All language subtitles for Memories.Of.A.Murderer.The.Nilsen.Tapes.2021.1080p.WEB.H264-BIGDOC

1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10.

Wydaje mi się, że magnetofon
jest chyba sfatygowany.

Mowę słychać raz w jednym,
raz w drugim głośniku.

Ale do rzeczy.

Nazywam się Dennis Nilsen.

GŁOS DENNISA NILSENA NAGRANY W WIĘZIENIU

Moi towarzysze, jak słyszycie,

to para papużek, Hamish i Tweetles.

Hamish jest grzeczny.

Siedzę tu i palę skręta z podłego tytoniu.

Rany.

Tak, rujnujemy sobie zdrowie.

W końcu wszyscy na coś umrzemy, czyż nie?

NETFLIX — FILM DOKUMENTALNY

Dziś rano życzliwy klawisz
pożyczył mi wydanie News of the World,

brukowca udającego gazetę,

i zwrócił moją uwagę na stronę 21.

„Dennis Nilsen swoje zbrodnie
obraca w głupi żart,

przypinając w więziennej celi

plakat Hannibala Lectera,
głównego bohatera Milczenia Owiec”.

„I wierzy, że pewnego dnia

jego makabryczne wyczyny
zostaną uwiecznione w filmie”.

Koniec historii.

Co za stek bzdur!

Dobry wieczór.

Scotland Yard wszczął dziś
największe śledztwo w sprawie morderstwa…

DOM GROZY

…po znalezieniu ciał w Londynie.

Za kilka godzin

poznamy skalę tej zbrodni.

No cóż,

jak dalece precyzyjny jest ten paragraf?

Tak, skazano mnie za morderstwo,

ale poza tym cała reszta to wymysły.

Prokuratura dostrzega wzorzec morderstw.

Sala sądowa Old Bailey
była codziennie pełna.

Entuzjaści makabrycznych historii
się nie zawiedli.

Świetnie. „Potwór Des Nilsen”.

„Nilsen”, tylko wspomnieć nazwisko

i ludzie już wiedzą swoje.

Dennis Nilsen, który nazwał siebie

„mordercą stulecia”…

Ciągle wciskają ten obrazek
„niebezpiecznego stworzenia”,

uwielbianego dzieła fikcji.

Filmowe potwory.

Teraz Nilsen chce wydać
swoją autobiografię zza więziennych krat.

…to opowieść nie do pojęcia.

Dobra, zaczynajmy!

Londyn, 1983.

Dzień dobry.

Powiedzieć, że jest zimno, to mało.

I kolejne dni
wcale nie zapowiadają się cieplej,

bo utrzyma się północny
i północno-wschodni…

Pamiętam ten dzień,

bo było zimno i ponuro.

Siedziałem w moim biurze,

gdy współpracownik powiedział mi,

że został wezwany na Cranley Gardens,

gdzie ze studzienki kanalizacyjnej
wydobyto prawdopodobnie ludzkie szczątki.

PÓŁNOCNY LONDYN

Gdy tam dotarliśmy,
lokatorzy stali stłoczeni wokół włazu.

Toalety były zapchane

i wezwano hydraulika
do udrożnienia odpływów.

Znalazł ogromne ilości mięsa i kości.

Nie wiem dokładnie,

ale podejrzewam,

że to nie było zwierzę.

Czy ktoś się interesował tym,
co znalazłeś?

Tak. Facet, który chyba mieszkał
na ostatnim piętrze.

Lokatorzy powiedzieli,
że poprzedniego wieczora około północy

usłyszeli szczęk metalu na zewnątrz.

Gdy wyszli przed dom,

zobaczyli mężczyznę z mieszkania na górze.

Miał na sobie tylko zwykłą kamizelkę.

A był przecież luty i siarczysty mróz.

Zapytali go, czy nic mu nie jest.

Odpowiedział:
„Wyszedłem tylko za potrzebą”.

Popytałem w okolicy Cranley Gardens

i dowiedziałem się, że pracuje
w miejscowej agencji pracy Jobcentre.

Zwykle wracał z pracy

o wpół do piątej wieczorem.

Potem dowiedzieliśmy się,
że fragmenty kości z odpływu

rzeczywiście należały do człowieka.

Patolog powiedział, że na fragmencie ciała

były widoczne ślady duszenia.

I oto

zobaczyliśmy mężczyznę idącego drogą.

Och, to czas nadchodzi

To czas nadchodzi

Był bardzo spokojny.

Kiedy przyjechałem na Cranley Gardens,

policja nie wiedziała, jak się zachować.

Próbowali niepewnie uzyskać informacje

na temat fragmentów ciała, które znaleźli…

…w studzience.

Nilsen powiedział:

„To bardzo dziwne,
że policja pyta mnie o moją studzienkę”.

Ale wpuścił nas do domu

i poszliśmy do mieszkania na poddaszu.

Gdy tylko otworzył drzwi,

poczuliśmy zapach.

Znałem ten okropny zapach.

Powiedzieliśmy mu:

„Skończ te gierki. Gdzie reszta ciała?”.

Spojrzał na mnie

i wskazał szafę.

Kiedy ją otworzyłem,

zobaczyłem dwa wielkie i ciężkie
czarne worki na śmieci.

Więc skułem go i powiedziałem,

że jest aresztowany
pod zarzutem morderstwa.

W drodze powrotnej na komisariat

siedziałem obok niego,

ale coś nie dawało mi spokoju.

Te dwa worki były ogromne.

W drodze na komisariat zapytano mnie…

„To było jedno ciało czy dwa?”

Od razu odpowiedziałem:

„15 albo 16”.

Włosy zjeżyły mi się na głowie.

Zobaczyłem,

jak nadkomisarz zerka na mnie w lusterku.

Musiałem powiedzieć,
by skupił się na drodze,

bo zaczął skręcać.

Dotarło do mnie.
„Mamy tu seryjnego mordercę”.

POSTERUNEK POLICJI W HORNSEY

Idę długim korytarzem z moją eskortą.

Umieszczają mnie w celi na końcu.

Zostawiają mnie
w tym archaicznym pomieszczeniu

z małą ławą
i stolikiem przypominającym taboret.

Siedzę tam, zapalam papierosa i zastygam.

Nie wiedzieliśmy,

czy Nilsen mówił prawdę.

Naprawdę 15 lub 16 osób?

Ale mogliśmy zatrzymać go w areszcie
na 48 godzin i tylko tyle.

W tym czasie trzeba
wydobyć z niego wszystko, co się da.

PROTOKÓŁ PRZESŁUCHANIA

PRZESŁUCHIWANY:

Nie wolno za mocno na niego naciskać,

żeby nie przestał mówić.

ZADAM KILKA PYTAŃ

CZY JEST PAN GOTOWY NA NIE ODPOWIEDZIEĆ?

Świadomy perspektywy
wielogodzinnego przesłuchania

zaskoczyłem dochodzeniówkę,

rzucając komentarz, że wszystko im powiem.

Nilsen nie przestawał mówić.

Opowiadał ze szczegółami,
co się wydarzyło.

GDZIE PAN POZNAŁ TYCH LUDZI?

Chodził do pubu…

PIŁEM

…zagadywał do ludzi

i sprowadzał do swojego mieszkania.

Pili, słuchali muzyki.

Następnego ranka Nilsen się budził

i obok niego leżało ciało.

KRAWAT OWINIĘTY WOKÓŁ SZYI

SIEDZIAŁEM TAM OSZOŁOMIONY

PRZERAŻONY

Kiedy o to pytaliśmy, mówił tylko,

że nie pamięta, co się stało.

NIE PAMIĘTA SIĘ, CO SIĘ ROBIŁO PO PIJAKU

Zwykle w sprawach o morderstwo mamy ofiarę

i szukamy mordercy.

W tym przypadku mieliśmy mordercę…

PIERWSZY

…ale nie wiedzieliśmy, kim były ofiary.

NIE PAMIĘTAM, JAK SIĘ NAZYWAŁ

DRUGI

NIE ZNAŁEM IMIENIA

Musieliśmy to rozwikłać
i zidentyfikować wszystkie ofiary.

SPRÓBUJEMY ODŚWIEŻYĆ PANU PAMIĘĆ

Nie odmawiałem odpowiedzi
na żadne pytania.

NR 4?

WZROST 172 CM

LOKI, MIAŁ TATUAŻE

Opisywałem każdy szczegół.

NR 7 WZROST 175 CM
IRLANDZKI AKCENT

Być może…

NR 10
BLADY, PRÓŻNY, INTROWERTYK, CHUDY

…żaden brytyjski morderca…

POMÓWMY O NR. 12

…nigdy nie był tak szczery…

BRĄZOWE WŁOSY, 25/30 LAT
UŻYWANE UBRANIA

…jak ja w konfrontacji ze swoim
gorszącym zachowaniem.

NR 13
27- 28 LAT

BYŁY STRAŻNIK
PALIŁ

CO PALIŁ?

MOJE

Udzielał suchych informacji,
ale byli to głównie młodzi mężczyźni.

Ale myślałem,

że jeśli Nilsen mówił prawdę,

to jak, do licha, w metropolii jak Londyn

można zamordować 15 osób,
tak żeby nikt nic nie zauważył?

Policja miała wszystko, co potrzeba,
by postawić mi zarzuty.

Postępowanie sądowe byłoby wtedy
chronione przez zasadę sub judice,

z dala od głodnych sensacji mediów.

To miała być
największa sprawa w ich karierach,

więc żeby wzmocnić swoją pozycję
w życiu zawodowym,

dopilnowali,
by dowiedział się o tym cały kraj,

który zasiądzie do śniadania.

Byłem w biurze,

gdy wezwali mnie do redakcji

i dali mi tę kartkę

z informacją o hydrauliku z Dyno-Rod,

który znalazł w studzience
fragmenty ludzkiego ciała.

Zadzwoniłem do Scotland Yardu,
ale o niczym nie wiedzieli.

Chciałem o tym napisać.

Ale były problemy z publikacją,

bo w tamtych czasach nie zwykło się
niepokoić ludzi przy śniadaniu.

Bo bez dwóch zdań

realizm odkrycia Cattrana

przyprawiłby o mdłości
ludzi pochylonych nad śniadaniem.

Nie wiedziałem,
czy wykorzystamy tę historię.

CZWARTEK, 10 LUTEGO 1983 ROKU

Powiedziano mi, że na Cranley Gardens

trwa dochodzenie w sprawie morderstwa

i kazano mi tam szybko przyjechać.

Nie cieszyłem się.

Myślałem, „to jakiś nieciekawy temat”.

„Co najwyżej dostanę czołówkę
i migawkę w Six O'Clock News,

wszyscy o tym zapomną”.

Gdy zwykle przyjeżdża się
na miejsce zbrodni,

ulica jest już otoczona,
nie wspominając o domu.

Tu nic takiego nie było.
Staliśmy na progu domu.

Przeprowadziliśmy wywiady z sąsiadami,
którzy go znali.

Widzieli go.
Był trochę dziwny i spokojny.

Widzieli go państwo już tutaj?

Tak, widziałam, jak wyprowadzał psa,
przywitałam się z nim.

A pół godziny później słyszymy,

że ten zabójca
nie zabił tylko jednej osoby.

Zabił 15 lub 16 osób.

Co?

W pewnym sensie to brzmi okropnie,

ale poczułem wtedy przypływ adrenaliny.

Muszę przyznać,

że byłem tym zaszokowany.

Jak dotąd nieliczni na Cranley Gardens

mieli szansę pojąć potworność tego,
co się stało.

W ciągu kilku godzin
wydawałoby się zwykłe dochodzenie,

rozwinęło się w jedną z największych
spraw masowego morderstwa

w historii Brytanii.

Wszyscy redaktorzy pytają:

„Co jeszcze wiesz, co możesz nam dać?”.

Szczegóły opisywane w mediach

mogli znać tylko prowadzący śledztwo i ja.

A ja byłem trzymany w odosobnieniu,
więc nie mogłem być źródłem przecieków.

To policja przekazała prasie informacje,

które w kolejnych dniach
trafiły na nagłówki gazet.

Potem usłyszeliśmy, że ten człowiek

pracował jako urzędnik Jobcentre

i był doradcą zawodowym!

Ostatnie 6 miesięcy pracował tu,
w Manpower Services Commission.

Współpracownikom był znany jak Des.

Pomyślałem sobie,

że ten facet to psychopata.

Ten wyraźnie uprzedzony obraz

zasiano w opinii publicznej

jeszcze zanim zostałem o coś oskarżony.

Niczym nieskrępowane media miały używanie.

Przywołane w ten sposób potworne obrazy

mogły z całą siłą

pobudzić zyskowną wyobraźnię
opinii publicznej.

16 MORDERSTW
ZNALEZIONO DWIE GŁOWY

Reportera nic nie szokuje i nie zaskakuje.

Ale człowieka to szokuje i zaskakuje.

Kiedy usłyszałem, że zabił 15-16 osób
w ciągu czterech lat, pomyślałem:

„Jak w cywilizowanym kraju
mogło się to dziać przez 4 lata

i nikt nic nie zauważył?”.

Rozmawialiśmy o tym,

że największym problemem morderców

jest pozbycie się ciała.

Ale jak pozbył się 15 albo 16 ciał?

Na Cranley Gardens
znaleźliśmy tylko szczątki trzech ciał.

Więc zapytałem go,

gdzie zabił pozostałe osoby?

Wydobyłem z pamięci wspomnienie,

że trzy osoby zabiłem na Cranley Gardens,

a pozostałe

na Melrose Avenue 195.

To zaledwie kilka kilometrów
od Cranley Gardens.

Było okropnie zimno.

Lodowato.

Zadzwonił do nas nadkomisarz

i powiedział, że potrzebuje wszystkich.

„Jedziemy na Melrose Avenue”.

„Tam będzie odprawa”.

Nie wiedzieliśmy, co nas tam czeka.

Nie było przygotowań. Szliśmy pierwsi.

I pojechaliśmy.

Gdy dotarliśmy na Melrose Avenue,

prowadzący śledztwo policjanci
powiedzieli:

„Mamy informację,

że Dennis Nilsen
mieszkał na Melrose Avenue

i przyznał się do zabicia wielu osób,

zakopanych w tym ogrodzie”.

Zapanowała cisza.

Potem dostaliśmy zielone kombinezony.

„Proszę, Karen. Załóż kombinezon”.

„Masz widły. Zacznij kopać”.

Kilka minut temu

pod domem zatrzymała się
policyjna furgonetka

i sześciu funkcjonariuszy

z łopatami, sitami
i innymi narzędziami do kopania,

pospieszyło bocznym wejściem do ogrodu.

„Znajdź, co się da”.
„Czy ten facet kłamie?

Może mówi prawdę?”

Może tylko zmyślał.

Nilsen powiedział nam,
jak pozbywał się ciał

z Melrose Avenue.

Umieszczałem ciała pod podłogą,

ale pojawiał się ten zapach,

zgnilizna i robaki.

W pewnym momencie
pod podłogą nie było już miejsca.

Było tam tak wiele ciał.

Musiał coś wymyślić.

Rozmawiałem z sąsiadką, która powiedziała,

że pamięta serię ognisk.

Głównie wieczorami,

bo pracowałam wieczorami.

I to wszystko.

- Myślała pani, że palił śmieci?
- Tak.

Czy przed zakopaniem w ogrodzie
ciała były najpierw tam palone?

Możliwe.

Docierało do nas wszystko, co zrobił.

Palił je na tyłach ogrodu,

a kiedy się spopieliły,

rozrzucał po ogrodzie i zakopywał.

Ale w ogrodzie
regularnie paliły się ogniska.

Nie wiem, czy ktoś na to narzekał.

Cały teren został całkowicie odgrodzony,

a dziennikarzom kazano się wycofać.

Cofnąć się!

Ręce nam drętwiały,
bo ziemia była zamarznięta.

Powtarzałam, że nie damy rady.

Czuliśmy, że będziemy tam kopać przez rok.

Późnym popołudniem

ponura i zniechęcona ekipa
pakuje się i odjeżdża,

kręcąc przecząco głowami
w odpowiedzi na pytania o efekty.

A potem zadajesz sobie pytanie,

czemu nie podnosiły się głosy:

„Gdzie jest mój syn? Mój ojciec zaginął”.

Nie było tego.

Jakby byli nieistotni.

Kim byli ci ludzie?

Nie sposób było powiedzieć.

CZY PRZESZUKALIŚCIE CAŁE MIESZKANIE?

Nilsen mówił, byśmy na Cranley Gardens
poszukali pudełek na herbatę.

PO CO?

W nich odkryliśmy więcej fragmentów ciał,

które zabraliśmy do kostnicy.

W mieszkaniu znaleźliśmy

rękę z dłonią.

Pobraliśmy odciski palców z tej dłoni

i byliśmy zdumieni,

gdy znaleźliśmy dopasowanie.

To był młody mężczyzna
o imieniu Stephen Sinclair.

Występował w policyjnych aktach,

bo miał kłopoty z prawem

z powodu drobnych przestępstw.

Ale nie zgłoszono jego zaginięcia.

Zrobiliśmy wszystko,
by skontaktować się z jego rodziną.

PERTH, SZKOCJA

Przy wieczornej rozmowie wspomniał o tym,

że chce zobaczyć Londyn,

że pojedzie do Londynu.

Mój mąż powiedział:
„Stephen, nie bądź głupi,

to nie miejsce dla ciebie”.

Ale powiedział „jadę”.

Sinclair był tułaczem,

który przyjechał ze Szkocji

i zniknął w Londynie.

JAK PAN POZNAŁ SINCLAIRA?

NILSEN: PILIŚMY I ROZMAWIALIŚMY

POWIEDZIAŁ, ŻE CAŁY DZIEŃ NIC NIE JADŁ

Wyglądało na to,

że większość ofiar stanowiła…

BLADY, INTROWERTYK

bezdomna młodzież…

ZANIEDBANY

…żyjąca w nędzy.

NIECHLUJNY

WYCHUDZONY
UMIERAŁ Z GŁODU

To były tego typu osoby.

Pamiętajmy o sytuacji w Wielkiej Brytanii.

LUDZIE IDĄ PO PRACĘ
MAJ 81

W całym kraju panowało wysokie bezrobocie.

Ludzie lgnęli do miast takich jak Londyn
w poszukiwaniu pracy.

Myśleli, że ulice są wybrukowane złotem.

Ale nie są.

Zostawali bez grosza przy duszy.

OFERTY PRACY

Dlatego Nilsen mógł z łatwością
zwabiać swoje ofiary.

Młodych, bezbronnych mężczyzn.

Ofiar szuka się głównie

wśród rosnącej grupy młodych wyrzutków.

Policja sądzi, że to mężczyźni do lat 21,
którzy uciekli z domów

i zostali zwabieni
obietnicą jedzenia i noclegu.

Zostawmy na chwilę tę autobiografię.

Teraz chyba pora na lunch.

Excusez-moi.

Witam z powrotem.
Właśnie odebrałem mój lunch.

To rodzaj curry.

Kucharze raczej nie potrafią gotować.

Curry uzupełniono chyba o soję,

upostaciowane białko udające mięso.

Dodam trochę sosu paprykowego West Indian,

może nada jakiegoś smaku.

Spróbujmy.

Całkiem dobre. Co za niespodzianka.

To pewnie dzięki temu,
że dodałem sosu West Indian.

Na czym skończyłem? Ach, tak.

1983.

48 GODZIN OD ARESZTOWANIA

Dobry wieczór.

37-letni urzędnik państwowy

został oskarżony
o zabójstwo 20-letniego mężczyzny,

którego szczątki znaleziono w tym tygodniu
w północnym Londynie.

Dennis Andrew Nilsen
pojawi się jutro w sądzie.

Wrzucają mnie do pancernej furgonetki

i wyjeżdżam z więzienia.

Po raz pierwszy wyjdę na światło dzienne.

Wiedzieliśmy, jak się nazywa,

ale nigdy go nie widzieliśmy.
Nie wiedzieliśmy, jak wygląda.

Spodziewaliśmy się rosłego mężczyzny.

Silnego.

Nieomal boksera wagi ciężkiej.

Roiło się od reporterów,

którzy pierwsi chcieli zrobić zdjęcie
temu potworowi.

Powiedziałem fotografowi:
„Wyjdzie zakryty prześcieradłem”.

„Nie zobaczymy go”.

TYLKO WINNI UKRYWAJĄ TWARZ

Ale nie miał na sobie prześcieradła.

Jestem człowiekiem,

nie potworem.

Niezręczne, co?

Nieomal…

wiem, to okropne,

ale byłem rozczarowany.

Czy to na pewno on?

Nie wyglądał na masowego mordercę.

Jak taki człowiek mógł to zrobić?

Zwyczajny facet,
którego można minąć na ulicy

i nawet się nie obejrzeć.

Auto odjeżdża na komisariat Hornsey,

gdzie dochodzenie będzie kontynuowane.

Oczywiście chcieliśmy wiedzieć,
jak wyglądało wychowanie Nilsena.

A o tym mogła opowiedzieć
tylko jego rodzina.

ABERDEEN I PÓŁNOCNO-WSCHODNIA SZKOCJA

Wiedzieliśmy, że pochodzi z Aberdeenshire.

Zajrzałem do książki telefonicznej

i nazwisko Nilsen występowało tylko raz.

Zadzwoniłem do jego matki i powiedziałem:

„Na pewno pani wie,
że będziemy chcieli nakręcić program”.

Odpowiedziała:
„Dzisiaj nie czuję się na siłach”.

Powiedziałem,
że akurat będę w Aberdeenshire.

„Szkoda by było,
gdybyśmy musieli tu wracać”.

Więc się zgodziła.

Przed domem widniał komunikat,
że jej ogród

wygrał konkurs
na najpiękniejszy ogród w okolicy.

W środku dom był nieskazitelny.

Nie było śladu kurzu.

Poszła do kuchni.

Przyniosła srebrną tacę.
Domowe herbatniki.

MATKA

Zapytałem ją:

„Jak się pani czuła,
gdy się dowiedziała…”.

Odpowiedziała…

Zastanawiałam się,
co do tego doprowadziło.

Dlaczego ludzie w Londynie,
którzy z nim pracowali,

nic nie zauważyli?

Zanim do tego doszło.

Myślę, że gdyby ze mną mieszkał,
zauważyłabym, że coś jest nie tak.

Bo zwykle

można dostrzec,
że osobę, z którą się mieszka,

coś dręczy.

Bo Dennis, którego znałam,
nie byłby do tego zdolny,

na pewno.

JAK ZWYKLE GRA NA DWA FRONTY

Ojej, jej.

Był spokojnym chłopcem.

W jego młodości nie wydarzyło się
nic nadzwyczajnego,

był zwykłym, cichym chłopcem.

Byłem zagubionym wewnętrznie dzieckiem

i nikt tego nie zauważał.

Pamiętam

jakby film poklatkowy.

Widzę małego, delikatnego chłopca.

Jest nowy,
a już działają na niego potężne siły.

Czułem, że jestem inny.

Być może to bieda, głód i nędzny ubiór

jako pierwsze skrępowały

moją wykluwającą się samoocenę.

Brak ojca, którym można się pochwalić,
też mógł na to wpłynąć.

BĘKART

ZAKAŁA RODZINY

NIE MAM ŻADNYCH ZDJĘĆ

Jego ojciec nigdy nie był blisko rodziny.

Musiałam ich wychować sama.

Między mną a matką pojawiła się przepaść.

BYŁA DLA MNIE ZIMNA

Byłem troskliwa
i dawałam z siebie wszystko.

Został wychowany tak jak pozostali.

Cóż…

Podłe kłamstwa.

W wieku 8 lub 9 lat

po raz pierwszy zaczęła dokuczać mi
tak zwana miłość.

Uczucie do chłopca,
z którym nawet nie zamieniłem słowa.

Lubiłem roztaczać w głowie wizje o nim.

To była dziwna, ekscytująca
i fascynująca sytuacja,

ale surowe zasady moralne społeczeństwa
i Kościoła

były tak wszechobecne,
że moje wewnętrzne radości i pragnienia

musiały być ukrywane przed światem.

Kochających się mężczyzn

nie tylko się nie toleruje i pogardza,

ale również ściga i skazuje.

To dla nas odrażające,
mężczyźni tańczą z mężczyznami.

Większość homoseksualistów
musi prowadzić sekretne życie.

BYŁEM SAMOTNY, OBCY, GORSZY, ZAWSTYDZONY

To wielka krzywda

wzrastać w przekonaniu,
że własna genetyczna osobowość

jest uznawana za potworną i obrzydliwą.

I tak jeszcze przez 10 rokiem życia

byłem uważany za przestępcę,

wyrzutka, obrzydlistwo,

skazane na odbywanie kary

za zbrodnię natury.

Nie wolno mi było być sobą

poza swoją głową.

Przesłuchujący byli zadowoleni,
że Nilsen wszystko opowiadał

bez zbędnych nacisków,

bo ciągle swobodnie mówił.

PO CO ZAPROWADZIŁ PAN TE OSOBY
DO SWOJEGO MIESZKANIA?

CHCIELI PIĆ
ZOSTALI UDUSZENI

Pomyślałem, że usiądę z Nilsenem

i sprawdzę, czy pamięta jakieś szczegóły

na temat pubów, w których szukał ofiar.

Powiedział, że wiele z nich

to były bary dla gejów…

ZWYKLE WEST END

…w West End, w centrum Londynu.

JEST PAN HOMOSEKSUALISTĄ?

Oczywiście, że jestem.

ale zachowuję to dla siebie.

Nikt przecież otwarcie nie powie,
że jest gejem.

Więc działania oddziału
skupiałem w West End.

Dowiedzieliśmy się,
że podrywał mężczyzn w barach dla gejów

i wiedzieliśmy, że to do niego przylgnie,

gej morderca, to się przyklei.

Co by nie było,

jakby nie było, to się do niego przyklei.

Tylko u nas!

Gej morderca Dennis cwel.

O tak.

Choć w 1983

nie ścigano już dorosłych
powyżej 21 roku życia,

to osoby homoseksualne były wykluczane.

Zinstytucjonalizowana homofobia

była powszechna w społeczeństwie,
również w prasie i w policji.

I mieliśmy się przekonać,
że Nilsen doskonale o tym wiedział.

Piłem właśnie herbatę

z pracownikiem biura prasowego
Scotland Yardu.

Powiedział: „To niezwykła historia,

tym bardziej że był jednym z nas”.

To były policjant!

Kiedy dowiedzieliśmy się,
że służył w policji,

pomyślałam, że pewnie dlatego
tak długo uchodziło mu to na sucho.

„To policjant.
Zawsze jest o krok do przodu”.

Znałam dwóch funkcjonariuszy,

którzy z nim pracowali.

Nadinspektor prowadzący dochodzenie

wezwał mnie do swojego biura,

bo chciał, żebym mu opowiedział

SIERŻANT

o moim koledze Dennisie.

Był jedną z tych osób,

które podczas rozmowy spuszczają głowę.

Unikał kontaktu wzrokowego.

Prawdziwy samotnik.

BYŁEM POPULARNY

Nosił mundur,

ale niczego nie osiągnął.

Chyba go to nie interesowało.

ZREZYGNOWAŁEM

Odszedł, zanim go do tego zmuszono.

HOMOFOBIA BYŁA POWSZECHNA

Chyba nikogo to nie zaskoczyło.

POPROSILI, BYM TO PRZEMYŚLAŁ

Nie było przyjęcia pożegnalnego.

A kilka lat później

jeszcze zanim kogoś zabił,

zostałem wezwany do zgłoszenia

i zbadania ciężkiej napaści.

I pierwsze, co zauważyłem na miejscu,
to pomalowane na czarno ściany,

co było raczej niecodzienne.

Okno w salonie było roztrzaskane

i wszędzie była krew.

Z miejsca zgłoszenia
zabrano do szpitala nieletniego.

Był bladym, chudym dzieciakiem.

Jeśli dobrze pamiętam,
założyli mu ze sto szwów.

W barze poderwał go

mężczyzna o ponurym szkockim akcencie,

zaprowadził do tego mieszkania

i upił.

Kiedy chłopak się obudził,

dostrzegł, że jest zupełnie nagi,

a ten człowiek zbliża się do niego.

Wywiązała się szamotanina

i chłopak rzucił się przez okno.

Wróciłem na komisariat
i zastałem tam tego Szkota.

Okazał się nim

mój kolega Dennis.

Zapytałem go,

dlaczego ten nieletni
rzucił się przez okno?

Odpowiedział:

„Nie wiem, czemu to zrobił.

Ale jeśli masz dowody, oskarż mnie.

Jeśli nie, musisz mnie puścić”.

Taki był Dennis.

Znał prawo.

Okazało się,
że zgłoszono zaginięcie tego nieletniego.

Rozmawialiśmy z jego rodzicami,

ale jego ojciec powiedział:

„Nie będzie zeznawał”.

Pamiętam, jak powiedziałem jego ojcu:

„Rozumie pan, co się stanie,

jeśli nie wniesie oskarżenia?
Ten człowiek skrzywdzi kogoś innego”.

Ale byli stanowczy.

Byłem wściekły.

Powiedziałem mu tylko:

„Dennis, nawet nie wiesz,
jak ci się upiekło”.

Bo trafiłby do więzienia.

Umyślne, poważne uszkodzenie ciała,
było karane nawet dożywociem.

Z każdej sprawy trzeba było

sporządzić notatkę.

Na samej górze napisałem:

„Moim zdaniem
ten człowiek to niebezpieczny psychopata”.

Zawsze zastanawiam się, co by było,

gdyby wnieśli oskarżenie.

Kto by wciąż żył?

Ale to był wstyd.

Wstydzili się.

Chcieli zabrać go do domu

i o wszystkim zapomnieć.

Pewnie myślał,
że miał niewiarygodne szczęście.

I nigdy o tym nie zapomniał.

DWA TYGODNIE PO ARESZTOWANIU

West End tętniło życiem.

Mnóstwo atrakcji i ludzi,

można było tam zaszaleć.

Można tam było spotkać
cały przekrój społeczeństwa.

Jeden z moich funkcjonariuszy
wrócił stamtąd i mówi:

„Byłem w pubie i rozmawiałem z ludźmi”.

Mówili o Johnie znanym jako John Strażnik.

NR 13

Podczas przesłuchania
Nilsen wspomniał o Johnie…

NAZYWAŁ SIĘ JOHN

…który nosił wełnianą czapkę
podobną do czapki strażnika.

W JAKI SPOSÓB GO POZNAŁEŚ?

Ale dowiedzieliśmy się, że John Strażnik

był znany w okolicy
jako chłopiec do wynajęcia.

Wtedy po raz pierwszy usłyszałem termin
„chłopiec do wynajęcia”.

Noc przynosi dziki taniec.

Przedgodowy rytuał, gdy czas ucztować,

zaspokajać apetyty.

Zamęt i w wirze taniec,

by pragnienia sycić.

To był plac zabaw.

Nilsen mógł dostać, co chciał.

Jak stragan z mięsem.

Pojechaliśmy na komisariat w West End.

Mieli listę chłopców do wynajęcia,
były ich setki.

Zidentyfikowaliśmy Johna Strażnika,

nazywał się John Howlett.

Rozmawiałem z jego matką.

Howlett opuścił dom z własnej woli.

Wplątał się w narkotyki, a potem po prostu

rodzina przyjęła, że jej syn nie żyje.

Nilsen wiedział,

że ci młodzi chłopcy po zaginięciu

zwykle znikali w Londynie już na zawsze.

Przekopywanie tego małego ogrodu
szło coraz lepiej,

ale od razu stało się jasne,
że nie kłamał.

Znajdowaliśmy dziesiątki drobnych kości.

Ale ich stan

nie pozwalał na zidentyfikowanie ofiar.

Pomyślałam, że może nigdy nie dowiemy się,

kim byli ci ludzie.

„W jaki sposób tu trafiliście?”.

„Jak to się stało,

że tu skończyliście?”

Skontaktowała się ze mną policja,

bo w mieszkaniu Dennisa
znalazła mój numer ubezpieczenia.

Policja miała wobec mnie podejrzenia,

bo nie wiedzieli, kim jestem i czemu…

czemu mnie nie zabił?

PIĘĆ LAT PRZED ARESZTOWANIEM

To był ciepły wieczór.

Grałem na automacie.

Stał za mną jakiś facet i obserwował mnie.

Widziałem go w odbiciu szyby automatu.

Mówi: „Na tym nic nie wygrasz”.

Odpowiadam: „Teraz mi to mówisz?”.

„Chyba jest ogołocony”.

Spytał, czy chcę wrócić do domu.

Poszliśmy na Melrose Avenue,

puścił muzykę klasyczną.

Co to za człowiek?

Samotna owca ze stada.

Duch w społeczeństwie.

Jak powstawał?

Kto i co kierowało jego losem?

Pytał, skąd pochodzę.

Pytał o moją rodzinę,
wydawał się troskliwy

i imponowało mi to.

Myślałem: „Dobra, lubię cię”.

Ale nie powiedziałem tego.
Tylko pomyślałem.

Opowiedziałem mu,
że jestem z Exeter pod Londynem.

W młodości tylko kilka osób wiedziało,
że jestem gejem,

ale generalnie myślano, „przejdzie mu”.

Wszystkie dzieci naśmiewały się ze mnie,

więc zaszywałem się w mojej sypialni.

Chciałam być w ciemności.

Uciekłem z domu w wieku 14 lat.

Miałem w kieszeni ledwie 10 funtów,

mniej więcej,

ale to wystarczyło, bym dotarł do Londynu.

„Więc tak wygląda Londyn”.

„Jestem w Londynie! Nikt mnie tu nie zna”.

„Mogę się tu zgubić”.

Ale nie miałem za co żyć.
Nie wiedziałem, co robić.

I było mi zimno.

Znalazłem miejsce do spania

na parkingu za Piccadilly Circus.

Przychodzili tam różni chłopcy.

Zastanawiałem się po co.

Widziałem różne transakcje.

Mężczyzn całujących chłopców.

Przechodzący obok facet wyjaśnił mi,

że to ulica męskich prostytutek.

Każdy chłopiec do wynajęcia
ma swoją latarnię.

Każdy miał ksywkę.

Nie wołało się nikogo po imieniu.
Z pewnością.

Nie każdy był gejem.
Robili to, bo potrzebowali pieniędzy.

Czasami niektórzy klienci
nie byli zbyt mili.

Ale robiło się to, by przetrwać.

Des był przyjacielski. Bardzo przyjazny.

Jeszcze nic nie widziałeś.

Niedawno dostaliśmy ten telewizor.

Wart 360 funtów.

Zestaw stereo za 200 funtów.

I papużkę, tutaj, Hamish.
Spójrz na niego. Cudowny.

Pokazał mi nawet ogrody.

Kiedy tu przyjechaliśmy,
ogród był potwornie zaniedbany,

pełno w nim było starych kuchenek,
opon, gruzu,

gipsu, drewna i Bóg wie czego.

Pełno tu było śmieci.

Ale jako nowi najemcy zakasaliśmy rękawy
i posprzątaliśmy dom.

Tak wygląda po trzech miesiącach.

Spójrz. Jest posprzątane.
Mamy mały płotek.

Rosną różne warzywa,

co jeszcze…

Potem otworzył butelkę rumu Bacardi

i pił w czasie naszej rozmowy.

Potem

poszliśmy do łóżka.

Pożądanie moje do stworzenia
we wszechświecie najpiękniejszego,

lśniącego, szczupłego, mężczyzny młodego.

Widok jego nieskończonego piękna

umysł mój doprowadza do ekscytacji.

Człowieka opętanego.

Potężnie pobudzonego.

Z walącym sercem!

Jest nieświadomy przyszłości.

Dwie godziny później,

otworzyłem oczy
i zobaczyłem przed sobą dym,

siedział na mnie okrakiem.

Odepchnąłem go.

Zapytałem, co się dzieje?

Powiedział: „Strąciłeś farelkę”.

Poszedłem po wodę, wylałem ją na podłogę

i wyszedłem, bo bałem się,

że uszkodziłem mu mieszkanie.

Ale to nie miało sensu.

Nie mogło być pożaru, bo noc była ciepła.

Wtedy zrozumiałem,
że próbował mnie wtedy zabić.

Nie wiedziałem, komu o tym powiedzieć,
do kogo się zwrócić.

W Londynie panowała wtedy
ogromna homofobia.

Na pewno w policji.

I w prasie.

Więc siedziałem cicho w pokoju,

w ciemności, jak za młodu.

Cisza.

Teraz rozumiem,
że miałem być pierwszą ofiarą.

On dopiero zaczynał.

W Londynie policja szukająca
szczątków ofiar

znalazła „znaczne” ilości ludzkich kości.

To był cmentarz.

Znaleźliśmy mnóstwo ludzkich kości.

Przykładowo kość udowa

miała około 15 cm.

Wykopywaliśmy je bez przerwy.

Nie tak, że po trzech godzinach:

„Znalazłam kość”.

Znajdowaliśmy je co kilka minut.

A to jeden fragment tutaj, a to tam. Zęby.

Policja przeszukująca ogród
w północnym Londynie sądzi,

że niedługo zidentyfikuje

ludzkie szczątki, które tam znalazła.

Ta historia
była jak horror wyjęty z filmu.

Ale coś takiego
budzi też dziwne podniecenie.

Makabra przyciąga, przykuwa uwagę.

Chce się znać szczegóły.

Chce się wiedzieć więcej, a nie mniej.

Moja matka widziała to jednak inaczej.

Policja ma 6 nazwisk osób,

które mogły być ofiarami…

Wiadomości ciągle podawały
nowe informacje.

Oczywiście, że mnie to interesowało.

Bo kogo nie?

To okropne, myślałam:
„Boże, biedni rodzice”.

I to wszystko.

Potem do drzwi zapukał policjant i spytał,
czy może wejść.

Pytam, „o co chodzi”?
Mówi, żebym lepiej usiadła.

Pomyślałam, „Boże”.

Ale nadal do mnie nie docierało.

Gdy weszliśmy, pokazał mi to zdjęcie.

Spytał, czy znam tę osobę.

Powiedziałam: „Oczywiście, że znam¨.

To był Graham, miłość mojego życia.

Policjant zapytał,
czy słyszałam o Nilsenie?

Nawet wtedy nic do mnie nie docierało,

bo mówili, że Nilsen wybierał
tylko bezdomnych homoseksualistów.

Więc się nie niepokoiłam.

To nie mógł być on.
Nie był homoseksualistą.

Potem zapytali,
czy był ostatnio u dentysty.

Myślałam,

dlaczego pytacie mnie
o jego dane dentystyczne, zęby i szczękę?

I wtedy pojęłam.

Graham kochał kupować mi płyty.

Kiedyś dał mi nagranie Fat Larry's Band

o tytule „Zoom”.

I przypomina mi się to zawsze,
gdy ją słyszę.

To była ostatnia płyta, którą mi kupił.

Ale nie byliśmy szczęśliwą rodziną.

Nie byliśmy zamożni. Byliśmy biedni.

Czuliśmy się rodziną i kochaliśmy matkę,

ale nie mam dobrych wspomnień.

Zwykle przez awantury o narkotyki.

Był 31 października

i tego dnia Graham obiecał,
że będzie czysty.

Od razu wiedziałam,

jak tylko się do mnie odezwał,
że coś kombinuje.

Byłam na niego zła.

I, Boże, powiedziałam coś strasznego.

Tak.

Powiedziałam: „Jeśli się naćpasz,

to nie masz po co, kurwa, wracać”.

I tak się stało.

Już nigdy nie wrócił.

Więc…

Tak.

Wracałem do domu

z cukierni na końcu ulicy.

Nagle usłyszałem krzyk

i od razu wiedziałem,
że to głos i ból mojej matki.

Na miejscu

zobaczyłem mamę płaczącą w kuchni.

Mój ojciec został zamordowany

przez Dennisa Nilsena.

Reporterzy nie mieli litości.

„Ofiary były
bezdomnymi homoseksualistami”.

Nie były.

Nie wrzucajcie wszystkich do jednego wora.
To były osoby.

Dzwoniłam do gazet
i wściekałam się na nie.

A potem przed dom przyszła prasa.

To było okropne.

Jeden z reporterów spytał,
czy znam szczegóły.

Mówię:
„Wiem tyle, ile powiedziała mi policja”.

- Nie powiedzieli pani, jak to wyglądało?
- Nie.

„To niezbyt przyjemne,
mam pani opowiedzieć?”.

Odpowiedziałam „tak”.

POLICJA METROPOLITALNA
PROTOKÓŁ PRZESŁUCHANIA

To był odruch, musiałam wiedzieć.

NR 14

Nilsen był na West End.

WYSZEDŁEM ZZA ROGU

Zobaczył, jak Graham łapie taksówkę,

ale żadna się nie zatrzymywała,

bo był kompletnie pijany.

ZŁAPAŁEM TAKSÓWKĘ

Nilsen zabrał go do siebie…

DO CRANLEY GARDENS

…Stanął za nim…

KONTYNUUJ

PAMIĘTAM, JAK IDĘ

i udusił go.

PAMIĘTAM, ŻE BYŁ MARTWY

TO MUSIAŁEM BYĆ JA

Tak powiedział.

Potem posadził go w fotelu na dwa dni

i poszedł do pracy.

Wrócił, usiadł obok niego na kanapie

i oglądali razem telewizję.

Trzeciego dnia rozebrał go do naga,

postawił przed lustrem toaletki

i trzymał od tyłu.

Pokrył go talkiem
i masturbował się nad jego ciałem.

Próbowałam udawać, że to się nie stało.

Że przedawkował i gdzieś umarł. Nie!

Ale głowy nie oszukasz.

To niemożliwe.

Po co robić coś takiego?

Nawet zwierzęciu, po co?

Tweetles, czujesz się lepiej?

Chyba ma infekcję układu oddechowego.

Tak.

Chyba wczoraj dostałem list

od reportera szukającego historii.

„Podobno piszesz autobiografię”.

Ble, ble, ble.

„O czym chcesz opowiedzieć?”

Ble, ble, ble.

Byłem młodym dziennikarzem śledczym.

Byłem kompletnym żółtodziobem.

Pewnego ranka przeczytałem w gazecie…

NILSENA KSIĘGA MORDU

…że seryjny morderca,

który zabił 15 osób,

pisze w więzieniu swoją autobiografię.

DZIENNIKARZ

Byłem tym zaintrygowany.

STRONY ZŁA

Zacząłem pisać do Nilsena.

„Drogi panie Nilsenie,
myślę, że pańska książka

będzie przełomowym dziełem
dla kryminologii,

i chciałbym ją opisać

dla poważnej brytyjskiej gazety”.

Po tygodniu przyszedł ten list.

Pierwsze, co zauważyłem,

to siła, z jaką dociskał długopis,

aż się rwał,
by opowiedzieć swoją historię.

„Drogi Russ, dziękuję za list”.

„Ciekawi cię moja motywacja
do napisania książki?

Zacytuję może poczciwego Oscara Wilde’a.

»Nie ma moralnych
czy niemoralnych książek.

Są tylko te dobrze lub źle napisane«”.

Gdy dostałem części jego biografii,

pudła pełne taśm i rękopisów,

zadzwoniłem do redaktora
The Sunday Times Magazine

i mówię: „Nie uwierzysz, co mam”.

Szczególnie interesujące były
fragmenty na temat jego dziadka.

W myślach lubię wracać

do zagadkowej postaci mojego dziadka,

Andrew Whyte'a.

W młodości przyglądałem się jego zdjęciu

z czasów I wojny światowej, gdy był matem.

Pamiętam, jak bawiłem się trzema medalami,

które dostał za służbę królowi Jerzemu V.

Bardzo lubił swojego dziadka.

Wyobrażam ich sobie razem.

Wszędzie zabierał ze sobą Dennisa.

Łączyła ich silna więź.

Był dla mnie wielkim człowiekiem.

Nie starczy miejsca, by opisać
jego rozległą wiedzę

zdobytą przez 62 lata życia.

ale miał na mnie przemożny wpływ.

Dziadek zmarł nagle, gdy miałem pięć lat.

Zobaczył w trumnie swojego dziadka,

a religijni ludzie powtarzali,
że śmierć to nie koniec.

Mówili, że odszedł w lepsze miejsce.

Powiedział:

„Wszędzie zabierał mnie ze sobą.

Czemu nie zabrał mnie
do tego lepszego miejsca?”

Powiedział, że gdy zobaczył ciało dziadka,

jego pojmowanie miłości i śmierci
połączyło się w jedno.

Z WIEKIEM

ZACZĄŁEM SZUKAĆ

DZIADKA

Jego nagłe zniknięcie
pozostawiło we mnie pustkę,

którą wypełniła moja wyobraźnia.

Też mi Boże Narodzenie!

Myślę, że skoro mamy okres świąteczny,

powinienem zapalić magicznego papierosa.

Wiele lat później

Nilsen zaczął rozmyślać o swoim życiu.

Czas na odrobinę magii.

Mówił, że miał łatwy dostęp
do marihuany w więzieniu.

Rety!

Boże.

Jestem na ostrym haju.

Mam przed sobą keyboard.

Przed sobą mam mały,
przenośny mini keyboard

z lat 80.

W tej jakże wdzięcznej izolacji

mogę się oddawać malowaniu dźwiękiem

i wyrazić wszystkie barwy moich emocji.

Sięgam po keyaboard,
a moje dłonie delikatnie drżą.

„Potem następował ośmiogodzinny odlot”.

„Oglądam coś, co rozkręca się jak film.

Na szerokim ekranie,
ze stereofonicznym dźwiękiem Dolby

i w pełnym Technicolorze”.

„Kwestia mojego dziadka
przez lata pozostawała niewyjaśniona

za zasłoną mojej podświadomości.

„Prawie nie pamiętam
tego schronu z małymi otworami,

gdzie dziwne rzeczy
działy się między mną a dziadkiem”.

„To przerażające przyznać,

że mój jedyny kontakt fizyczny

w tworzących moją osobowość latach,

przyszło mi zaznać
w bolesnym i dezorientującym uścisku

pedofila”.

PEDOFILA

Cisza.

Ale przełom w jego życiu nastąpił,

gdy został kucharzem w wojsku.

Wtedy po raz pierwszy miał własny pokój.

Rozbierał się do naga,

talkował swoje ciało

i spoglądał na siebie w lustrze,
jakby miał przed sobą martwe ciało.

Tę fantastyczną postać
moja wyobraźnia musiała zrodzić.

Jestem nim, a on jest mną.

Prawie na pewno miał fantazje,

które chciał ziścić.

OSIEM MIESIĘCY OD ARESZTOWANIA

W sądzie Old Bailey Dennisa Nilsena
postawiono w stan oskarżenia.

W tym miesiącu usłyszał
cztery kolejne zarzuty o morderstwo.

Do czasu procesu w Old Bailey

zidentyfikowaliśmy w sumie siedem ofiar.

Okazało się, że niektórzy byli bezdomni,

ale nie wszyscy byli gejami.

Część była zwykłymi tułaczami,

ale coś ich łączyło.

Nilsen wiedział, że jeśli zaginą,

nikt nic prędko nie zauważy.

Wszystkie ofiary to młodzi mężczyźni.

Martyn Duffey z Wirral.

Malcolm Barlow z Rothham.

Kenneth Ockenden,
26-letni student z Kanady,

który przyjechał tu trzy lata temu.

I William Sutherland z Edynburga…

Nie mogę się pogodzić.

MATKA WILLIAMA SUTHERLANDA

Przed czym chciałaby pani ostrzec

rodziców młodych ludzi,

którzy myślą o wyjeździe do Londynu?

By nigdy nie wyjeżdżali.

To koszmarne i podłe miejsce.

Policja powiedziała mi,
że zaczyna się proces

i radzili mi na niego nie przychodzić,

bo będą mówić o Grahamie

i będą mieli

narzędzia zbrodni, których używał Nilsen.

Pomyślałam, „idę”.

Czułam wewnętrzną potrzebę,
że muszę tam iść.

W pewnym sensie, tak to sobie tłumaczyłam,

oddaję Grahamowi ostatnią przysługę.

Jakby

żegnam się z nim.

Nie chciałam,

żeby o nim mówili

i żeby nie było przy tym nikogo bliskiego.

Czułam, że muszę.

Że muszę tam iść/

I tak zrobiłam.

Rano w poniedziałek 24 października

siedzę w policyjnym wozie,

który zmierza do Old Bailey,
Centralnego Sadu Kryminalnego.

Dziś nadchodzi dzień sądu.

Centralny Sad Kryminalny bez wątpienia

zna cały świat.

To teatr.

…to teatr absurdu.

Role zostały rozpisane.

Aktorzy odchrząkają przed oracją.

Pamiętam, jak pojawił się na schodach

budynku sądu Old Bailey.

Stał tam i wszyscy na niego patrzyli.

Spodziewaliśmy się,
że przyzna się do winy.

Wyobrażam sobie kamerę Panavision

na żurawiu, krążącą wokół sądu.

Gdyby się przyznał, nie byłoby procesu,

ale dziennikarze byliby rozczarowani,
nie byłoby tematu.

To byłby koniec.

W Old Bailey

urzędnik państwowy Dennis Nilsen
nie przyznał się do winy.

NIEWINNY

Nie mogłam uwierzyć.
Nawet się nie zawahał.

Myślałam: „Ty w ogóle jesteś człowiekiem?”

Cisza w sądzie!

Cisza.

Bronił pan wcześniej seryjnego mordercy?

Nie.

I nigdy później.

ADWOKAT KRÓLEWSKI
OBROŃCA

To znaczy, jeśli pominąć braci Kray.

Z punktu widzenia zwykłego człowieka

to zachowanie było szaleństwem.

Nie było dla nas dyskusyjne,

że ten człowiek był obłąkany.

Ale ja zadawałem sobie pytanie,

czy był zbyt szalony,

by zostać skazanym
na dożywocie za morderstwo?

Bo skoro potrafił
zachowywać się normalnie…

W końcu był urzędnikiem

z biura pośrednictwa pracy,

a kiedyś był policjantem.

Więc jeśli był zdolny
do racjonalnego zachowania,

to nie może być szalony.

Ale prawo mówi,

że możesz zachowywać się normalnie

przez większość czasu,

a akurat w tym momencie,
gdy kogoś zabiłeś, byłeś niepoczytalny.

A potem wróciłeś do normalności.

Wtedy uznają cię za niepoczytalnego,

a zabójstwo za nieumyślne.

Chciałam, żeby za to zapłacił.

Niech zapłaci.

Weźmie odpowiedzialność za swoje czyny.

„Nie jest niepoczytalny”,

nalegała prokuratura,

„ani chory psychicznie”.

„Ma nietypowy umysł.

Ale jego odpowiedzialność za czyny
nie była istotnie osłabiona.

Wiedział, co robi”.

Nilsen miał powiedzieć:

„Sprowadzałem do domu wielu ludzi,
ale nie zabiłem ich wszystkich”.

Musieliśmy udowodnić,
że chodził na West End

z premedytacją i zamiarem wybrania ofiar.

Obawialiśmy się tego.

Szukaliśmy kogoś, kto spotkał go w barze,

kogoś, kto z nim pił.

„Poznałeś go? Byłeś u niego?”

Ale w 1983?

Niemożliwe.

Nie chciałem być
częścią tego przedstawienia.

Bo tak to odbierałem. Cały świat patrzył.

Nie chciałem wyjawiać, że jestem gejem.

Nie chciałem tego.

Czemu miałbym przez to przechodzić

z powodu tego, co zrobił ktoś inny? Po co?

Ostrzegano mnie,

że prawnicy potrafią rozszarpywać
i ujawniać każdy szczegół z życia.

Nie chciałem się w to bardziej mieszać.

Gdy wreszcie znajdowaliśmy tych ludzi,

bali się, że zostaną uznani za gejów.

I to był problem z prasą.

Skupiała się na jednym aspekcie śledztwa.

Pamięcią sięgam do jednego wieczoru.

W 1982 POZNAŁEM

Poznałem zbłąkaną duszę podobną mi.

Nilsen wspominał o młodym mężczyźnie,

Carlu Stottorze, który przeżył jego atak.

Nazwisko Carl Stottor
przewijało się w autobiografii,

więc uznałem,

że powinienem poznać jednego z ocalałych.

Umówiliśmy się na spotkanie
w jego mieszkaniu nad morzem.

Próbuję zrozumieć twoją rolę

w opowieści Nilsena.

Ile pamiętasz z nocy przed zdarzeniem?

Byłem sam.

To był pub dla gejów.

Podszedł i spytał,
czy może się przyłączyć.

Miło mi się z nim rozmawiało,

więc pojechaliśmy na Cranley Gardens.

Rozmawialiśmy. Nalał drinka, Bacardi,

i poszliśmy do łóżka.

Ale zanim poszliśmy spać, powiedział:

„Uważaj. Nie zaplącz się w zamek śpiwora.

- Oderwał się.
- Rozumiem.

Ale byłem zmęczony,

więc przytuliliśmy się i zasnąłem.

Nagle poczułem zimno.

Zdałem sobie sprawę,
że jestem w wannie z zimną wodą.

Próbowałem się wydostać, ale wpychał mnie.

Wynurzałem się trzy razy
i zdołałem wykrzyczeć:

„Przestań, proszę!”.

Pamiętam, że w końcu opadłem z sił.

Oddychałem pod wodą.

Jakbym oddychał litym powietrzem.

Pomyślałem, „umierasz”.

„Więc to takie uczucie”.

Koniec walki.

Jesteśmy moralnymi istotami

złożonymi z żądz i sumienia.

Jestem silny i zarazem słaby.

Anielski i demoniczny.

Jestem chłodną dłonią na rozpalonym czole

I bezwzględną dłonią ściskającą gardło.

Zwiastunem życia i śmierci.

OCUCIŁEM GO

Pamiętam ból towarzyszący
powrotowi świadomości.

Ledwo oddychałem. To było okropne.

Byłem zdezorientowany. Nic nie pamiętałem.

Ale wiedziałem, że próbowano mnie zabić.

Poszedłem na policję.

Nie uwierzyli mi.

Nie przejęli się histeryzującym pedziem.

Policja nie pomogła Carlowi Stottorowi.

Okazało się, że takich osób było pięć.

Szli na policję, wnosili skargi

lub próbowali je złożyć,
ale zostali zlekceważeni.

Nie podjęto działań.

Myślałem: „Może mają rację.

Wiedzą, co robią. Znają swoją pracę”.

„Może to ja”.

„Zmyśliłem to”.

Nilsen przekazał informacje,
dzięki którym policja cię znalazła.

Przesłuchujący mnie komisarz powiedział:

„Chcemy tylko zadać parę pytań.

Czy zna pan jakiegoś Dennisa Nilsena?”

„Nie”.

„Był pan kiedyś na Cranley Gardens?”

„Pierwsze słyszę”.

Mówi: „Muszę spytać o coś jeszcze”.

Powiedział, „śpiwór”,

zacząłem się trząść.

Przypomniałem sobie wszystko.

Wszystko.

Ze szczegółami.

To był Nilsen!

Próbował mnie udusić zamkiem śpiwora.

Zanim poszliśmy spać, powiedział:

„Nie zaplącz się w zamek od śpiwora”.

Już wtedy planował moją śmierć.

Gdyby mu się nie udało, miał alibi.

Wiedział, co robi.
Nie było w tym nic obłąkanego.

Był w pełni świadom.

Żyję tylko dlatego,

że Nilsen nie pomieściłby
kolejnego ciała pod podłogą.

Historia Carla Stottora dowiodła,
że Nilsen działał z premedytacją.

Inne niedoszłe ofiary to potwierdzały,

ale w żadnym razie nie chciały zeznawać.

To byłoby straszne przeżycie

dla młodzieńców, którzy by się zgłosili.

Zostaliby poniżeni.

Byłam w sądzie setki razy

i widziałam ofiary, świadków
rozdzieranych na strzępy.

Nikt tego nie chce.

Drażniło mnie, kiedy prasa twierdziła,

że wszystkie ofiary Nilsena to przybłędy

i żałośni homoseksualiści.

To było okropne.

Myślałem: „Nie. Mam swoją godność”.

I za to jedno byłem wdzięczny Nilsenowi,

bo gdybym nie otarł się o śmierć,

nie wiedziałbym.

Bać się należy tylko samego strachu.

Bez strachu nie ma się już czego bać.

Drugiego dnia procesu Dennisa Nilsena

prokuratura kontynuowała
przedstawianie sprawy.

Carl Stottor mówił,
że poszedł spać z Nilsenem

i obudził się w środku nocy bez tchu,

czując ucisk na szyi.

Łamiącym się głosem powiedział sądowi,

że Nilsen wyszeptał: „Nie ruszaj się”.

Podziwiam ich

za odwagę i siłę charakteru,

bo się zdecydowali.

Pomyślałem wtedy:

„Toniesz. On cię morduje,

to takie uczucie, umrzesz”.

Byli partnerzy Dennisa Nilsena
w sądzie mówili,

że Nilsen miał próbować ich zabić.

„MUSZĘ ZABIĆ MEGO SMOKA”

Myślałem: „Musisz przez to przejść”.

„Przetrwaj to”.

Myślałem:

„Zrób to. Zmierz się z tym. Dawaj”.

Poszedłem na rozprawę.

Zasnąłem, a nad ranem,
około wpół do trzeciej,

obudziłem się, a on leżał obok.

Spytałem: „Co robisz?”.
Powiedział: „Wznieciłeś pożar”.

Więc znalazłem rodzaj wolności.
Mogłem lepiej wyrazić siebie.

Nie muszę ukrywać tego, co czuję.

To wspaniałe.

Ale najpierw. W Old Bailey

przysięgli rozpoczęli naradę
w sprawie Dennisa Nilsena.

Gdy poznamy nowe fakty
dotyczące procesu Nilsena,

przekażemy je jak najszybciej
w dalszej części programu.

Jak można opisać proces?

Dziesięć dni gadaniny,

która miała upozorować istotność dowodów.

Gdy wrócili na salę, wydali werdykt.

Winny zarzutów morderstwa
i dwóch prób usiłowania morderstwa.

Wyrok zapadł w stosunku głosów 10:2.

Przewodniczący ogłosił,
że większościowy werdykt

osiągnięto we wszystkich 6 zarzutach.

Ława przysięgłych uznała go
w pełni odpowiedzialnym za swoje czyny

i za poczytalnego.

Każdy zamieszany w historię Nilsena

w końcu dochodzi do wniosku,

że Nilsen był zły, nie był szalony.

Trzeba go było dobrze poznać.

Był jak Czarnoksiężnik z Oz za zasłoną.

Ale okazywało się,
że był zwykłym śmieciem.

Nilsen potrafił malować sugestywny obraz

samotnego romantyka.

Przez to trudno było uwierzyć,

że zabił z czystego zła.

Musiał postrzegać siebie inaczej.

A historia o dziadku, to możliwe,

ale nie ma na to dowodów.

Więc nie mogę oprzeć się wrażeniu,

że Nilsen szukał innego złoczyńcy,

poza samym sobą,

na którego chciał zrzucić winę.

W porze dzisiejszego podwieczorku

otrzymałem klasyfikację zachowania,
kategorię A.

„Pana zachowanie w osadzeniu
jest satysfakcjonujące.

Raporty opisują jednak pana
jako zimną i wyrachowaną osobę,

która nie próbuje skonfrontować się

ze swoim przestępczym zachowaniem.

Nie ma rekomendacji
do obniżenia kategorii

ze względu na brak poczucia skruchy”.

Cóż, podjąłem się próby

przedstawienia krótkiego komentarza.

„Ten politycznie poprawny
i stronniczy raport,

którego można się spodziewać
po drobnych urzędnikach

pragnących wpisać się w mit potwora,

nie zawiera obiektywnych”…

Społeczeństwo nie stworzyło Nilsena.
Chciałby, żeby tak myślano.

Ale musimy wziąć odpowiedzialność

za stworzenie uprzedzonego społeczeństwa,

które pozwoliło mu zabijać raz po razie.

To było łatwe.

Z doświadczenia wiedział,

że nikogo nie obchodzili.

Przysięgam, gdyby na Cranley Gardens

ciała nie utknęły w odpływie

i nie wpłynęłoby to
na ludzi mieszkających pod nim,

zabijałby jeszcze kilka lat.

Zatrzymano go tylko dlatego,

że jego działania
wymusiły reakcję na innych.

Ofiary nie miały znaczenia.

JEDYNIE OSIEM OFIAR NILSENA
ZOSTAŁO ZIDENTYFIKOWANYCH PRZEZ POLICJĘ

Powiedział mi Shane.

Leżałam w łóżku, „Nilsen nie żyje”.

Powiedziałam, „Nie kłam”.
„Mówię ci. Nie żyje”.

Nigdy więcej o tym nie wspominałam,

bo to nic nie znaczyło.

A gazety oczywiście swoje:

„Co myślę o śmierci tego potwora?”.

Powiedziałam: „W ogóle o nim nie myślę.

Nawet po śmierci
nie dam mu robić z siebie ofiary”.

Wiesz?

Ale mam nadzieję, że nie spotka Grahama,

bo Graham będzie trzeźwy.

Napisy: Paweł Zatryb