,906
...eski hayvan atalar�m�z, kendilerinden
�nceki yap�lar� yeniden �ekillendirdi.
794
00:53:36,212 --> 00:53:39,169
B�t�n ilgin� kusurlar�m�za ra�men...
795
00:53:39,170 --> 00:53:44,306
...bug�n gezegene h�kmeden zeki
canl�lar haline i�te b�yle geldik.
796
00:53:46,001 --> 00:53:49,354
V�cudumuzdaki her organ,
h�cre ve genin...
797
00:53:49,355 --> 00:53:54,348
...gezegenimizdeki ya�am�n geri kalan�yla
derin ba�lar ta��d��� d���ncesi...
798
00:53:54,348 --> 00:53:58,217
...cidden �nemli ve g�zel
bir fark�ndal�k i�eriyor.
799
00:54:05,504 --> 00:54:10,936
�EV�R�: felis agnosticus
80945
Can't find what you're looking for?
Get subtitles in any language from opensubtitles.com, and translate them here.
Afrikaans
Albanian
Amharic
Arabic
Armenian
Azerbaijani
Basque
Belarusian
Bengali
Bosnian
Bulgarian
Catalan
Cebuano
Chichewa
Chinese (Simplified)
Chinese (Traditional)
Corsican
Croatian
Czech
Danish
Dutch
Esperanto
Estonian
Finnish
French
Frisian
Galician
Georgian
German
Greek
Gujarati
Haitian Creole
Hawaiian
Hungarian
Icelandic
Indonesian
Irish
Italian
Japanese
Kazakh
Khmer
Korean
Kurdish (Kurmanji)
Kyrgyz
Lao
Latvian
Lithuanian
Luxembourgish
Macedonian
Malagasy
Malay
Maltese
Maori
Mongolian
Myanmar (Burmese)
Nepali
Norwegian
Pashto
Polish
Portuguese
Romanian
Russian
Samoan
Serbian
Sesotho
Shona
Sinhala
Slovak
Slovenian
Somali
Spanish
Swahili
Swedish
Tajik
Thai
Turkish
Ukrainian
Urdu
Uzbek
Vietnamese
