All language subtitles for BBC-Kingdom of Plants- 2012-MVGroup BDRip-720p-E03 - Survival

Bitkilerin b�y�leyici d�nyas�n�
ke�fetmeye �al���yorum...

...en tuhaf�ndan en g�zeline kadar.

Yeni teknolojilerle ve 3 boyutlu olarak,

...onlar�n derin s�rlar�n� ��zebiliriz.

Bizim zaman �l�e�imizden
onlar�nkine gidebiliriz.

Birbirleriyle nas�l m�cadele ettiklerini g�rebiliriz.

Baz� hayvanlardan nas�l yard�m ald�klar�n�...

Ama, ba�kalar�na kar��
nas�l m�cadele edip...

...ve garip bir �ekilde
hayatta kald�klar�n�.

Ve vah�i ya�amda g�zlemlememizin...

...imkans�z oldu�u t�m bu dramalar�...

...e�siz bir kurumda yer alarak
g�zlemleyebiliriz.

Kew Kraliyet Botanik Bah�eleri' nde.

Bu ya�ayan Laboratuvarda,

Bitkilerin hayatta kalmak i�in en a��r� u�lardaki
uyum becerilerini ke�fedebiliriz.

Ve Kew' �n gelecekteki t�m bitkileri
korumak i�in kulland���...

...minik silahlar�na bir g�z atabiliriz...

...tohumlara.

David Attenborough ile Bitkilerin Krall���
�eviri: SKurthan, 2014

Bitkiler ilk su karaya ta��n�p
arazilere yay�ld���ndan beri...

...ilerilere, daha kuru,
�ok �ok daha kuru yerlere gittiler...

...ve �zel uyum yetenekleri ile...

...yapabildikleri kadar �ok t�r olu�turdular.

Bug�n, ��ller d�nya y�zeyinin
yakla��k ��te birini kapl�yor...

...ve h�zla da yay�l�yorlar.

Ancak baz� bitkiler ger�ekten
ola�an�st� stratejiler geli�tirmi�tir.

...kurak yerlerde hayatta kalmak i�in.

Hayatta Kalma

��llerde su azd�r,

Ba�l�ca strateji, g�nd�zleri hareketsiz kal�p...

- s�cakl�klar y�ksekken-

...ve sadece gecenin
serinli�inde aktif hale gelmektir.

Kew Kraliyet Botanik Bah�eleri' ndeki bu ��l...

...d�nya' n�n her b�lgelerinden bitki i�erir.

Ve Yaz ortas�nda,

...buradaki bir bitki ger�ekten
�a��rt�c� bir �ey yapar.

Bu kakt�s�n k�r�� k�r�� d�zensiz
g�r�n�m�ne aldanmay�n.

Asl�nda, kakt�s ailesinin
en �nemli �yelerinden biridir,

ona 'Hylocereus' denir...

"Gecenin Krali�esi".

Meksika'da ya��yor.

Yaz�n burada, g�n ortas�nda,

...s�cakl�klar 50 santigrat dereceye ula�abilir.

Yani o g�n boyunca
�ok fazla bir�ey yapmaz.

Ama y�lda bir kez,

...sadece bir gecelik,

...�a��rt�c� g�zellikte bir �ey olur.

�i�eklerini genellikle dolunayl� bir gecede a�ar.

Bu y�zden, gece u�an hayvanlar�...

...kendilerine �ekmek i�in bir koku yayarlar.
- b�y�k yada k���k-

Ve onlar, yakla�t�k�a...

...dolunay �����nda parlayan...

...b�y�k beyaz �i�ekleri g�rebilirler...

Ve nektar�n� yudumlamak
i�in ona gelirler...

...ve bunu yaparken de,
kakt�s� d�llerler.

�remek i�in sadece bir gece...

�i�ek a�mak riskli bir i�mi� gibi g�r�lebilir...

...ancak bu strateji Hylocereus
i�in i�e yarar.

Onun �i�ekleri etraf�ndaki
en b�y�k ve en parlak olanlard�r...

...ve polenleyicileri i�in
bir nektar ��leni sunarlar.

Yarasalar.

Teknolojinin yard�m�yla, onlar� do�al ortamlar�ndan...

...binlerce kilometre uzakta,

...burada Kew' da hayal edebiliyoruz.

Yarasalar kakt�slerin
her t�r�n� polenlerler.

G�ney Amerika ��llerinde bahar zaman�,

...her zaman �i�ek a�m��
bir veya birka� t�r kakt�s bulunur.

T�rlerin �o�u, polenleyicilerin dikkatini �ekebilmek i�in...

geceleri, parlak yapraklar ve
g��l� koku kullan�rlar.

Tatl� parf�mler b�cekleri �eker.

Ama yarasalar taraf�ndan
d�llenen �i�eklerin...

�ok daha keskin
bir �eyi bulunmaktad�r.

Onlar ��r�yen meyve kokusu yayarlar.

Yarasalar nektarla beslenen
yarasalar i�in,

...bu koku dayan�lmazd�r.

Onlar, kakt�s kakt�s u�arak...

...nektar yudumlarlar.

Her yarasa v�cut a��rl���n�n bir
bu�uk kat�ndan fazla nektar t�ketebilir.

Hemde her gece.

�ok uzun s�tunlu t�rler,

�i�eklerini kolayca g�r�l�r ve kokusu yay�l�r,

...kolayca ula��l�r �ekilde...

...en �stte �retirler.

Baz� ek olanaklar sa�larlar.

Bolivya' dan Espostoa guentheri' nin...

...�i�ek s�rg�nlerinin alt�nda,

...yarasalar�n �zerinde konarken dikenlerine...

...�arparak zarar g�rmemeleri i�in
k�rkl� bir ini� pisti vard�r.

Ancak Meksika' da, yarasalar ve kakt�slerin...

...daha da ola�an�st� bir ili�kisi vard�r.

Her y�l, yarasalar ��l� bir
taraf�ndan �b�r taraf�na...

...1000 km ge�erek Merkezi
Meksika' dan Arizona' ya g�� ederler.

Hamile di�iler, bunlardan 100.000 tanesi,

...yollar�n�n �zerinde, kuzeydeki �zel
do�um ma�aralar�na u�ray�p...

...do�um yaparlar.

Yarasalar yolculuklar�n� s�rd�rmek i�in
gereken t�m nektar� al�rlar,

...ve kar��l���nda da kakt�sleri d�llerler.

Bu y�ll�k yarasa g��� tam olarak...

...gece �i�ek a�an kakt�slerin
�i�eklenme zaman� ile �rt��mektedir...

B�ylece yarasalar,
nektardan bir koridor boyunca u�abilir...

...ve b�ylece ��lden ge�ebilirler.

Aksi halde, di�er zamanlarda,

...bunu yapmak,
onlar i�in imkans�z olurdu.

Yarasalar yavrular� ile birlikte d�nd�kleri zaman,

...kakt�sler bir kez daha,
onlara yiyecek sa�larlar...

Bu sefer, meyveleri ile.

Yarasalar meyveyi midelerinde ta��rlar...

...ve bu meyve tohum i�erir.

Ve zaman� gelince,

D��k�lar�n� i�indeki k���k g�zel paket
halindeki bu emanet tohumlar�,

...koridorun daha uzaklar�na b�rak�rlar.

Yani koridorlar kendilerini s�rekli k�larlar.

Yarasalar, asl�nda, kakt�s �ift�ileridir.

Belki de, bu gece �i�eklenenen
kakt�sler hakk�ndaki en ola�an�st� �ey...

...�i�eklendikten sonra sadece
birka� saat a��k kalmalar�d�r...

...sonra kapanmaya ba�larlar.

G�ne� do�maya ba�lad���nda ise...

...onlar, zaten solmu� ve �ld�� olurlar.

B�t�n bunlar,
hayatta kalma stratejilerinin bir par�as�d�r.

Kapal� yapraklar,
ya�amsal nemi i�eride tutmak i�in...

...yeni polenlenmi� tohum �evresinde...

...koruyucu bir kalkan olu�tururlar.

Yeni g�n�n ilk ���klar�...

...kuru b�lge bitkilerinin
tuhaf do�as�n� ortaya koymaktad�r.

Elbette, burada garip g�r�n�ml�
baz� t�rlerde vard�r.

Ve onlar�n garip �ekilleri...

...sert ko�ullara kar��
do�rudan bir tepkidir.

Bu bitkiler, ihtiya� duyduklar� ����� toplamak i�in
kavurucu g�ne�in alt�nda kalacaklar...

...ama nemlerini de korumalar� gerekir.

Bir�o�u bunu ya, ye�il g�vdelerinde d�n��t�r�r...

...veya mumumsu hazneler i�ine saklar.

Meksika' daki bu ola�an�st� kakt�s...

...kal�n beyaz k�llarla kapl�d�r.

Ona "Ya�l� Adam" denir.

Bu k�rk, sadece g�lge sa�lamaz...

...g�vdenin y�zeyi etraf�ndaki
hava sirk�lasyonunu da k�s�tlar...

...ve su kayb�n� azalt�r.

Hatta daha s�cak ve kurak iklimlerde,

...baz� bitkiler hep birlikte g�ne�ten korunurlar.

Bu Fenestraria,

Pencere Bitkisi.

Bu Kalahari ��l�'nde yeti�en bitkinin...

...bedeninin b�y�k b�l�m�
topra��n alt�nda g�m�l�d�r.

Sadece k�t ve yass� u�lar�n�
yapraklar�n� sergiler.

Her biri minik lens i�eriyor...

G�ne� �����n� dikey
yapraklar� �zerindeki...

...ye�il fotosentez h�creleri ile iletir.

Son derece s�cak ve kuru ko�ullarda
ya�ayan baz� ��l bitkileri...

...daha k�kl� tedbirler al�rlar.

Yapraklar �ok ince ve geni�
bir y�zey alan�na sahip olur...

...b�ylece �s� nem �ok kaybetmezler.

Ve bir �ok ��l bitkisi bunlar�n
hi� birine sahip de�ildir.

Bunun yerine g�vdelerinin �zeri
de�erli ye�il pigment kapl�d�r.

Ve ��l g�vdeleri, genellikle
�ok kal�n ve �i�mi� olur...

...ve bu �ekil bir g�vde bitkiye
su depolama imkan� sa�lar.

Sadece bu da de�il,

ama baz� ��l bitkileri pileli g�vdeleri vard�r.

B�ylece ani bir ya�mur f�rt�nas� oldu�unda,

...bu s�rtlar t�m nemi emmek...

...ve saklamak i�in geni�lerler.

Bu t�rlerin baz�lar� �yle bir dereceye
kadar �i�er ki...

...neredeyse k�resel hale gelirler.

Bir k�re �ekli, bitkiye,
m�mk�n oldu�u kadar �ok suyu...

...bir hacimde tutabilmek i�in
minimum y�zey alan� sa�lar.

Bu Kuzey �ili' den gelen bir Copiapoa

Onun bulundu�u yerde,
asla ya�mur ya�maz.

Ancak, ger�ekte, bu ihtiyac� da yoktur.

Nedenini mikroskop alt�nda g�rebilirsiniz.

Sabahlar�, �i�, bu k���k t�rt�kl�...

...yap�lar�n binlercesi �zerine yo�unla��r...

...b�ylece bitki onlar� toplayabilir.

Ancak en babas� bu bitkidir.

Bu a��k renkli �ak�l
ta�lar� aras�nda gizlilenen,

Arjantin' den Blossfeldia.

Kurumadan aylarca durabilen tek �i�ekli bitki budur.

Ve sonra ya�murla bir du�
veya biraz su ile,

...canlan�r ve minik �i�eklerini a�ar.

Do�ru ko�ullar� bekleme yetene�i...

...kuru b�lgeki bir�ok bitkinin...

hayatta kalmalar�n� sa�layan kozlar�d�r.

Bir�ok ��lde,

...bitkilerin bazen aylar bazen y�llarca
kurakl��a katlanmalar� gerekir.

Onlar metabolizmalar�n� yava�latarak...

...bir sanal uyu�ukluk
durumuna gidiyor.

Ama nihayet ya���lar geldi�inde,

...bunun gibi bitkiler aniden canlan�rlar.

Onlar�n �zerindeki kurutulmu�
dokular s�nger gibi suyu emer.

Ve bir kez geni�ledilermi,

...b�y�mek i�in nemi kullan�rlar.

Bu, Meksika' daki Chihuahuan ��l�' ndeki
ilkel uyan�k bitki.

Bir Sivri Yosun,
'Selaginella'

Ayr�ca "Dirili� Bitkisi" de denir.

��nk�, �l�mden d�nme
kabiliyetine sahipmi� gibi g�r�n�yor.

Ya�mur, h�crelerinde karma��k
biyokimyasal de�i�iklikler ba�lat�r.

Metabolizmas�n� h�zland�rmas� i�in olanak sa�lar...

...ve �ok h�zl� bir �ekilde b�y�r.

Ama ��ldeki ya�murun
en muhte�em sonucu...

...renklerde bir patlama
meydana gelmesidir.

��l �i�ekleri d�nyadaki
di�er �i�ekler gibi renklidir.

��l bir kez daha kurumadan �nce...

...polenleyicileri h�zl�ca
kendilerine �ekmek zorundalar.

Ama kurakl�k geldi�inde
topraktaki nem �abuck buharla��r...

...ve k�sa bir s�rede
�i�ekleri �l�r.

�artlar uygun oldu�unda
��l bitkileri sadece...

...ve belki de y�lda sadece birka� defa
k�sa s�reler i�in geli�ebilirler.

Yani, bir �ok ��l bitkisinin...

...tam boyutlar�na ula�mas�
uzun bir zaman alabilir.

�rne�in, bu Agave,
40 ya��ndan b�y�k.

Ama bu s�re i�inde,

yiyecek �retti ve su toplad�...

ve onlar� b�y�k �i�man
yapraklar�nda sakl�yor,

ama hen�z yeti�kin de�il.

Bu bir yeti�kin.

Bu Agave, yapraklar o su ve yiyecek �ekilmeye ba�lad�.

Yani �imdi, ��km�� ve
solgunluk ba�lam��.

Bu yapraklar�,

...merkezinden ��kan �i�e�ini ta��yacak olan
devasa bir direk gibi olan bedeni...

...b�y�tmek i�in yak�t olarak kullan�r.

Ve ola�an�st� h�zda
tam boyuna ula��r.

G�nde bir metrenin �eyre�i
kadar b�y�yebilir.

�yle bir y�ksekli�e ula��r ki,

...burada, Kew Cam Evinde,

...�zerindeki cam b�lmeler,
ge�ebilmesi i�in tamamen a��l�r.

Bu seyrek �i�eklenme...

...ona bir lakap tak�lmas�n sebep olmu�,

"Y�zy�l Bitkisi".

Peki, Agave neden bu dev boylu dire�i �retir?

Peki, baz� bitkiler b�cekler
taraf�ndan tozla�t�r�l�r...

...ve koku ile b�cekleri �ekerler.

Ama bu bitki ku�lar
taraf�ndan tozla�t�r�l�r...

Sinekku�lar�.

Ve ku�lar�n koku duyusu az veya hi� yoktur.

Yani ku�lar� �ekmek i�in, onlar�n �ok keskin
g�rme duyular� kullan�lmal�yd�.

�ok parlak �i�ekler �retmek zorundayd�,

...ve bu �i�ekleri de uzun
bir dire�in �st�ne koymal�yd�.

B�yle bir h�zda b�y�mek
�nemli bir �aba gerektirir.

Agave i�in, yolun sonudur.

Dire�i �retme eylemi..

..bu bitkinin hayat�nda son eylemdir.

Bunu ba�arm�� ve tozlanm��t�r,
�l�r.

Ola�an�st� hayatta kalma
stratejileri sayesinde,

��l bitkilerinin birinin �ld��� yerde, di�erleri...

...�ok iyi geli�irler.

Ama bu onlar� �ok istenmeyen ilgi oda�� yapar.

Bir ��l bitki i�in ba�ar�n�n bir dezavantaj� olarak,

Daha fazla su, depolanm�� olarak,

...susuz bir hayvan�n suyu �almak i�in
daha fazla �aba g�stermesini cazip hale getiriyor.

Yani ��l bitkilerinin
iyi savunmas� olmal�d�r.

Onlarla beslenmeye
�al��an ot�ullara kar��...

...kulland�klar� y�ntemler
bize bir �eyler anlatabilir.

Bu Arjantin' den Echinopsis.

B�y�k ot�ul hayvanlara...

kar�� bir savunma olarak,
uzun g��l� dikenleri vard�r.

Lama' lara.

Ama b�yle bir savunma, tehlikeden ka�an ve...

...saklanmak isteyen bir b�cek veya
�r�mce�e de saklanma yerleri sa�lar.

Kendini korumak isteyen bir bitkinin
korunmak i�in ba�ka yollar�da vard�r.

Kendisini gizleyebilir,

b�ylece hemen hemen g�r�nmez hale gelirler.

T�pk� bu ta� bitkileri gibi.

Bu sand���n�z kadar �ok �ak�l yok.

Bunlar ya�ayan bitkiler.

Bunlar, Afrika ��llerinden "lithrob"

ve yak�ndan bak�nca �zerlerinde
baz� lekeleri var.

Dahas�, �zerinde bulunduklar�
kayalar g�re renk de�i�mekteler.

Soluk kayalar�n �zerindekiler...

...ve k�rm�z�ms� kayalar �zerinde olanlar.

Ya da i�erdi�iniz suyu...

...�zellikle g��l� bir kimyasalla
y�kleyebilirsiniz...

...hangi hayvanlar� antipatik buluyorsan�z
onlar�n tats�z bulaca�� �ekilde.

Bu Meksika' dan Peyote bitkisi.

Ve onun �zsuyu, sadece hayvanlara
kar�� bir koruma de�idir...

A�r� kesme, �zelli�ine sahip oldu�u i�in...

...yerel halk taraf�ndan
bu ama�la kullanl�r.

Ve ayr�ca, hayal g�rmeye
neden oldu�undan...

...dini rit�elleri i�in de
kullan�rlar.

Daha so�uk b�lgelerde,

...�am a�a�lar� da
su tasarrufu yaparlar.

K�� aylar�nda...

...topraktaki su donar, b�ylece
onlar bunu �stesinden gelirler.

Yapraklar� k���k ve sert oldu�u i�in...

...buharla�ma ile su kaybetmezler.

Kakt�sler gibi,

...onlar da tats�z kimyasal
maddeler �retirler.

�am a�a�lar� aras�nda y�r�rken
yapraklar taraf�nda �retilen...

...u�ucu ya�lardan gelen...

...farkl� bir koku hissedersiniz.

Bu bir savunma bi�imidir.

�o�u b�cekler buna tahamm�l edemez.

Ama bir canl�,

�am Yaprak Biti,

...sald�r�ya ge�er,

...ancak, �am a�a�lar�n�n ikinci
bir savunma daha hatt� var.

Onlar b�cekler taraf�ndan
yap�lan kesiklerden...

...daha b�y�k miktarda u�ucu ya� �retirler...

ve en �nemlisi, bu koku etraf�ndaki
a�a�lar�n da davran��lar�n� de�i�tirir.

Yaprak bitlerinin istilas�, �amlarda
karma��k bir zincir reaksiyonu tetikler.

Ne zaman bir yaprak biti �s�rsa,

...yaradan ya�l� bir buhar yay�l�r...

...bu da etraf� �evreleyen
havay� doldurur.

Bu, a�ac�n di�er dallar�ndan daha �ok
u�ucu madde sal�nmas�n� tetikler...

...hatta, di�er a�a�lar�n dallar�nda bile.

Sonunda b�t�n orman �am kokuna
kadar, bu etki katlanarak artar.

Bu koku bulut y�rt�c� U�urB�ce�ini �ekiyor.

K�pekbal�klar�n�n kana duyarl� olmas� gibi.

Bu G�zl� U�urB�ce�i...

...ve o, �am yaprak bitlerini avlar.

Kokunun izini takip ederek...

...istilan�n yerini arar.

Ve buldu�unda da,

...av� �zerinde k�sa bir �al��ma yapar.

Bu bir kar��l�kl� ��kar ili�kisine
dayal� bir d�zenlemedir.

U�urB�ce�i kolay bir yemek al�r,

...ve �am a�ac� bir zararl�dan kurtulur.

Baz� kuru b�lge bitkileri de...

...kendilerini savunmak i�in,
ya�lar� kullan�r.

Ancak, b�ceklere kar�� de�il,
ba�ka bitkilere kar��.

Bu, bir Okalipt�s...

...yapraklar�n�n ya�� ile �nl�d�r.

Belirli ko�ullar alt�nda
�retti�i ya�, yapraklar �zerinde...

...mavi bir bu�u
meydana getirebilir.

Asl�nda, Avustralya'daki
Yeni G�ney Galler' in Mavi Da�lar�...

...adlar�n�, bu okalipt�s ormanlar�
�zerindeki mavi bu�udan al�rlar.

Yapraklar� ��r�mek
i�in yere d��t���nde,

...ya� topra�a s�zar.

Ve sonra, k�kler taraf�ndan salg�lanan
ya� daha fazlas� ile takviye edilir,

Bu bir inhibit�r olarak i�lev g�rmektetir.

O, kendi taban� etraf�nda b�y�yecek olan
di�er bitkilerin �o�almas�n� �nler.

Okalipt�s b�ylece rekabeti azaltmaktad�r.

Ba�ka bir t�r, ya�lar�
farkl� bir �ekilde kullan�l�r...

...ve daha dramatik bir �ekilde.

S�cakl�k 32 derece santigrat y�kselirse...

Akdeniz bitkisi olan Cistus' un
yapraklar�ndaki maddeler...

...kendili�inden alevlere bo�ulur.

Alevler Cistus' u k�le �evirir...

...ve bitki kendini bir daha asla yenileyemez.

Ama bu kazayla olmu� bir felaket de�ildir.

Cistus "Bats�n bu d�nya!"
misali kendini yakar.

B�yle ola�an�st� kurban,
farkl� bir t�r �eyi garanti eder...

...kendi yavrular�n�n hayatta kalmas�n�.

Alevler, �evredeki di�er
t�m bitkileri yok edecektir...

Bu Cistus' a topraklar�n�
geni�letme �ans� verir.

Cistus' un, kendi k�llerinden,

...h�zla yeni nesilleri y�kselir.

Cistus' un tohumlar� zarars�z kurtulur...

��nk�, ate�e dayan�kl� kaps�ller i�indedirler.

Dahas�, bu onlar�
f��k�r�rcas�na �imlenmeye te�vik eder.

Bu t�r karma��k
adaptasyonlar�n geli�mesi...

...milyonlarca y�l alm��t�r:)

Ama bug�n,

...kuru b�lge ve �tesindeki bitkiler...

...yeni bir tehditle kar�� kar��ya.

Kan�tlar, Ya�mur ormanlar�ndan,
s�rada�lara kadar...

...d�nya �ap�nda bitkilerin, say� ve
�e�itlilik bak�m�ndan azald���n� g�steriyor...

...d�nya tarihinin ba�ka hi� bir
zaman�nda olmad��� kadar h�zl�.

�nsano�lu d�nyan�n en vah�i yerlerinden
daha fazla ve daha fazla al�yor,

Fakat insan m�dahalesi, ayn� zamanda
bitkilerin gelecekteki ya�am� i�in anahtar olabilir.

Kew bu �abada �n planda yer almaktad�r.

E�siz tesisler bilim insanlar�na...

...hem t�rlerin kayb�n� �l�mek...

...hemde �ok ge� olmadan nesillerinin t�kenmesini
�nlemeye �al��mak i�in imkan vermekte.

Ve bu sava�ta �nemli bir kaynak olarak,

...bu bina i�inde d�zenlenen...

Herbaryum.

Koleksiyonu, yery�z�nde bilinen t�m bitki t�rlerinin...

...% 90' �n�n korunmu� ve
kurutulmu� �rneklerini i�erir.

Burada, neredeyse inan�lmaz,

...Kew' a g�nderilen her numunenin kay�tlar� vard�r.

Buras� 1853 y�l�nda kuruldu.

�imdi, t�m d�nyadan her y�l yakla��k 50.000 �rnek...

...g�nderilir ve kayda ge�irilir.

Toplamda, yakla��k 8 milyon �rnek i�erir.

D�nyada botanik' e ayr�lan en b�y�k depodur...

...ve gezegenin bitkileri kurtarmak i�in...

...verilen sava�ta Kew' �n en b�y�k silah�d�r.

Bu engin veri-bankas�...

...bitkilerin k�resel sa�l���n�
izlemede hayati bir rol oynar.

Buras� k�rat�r David Mabberley taraf�ndan �al��t�r�l�r.

Bu herbaryum, sekiz milyon �rne�i ile,

...asl�nda d�nyan�n zaman i�indeki
bitki �rt�s�n�n bir kayd�d�r.

Tamamen nesli t�kenmi� olanlar�n,

...sadece baz� herbaryumlarda
�rnekleri oldu�u biliniyor.

�rne�in, ya� elde edile bu zeytinin...

...Kaliforniya k�y�lar�nda bir adadan
geldi�i biliniyor.

...Ve 1873 y�l�ndan bu yana g�r�lmedi.

Ger�ekten mi?

O zaman bile, orada sadece �� tane vard�
ve kalanlar�n hepsi bizde, hepsi bu kadar.

Allaha ��k�r!

Bu �rnekler elde olsada, yine de,
adland�r�l�rlar de�il? Tan�mlama i�in.

Evet, bunun standartlar� vard�r.

Ve bunun gibi bu k�rm�z�
klas�rlerde olanlar asl�nda...

...bunun �zerine, bir bitkinin
orjinal a��klamas� yap�lm��t�r,

Yani, T�r �rne�i denir.

Ve bu nedenle,
bu alt�n standartlaman�n bir t�r�d�r.

Birisi, ger�ekten belli bir bitki ad�n�n
ne anlama geldi�ini bilmek istiyorsa,

...tip numunesine ba�vurmal�d�r.

Nesli t�kenmekte olan t�rleri koruman�n
yolu �o�u kez burada ba�lar.

�rne�in, 1874 y�l�n�n arkas�nda,

Bu numune geri g�nderildi.

Hint Okyanusu' nda Rodrigues
adalar�ndan g�nderildi.

Cafe Marron denilen bir a�ac�n �rne�i
- Bu bir t�r kahve-

Bu, burada korundu...

Latince ad� verilidi
ve Herbaryum' a koyullur.

Ve sonra, yakla��k 50 y�l sonra,

Rodrigues Adalar�nda insanlar
Cafe Marron' un kayboldu�unu fark etti.

Ard�ndan, 1979 y�l�nda, birisi bir bitki buldu.

O, Cafe Marron muydu, de�il miydi?

Buldu�u �rne�i buraya g�nderdi,
bu numune ile kar��la�t�r�ld���nda,

...ve ger�ekten de do�rulu�u kan�tlad�.

Yani, tek bir bitki...

...kesilerek al�nd� ve
�retilmesi i�inburaya Kew' a g�nderildi.

Bitki bilimciler, bu tek bitkiden,

...bir avu� kopya �rnek �rettier.

Ancak, her ne kadar s�k �i�eklenseler de...

...asla canl� tohum �retemediler.

�o�altma yetene�i olmadan,

Cafe Marron hala yokolmu�tu.

Yani bu bitki "Ya�ayan �l�" lakab�n�n kazand�.

Onun kurtar�lmaya kar�� y�ld�r�c� meydan okumas�...

bir, soyu t�kenmekte olan bitkiler
uzman� taraf�ndan ele al�nd�.

Carlos Magdalena.

Is� ve ���k ile deneylerden birka� ay sonra,

...sonunda tohum �retmek i�in
bitkiyi te�vik etmeyi ba�ard�.

Ama gen� bitkiler ye�erdi�i zaman,

bildi�i Cafe Marron' dan farkl� yapraklar� vard�.

Bir hata yapm�� oldu�unu d���nd�.

Bu Cafe Marron olduk�a farkl�.

- O, olduk�a farkl� de�il mi?

- Farkl� renk, farkl� yaprak �ekli.

- Yani, �a��rd�n m�?

- Eh, ben daha �nce hi� olmad��� kadar �a��rd�m.

Bu garip bitki herbaryumdaki �rnek gibi g�r�nm�yodu.

�lk ba�ta, kimse bile ayn� t�r oldu�undan emin olamad�.

Ama, b�y�d�...

...de�i�ti...

...ve en sonunda, bu bi�im de�i�tirip...

...tan�nabilir bir yeti�kin bitkiye d�n��t�.

Ama Cafe Marron olgunla�t�k�a,

...bu dramatik de�i�iminin sebebi nedir?

Cevap, bunu bir kamuflaj oldu�u.

Bu, Rodrigues Adalar�' n�n en �nl� sakini
olan bir Dev Kaplumba�a.

Bu muzlar� seviyor.

Hadi

Ama asl�nda onalr ana yemek olarak
ye�il yapraklar� severler.

Yere yak�n b�y�yen herhangi bir bitkinin...

...onlarla beslenen b�yle
yarat�klar etrafta gezinirken..

...hayatta kalma �ans� �ok azd�r.

Ve bu Cafe Marron' un gizemli ipu�u.

K���kken, �ok ince ve hatta ye�il
bile olmayan yapraklar �retir.

Ve kaplumba�a �ok iyi de�il..

...hatta onlar� g�rm�yor bile.

Yani yapraklardan �ok az haberi olur...

...ve Cafe Marron b�y�yebilir.

B�y�d�k�e...

- biraz daha b�y��� gelyor-

ve yine...

...yapraklar� ince ve karanl�k...

...ve �okta g�ze �arpmayacak �ekilde.

Ve hala de�il...

Bu ger�ekten olduk�a uzun boylu...

...Cafe Marron bitkisi kendine �zg�...

...yapraklar� ve �i�ekleri �retiyor.

Ama art�k,

...bir dev kaplumba�a' n�n
ula�amayaca�� kadar uzun.

B�ylece bu Cafe Marron' un
gizeminin ��z�m�.

Bitki yenmekten korunmak i�in,
savunma olarak...

...iki farkl� yaprak �retiyor.

Cafe Marron' un hayatta kalmas�...

burada Kew' da geli�tirilen
beceriler i�in bir hediyedir.

Ama o sadece tek bir t�rd�r.

Nihai ama� kalan t�m
bitki t�rlerini korumakt�r.

Ve belkide bunu yapman�n tek yolu...

...bu ola�an�st� yap�lar� kullanmakt�r...

...Tohumlar�.

3D mikroskop 200 sefere kadar b�y�t�r...

ve bir tohum y�zeyi ne kadar...

...inan�lmaz karma��k olabilir ortaya ��kar�r.

Tohumu ayn� olan
iki ayr� t�r yoktur.

Bu g�r�nt�lere yapay renkler verilmi�tir,

Ama onlar�n �ekilleri bir�ok
a��klaman�n �tesindedir.

Baz� yap�lar�n ise, a��k bir i�levi vard�r.

Onlar tohumun ana ama�lar�ndan
birini elde etmeye yard�mc� olurlar...

...seyahat etmek.

Bir�ok tohumlar hayvan
kuryelere g�veniyor.

Amerikan Sak�z Tohumu...

...kanca veya sivri dikenlerle...

...ge�en hayvanlar�n k�rk
veya derisine tutunur.

Bu t�r otostop�ular�n yap�lar�n�n
�a��rt�c� g�c�...

Velcro' nun bulu�una ilham verdi.

Baz� tohumlar besleyici ya� i�eren
k���k bir paket ta��rlar.

...kar�ncalar�, onu yeralt� yuvalar�na
g�t�rmeye ikna etmek i�in.

Tohum, kar�ncalara
ya� �d�l�n� teslim etti�i yerde...

...g�venlik i�inde �imlenebilir.

Orkide tohumlar� miniktir...

...ve onlardan milyonlarca �retir.

Onlar toz gibi havaya u�uracaklar.

Bunun aksine, bu kadar b�y�k bir tohum
b�y�k bir d�z zar i�erir...

Bunlar kanat olarak hizmet vermektedirler.

Yani, r�zgarda b�y�k mesafeleri katedebilir.

Di�er r�zgarla da��lan tohumlar...
- Sar�ya boyanm�� gbi-

Bir bal-pete�i dokusuna sahiptir.

Bu gibi karma��k yap�lar...

...tohumun, en ufak r�zgar ak�m�n�
bile yakalamas� sa�lar...

...ve s�cak hava ak�mlar�n� kullanmas�n�.

Ana bitkilerden uzaklara
seyahat etmek i�in.

Ama bu g�r�nt�lerin de ortaya ��kartt��� gibi...

...tohumlar�n d�� kaps�l� inan�lmaz dayan�kl�d�r.

Belki de, t�m bitkilerin hayatta kalmas� i�in bir ipucu:

...tohumlar� her t�rl� s�k�nt�da
hayatta kalacak g�ce sahip olmalar�d�r.

Bu bitki, '��nelik' olarak adland�r�l�r...

...ve G�ney Afrika' da yeti�ir.

Ve bu bireysel �rnek bir mucize �eydir.

1803 y�l�nda,

�ngiliz adam bir captan, Good Hope Cape' den
geri gelirken...

...Hollandal� bir ticaret gemisi yakalad�.

Ve gemide, kargonun i�inde,
tohum paketi bulundu.

�ngiltere'ye geri d�nd�klerinde...

...tohumlar, Londra' da olduk�a
uzun bir s�re mahkemelik oldular.

Ama sonunda, kedilerini
burada Kew' da buldular.

Ve bunlardan biri,

...d�llendi ve bu bitki elde edildi.

200 y�l sonra!

Sadece bu bile, tohumlar�n yard�m olmadan kadar uzun
s�re hayatta kalabildiklerini g�sterir.

Bu dayanma yetene�i...

...Kew' �n son ����r a�an projesine
ilham kayna�� olmu�tur.

Hedef; yery�z�nde ya�ayan
her bitki t�r�r�n�n...

...hayatta kalmas�n� sa�lamak.

�al��ma alan� yeralt�nda...

...�elik ve beton kapl�, m�h�rl� bir labirent mahzen.

Buraya "Kew Milenyum Tohum Bankas�" denir.

I�eri�i �ok de�erli...

...�zellikle bir bomba veya
bir u�ak kazas�n�n...

...etkisine dayanacak
�ekilde tasarlanm��.

Bu mahsenlerin i�inde, t�m d�nyadaki
bitkilerden toplanm�� olan tohumlar vard�r.

Asl�nda, d�nyada bilinen
t�rlerin %10 kadar�...

...orada temsil edilmektedir.

Tohum Bankas� Projesi' nin kalbi olan...

...bu devasa dondurucu...

...tohumlar�n kondu�u
m�h�rl� kavanozlarla dolu.

Ko�ullar� i�inde uzun s�reli
depolama yapmak i�in idealdir.

As�l i� tohumlar�n do�al halde korunmas�.

Tohum, �imlenme i�in ko�ullar
uygun olana kadar uykuda kalabilir.

Tohumun i�inde, bir yiyecek ma�azas� var.

D���nda, sald�r�ya veya
hasara kar�� korumak i�in...

...dayan�kl� bir koruyucu kabuk var.

Asl�nda, tohum bir �e�it
zaman kaps�l�n�n i�inde.

Bazen on y�l boyunca ya�ayabilir...

...hatta bazen y�zy�llar.

Tohum Bankas�' n�n amac�...

...o d�nemi m�mk�n oldu�unca uzatmak.

Bunu yapmak i�in,

Tohumlar� temizliyor...

...kurutuyor,

...b�yle kavanozlara koyuyor,

...ve sonra -20 santigrat derecede
burada tutuyorlar.

Bu ko�ullar alt�nda ne kadar ya�ayacaklar?

Kimse bilmiyor.

Ama kesinlikle �ok uzun bir s�re olaca�� kesin.

Tohum Bankas�' na her g�n yeni �rnekler geliyor.

Onlar ilk olarak, tan�mlama ve
mikroskobik ayr�nt�l�lar i�in...

Ba� Morfolog Dr. Wolfgang Stuppy
taraf�ndan inceleniyorlar.

�srail' den son bildirilen
- monit�rde g�sterilmekte olan-

...hurma tohumlar�, Masada' daki
'King Herod the Great' in saray�nda bulunmu�.

...ve 2,000 y�l sonra �imlenmi�.

M�mk�nd�r ve bu y�zden...

Tohum Bankas�' n�n temel ilkesi i�te budur.

Gerekirse tohumlar biny�l hayatta kalabilir.

Tohumlar�n en uzun �m�rl�s�
hangi t�re ait, bilinmiyor.

Bu y�zden d�zenli olarak kontrol edilmelidirler.

Tohum numuneleri periyodik
olarak ��kar�l�r ve �imlendirilir.

E�er b�y�me varsa,

Bir sonraki kontrole kadar
10 y�l daha mahzende saklanacak.

Ve bazen bir �rnek, ba�aram�yor.

Bu anemon tohum gibi,

...bu, steril ko�ullar alt�nda
bir �imlendirme olmas�na ra�men,

...tamamen mantar kapland�.

Bu oldu�unda,

...bilim adamlar�n�n
tekrar meydana gelmesini �nlemek i�in...

...nedenini bulmas� gerekir.

Tohum Bankas� Projesi hen�z emekleme a�amas�nda.

Ama kan�tlar kaybedecek zaman�n
olmad���n� g�steriyor.

Burada saklanan tohumlar...

...�uan do�ada nesli t�kenmi� olanlara aitler.

Sorunu, bir�ok ki�i iyi anlam�yor.

Bir nesli t�kenmi� ise,

...sonsuza bizim i�in kadar yok demektir.

D�nya tarihinin be� kitlesel yok olu�u var.

Her kitlesel t�keni�...

gezegeni 4 ila 20 milyon y�l �nceki...

...biyolojik �e�itlilik seviyelere geri g�t�rd�.

�imdi, a��k�as� 4 milyon y�l
geri gitmek i�in sab�rs�zlan�yoruz.

E�er tohumlar� burada tutmak istemiyorsak...

ve bu nesli t�kenmi� bitki t�rleri...

...insanl�k i�in sonsuza kadar kaybolur.

Neyse ki, Tohum Bankas� Projesin' nin...

...arkas�nda b�y�k bir g�� var.

�n�m�zdeki bir ka� on y�l i�inde,

...bu raflar tam kapasite dolu olacak.

Burada, gezegendeki her bitki t�r�nden
tohumlar� tutmak i�in yeterli alan var.

Ama buras� sadece nihai
k�yamet kar�� bir sigorta de�ildir.

Bu �u anda b�y�k bir de�er ta��maktad�r.

Diyelimki...

...bir bitkinin yok olma e�i�inde
oldu�unu ke�fetti�imizde...

buradaki tohumlar�n say�s�n� artt�r�p...

...ve b�ylece yery�z�nde hi�bir bitki
t�r�n�n t�kenmeyece�inden emin oluruz.

Tahminen; Gezegende 400.000 farkl� bitki t�r� var.

Biz muhtemelen, bunlar�n her birinin
hayatlar�n� anlayam�yoruz.

Ama burada, Kew Kraliyet Botanik Bah�eleri' nde,

...bilimsel botanik
do�umhanelerinden birinde,

...onlar�n ola�an�st� d�nyalar�na
bakmaya ba�lad�k.

Kew botanik ara�t�rmada hala �n planda.

Sadece bitkileri kesin olarak
anlamam�za yard�mc� olmak i�in de�il,

...t�m bunlar�n �a��rt�c� �e�itlerini korumak i�in de.

Ve burada,

...tohumlar�n t�m habitatlar ve ortamlarda...

...�e�itli hayvanlar ile ba�lant�l�lar�n� g�rebilirsiniz...

...ve mantarlar ile.

Bitkiler d�nyay� sadece
�ok daha g�zelle�tirmiyorlar...

Onlar ger�ekten de yery�z�ndeki
t�m ya�am �ok gerekliler.

Kew Kraliyet Botanik Bah�elerindeki ve di�er kontroll� ortamlardaki t�m �ekimlerde,
3 Boyutlu film ve geli�mi� bilgisayarl� modelleme teknikleri kullan�lm��t�r.

�eviri: SKurthan, 2014