Would you like to inspect the original subtitles? These are the user uploaded subtitles that are being translated:
1
00:00:02,000 --> 00:00:07,000
Downloaded from
YTS.MX
2
00:00:07,020 --> 00:00:10,810
Zaczynająca się wysoko
w niedostępnych Andach,
3
00:00:08,000 --> 00:00:13,000
Official YIFY movies site:
YTS.MX
4
00:00:10,810 --> 00:00:15,355
rzeka Colca tworzy najgłębszy
kanion na świecie.
5
00:00:17,644 --> 00:00:20,920
Choć ten obszar był
zamieszkany od tysięcy lat,
6
00:00:20,920 --> 00:00:24,675
ten rwący odcinek rzeki,
w najgłębszej części kanionu
7
00:00:24,675 --> 00:00:26,745
pozostawał niezbadany.
8
00:00:29,489 --> 00:00:31,297
Aż do końca lat 70.,
9
00:00:31,730 --> 00:00:34,357
gdy grupa kajakarzy przemknęła się
przez Żelazną Kurtynę
10
00:00:34,357 --> 00:00:37,459
i stanęła u wrót przeznaczenia.
11
00:00:48,881 --> 00:00:54,442
Sądzę, że cała grupa Canoandes dostała
na tej ekspedycji więcej niż chciała.
12
00:00:56,741 --> 00:01:00,823
Bezpieczne? Nie, nie sądzę, żeby
ktokolwiek tak to opisał...
13
00:01:02,192 --> 00:01:06,270
Nie chciałbym być pionierem
kajakarstwa w latach 70.
14
00:01:06,270 --> 00:01:08,339
To było wariactwo.
Bardzo niebezpieczne.
15
00:01:10,942 --> 00:01:16,347
Nie umieli robić eskimoski, a spływali
rzekami, które teraz są super klasykami.
16
00:01:18,463 --> 00:01:20,949
Podobało mi się,
to był czysty obłęd.
17
00:01:21,206 --> 00:01:25,151
Pomysł by wyjechać z Polski z kiełbasą
i ręcznie robionymi kajakami,
18
00:01:25,811 --> 00:01:28,469
spłynąć wielką górską rzeką
i wrócić do domu.
19
00:01:30,502 --> 00:01:33,540
To, co zaczęło się w Polsce
w sierpniu 1980 r.,
20
00:01:33,540 --> 00:01:34,977
to była prawdziwa rewolucja.
21
00:01:35,590 --> 00:01:39,242
To był początek końca
komunizmu. Poważnie!
22
00:01:40,412 --> 00:01:43,408
Nie sądzę, że oni wiedzieli
w co się pakują.
23
00:01:44,730 --> 00:01:49,414
Spodziewali się chyba tylko
przyjemnej przygody na rzece.
24
00:01:51,403 --> 00:01:57,356
Solidarność to jeden z czterech
najważniejszych ruchów XX wieku.
25
00:01:57,988 --> 00:02:01,731
Ruch praw obywatelskich w USA,
ruch Gandhiego w Indiach,
26
00:02:01,731 --> 00:02:05,803
ruch Mandeli w RPA
i polska Solidarność.
27
00:02:06,417 --> 00:02:07,914
Oni zmienili historię.
28
00:02:12,211 --> 00:02:15,595
To była najbardziej
ekstremalna trasa.
29
00:02:17,385 --> 00:02:22,127
Szerokiej drogi, Los Polacos!
30
00:02:31,613 --> 00:02:34,549
W 1981 r. Canoandes,
31
00:02:34,906 --> 00:02:37,123
obszarpana grupa
polskich odkrywców,
32
00:02:37,123 --> 00:02:38,428
znalazła się w Peru.
33
00:02:39,002 --> 00:02:41,897
Prawie dwa lata po wylądowaniu
na amerykańskiej ziemi.
34
00:02:43,863 --> 00:02:46,834
Pięcioosobowa grupa składała się z:
kierownika - Andrzeja Piętowskiego...
35
00:02:46,916 --> 00:02:49,211
Nie było dla nas przeszkód
36
00:02:49,211 --> 00:02:52,168
- jakbyśmy chcieli wejść na Mt Everest,
ruszylibyśmy nazajutrz.
37
00:02:52,168 --> 00:02:54,292
kapitana pontonu
- Jurka Majcherczyka...
38
00:02:54,292 --> 00:02:56,921
Na uniwersytecie nazywali
mnie "Czołgiem".
39
00:02:57,264 --> 00:02:58,950
kajakarza - Piotra Chmielińskiego...
40
00:02:58,950 --> 00:03:01,535
Byliśmy gotowi na
Argentynę i whitewater.
41
00:03:02,390 --> 00:03:04,494
fotografa - Zbigniewa Bzdaka...
42
00:03:04,494 --> 00:03:07,985
Jeśli to nie jest na zdjęciach,
to prawdopodobnie nie istniało.
43
00:03:07,985 --> 00:03:09,920
filmowca - Jacka Boguckiego.
44
00:03:09,920 --> 00:03:13,525
Nie mogłem tego robić, bo
filmowałem - dzięki Bogu!
45
00:03:15,949 --> 00:03:20,034
Wyjechali z Polski z planem spłynięcia
wspaniałymi rzekami Argentyny.
46
00:03:21,062 --> 00:03:24,211
Cała reszta po drodze to były
nieistotne drobiazgi.
47
00:03:29,220 --> 00:03:30,586
Jednak zanim dotarli do Peru,
48
00:03:30,586 --> 00:03:33,070
ich wzrok skierował się
na nowy cel.
49
00:03:35,137 --> 00:03:38,862
W Limie zespół natknął się
na coś, czemu nie mógł się oprzeć...
50
00:03:40,567 --> 00:03:44,445
niezbadaną rzekę na dnie
najgłębszego kanionu na świecie.
51
00:03:47,298 --> 00:03:48,114
Rzekę Colca.
52
00:03:51,530 --> 00:03:59,217
17 maja 1981 r.
Spływ rzeką Colca, dzień 0.
53
00:04:12,915 --> 00:04:14,605
W latach 20. XX wieku
54
00:04:14,736 --> 00:04:18,495
amerykański pilot wojskowy po raz pierwszy
poinformował świat o kanionie Colca.
55
00:04:22,952 --> 00:04:26,504
W latach 30. National Geographic
wysłał zespół badawczy
56
00:04:26,916 --> 00:04:27,910
by rozpoznał teren.
57
00:04:28,499 --> 00:04:31,628
Ustalono, że jest to
najgłębszy kanion świata.
58
00:04:35,949 --> 00:04:40,283
Raport z tego regionu został opublikowany
przez niemieckiego naukowca w latach 50.
59
00:04:40,283 --> 00:04:46,121
W latach 60. profesor z Peru zasugerował,
że rzeka może nadawać się do spływu
60
00:04:46,897 --> 00:04:47,985
dla zawodowców.
61
00:04:49,275 --> 00:04:51,980
Kanion Colca traktowaliśmy
bardzo poważnie.
62
00:04:51,980 --> 00:04:54,148
Wykonaliśmy bardzo
dużo przygotowań.
63
00:04:54,148 --> 00:04:57,389
Ale wiedzieliśmy, że
to może być trudne.
64
00:04:57,389 --> 00:05:02,018
To było bardzo
odizolowane miejsce.
65
00:05:06,005 --> 00:05:08,771
W Peru nastąpiła
zmiana planu gry,
66
00:05:08,771 --> 00:05:12,677
gdyż było to wielkie
przedsięwzięcie.
67
00:05:20,002 --> 00:05:21,982
17 maja 1981 r.
68
00:05:21,982 --> 00:05:27,288
zespół zebrał się na krawędzi kanionu
i rozpoczął zejście do wioski San Galle
69
00:05:28,203 --> 00:05:29,963
- jedynej drogi dotarcia
na dno kanionu.
70
00:05:31,805 --> 00:05:35,249
Odkryliśmy ten kanion. Nikt
wcześniej tego nie próbował.
71
00:05:35,249 --> 00:05:38,287
To jak Mount Everest do góry
nogami - schodzisz na dół.
72
00:05:46,325 --> 00:05:48,931
Fotograf Zbigniew odpadł
z powodu malarii.
73
00:05:50,143 --> 00:05:53,268
Pozostała czwórka, wspierana
przez 2 polskich żeglarzy,
74
00:05:53,268 --> 00:05:55,233
napotkanych po drodze
do Ameryki Południowej,
75
00:05:56,208 --> 00:05:58,198
sprowadziła muły ze sprzętem
76
00:05:58,198 --> 00:05:59,571
i zapasem jedzenia na 5 dni.
77
00:06:05,016 --> 00:06:07,579
Wyposażeni w prymitywne,
drewniane wiosła,
78
00:06:07,579 --> 00:06:10,047
kaski hokejowe, niewygodne
kamizelki i niebieskie jeansy.
79
00:06:10,947 --> 00:06:14,301
Ekipa zaczęła zejście niosąc
swoje kajaki samoróbki
80
00:06:14,301 --> 00:06:15,717
z ręcznie szytymi fartuchami.
81
00:06:16,439 --> 00:06:20,921
Wszystkie osoby napotkane po
drodze z krawędzi na dno kanionu
82
00:06:20,921 --> 00:06:25,099
patrzyły na nas jak
na coś dziwnego.
83
00:06:25,099 --> 00:06:27,888
"Ludzie z łodziami
idący na dno kanionu?"
84
00:06:28,069 --> 00:06:30,804
Zakładali, że już nigdy
nas nie zobaczą.
85
00:06:38,100 --> 00:06:39,998
Na rzece Colca
86
00:06:39,998 --> 00:06:41,583
mieliśmy dwa kajaki
i jeden ponton
87
00:06:42,761 --> 00:06:45,399
by przepłynąć najgłębszy
odcinek kanionu.
88
00:06:45,399 --> 00:06:49,941
I najbardziej
przerażające było to,
89
00:06:49,941 --> 00:06:53,458
że nie było tam
nikogo przed nami.
90
00:06:53,458 --> 00:06:56,643
Udawaliśmy się w nieznane.
91
00:06:57,314 --> 00:07:01,271
Nie wiedzieliśmy co się kryje
za każdym zakrętem: może wodospad?
92
00:07:01,271 --> 00:07:02,291
Lub coś innego?
93
00:07:02,829 --> 00:07:05,822
20 maja 1981 r.
3. dzień spływu rzeką Colca
94
00:07:12,567 --> 00:07:13,508
Byliśmy jak wojsko.
95
00:07:13,508 --> 00:07:17,945
Atakowaliśmy najtrudniejsze
pozycje wroga
96
00:07:17,945 --> 00:07:19,105
- czyli rzekę Colca.
97
00:07:22,864 --> 00:07:26,631
Wiedzieliśmy, że będą
strome ściany skalne,
98
00:07:26,631 --> 00:07:28,241
prawdopodobnie duże uskoki...
99
00:07:30,428 --> 00:07:32,221
Nie było możliwości
wycofania się.
100
00:07:32,696 --> 00:07:35,154
Jeśli złamiesz nogę lub
coś sobie zrobisz,
101
00:07:35,154 --> 00:07:36,213
to już po tobie!
102
00:07:40,470 --> 00:07:46,321
Baliśmy się... Dostawaliśmy wycisk...
Myśleliśmy: - Co ja, do cholery, tu robię?!
103
00:07:48,511 --> 00:07:51,457
Spływająca z wysokich Andów
woda była tak zimna,
104
00:07:51,457 --> 00:07:53,366
że po każdym spływie
105
00:07:53,366 --> 00:07:55,740
musieliśmy rozebrać się do naga,
106
00:07:56,859 --> 00:07:59,764
położyć się na wielkich głazach
107
00:07:59,764 --> 00:08:03,659
i, jak węże,
108
00:08:03,659 --> 00:08:07,301
ogrzać trochę swoje ciała.
109
00:08:16,926 --> 00:08:19,688
Było wiele przenosek.
110
00:08:22,001 --> 00:08:25,625
Czasami, jak udało nam się
pokonać pół mili w ciągu dnia,
111
00:08:25,625 --> 00:08:26,879
to było szczęście.
112
00:08:29,681 --> 00:08:34,247
Biorąc pod uwagę dystans,
planowaliśmy to zrobić w 5-7 dni.
113
00:08:36,254 --> 00:08:40,094
Mieliśmy jedzenie na może 8 dni...
114
00:08:41,178 --> 00:08:48,709
Po 4-5 dniach nie pokonaliśmy
nawet 20 km ze 100 do zrobienia.
115
00:08:51,374 --> 00:08:55,629
Musieliśmy zacząć
racjonować pożywienie
116
00:08:55,629 --> 00:08:59,941
- zaczęliśmy jeść o wiele
mniejsze porcje.
117
00:09:03,995 --> 00:09:06,987
Gdyby coś poszło nie tak...
Sam nie wiem co...
118
00:09:06,987 --> 00:09:09,406
Nawet gdyby jedna czy dwie
osoby wymagały ratunku...
119
00:09:10,169 --> 00:09:13,749
Skąd zdobyć ubrania? Jedzenie?
Byliśmy pomiędzy dwoma ścianami...
120
00:09:14,615 --> 00:09:17,996
Nie było szansy na
wspięcie się do góry.
121
00:09:17,996 --> 00:09:18,927
Nie było szans!
122
00:09:19,330 --> 00:09:21,042
Tkwilibyśmy tam,
a potem umarli. I tyle.
123
00:09:25,491 --> 00:09:30,994
Wyjeżdżając z Polski nie byliśmy
przygotowani na tak trudną rzekę.
124
00:09:31,756 --> 00:09:37,232
Bylibyśmy martwi, gdybyśmy przyjechali
nad Colcę prosto z Polski.
125
00:09:37,232 --> 00:09:38,842
Nikt by o nas nie usłyszał.
126
00:09:44,352 --> 00:09:48,682
Polska, 1977 r.
4 lata przed rzeką Colca
127
00:09:48,682 --> 00:09:54,017
Historia Canoandes zaczyna się 4 lata
wcześniej w komunistycznej Polsce.
128
00:09:57,617 --> 00:10:01,507
Spoiwem dla tego klubu były
piosenki - wszyscy śpiewali.
129
00:10:01,507 --> 00:10:03,488
Dobre głosy, złe głosy
- bez znaczenia.
130
00:10:03,488 --> 00:10:05,227
To jednoczyło ludzi.
131
00:10:07,626 --> 00:10:09,714
Wyprawa Canoandes
narodziła się w Krakowie
132
00:10:10,623 --> 00:10:12,123
w uniwersyteckim
klubie kajakowym,
133
00:10:12,123 --> 00:10:14,571
gdzie Andrzej, Piotr i Jurek
nauczyli się wiosłować.
134
00:10:15,606 --> 00:10:16,730
Coś nas połączyło.
135
00:10:17,964 --> 00:10:20,707
Były marzenia o przygodach.
136
00:10:22,090 --> 00:10:23,462
Było mnóstwo pomysłów.
137
00:10:23,462 --> 00:10:26,497
Rozwijaliśmy się tak szybko,
że inni nie nadążali.
138
00:10:29,649 --> 00:10:34,646
Jako młodzi ludzie zdecydowaliśmy
napisać przewodnik po rzekach Polski.
139
00:10:36,227 --> 00:10:40,778
Na początku pływaliśmy
po płaskich rzekach,
140
00:10:40,778 --> 00:10:44,125
choć zawsze ciągnęło
nas do wyzwań.
141
00:10:46,884 --> 00:10:50,174
Słyszeliśmy, że za granicą rzeki
górskie są o wiele trudniejsze.
142
00:10:50,174 --> 00:10:52,759
U nas były bystrza
o trudnościach WW3.
143
00:10:52,876 --> 00:10:55,883
W Polsce nie mogliśmy
się szkolić.
144
00:10:55,883 --> 00:11:02,452
Jest kilka rzek
o trudności WW2/3.
145
00:11:03,156 --> 00:11:04,727
Nic wybitnego.
146
00:11:08,285 --> 00:11:12,231
To pobudzało naszą wyobraźnię -
co kryło się za horyzontem?
147
00:11:15,618 --> 00:11:16,896
Ekipa miała ambitne marzenia.
148
00:11:17,702 --> 00:11:19,705
Chcieli spłynąć wielkimi rzekami świata.
149
00:11:22,252 --> 00:11:25,416
Pomysł padł pewnie przy
jakimś piwie czy wódce.
150
00:11:25,416 --> 00:11:27,073
Hej, co powiedzielibyście na...
151
00:11:27,073 --> 00:11:27,987
Argentynę?
152
00:11:33,340 --> 00:11:36,910
To zupełnie nie wchodziło w grę.
153
00:11:37,040 --> 00:11:39,704
Było poza wszelką możliwością.
154
00:11:44,580 --> 00:11:49,005
W tamtych czasach wyrobienie
paszportu było trudnym zadaniem.
155
00:11:50,181 --> 00:11:56,793
W krajach komunistycznych rządy uważały,
że nie możesz wyjechać bez pozwolenia.
156
00:11:56,793 --> 00:11:59,235
Trzeba było tłumaczyć po co.
157
00:11:59,682 --> 00:12:02,489
Wyjazd był ograniczony.
158
00:12:02,895 --> 00:12:07,244
Wyobraź sobie, że inżynier w Polsce
zarabiał 15-20 dolarów na miesiąc.
159
00:12:07,909 --> 00:12:13,766
Z pieniędzmi, które zarabialiśmy,
nie dało się myśleć o podróżowaniu.
160
00:12:16,140 --> 00:12:18,269
To było bardzo skromne życie.
161
00:12:19,199 --> 00:12:21,471
W naszym domu panował głód.
162
00:12:21,471 --> 00:12:22,845
Nie było niczego do jedzenia.
163
00:12:22,845 --> 00:12:26,108
Świat się rozwijał.
Ludzie latali na księżyc.
164
00:12:26,108 --> 00:12:29,520
A u nas panowała
całkowita stagnacja.
165
00:12:29,741 --> 00:12:33,835
Polska była szara,
pozbawiona wszelkiej nadziei.
166
00:12:36,963 --> 00:12:41,363
Ludzie byli trochę jak zombie.
167
00:12:51,301 --> 00:12:55,041
Jako geograficzna granica pomiędzy
zachodnią i wschodnią Europą,
168
00:12:55,041 --> 00:12:57,563
granice Polski zmieniały się
dramatycznie przez wieki.
169
00:12:59,203 --> 00:13:02,604
W okresie świetności kraj rozciągał
się od Bałtyku do Morza Czarnego.
170
00:13:03,393 --> 00:13:06,664
W innych okresach kurczył się,
a nawet przestawał istnieć.
171
00:13:06,664 --> 00:13:09,008
Polska leży pomiędzy Rosją i Niemcami
172
00:13:09,008 --> 00:13:10,306
i jest to problem.
173
00:13:12,230 --> 00:13:14,874
Po tym jak Traktat Wersalski
zakończył I Wojnę Światową,
174
00:13:14,874 --> 00:13:17,119
Polska wróciła na mapę
175
00:13:17,119 --> 00:13:21,342
tylko po to, by być polem bitwy
pomiędzy Niemcami i Rosją w II WŚ.
176
00:13:22,050 --> 00:13:24,754
Ten kraj został
całkowicie zniszczony.
177
00:13:24,754 --> 00:13:27,655
Prawie 1/3 populacji zginęła.
178
00:13:29,132 --> 00:13:31,011
Gdy II Wojna Światowa
zakończyła się,
179
00:13:31,011 --> 00:13:33,673
kraj znalazł się
za Żelazną Kurtyną
180
00:13:34,250 --> 00:13:36,520
i był mocno kontrolowany
przez Związek Radziecki.
181
00:13:37,479 --> 00:13:40,509
Ci, którzy przeżyli,
cieszyli się, że żyją.
182
00:13:44,323 --> 00:13:46,630
Życie za Żelazną
Kurtyną skostniało.
183
00:13:47,129 --> 00:13:51,958
Cierpiałeś. Stało się godzinami
w kolejkach by coś kupić.
184
00:13:52,705 --> 00:13:55,902
Nędzne życie w Polsce -
niczego nie dało się kupić.
185
00:13:56,104 --> 00:13:59,332
Niczego nie było na półkach.
Brakowało jedzenia.
186
00:14:00,658 --> 00:14:03,111
Polska była drenowana ze swoich
zasobów i siły pracowniczej.
187
00:14:03,957 --> 00:14:07,085
Partia komunistyczna rządziła
z Moskwy żelazną ręką.
188
00:14:07,780 --> 00:14:10,504
Pracowaliśmy, robiliśmy
różne rzeczy,
189
00:14:10,504 --> 00:14:14,836
a pociągi wywoziły towary do Związku
Radzieckiego. Wszystko szło na wschód.
190
00:14:14,836 --> 00:14:16,130
Byliśmy niczym niewolnicy.
191
00:14:18,324 --> 00:14:21,791
Wszechobecna cenzura kontrolowała
ten z natury katolicki kraj.
192
00:14:22,627 --> 00:14:25,003
Kościoły stały się ostojami
wolności wypowiedzi.
193
00:14:25,860 --> 00:14:28,251
Oczywiście oficjalnie nie wolno
było chodzić do kościoła.
194
00:14:28,566 --> 00:14:31,568
Jeśli byłeś członkiem partii,
to groziła ci za to kara.
195
00:14:31,942 --> 00:14:33,880
Traciłeś wszelkie przywileje.
196
00:14:35,746 --> 00:14:40,400
Przez wieki katolicyzm stał się
fundamentem tożsamości narodowej.
197
00:14:40,923 --> 00:14:44,467
Jednoczyło to Polaków przez wieki
zmieniających się reżimów
198
00:14:44,467 --> 00:14:45,838
i przesuwających się granic.
199
00:14:47,971 --> 00:14:50,987
W 1978 r. Polacy zobaczyli
światło nadziei
200
00:14:50,987 --> 00:14:52,994
dzięki świeżo wybranemu
papieżowi z Polski.
201
00:14:54,597 --> 00:14:59,122
Jan Paweł II został pierwszym
papieżem spoza Włoch od 400 lat.
202
00:14:59,721 --> 00:15:02,610
Stał się międzynarodowym symbolem
prawdziwego głosu Polski.
203
00:15:03,404 --> 00:15:06,195
Gdy papież oddaje tutaj
hołd, nikt nie wątpi,
204
00:15:06,195 --> 00:15:09,884
że jest to wyzwanie rzucone oficjalnej
wersji o naturze tego kraju.
205
00:15:10,469 --> 00:15:14,879
Katolicka pamięć Polski - naznaczona
dawnymi najazdami Szwedów i Rosjan -
206
00:15:15,265 --> 00:15:18,420
wciąż trwa żywa w obawie przed
zbliżeniem do wschodniego sąsiada.
207
00:15:22,584 --> 00:15:26,149
Sceny takie jak ta - papież spotykający
się z powszechnym aplauzem -
208
00:15:26,149 --> 00:15:29,435
są obserwowane z wielką obawą
przez władze komunistyczne.
209
00:15:31,681 --> 00:15:35,149
Oficjalnie rząd potępiał
kościół katolicki,
210
00:15:36,303 --> 00:15:38,480
jednak ostatecznie
uznawał jego istnienie,
211
00:15:38,951 --> 00:15:42,254
jako niezbędne ustępstwo
na rzecz kontroli Polaków.
212
00:15:46,207 --> 00:15:47,847
Jednak oferowali alternatywę.
213
00:15:49,209 --> 00:15:50,688
Przez zapisanie się do PZPR
214
00:15:50,688 --> 00:15:54,441
Polacy mogli dostąpić wielu przywilejów
niedostępnych dla pozostałych.
215
00:15:56,205 --> 00:16:02,046
Kiedy byłeś młodą osobą, robili wszystko
by zmusić cię do zapisania się do PZPR.
216
00:16:03,013 --> 00:16:06,125
Jeśli nie protestowałeś,
miałeś wygodne życie.
217
00:16:06,566 --> 00:16:08,306
Otrzymywałeś dużo przywilejów.
218
00:16:08,719 --> 00:16:14,096
Mogłeś korzystać ze specjalnych sklepów
z zachodnim jedzeniem i odzieżą.
219
00:16:18,671 --> 00:16:20,826
Choć dołączenie do PZPR
było kuszącą propozycją,
220
00:16:21,653 --> 00:16:25,610
oznaczało to odwrócenie się plecami
do tego, co dla Polaków najcenniejsze.
221
00:16:28,730 --> 00:16:32,823
Gdy chcesz zachować swoje człowieczeństwo,
nie chcesz zaprzedać swojej duszy
222
00:16:33,258 --> 00:16:34,297
partii komunistycznej.
223
00:16:42,745 --> 00:16:46,024
Jednak wyblakła monotonia bloku
wschodniego dawała czasami promyk nadziei.
224
00:16:48,333 --> 00:16:52,784
Dla członków Canoandes klub kajakowy
Bystrze to była odrobina kolorytu
225
00:16:52,784 --> 00:16:54,339
w tym szaroburym świecie.
226
00:16:55,200 --> 00:16:56,779
Byliśmy żądni przygód.
227
00:16:58,188 --> 00:17:02,710
Stworzyliśmy w tym klubie małą
społeczność niezależną od reszty świata.
228
00:17:04,123 --> 00:17:07,739
Poza zaoferowaniem młodzieży sprzętu
niezbędnego do spływania rzekami,
229
00:17:08,403 --> 00:17:12,005
klub stanowił azyl przed czujnym
i wszechobecnym okiem władzy.
230
00:17:16,114 --> 00:17:19,732
Wyprawy na rzeki były skoordynowane
z narodowymi pochodami i uroczystościami,
231
00:17:19,732 --> 00:17:21,393
by uciec przed
partyjną propagandą.
232
00:17:22,391 --> 00:17:24,904
Nie chcieliśmy być
częścią systemu,
233
00:17:24,904 --> 00:17:29,735
gdyż bylibyśmy wykorzystywani
podczas komunistycznych pokazów.
234
00:17:29,735 --> 00:17:34,969
Mówiliśmy, że zamiast tego
zrobimy pochód kajakowy.
235
00:17:39,637 --> 00:17:42,660
Na rzece członkowie klubu mieli
możliwość wypowiadania się swobodnie
236
00:17:42,660 --> 00:17:45,368
i snucia marzeń wykraczających
poza otaczającą ich rzeczywistość.
237
00:17:45,368 --> 00:17:47,654
Coś się przydarzyło,
co otworzyło mi umysł.
238
00:17:48,585 --> 00:17:51,386
Nagle pomyślałem:
- O Boże, gdzie ja żyję?
239
00:17:52,288 --> 00:17:54,476
Świat tak nie wygląda.
Świat jest wolny.
240
00:17:54,637 --> 00:17:56,604
Ludzie robią co tylko chcą.
241
00:17:56,604 --> 00:17:58,742
Coś się dzieje,
242
00:17:58,742 --> 00:18:02,224
a tutaj tylko mówimy, że będzie
lepiej, że system jest lepszy.
243
00:18:02,679 --> 00:18:03,835
Oni nas okłamują!
244
00:18:06,731 --> 00:18:08,383
Polska, 1978 r.
3 lata przed rzeką Colca
245
00:18:08,383 --> 00:18:09,829
Nadszedł rok 1978.
246
00:18:09,829 --> 00:18:12,833
Założyciele klubu
kończyli właśnie studia.
247
00:18:14,151 --> 00:18:15,795
Ich rówieśnicy szli do pracy.
248
00:18:16,213 --> 00:18:16,899
Żenili się.
249
00:18:17,447 --> 00:18:20,100
I odbywali obowiązkową
służbę wojskową.
250
00:18:22,814 --> 00:18:26,692
Nie miałem żadnych planów -
nie wiedziałem, co będę robił.
251
00:18:30,976 --> 00:18:34,710
Pewnie wyląduję w wielkiej
fabryce i tam będę pracował.
252
00:18:34,710 --> 00:18:36,397
Może będę trochę
pływał na kajaku.
253
00:18:37,153 --> 00:18:38,449
Wojsko na nas czekało.
254
00:18:39,691 --> 00:18:41,686
To był mój przypadek.
255
00:18:41,686 --> 00:18:48,178
Jak skończę studia, to wyląduję w wojsku,
a jak nie skończę, to i tak mnie wezmą.
256
00:18:50,926 --> 00:18:54,341
Rzeczywistość ich doganiała,
dorosłość czekała za rogiem.
257
00:18:55,317 --> 00:18:59,323
Marzenie o spłynięciu największymi rzekami
świata zaczynało zamieniać się w sen.
258
00:19:00,520 --> 00:19:03,834
To był 4. czy 5. rok studiów.
259
00:19:04,606 --> 00:19:07,941
Nikt nie wierzył, że Mur
Berliński po prostu upadnie.
260
00:19:08,599 --> 00:19:09,640
To było niemożliwe.
261
00:19:10,035 --> 00:19:12,898
Nikt nie wierzył, że Polska
odzyska niepodległość.
262
00:19:20,931 --> 00:19:22,935
Co ja pamiętam? Pomyślmy...
263
00:19:22,935 --> 00:19:27,537
To chyba był wiosenny
dzień w Krakowie.
264
00:19:27,983 --> 00:19:33,389
Wracałem z mojej pracy
w stacji telewizyjnej,
265
00:19:33,389 --> 00:19:35,804
wsiadłem do tramwaju nr 21
266
00:19:39,334 --> 00:19:44,099
i nagle wpadł do środka Andrzej
267
00:19:45,870 --> 00:19:49,643
i od razu zapytał: "Jacek, czy
chcesz jechać ze mną do Argentyny?"
268
00:19:49,989 --> 00:19:53,454
"Organizujemy górską
ekspedycję kajakową."
269
00:19:56,097 --> 00:19:57,619
Od razu powiedziałem: "Tak!"
270
00:19:58,288 --> 00:20:00,394
Podjąłem decyzję bardzo szybko.
271
00:20:01,740 --> 00:20:02,578
"Zróbmy to!"
272
00:20:02,578 --> 00:20:03,671
Co mam do stracenia?
273
00:20:03,963 --> 00:20:05,634
Mogę tylko wszystko zyskać.
274
00:20:07,971 --> 00:20:10,086
Canoandes postanowili spróbować.
275
00:20:11,826 --> 00:20:13,487
Ekipa składająca się
początkowo z 10 osób
276
00:20:13,487 --> 00:20:15,701
musiała zmierzyć się
z biurokratycznym koszmarem.
277
00:20:18,493 --> 00:20:22,355
Zespół musiał znaleźć sposób na
zdobycie pozwoleń na wyjazd,
278
00:20:22,746 --> 00:20:24,583
załatwić pojazd,
279
00:20:24,583 --> 00:20:28,393
i zgromadzić jedzenie i zapasy
na czas całej ekspedycji.
280
00:20:29,606 --> 00:20:32,303
Na szczęście udało im się
pokonać biurokrację,
281
00:20:32,303 --> 00:20:34,049
która ograniczała
wszystkich obywateli.
282
00:20:34,635 --> 00:20:37,836
To było trochę jak
dzisiejsze Chiny czy Korea.
283
00:20:38,579 --> 00:20:45,416
Inwestowali dużo w sport, by pokazać
światu, że mają w czymś sukcesy.
284
00:20:46,259 --> 00:20:53,420
Sprzedawali to jako osiągnięcie
systemu ekonomicznego,
285
00:20:53,420 --> 00:20:57,328
więc trzeba było grać
286
00:20:57,328 --> 00:20:59,906
kartami, które mieliśmy
do dyspozycji.
287
00:21:00,604 --> 00:21:07,588
Trzeba było być mądrym, by się nie
sprzedać za jakieś tanie osiągnięcia.
288
00:21:10,661 --> 00:21:12,873
Pieniądze w sumie
się nie liczyły,
289
00:21:12,873 --> 00:21:18,085
trzeba było zdobyć przywileje poprzez
przyjęcie postawy komunistycznej.
290
00:21:19,642 --> 00:21:23,789
Pytali, czy jesteś towarzyszem,
a ty mówiłeś: - Tak, oczywiście!
291
00:21:23,789 --> 00:21:25,358
Jeszcze nie jestem,
ale wkrótce będę.
292
00:21:26,269 --> 00:21:29,135
Trzeba było kłamać,
bo nie było innej opcji.
293
00:21:30,561 --> 00:21:37,934
Jako klub i organizacja studencka, mieliśmy
więcej elastyczności w opuszczaniu kraju.
294
00:21:38,833 --> 00:21:42,051
By móc wystąpić o pozwolenie
295
00:21:42,051 --> 00:21:45,313
na wyprawę tak dużego kalibru,
296
00:21:45,313 --> 00:21:47,788
musieliśmy stać się
najlepsi w Polsce.
297
00:21:52,627 --> 00:21:54,893
Nasz klub nie był pierwszym,
298
00:21:54,893 --> 00:21:58,205
ale w świecie akademickim byliśmy najlepsi.
299
00:22:00,261 --> 00:22:01,916
Nasz klub był najlepszy.
300
00:22:04,156 --> 00:22:07,035
Więc na tej podstawie
- bycia na szczycie -
301
00:22:07,767 --> 00:22:12,271
wystąpiliśmy o zgodę na
ekspedycję do Argentyny.
302
00:22:14,505 --> 00:22:16,333
Poprzez związki
klubu kajakarskiego
303
00:22:16,333 --> 00:22:18,335
z Socjalistycznym Zrzeszeniem
Studentów Polskich
304
00:22:18,335 --> 00:22:20,045
oraz Komitetem Sportu i Turystyki
305
00:22:20,666 --> 00:22:22,777
byli w stanie zwrócić się
do liderów partyjnych
306
00:22:23,165 --> 00:22:25,504
i zdobyć pozwolenie na podróż
zagraniczną na 6 miesięcy.
307
00:22:28,448 --> 00:22:31,729
Wiedzieliśmy, jak
pociągać za sznurki.
308
00:22:32,376 --> 00:22:36,609
Mieliśmy wiele sposobów na
unikanie tego, co było zabronione.
309
00:22:40,202 --> 00:22:41,631
Ekipa miała udany start.
310
00:22:42,479 --> 00:22:45,137
Jednak zdobycie pozwoleń to był
tylko czubek góry lodowej.
311
00:22:46,952 --> 00:22:50,906
Jeśli chcieli gdziekolwiek dotrzeć
w Ameryce, Canoandes potrzebowali pojazdu.
312
00:22:52,674 --> 00:22:55,377
Szczęśliwie się złożyło, że ich
uniwersytet też go potrzebował.
313
00:22:55,876 --> 00:22:58,916
Były fundusze, ale nie mieli
partyjnego pozwolenia na zakup.
314
00:23:00,322 --> 00:23:04,510
Zakup samochodu przez normalne
kanały mógł trwać nawet rok,
315
00:23:04,978 --> 00:23:09,008
a jego cena mogła być równa
średnim zarobkom z 2-3 lat.
316
00:23:10,585 --> 00:23:14,370
W tamtych czasach nie kupowało się
rzeczy, a organizowało się je.
317
00:23:16,468 --> 00:23:21,910
AGH nie miało dość wpływu, by kupić sobie
ciężarówkę, choć mieli na to pieniądze.
318
00:23:22,923 --> 00:23:26,928
Pojechałem z Piotrem Chmielińskim
i jeszcze jednym kolesiem do fabryki.
319
00:23:26,928 --> 00:23:28,234
Spędziliśmy tam 2 tygodnie.
320
00:23:29,166 --> 00:23:33,356
Nie wiem czy mogę o tym mówić,
ale poznaliśmy córkę dyrektora.
321
00:23:34,365 --> 00:23:35,306
Była piękną dziewczyną.
322
00:23:40,171 --> 00:23:43,188
Nie wiem czy to miejska
legenda, ale słyszałem,
323
00:23:43,585 --> 00:23:47,863
że Piotr chodził z córką
dyrektora fabryki.
324
00:23:50,204 --> 00:23:53,406
A 3 tygodnie później
mamy papiery,
325
00:23:53,406 --> 00:23:54,426
akademia płaci
326
00:23:55,369 --> 00:23:58,071
i dostajemy ciężarówkę
na ekspedycję.
327
00:24:06,154 --> 00:24:09,011
Do takich sztuczek
musieliśmy się uciekać.
328
00:24:10,728 --> 00:24:13,976
I musieliśmy też
zrobić lepsze kajaki.
329
00:24:14,847 --> 00:24:16,863
Nie dało się kupić
kajaków na Zachodzie.
330
00:24:17,379 --> 00:24:19,560
Nie było pieniędzy na zakup
kajaków na Zachodzie.
331
00:24:24,618 --> 00:24:26,981
Musieliśmy budować nasze
kajaki własnymi dłońmi.
332
00:24:27,973 --> 00:24:31,809
Nie było dostępu do lepszego sprzętu
- królowało włókno szklane.
333
00:24:32,776 --> 00:24:36,429
Były tak prymitywne, że nie
było nawet podnóżków.
334
00:24:36,429 --> 00:24:39,127
Mogłeś wślizgnąć się do środka
kajaku i byłeś w pułapce.
335
00:24:39,875 --> 00:24:43,878
Kiedy robiłem eskimoskę, wypadałem
z kajaka wraz z siedziskiem.
336
00:24:45,615 --> 00:24:48,222
Nasze kamizelki to był żart.
337
00:24:49,346 --> 00:24:51,370
One tylko udawały, że
mogą uratować życie.
338
00:24:52,524 --> 00:24:55,006
Wiosła były zrobione
z drewna sosnowego.
339
00:24:56,226 --> 00:24:59,267
Używaliśmy lin wspinaczkowych
by podtrzymać na dupie spodnie,
340
00:25:00,471 --> 00:25:03,124
a fartuchy szyliśmy
sami w akademikach.
341
00:25:05,119 --> 00:25:09,432
Mieliśmy jeansy, umowne
kamizelki i kaski hokejowe.
342
00:25:09,996 --> 00:25:14,511
Nikt nie zastanawiał się nad
niebezpieczeństwem, nad naszym sprzętem.
343
00:25:14,511 --> 00:25:16,671
Chcieliśmy to robić
i to robiliśmy.
344
00:25:19,774 --> 00:25:23,924
Po dwóch latach przygotowań,
Canoandes dokonali niemożliwego.
345
00:25:24,057 --> 00:25:26,303
W kraju, w którym brakowało
jedzenia w sklepach,
346
00:25:26,303 --> 00:25:28,239
nie wspominając już
o bystrzach na rzekach,
347
00:25:28,764 --> 00:25:31,689
przygotowali górską
ekspedycję na 10 osób.
348
00:25:35,262 --> 00:25:38,569
Mieliśmy 28 kajaków.
349
00:25:38,569 --> 00:25:39,750
Mieliśmy 2 motocykle.
350
00:25:40,610 --> 00:25:42,931
Jedną wojskową
ciężarówkę z przyczepą.
351
00:25:44,136 --> 00:25:48,844
Mieliśmy dość jedzenia, by przetrwać
6 miesięcy z dala od cywilizacji.
352
00:25:49,499 --> 00:25:52,455
Kiełbasa, wojskowy chleb
353
00:25:52,455 --> 00:25:54,520
- nawet chleb był
w wielkich puszkach.
354
00:25:56,862 --> 00:25:59,729
Nawet nie było czasu
nauczyć się eskimoski,
355
00:26:00,137 --> 00:26:02,687
gdyż byliśmy tak zajęci gromadzeniem
tych wszystkich elementów.
356
00:26:03,354 --> 00:26:05,666
Kiedy byliśmy w końcu gotowi
na wyprawę Canoandes,
357
00:26:06,094 --> 00:26:07,913
mieliśmy 23 tony sprzętu.
358
00:26:08,677 --> 00:26:10,927
23 tony sprzętu!
359
00:26:13,831 --> 00:26:15,602
Canoandes byli gotowi
ruszyć w drogę.
360
00:26:16,928 --> 00:26:19,034
Jednak podczas gdy ekipa
przygotowywała się Polsce,
361
00:26:20,184 --> 00:26:22,403
Argentyna i Chile stanęły
na krawędzi wojny
362
00:26:22,782 --> 00:26:24,296
i ich wizy zostały odrzucone.
363
00:26:33,009 --> 00:26:34,560
Co mieliśmy począć?
364
00:26:35,083 --> 00:26:37,874
Chcieliśmy wyjechać! Byliśmy gotowi.
365
00:26:39,400 --> 00:26:42,515
Canoandes musieli zacząć
nowe przygotowania - do Peru.
366
00:26:44,107 --> 00:26:48,149
"Coś znajdziemy! Peru! Tam
pewnie są dobre rzeki!"
367
00:26:48,601 --> 00:26:50,773
Jednak wkrótce i tam pojawiły
się napięcia polityczne.
368
00:26:50,773 --> 00:26:53,184
Rząd Peru wprowadził
stan wojenny
369
00:26:53,588 --> 00:26:55,379
i zakazał wjazdu obcokrajowcom.
370
00:26:55,379 --> 00:26:58,962
Rząd zabrał nasze paszporty
i stwierdził, że wszystko przepadło.
371
00:27:03,334 --> 00:27:05,442
Dwa i pół roku przygotowań.
372
00:27:06,837 --> 00:27:11,570
I teraz wyglądało na to,
że zaraz zwariujemy.
373
00:27:12,478 --> 00:27:15,721
Co my wyprawiamy? Nie
prowadzimy normalnego życia.
374
00:27:15,721 --> 00:27:19,383
Wszyscy czekamy, każdy
ma pracę na pół etatu.
375
00:27:20,392 --> 00:27:23,882
I wciąż mamy nadzieję
na niewyobrażalne.
376
00:27:23,882 --> 00:27:26,344
Bardzo mocno wierzyłem,
że uda nam się wyjechać.
377
00:27:26,763 --> 00:27:28,728
Za trzecim podejściem
378
00:27:29,890 --> 00:27:34,427
wysłaliśmy list i dokumenty do
Ministerstwa Sportu i Turystyki Meksyku,
379
00:27:35,234 --> 00:27:38,703
a polski ambasador, Józef
Klasa, wielce nam pomógł.
380
00:27:39,205 --> 00:27:41,174
Myśleliśmy, że jeśli
dostaniemy się do Meksyku,
381
00:27:41,174 --> 00:27:44,806
to potem przedostaniemy
się do Argentyny.
382
00:27:45,521 --> 00:27:49,885
Przekonaliśmy kogo trzeba,
że pojedziemy do Meksyku.
383
00:28:00,906 --> 00:28:03,831
Zespół zostawił w kraju
rodziny i przyjaciół
384
00:28:04,260 --> 00:28:05,367
i ruszył na zachód.
385
00:28:09,483 --> 00:28:13,867
Każdy z nas miał dziewczynę...
No ale wiesz, one musiały poczekać.
386
00:28:14,359 --> 00:28:16,958
Przed nami wielka przygoda,
a temu się nie odmawia.
387
00:28:18,840 --> 00:28:21,982
Moja mama dała mi
zdjęcie Jana Pawła II
388
00:28:22,384 --> 00:28:23,390
i powiedziała mi:
389
00:28:23,390 --> 00:28:25,282
- Weź to zdjęcie.
390
00:28:25,282 --> 00:28:28,474
Będzie chronić ciebie
i twoich przyjaciół.
391
00:28:29,113 --> 00:28:32,333
Nic złego ci się nie przydarzy.
392
00:28:37,704 --> 00:28:40,233
Pomimo wszelkich przeciwności,
Canoandes dopięli swego.
393
00:28:41,155 --> 00:28:44,878
Pokonali Żelazną Kurtynę i dokonali tego,
o czym ich rówieśnicy mogli tylko śnić.
394
00:28:46,771 --> 00:28:48,864
Choć nie byli jeszcze na
właściwym kontynencie,
395
00:28:49,128 --> 00:28:52,597
w końcu zostali nagrodzeni
po 3 latach przygotowań.
396
00:28:59,675 --> 00:29:06,307
27 maja 1981 r.
Spływ rzeką Colca, 10. dzień
397
00:29:28,946 --> 00:29:30,307
Po 10 dniach na rzece Colca
398
00:29:31,035 --> 00:29:33,920
zespół zjadł wszystkie
zapasy pożywienia.
399
00:29:40,039 --> 00:29:43,085
Mieliśmy jedzenie na 5 dni.
Później racjonowaliśmy je na 7.
400
00:29:43,397 --> 00:29:45,948
Dnia 8. i 9. nic nie jedliśmy.
401
00:29:53,408 --> 00:29:56,229
Mocno nie docenili
trudności tej rzeki.
402
00:29:56,962 --> 00:29:58,388
Teraz rzeka zaczęła się zwężać
403
00:29:58,388 --> 00:30:00,293
i robiła się coraz bardziej stroma.
404
00:30:02,073 --> 00:30:03,573
Każdego dnia czekała
niespodzianka.
405
00:30:03,826 --> 00:30:04,912
Każdego dnia.
406
00:30:04,912 --> 00:30:07,377
Kanion zaczął się zmieniać,
407
00:30:07,377 --> 00:30:10,054
gdyż czasami
robił się tak wąski,
408
00:30:10,054 --> 00:30:11,723
że mogliśmy dotknąć wiosłem
409
00:30:11,907 --> 00:30:13,759
jego lewej i prawej ściany.
410
00:30:27,920 --> 00:30:30,879
Kiedy kończyliśmy spływ i jedliśmy
to co nam zostało,
411
00:30:31,631 --> 00:30:33,993
znikaliśmy. Nie
chcieliśmy być razem.
412
00:30:33,993 --> 00:30:35,332
Nie chcieliśmy być razem.
413
00:30:36,154 --> 00:30:38,919
Każdy z nas miał jakiś
problem - z częścią ciała,
414
00:30:39,404 --> 00:30:43,534
cierpieliśmy i nie chcieliśmy żeby
inni widzieli nasze cierpienie
415
00:30:43,534 --> 00:30:44,885
i vice versa.
416
00:30:50,429 --> 00:30:52,958
Kolejne przenoski
opóźniały ich o kolejne dni.
417
00:30:54,438 --> 00:30:55,803
Racje żywności były
na wykończeniu,
418
00:30:56,703 --> 00:30:58,445
a napięcia w zespole narastały.
419
00:30:59,928 --> 00:31:01,629
Jestem dość dużym facetem
420
00:31:02,669 --> 00:31:04,848
a kamerzysta był dwa
razy mniejszy ode mnie.
421
00:31:05,171 --> 00:31:07,156
I miał jeść takie
same porcje jak ja?!
422
00:31:07,156 --> 00:31:09,723
Powiedziałem, że to
nie jest w porządku,
423
00:31:09,917 --> 00:31:12,593
gdyż on tylko filmował
i nie wiosłował,
424
00:31:12,603 --> 00:31:15,780
a ja byłem kapitanem pontonu, musiałem
decydować, biegać, rozpoznawać,
425
00:31:15,780 --> 00:31:16,990
musiałem robić wiele rzeczy.
426
00:31:17,420 --> 00:31:18,681
A jadłem takie same porcje.
427
00:31:19,002 --> 00:31:20,483
To był prawdziwy problem.
428
00:31:34,143 --> 00:31:40,805
Meksyk, 1979 r.
2 lata przed rzeką Colca
429
00:31:47,724 --> 00:31:48,546
To było to!
430
00:31:48,968 --> 00:31:52,065
Canoandes spędzili lata przygotowując
się na rzeki Nowego Świata.
431
00:31:52,741 --> 00:31:55,006
I w końcu mieli szansę, by
sprawdzić jak sobie poradzą.
432
00:31:57,166 --> 00:32:01,853
Bardzo chcieliśmy pokonać każdą
przeszkodę, każdą rzekę.
433
00:32:03,545 --> 00:32:06,528
Pierwszym wyzwaniem dla ekipy była
meksykańska rzeka Rio Pescados.
434
00:32:08,506 --> 00:32:14,431
Wyglądała OK. Trochę większa
w porównaniu z rzekami Europy,
435
00:32:14,859 --> 00:32:17,306
ale tego właśnie chcieliśmy.
436
00:32:17,306 --> 00:32:19,546
Rio Pescado w Veracruz...
437
00:32:20,339 --> 00:32:21,499
To była katastrofa!
438
00:32:22,718 --> 00:32:23,963
Nikt nie lubi o tym mówić.
439
00:32:25,604 --> 00:32:30,433
Spływy whitewater to rodzaj sztuki...
440
00:32:31,041 --> 00:32:35,618
A to, co robiliśmy ze sprzętem,
który był wtedy dostępny,
441
00:32:35,618 --> 00:32:38,870
to było coś całkiem
innego niż teraz.
442
00:32:39,955 --> 00:32:43,658
SZTUKA WHITEWATER
TOM I
443
00:32:43,658 --> 00:32:44,202
PODSTAWY
444
00:32:44,912 --> 00:32:47,695
Okazało się, że bez
umiejętności eskimoski
445
00:32:48,700 --> 00:32:50,405
byliśmy praktycznie martwi.
446
00:32:52,261 --> 00:32:54,088
W pół godziny straciliśmy 5 kajaków.
447
00:33:02,240 --> 00:33:04,965
Musieliśmy odnaleźć tych 5 ludzi.
448
00:33:09,906 --> 00:33:15,566
W ciągu nie więcej niż 2 godzin
straciliśmy 7 kajaków.
449
00:33:20,994 --> 00:33:22,631
A to nawet nie była
trudna rzeka.
450
00:33:23,029 --> 00:33:27,369
Wiedzieliśmy, że czekają nas o wiele
bardziej wymagające rzeki.
451
00:33:28,426 --> 00:33:35,483
JAK URATOWAĆ MIĘDZYNARODOWĄ
EKSPEDYCJĘ NA KRAWĘDZI PORAŻKI
452
00:33:39,986 --> 00:33:41,355
Wyprawa miała trudny start.
453
00:33:46,283 --> 00:33:48,071
Canoandes przebyli pół świata,
454
00:33:48,071 --> 00:33:49,772
a sytuacja ich przerosła.
455
00:33:52,832 --> 00:33:58,407
A najgorsze, że nie docenili umiejętności
kajakarskich wymaganych w Ameryce.
456
00:34:04,294 --> 00:34:06,593
Nasze umiejętności były
bardzo przeciętne.
457
00:34:07,999 --> 00:34:11,975
Niektórzy z nas umieli eskimoskę...
czasami... a czasami nie...
458
00:34:12,516 --> 00:34:14,861
Może na płaskiej wodzie
jakieś eskimoski.
459
00:34:15,278 --> 00:34:19,632
To jedna z podstawowych umiejętności
koniecznych w kajakarstwie.
460
00:34:20,095 --> 00:34:25,989
Szybko się zorientowaliśmy,
że nasze kajaki
461
00:34:25,989 --> 00:34:29,842
były kruche - konstrukcja tylko
z jednej warstwy włókna szklanego.
462
00:34:32,592 --> 00:34:34,718
Jeśli uderzysz w skalę,
od razu pęknięcie.
463
00:34:35,014 --> 00:34:40,884
Następne pół dnia kleisz łaty
i cały jesteś w żywicy.
464
00:34:40,884 --> 00:34:41,942
Straszna robota.
465
00:34:44,329 --> 00:34:48,355
To było kajakarstwo górskie
w papierowych kajakach.
466
00:34:48,690 --> 00:34:50,562
To było dość duże wyzwanie.
467
00:34:52,249 --> 00:34:54,942
Cały czas reperowaliśmy
kajaki. Cały czas...
468
00:34:55,539 --> 00:34:58,094
Zakładaliśmy, że stracimy
jeden kajak na rzekę.
469
00:34:58,816 --> 00:35:00,979
Dlatego mieliśmy 27 kajaków.
470
00:35:01,713 --> 00:35:04,099
Ale nie planowaliśmy
tracić 7 na jedną rzekę!
471
00:35:10,247 --> 00:35:12,223
Aby uniknąć całkowitej porażki,
472
00:35:12,923 --> 00:35:15,251
po otrzeźwiającej
porażce Rio Pescados,
473
00:35:16,569 --> 00:35:18,095
Canoandes potrzebowali
dwóch rzeczy:
474
00:35:20,101 --> 00:35:23,162
oczywiście potrzebowali
poprawić swoje umiejętności,
475
00:35:24,443 --> 00:35:27,180
ale - co ważniejsze -
potrzebowali pieniędzy!
476
00:35:29,858 --> 00:35:33,023
Na szczęście mieli przyjaciela
w Casper w Wyoming.
477
00:35:34,087 --> 00:35:35,988
Ponieważ Argentyna wciąż
była bardzo odległa,
478
00:35:36,336 --> 00:35:38,042
zmienili taktykę
i ruszyli na północ.
479
00:35:39,097 --> 00:35:41,396
Pieniądze skończyły nam
się błyskawicznie.
480
00:35:42,770 --> 00:35:46,286
Ponieważ rząd polski zabraniał wyjazdu
z kraju z dużymi sumami pieniędzy.
481
00:35:47,078 --> 00:35:48,580
Ekipa od razu się spłukała.
482
00:35:49,648 --> 00:35:53,916
Oprócz odwiedzenia starego przyjaciela,
poważnie myśleliśmy o znalezieniu pracy.
483
00:35:54,911 --> 00:35:58,786
Postanowiliśmy dojechać do
Wyoming naszą ciężarówką.
484
00:35:59,212 --> 00:36:01,955
Ta ciężarówka była okropna,
miała słaby silnik,
485
00:36:01,955 --> 00:36:04,846
mnóstwo spalin, mnóstwo
problemów po drodze.
486
00:36:04,846 --> 00:36:07,453
Średnia prędkość
to było 50 km/h.
487
00:36:08,325 --> 00:36:11,375
Mieliśmy ze sobą wszystkie
części zapasowe,
488
00:36:11,666 --> 00:36:15,301
gdyż ta ciężarówka nie mogła być
nigdzie naprawiona na Zachodzie.
489
00:36:16,800 --> 00:36:20,224
Co ważniejsze, była
akurat zamieć śnieżna.
490
00:36:20,956 --> 00:36:23,943
Tylko my mogliśmy
przebić się do Casper,
491
00:36:23,943 --> 00:36:27,357
gdyż wszystkie inne samochody
utknęły na drodze stanowej.
492
00:36:30,927 --> 00:36:33,081
To była duża sensacja dla
lokalnych mieszkańców.
493
00:36:33,701 --> 00:36:37,201
Gdyż nigdy nie widzieli takich
młodzieńców z krajów komunistycznych,
494
00:36:37,201 --> 00:36:39,710
z wojskową ciężarówką
i przyczepą pełną kajaków.
495
00:36:40,136 --> 00:36:44,113
Po kilku dniach w Casper Star
Tribune pojawił się artykuł o nas:
496
00:36:44,113 --> 00:36:47,525
INWAZJA PAKTU WARSZAWSKIEGO
na Casper w Wyoming.
497
00:36:48,033 --> 00:36:49,046
Wszyscy nas już znali.
498
00:36:49,906 --> 00:36:53,282
Casper pod koniec lat 70. to było
miasteczko przeżywające swój rozkwit.
499
00:36:56,487 --> 00:36:58,048
Wraz z nadejściem zimy
500
00:36:58,048 --> 00:37:00,741
cała dziesiątka Canoandes wprowadziła
się do piwnicy przyjaciela
501
00:37:00,741 --> 00:37:02,326
i zaczęła szukać pracy.
502
00:37:02,964 --> 00:37:06,497
Krzysztof miał żonę
i dziecko w drodze.
503
00:37:07,677 --> 00:37:11,272
Miał bardzo mały dom
z dwoma sypialniami.
504
00:37:12,513 --> 00:37:14,660
Ale dla nas to był ogromny dom.
505
00:37:15,464 --> 00:37:16,753
Ludzie byli bardzo przyjaźni.
506
00:37:16,753 --> 00:37:18,102
Każdy chciał nam pomóc.
507
00:37:19,962 --> 00:37:23,323
Ludzie znajdowali nam pracę.
Znali naszą misję.
508
00:37:23,323 --> 00:37:24,956
Wiedzieli czego
chcemy dokonać.
509
00:37:25,373 --> 00:37:29,843
W Casper po raz pierwszy
zdaliśmy sobie sprawę,
510
00:37:29,843 --> 00:37:33,792
że nasz entuzjazm przyciągał
do nas innych ludzi.
511
00:37:34,647 --> 00:37:37,017
Ludzie naprawdę nam pomagali
512
00:37:37,017 --> 00:37:40,937
- malowaliśmy domy,
remontowaliśmy biura.
513
00:37:40,937 --> 00:37:45,813
Robiliśmy różne rzeczy
za 5-7 dolarów za godzinę.
514
00:37:46,335 --> 00:37:48,317
Dla nas to były
świetne pieniądze.
515
00:37:49,050 --> 00:37:50,260
Wszystko szło do jednej puli.
516
00:37:50,627 --> 00:37:52,616
To nie były moje czy
twoje pieniądze.
517
00:37:52,616 --> 00:37:54,980
Nie - wszystko trafiało do
tego samego pudełka po butach.
518
00:37:55,495 --> 00:37:59,194
Byśmy mogli zainwestować w naszą
ekspedycję do Ameryki Południowej.
519
00:38:00,979 --> 00:38:03,320
Przez 4 miesiące pracowaliśmy
ciężko w Casper.
520
00:38:05,337 --> 00:38:08,665
Pod koniec zimy zaoszczędzili dość
pieniędzy by ruszyć na południe.
521
00:38:09,108 --> 00:38:11,910
Pozostawili po sobie
wielkie wrażenie w Casper.
522
00:38:12,939 --> 00:38:16,403
Powiedzieli nam, że jeśli będziemy mieli
kłopoty, możemy zawsze wrócić do Casper.
523
00:38:19,865 --> 00:38:20,905
Wraz z nadejściem wiosny
524
00:38:21,200 --> 00:38:22,758
Canoandes ruszyli w drogę.
525
00:38:23,288 --> 00:38:25,229
Jednak po drodze
zahaczyli o kilka miejsc.
526
00:38:27,371 --> 00:38:30,553
W Los Angeles kupili
zaawansowany ponton,
527
00:38:30,553 --> 00:38:33,191
który pozwalał na transport
zapasów na wielodniowe spływy.
528
00:38:34,409 --> 00:38:37,664
Kupiliśmy nowy ponton,
wiosła, sprzęt
529
00:38:37,664 --> 00:38:40,874
- po raz pierwszy w życiu
mieliśmy coś dobrego.
530
00:38:41,853 --> 00:38:43,973
Nasze możliwości
stały się większe.
531
00:38:44,680 --> 00:38:48,309
Teraz mogliśmy załadować
zapasy na nasz ponton
532
00:38:48,309 --> 00:38:51,326
i mogliśmy płynąć na 2-4 dni.
533
00:38:51,644 --> 00:38:55,755
Wcześniej do kajaka mieściły się
tylko kanapki na jeden dzień.
534
00:38:55,755 --> 00:38:57,267
I nic więcej!
535
00:38:59,238 --> 00:39:00,814
Zatrzymaliśmy się w Las Vegas.
536
00:39:01,462 --> 00:39:02,573
Byliśmy ciekawi...
537
00:39:02,906 --> 00:39:05,099
Chcieliśmy uprawiać też
trochę turystyki, czemu nie?
538
00:39:05,487 --> 00:39:09,598
Jedziemy tą wielką ciężarówką z napisami
po hiszpańsku, angielsku i polsku
539
00:39:09,959 --> 00:39:13,332
i nagle słyszymy, że
ktoś krzyczy po polsku.
540
00:39:15,172 --> 00:39:18,567
To była Grupa Jabczyńskiego
- grupa akrobatyczna.
541
00:39:19,407 --> 00:39:21,775
Następne trzy dni były szalone.
542
00:39:24,849 --> 00:39:28,659
Tego samego wieczora trafiliśmy
za kulisy Liberace Show.
543
00:39:29,181 --> 00:39:31,754
Robiliśmy sobie zdjęcia
z dziewczynami topless.
544
00:39:32,293 --> 00:39:35,345
40 nagich dziewczyn przed lustrem...
Więc było ich 80...
545
00:39:35,345 --> 00:39:37,472
No i wiesz - mdlejesz
bo jest tego za dużo.
546
00:39:40,901 --> 00:39:44,567
Bardzo się zaprzyjaźniliśmy
z tą Grupą Jabczyńskiego.
547
00:39:47,410 --> 00:39:50,904
Z dala od domu, Canoandes od razu
poczuli mocną więź z akrobatkami.
548
00:39:52,677 --> 00:39:54,024
Po trzech dniach rozpusty
549
00:39:54,024 --> 00:39:56,277
opuścili Miasto Grzechu
z ciężkim sercem
550
00:39:56,277 --> 00:39:58,838
i nadzieją, że jeszcze kiedyś
zobaczą swoje nowe przyjaciółki.
551
00:40:00,882 --> 00:40:03,263
W końcu grupa
powróciła do Meksyku.
552
00:40:03,697 --> 00:40:07,033
Nie mogąc się doczekać, by znowu
robić to, po co przyjechali.
553
00:40:07,472 --> 00:40:09,390
Jednak złe widmowości
nadeszły z Polski.
554
00:40:14,293 --> 00:40:17,352
Ponieważ Canoandes otrzymali pozwolenie
jedynie na 6 miesięcy za granicą,
555
00:40:18,198 --> 00:40:19,362
jego ważność dawno wygasła.
556
00:40:21,518 --> 00:40:23,907
Polskie władze nakazały
zakończenie ekspedycji
557
00:40:24,373 --> 00:40:26,367
i zażądały natychmiastowego
powrotu do Polski.
558
00:40:27,098 --> 00:40:29,707
To był problem.
To był problem...
559
00:40:31,656 --> 00:40:35,036
Pamiętam, że przyjechaliśmy
do Mexico City 8 marca.
560
00:40:35,419 --> 00:40:38,711
Polski ambasador powiedział nam, że ma złe
wiadomości i musimy odesłać ciężarówkę.
561
00:40:39,093 --> 00:40:41,195
"Wasza ekspedycja
się skończyła."
562
00:40:41,550 --> 00:40:43,003
Ekspedycja się skończyła.
563
00:40:44,000 --> 00:40:45,006
Co mieliśmy zrobić?
564
00:40:54,933 --> 00:41:00,100
28 maja 1981 r. - ranek
11. dzień spływu rzeką Colca
565
00:41:42,494 --> 00:41:44,041
6 dni po wyczerpaniu
się pożywienia,
566
00:41:44,612 --> 00:41:46,585
11 dni od wejścia do kanionu,
567
00:41:46,923 --> 00:41:49,207
dotarli do najwyższego
wodospadu jak do tej pory.
568
00:41:50,964 --> 00:41:55,794
Wirujący kocioł wyrzucał większość
wody do oczka bez widocznego ujścia.
569
00:41:57,881 --> 00:41:59,733
Nazwali go imieniem
Jana Pawła II.
570
00:42:00,212 --> 00:42:03,761
Co przeważyło o tym, że
ruszyliśmy do kanionu?
571
00:42:03,761 --> 00:42:08,179
Mogliśmy powiedzieć, że jest za trudny,
że możemy wracać poszukać innej rzeki.
572
00:42:08,642 --> 00:42:09,652
To wciąż było możliwe.
573
00:42:10,888 --> 00:42:15,886
Jednak w dniu, gdy
przyjechaliśmy do Colca,
574
00:42:15,886 --> 00:42:18,268
to był 13 maja 1981 r.,
575
00:42:20,644 --> 00:42:21,846
coś się stało w Watykanie.
576
00:42:25,959 --> 00:42:27,228
Papież został postrzelony.
577
00:42:35,877 --> 00:42:40,138
Straszliwa cisza zapadła pomiędzy tysiącami
zgromadzonymi na placu Św. Piotra.
578
00:42:40,858 --> 00:42:44,227
Tysiące ludzi przybyło, by otrzymać
błogosławieństwo papieża.
579
00:42:45,077 --> 00:42:47,202
Zamiast tego usłyszeli strzały.
580
00:42:49,112 --> 00:42:53,384
Zobaczyli, jak papież blednie i upada
zakrwawiony w ramiona asystentów.
581
00:42:54,413 --> 00:42:57,558
Ten akt przemocy skierowany
przeciwko człowiekowi pokoju
582
00:42:57,558 --> 00:42:58,604
zszokował cały świat.
583
00:43:07,623 --> 00:43:10,858
Urodzony w małym miasteczku, niedaleko
rodzinnego miasta Canoandes - Krakowa,
584
00:43:12,251 --> 00:43:14,714
Jan Paweł II był
bohaterem dla Polaków.
585
00:43:16,663 --> 00:43:19,637
Symbol światłości, którego
status dodawał nadziei,
586
00:43:19,637 --> 00:43:23,627
że wciąż jest szansa na Polskę
poza mrocznymi rządami komunistów.
587
00:43:25,487 --> 00:43:29,526
Spośród tych wszystkich
uczuć, które opisywałem
588
00:43:29,526 --> 00:43:33,226
- naszego patriotyzmu, naszej
nadziei na przekształcenie kraju
589
00:43:33,226 --> 00:43:40,609
- w tym momencie wiedzieliśmy, że
najlepszy syn Polski w naszej historii
590
00:43:40,609 --> 00:43:42,451
został nam zabrany.
591
00:43:45,878 --> 00:43:49,566
To, co stało się z naszym
umysłem, ciałem,
592
00:43:49,566 --> 00:43:51,230
to było trudne do opisania.
593
00:43:51,230 --> 00:43:56,308
Co się działo z tym światem?! Skoro
chcieli zabić tego świętego.
594
00:43:56,825 --> 00:44:04,053
To dało nam tak niesamowitą motywację
by przeprowadzić tę ekspedycję dla niego.
595
00:44:05,116 --> 00:44:07,929
To była najważniejsza
motywacja - nie było innej.
596
00:44:07,929 --> 00:44:11,600
Zapomnieliśmy o naszej
ambicji eksploratorskiej.
597
00:44:11,600 --> 00:44:14,885
Chcieliśmy to zrobić
tylko dla niego.
598
00:44:16,899 --> 00:44:22,656
Nie obchodziło nas to, czy przeżyjemy,
czy ktoś zginie w kanionie.
599
00:44:23,234 --> 00:44:26,990
Jeśli jest jakaś szansa by to zrobić,
to musimy to zrobić jako pierwsi.
600
00:44:26,990 --> 00:44:27,896
To był ten moment.
601
00:44:27,896 --> 00:44:29,892
Następnego ranka nawet
o tym nie rozmawialiśmy.
602
00:44:29,892 --> 00:44:33,443
Następnego ranka wszyscy wsiedliśmy
do samochodu i ruszyliśmy.
603
00:44:33,443 --> 00:44:35,042
To był wojenny szturm.
604
00:44:35,042 --> 00:44:41,098
Działaliśmy grupą i nie wiedzieliśmy
kto z tego wyjdzie cało.
605
00:44:52,075 --> 00:44:55,773
Jeśli teraz zobaczyłbym
siebie 37 lat temu,
606
00:44:56,639 --> 00:45:00,990
to mógłbym się porównać
tylko do kamikadze.
607
00:45:04,495 --> 00:45:08,617
Ameryka Środkowa, 1980 r.
1 rok przed rzeką Colca
608
00:45:10,869 --> 00:45:12,813
Ku wielkiemu niezadowoleniu
polskiego rządu,
609
00:45:12,813 --> 00:45:16,766
przy decyzji o powrocie,
grupa się podzieliła.
610
00:45:17,790 --> 00:45:19,711
Ciężarówka i pół ekipy
wróciło do Polski.
611
00:45:20,405 --> 00:45:23,148
Jednak 5 podstawowych członków
Canoandes postanowiło zostać.
612
00:45:25,017 --> 00:45:29,716
Nie uważaliśmy, że podpisaliśmy umowę
na 6 miesięcy. Świat stał otworem!
613
00:45:30,223 --> 00:45:31,432
Nikt nie mógł nas zatrzymać.
614
00:45:32,504 --> 00:45:35,498
Zorganizowaliśmy nową ekspedycję,
niezależnie od Polski.
615
00:45:36,007 --> 00:45:39,739
Oficjalnie wyprawa została
zakończona, ciężarówka odesłana,
616
00:45:40,353 --> 00:45:42,702
byliśmy wolni...
Choć nie do końca.
617
00:45:42,702 --> 00:45:44,119
Ale o tym opowiem wam później.
618
00:45:45,293 --> 00:45:47,371
Z pomocą akrobatów z Las Vegas
619
00:45:47,749 --> 00:45:49,323
Canoandes zdobyli nowy pojazd
620
00:45:49,918 --> 00:45:51,776
i w końcu odnaleźli swój rytm.
621
00:45:52,292 --> 00:45:55,058
Powoli rósł poziom
naszych umiejętności.
622
00:45:55,569 --> 00:45:59,236
Chłopaki cały czas trenowali
623
00:45:59,236 --> 00:46:00,723
i podnosili swoje umiejętności.
624
00:46:01,292 --> 00:46:04,387
Robiliśmy eskimoski,
kontrolowaliśmy kajaki,
625
00:46:04,387 --> 00:46:07,554
coraz lepiej bawiliśmy
się na rzece.
626
00:46:07,934 --> 00:46:11,506
Pojechaliśmy na te same rzeki
w Meksyku, co wcześniej,
627
00:46:11,506 --> 00:46:14,740
a teraz czuliśmy się jak kajakarze.
Sprzęt naprawdę pomagał!
628
00:46:15,759 --> 00:46:17,326
Ćwiczyli eskimoski,
629
00:46:17,326 --> 00:46:19,917
a ich umiejętności w końcu
zaczęły doganiać ich ambicje.
630
00:46:25,916 --> 00:46:31,863
Jednak ich decyzja by pozostać zostawiła
ich na cienkim lodzie w relacji z władzą.
631
00:46:32,990 --> 00:46:35,246
Teraz władze zaczęły ich
uważnie obserwować,
632
00:46:35,246 --> 00:46:37,967
jak i ich rodziny
pozostawione w Polsce.
633
00:46:38,044 --> 00:46:42,185
Nie mogliśmy powrócić do Polski bez
czegoś naprawdę spektakularnego
634
00:46:42,185 --> 00:46:45,424
by zmazać te wszystkie kłopoty, które
przynieśliśmy naszym przyjaciołom,
635
00:46:45,424 --> 00:46:47,177
naszemu uniwersytetowi,
636
00:46:47,973 --> 00:46:49,023
naszym oficjelom.
637
00:46:51,137 --> 00:46:53,200
Dla coraz bardziej
zaniepokojonych władz,
638
00:46:53,721 --> 00:46:56,774
które uważały, że Canoandes
nie wywiązali się z umowy,
639
00:46:57,701 --> 00:47:00,035
w północnej Polsce pojawiło
się nowe zagrożenie.
640
00:47:02,100 --> 00:47:07,613
Strajki w Stoczni Gdańskiej zaczęły drugą
prodemokratyczną falę w całym kraju.
641
00:47:08,223 --> 00:47:09,763
Może tego jeszcze nie czuliśmy,
642
00:47:09,763 --> 00:47:12,451
ale wiedzieliśmy, że
wybieramy ścieżkę,
643
00:47:12,451 --> 00:47:16,315
która nie będzie prowadzić
do Polski przez wiele lat.
644
00:47:18,411 --> 00:47:22,208
Jednak w Meksyku ich nowe
umiejętności i śmiałe spływy
645
00:47:22,208 --> 00:47:23,978
zaczęły przykuwać uwagę
lokalnych władz.
646
00:47:24,536 --> 00:47:27,525
W Meksyku działaliśmy na
niezbadanym terytorium.
647
00:47:28,156 --> 00:47:32,011
W Mexico City polski ambasador
(i sam dysydent polityczny)
648
00:47:32,011 --> 00:47:33,463
od razu poczuł z nimi więź.
649
00:47:33,915 --> 00:47:36,668
Polski ambasador był z Krakowa.
650
00:47:36,668 --> 00:47:39,269
Był na swoistym "wygnaniu".
651
00:47:40,667 --> 00:47:43,587
Zrobiliśmy prezentację,
a ten koleś oniemiał.
652
00:47:46,763 --> 00:47:52,001
Wkrótce egzotyczni, polscy kajakarze
stali się gośćmi meksykańskiej elity.
653
00:47:52,094 --> 00:47:59,540
Wiceprezydent Meksyku zaprosił
nas na wesele swojej córki.
654
00:48:00,714 --> 00:48:03,492
Śpiewaliśmy tam i spotkaliśmy
tak wiele osób.
655
00:48:04,318 --> 00:48:07,089
Podobał się im nasz duch.
656
00:48:07,089 --> 00:48:08,777
Podobały im się nasze marzenia.
657
00:48:09,212 --> 00:48:12,691
10 młodych facetów... Mogę
powiedzieć, że przystojnych.
658
00:48:13,365 --> 00:48:16,766
Błękitne oczy, itd.
- w Meksyku to robiło różnicę.
659
00:48:19,244 --> 00:48:21,739
W zamian za szczegółowe
opisy meksykańskich rzek,
660
00:48:22,543 --> 00:48:27,551
otrzymali 10 tysięcy dolarów
od Ministra Turystyki
661
00:48:27,551 --> 00:48:29,185
oraz oficjalny list wsparcia.
662
00:48:30,217 --> 00:48:33,369
Wiemy jak oczarować ludzi
663
00:48:33,772 --> 00:48:35,073
naszym urokiem,
664
00:48:35,421 --> 00:48:36,509
polskim urokiem.
665
00:48:41,599 --> 00:48:44,142
I z tym Canoandes
ruszyli na południe.
666
00:48:45,753 --> 00:48:47,133
Przejechali Gwatemalę
667
00:48:47,133 --> 00:48:48,796
i pojawili się
w krajowej telewizji.
668
00:48:50,406 --> 00:48:53,184
Spłynęli rzekę Rio Matagalpa
w wysokich górach Nikaragui.
669
00:48:54,828 --> 00:48:56,849
I pomylili rzekę w Kostaryce,
670
00:48:56,856 --> 00:49:00,607
co doprowadziło do przepłynięcia
sławnej obecnie Rio Pacuare.
671
00:49:04,471 --> 00:49:11,051
Prasa w Kostaryce pisała, że polscy
samobójcy zaraz zginą na Rio Pacuare.
672
00:49:12,700 --> 00:49:14,429
To był drobny błąd,
ale korzystny!
673
00:49:17,681 --> 00:49:21,585
Nie zdawaliśmy sobie sprawy,
jak duże ryzyko podejmujemy.
674
00:49:22,436 --> 00:49:24,992
To była pasja kajakarstwa
i bycia pierwszymi.
675
00:49:26,126 --> 00:49:29,135
To było jak narkotyk.
676
00:49:29,370 --> 00:49:33,694
By być pierwszym... By zobaczyć coś,
czego nikt inny nie widział...
677
00:49:37,222 --> 00:49:40,339
Szybko zdaliśmy sobie sprawę, że
naszym celem będą dziewicze rzeki.
678
00:49:40,733 --> 00:49:42,173
Nieważne, gdzie się znajdują.
679
00:49:42,829 --> 00:49:45,037
To są dziewice, które
na nas czekają.
680
00:49:46,313 --> 00:49:48,736
Chcieliśmy je zdobyć.
681
00:49:48,736 --> 00:49:52,682
Nie "zdobyć"... Nie lubię
mówić, że zdobyłem jakąś rzekę.
682
00:49:54,377 --> 00:49:56,805
Traktujemy rzeki jak ludzi.
Rozmawiamy z nimi.
683
00:49:56,805 --> 00:50:03,495
Nigdy nie sikam do rzeki. Jeśli nasikasz
do rzeki, to dostaniesz od niej nauczkę.
684
00:50:16,327 --> 00:50:19,430
Podróż po Ameryce Środkowej to
była geopolityczna akrobatyka.
685
00:50:21,416 --> 00:50:24,635
Czasami komunistyczne paszporty
grupy wywoływały radosne uśmiechy.
686
00:50:26,525 --> 00:50:29,171
Przy innych okazjach spotykały
się z emocjonalną odmową.
687
00:50:29,331 --> 00:50:31,479
Śmierć komunistom
688
00:50:31,479 --> 00:50:37,690
W latach 1979-1980 dostanie
wizy do polskiego paszportu
689
00:50:37,690 --> 00:50:41,849
od krajów takich jak Gwatemala,
Honduras, czy Nikaragua...
690
00:50:42,514 --> 00:50:46,556
Nikaragua była wtedy prosta, gdyż rządził
tam komunistyczny reżim Sandinistów.
691
00:50:46,831 --> 00:50:48,337
Panama, Kostaryka...
692
00:50:48,337 --> 00:50:50,242
Nikt nie chciał nas widzieć.
693
00:50:50,259 --> 00:50:53,048
Bali się wpływu ideologii
komunistycznej.
694
00:50:57,217 --> 00:50:58,536
Trwała tam wojna domowa
695
00:50:59,289 --> 00:51:00,306
w Gwatemali.
696
00:51:00,680 --> 00:51:03,416
Widzieliśmy ciała w Rio Usumacinta.
697
00:51:03,416 --> 00:51:05,884
Ciała pozbawione głów po
prostu spływały rzeką.
698
00:51:07,000 --> 00:51:09,988
Nawet nie zbliżaliśmy
się do El Salvadoru.
699
00:51:11,537 --> 00:51:13,646
Na granicy Gwatemali i Hondurasu
700
00:51:13,646 --> 00:51:15,576
zostali zatrzymani przez
strażnika granicznego,
701
00:51:15,576 --> 00:51:17,250
który oskarżył ich
o bycie komunistami
702
00:51:17,781 --> 00:51:19,407
i odmówił wpuszczenia
ich do kraju.
703
00:51:20,745 --> 00:51:23,363
- Mówisz, że wszyscy Polacy to komuniści?
- Tak!
704
00:51:23,877 --> 00:51:24,693
No to chodź!
705
00:51:26,027 --> 00:51:30,837
Przyprowadziłem go do naszego
kampera i pokazałem mu zdjęcie.
706
00:51:30,837 --> 00:51:31,889
"Kim jest ten człowiek?"
707
00:51:31,889 --> 00:51:37,124
"Och, to Juan Pablo II - to papież."
708
00:51:37,872 --> 00:51:39,465
"A z jakiego kraju on jest?"
709
00:51:40,224 --> 00:51:42,112
Wrócił i mówi, że z Polski.
710
00:51:42,656 --> 00:51:43,870
"A my skąd jesteśmy?"
711
00:51:44,225 --> 00:51:45,627
"Aaa... Z Polski..."
712
00:51:45,627 --> 00:51:50,031
Jeśli my jesteśmy z Polski i on jest
z Polski, to papież też jest komunistą.
713
00:51:51,165 --> 00:51:52,645
I to było wystarczające dla niego.
714
00:51:54,093 --> 00:51:57,971
Zrozumiał, że Polska nie jest
tak naprawdę komunistyczna.
715
00:52:10,732 --> 00:52:13,054
Koło 2 w nocy
jechaliśmy przez góry.
716
00:52:14,211 --> 00:52:17,476
W lusterku zobaczyliśmy,
że śledzi nas samochód.
717
00:52:17,906 --> 00:52:21,103
Mijaliśmy Tegucigalpa,
czyli stolicę Hondurasu,
718
00:52:21,238 --> 00:52:23,742
i po prostu przez
nią przejechaliśmy.
719
00:52:24,494 --> 00:52:28,435
Nagle dżip nas wyprzedził
i zablokował nam drogę.
720
00:52:29,183 --> 00:52:33,407
Kilku facetów z karabinami
maszynowymi wyskoczyło z dżipa.
721
00:52:33,829 --> 00:52:35,140
Pomyśleliśmy, że to nasz koniec.
722
00:52:37,576 --> 00:52:39,963
Wyłączyliśmy silnik i światła.
Zobaczyliśmy ludzi.
723
00:52:40,312 --> 00:52:42,187
Stali wzdłuż drogi.
724
00:52:42,562 --> 00:52:45,098
Opuściłem szybę i krzyknąłem:
- Kim jesteście?
725
00:52:46,060 --> 00:52:50,846
W tej samej chwili koledzy z kampera
odsunęli okno i pytają się, co się dzieje.
726
00:52:50,846 --> 00:52:54,389
Krzyknęliśmy im, żeby chwytali
maczety i byli cicho.
727
00:52:55,304 --> 00:52:57,602
Byliśmy pewni, że
to są partyzanci.
728
00:53:03,073 --> 00:53:08,615
Kiedy nas zobaczyli - ci żołnierze
z wioski, którzy nigdy nie widzieli kajaka
729
00:53:09,233 --> 00:53:10,951
- zaczęli się trząść.
730
00:53:11,292 --> 00:53:13,007
Tak bardzo się nas bali.
731
00:53:13,362 --> 00:53:15,533
Łączyli się przez radio.
Rozkaz, rozkaz, rozkaz...
732
00:53:15,533 --> 00:53:19,081
Myśleli, że to jakaś inwazja
wojskowa na Honduras.
733
00:53:19,587 --> 00:53:21,172
To musi być jakaś
operacja wojskowa,
734
00:53:21,172 --> 00:53:23,623
gdyż zamiast kajaków
dostrzegli rakiety.
735
00:53:27,199 --> 00:53:33,881
Myśleli, że szmuglowaliśmy
rakiety do Nikaragui.
736
00:53:35,524 --> 00:53:39,399
Po długich negocjacjach pozwoliliśmy
im zrobić zdjęcia kajaków.
737
00:53:40,215 --> 00:53:42,324
Zasadniczo byli dość uprzejmi,
738
00:53:42,324 --> 00:53:47,247
ale przypomnieli nam, że musimy zapłacić
pieniądze, by przejechać przez ten obszar.
739
00:53:49,617 --> 00:53:53,544
Zatem w następnym kraju - Gwatemali,
740
00:53:54,213 --> 00:53:58,148
przejechaliśmy 3/4 ich terytorium
zanim nas zatrzymali w nocy,
741
00:53:58,601 --> 00:54:01,562
za przewożenie rakiet.
742
00:54:04,212 --> 00:54:07,349
Ale przeżyliśmy. Jechaliśmy dalej.
Byliśmy ostrożni.
743
00:54:08,268 --> 00:54:11,169
I mieliśmy dużo szczęścia.
744
00:54:15,086 --> 00:54:17,310
Nasz kamper miał
szklane drzwi z tyłu.
745
00:54:18,158 --> 00:54:22,603
Przykleiliśmy na nich kolorowe
zdjęcie naszego papieża.
746
00:54:23,941 --> 00:54:26,248
Możesz wierzyć lub nie,
747
00:54:26,248 --> 00:54:28,203
ale nieważne co
będziecie mówić,
748
00:54:28,203 --> 00:54:32,178
balansowaliśmy na granicy
życia i śmierci,
749
00:54:32,178 --> 00:54:35,795
a Jan Paweł II - polski papież,
750
00:54:35,795 --> 00:54:39,494
dwukrotnie trzymał mnie za rękę
w Krakowie, jak byłem studentem,
751
00:54:39,971 --> 00:54:41,870
i to była niesamowita ochrona.
752
00:54:55,752 --> 00:55:00,830
28 maja 1981 r. - wieczór
Spływ rzeką Colca, 11. dzień
753
00:55:10,915 --> 00:55:12,838
Po 11 dniach walki o życie
754
00:55:13,910 --> 00:55:15,984
przez niezliczone bystrza
i niebezpieczne przenoski,
755
00:55:17,410 --> 00:55:18,892
wszyscy na granicy
śmierci głodowej,
756
00:55:20,004 --> 00:55:21,737
Canoandes w końcu
dotarli do Canco,
757
00:55:22,912 --> 00:55:25,018
małej plantacji na dnie kanionu,
758
00:55:25,556 --> 00:55:27,730
która wyznaczała połowę
drogi przez rzekę Colca
759
00:55:28,609 --> 00:55:32,879
i szansę na jedzenie i uzupełnienie
zapasów przed dalszą drogą.
760
00:55:34,007 --> 00:55:34,869
Jakoś przetrwaliśmy.
761
00:55:35,759 --> 00:55:40,000
Pierwsza część była dla
masochistów, szaleńców.
762
00:55:40,703 --> 00:55:46,828
Dotarliśmy do Canco i zrozumieliśmy,
że nie możemy płynąć dalej
763
00:55:46,828 --> 00:55:48,516
- musimy uzupełnić zapasy.
764
00:55:48,934 --> 00:55:52,540
Musieliśmy naprawić
wszystkie uszkodzenia.
765
00:55:54,588 --> 00:55:56,476
Jeden kajak był roztrzaskany.
766
00:55:56,845 --> 00:56:00,319
Drugi trzymał się
tylko na ducktapie.
767
00:56:01,193 --> 00:56:06,018
Nie mieliśmy jedzenia - przez
ostatnie 4 dni piliśmy wodę z cukrem.
768
00:56:07,010 --> 00:56:12,271
Kiedy przybyliśmy do wioski, ludzie
zaczęli uciekać, bo się nas bali.
769
00:56:12,744 --> 00:56:18,068
Później kupiliśmy od nich jedzenie
w zamian za liny wspinaczkowe.
770
00:56:18,071 --> 00:56:20,452
Kurczaka, banany,
tego typu rzeczy.
771
00:56:25,731 --> 00:56:27,152
Canoandes cieszyli się, że żyją.
772
00:56:28,736 --> 00:56:32,222
Jednak jeszcze bardziej ucieszyli się, że
papież nie jest już w stanie krytycznym
773
00:56:33,000 --> 00:56:34,769
i zaczyna odzyskiwać siły.
774
00:56:37,974 --> 00:56:42,254
Z tą nową nadzieją, ekipa
wyruszyła na drugi etap rzeki Colca.
775
00:56:45,566 --> 00:56:49,181
Ponownie igrali ze śmiercią na gwałtownych
bystrzach i robili przenoski nad urwiskami.
776
00:56:50,752 --> 00:56:52,176
Ponownie zabrakło im pożywienia.
777
00:56:55,865 --> 00:57:00,854
To uczucie, kiedy zasypiasz i widzisz
niebo z milionami jasnych gwiazd,
778
00:57:01,274 --> 00:57:04,591
czujesz, że możesz ich dotknąć
i zaczynasz się modlić
779
00:57:04,591 --> 00:57:08,686
do Boga by nie wysyłał helikoptera,
bo i tak nas nie znajdzie,
780
00:57:08,686 --> 00:57:10,047
ale by dał nam siłę.
781
00:57:10,420 --> 00:57:13,767
I czujesz, że ta modlitwa
idzie bezpośrednio do niego.
782
00:57:14,137 --> 00:57:17,330
Moja modlitwa nie ucieknie,
783
00:57:17,610 --> 00:57:19,651
gdyż gwiazdy wiszą na słowach.
784
00:57:20,185 --> 00:57:22,230
To było takie
niesamowite uczucie.
785
00:57:23,154 --> 00:57:25,009
To dawało nam wiele siły.
786
00:57:52,721 --> 00:57:55,903
Naprawdę to czuliśmy.
To był nasz obowiązek.
787
00:57:56,727 --> 00:57:58,178
By zrobić coś wspaniałego.
788
00:57:58,178 --> 00:57:59,539
Coś spektakularnego.
789
00:58:00,886 --> 00:58:02,819
Ludzie są indywidualistami.
790
00:58:03,962 --> 00:58:06,973
Ludzie żyją, mają swoje
rodziny, zainteresowania,
791
00:58:06,973 --> 00:58:08,061
zawody i opinie.
792
00:58:10,804 --> 00:58:18,113
Polska to była Polska.
Polska była naszym celem...
793
00:58:19,306 --> 00:58:20,159
Naszą miłością.
794
00:58:20,555 --> 00:58:21,392
To był numer jeden.
795
00:58:21,925 --> 00:58:24,523
Wiedzieliśmy, że Polska musi
odzyskać niepodległość.
796
00:58:24,523 --> 00:58:25,968
Wiedzieliśmy, że Polska...
797
00:58:25,968 --> 00:58:28,882
Więc jak himalaiści wspinaliśmy się
na najwyższe szczyty zimą.
798
00:58:29,116 --> 00:58:31,926
Czasami ginęli, czasami
tracili palce.
799
00:58:32,444 --> 00:58:34,561
A my robiliśmy to samo
w kanionie Colca.
800
00:58:35,456 --> 00:58:39,100
By pokazać w ten sposób, że
Polska jeszcze nie zginęła.
801
00:58:39,531 --> 00:58:41,111
To część polskiego
hymnu narodowego.
802
00:58:41,464 --> 00:58:44,120
Jeszcze Polska nie
zginęła, kiedy my żyjemy.
803
00:58:44,592 --> 00:58:48,148
Te słowa naprawdę
do nas przemawiały.
804
00:58:48,777 --> 00:58:52,690
Amerykańscy dziennikarze nie
mogli tego w pełni zrozumieć.
805
00:58:56,134 --> 00:58:59,822
Wiedziałem, że każdy w naszym
zespole myślał podobnie.
806
00:59:00,369 --> 00:59:02,324
Musieliśmy to zrobić
dla naszego kraju.
807
00:59:12,719 --> 00:59:14,278
W drugiej części rzeki Colca,
808
00:59:14,278 --> 00:59:18,050
gdy płynęliśmy tę najgłębszą część
- 55 km od Canco,
809
00:59:18,504 --> 00:59:22,275
odkryliśmy, że rzeka znika
pod wielkimi głazami.
810
00:59:24,923 --> 00:59:26,428
Więc Piotr podpłynął do nas.
811
00:59:26,887 --> 00:59:28,156
zakotwiczył swój kajak
812
00:59:28,156 --> 00:59:31,349
i powiedział, że ma dwie wiadomości
813
00:59:31,349 --> 00:59:32,952
- dobrą i złą.
814
00:59:34,212 --> 00:59:35,885
Powiedzieliśmy, by
zaczął od tej złej.
815
00:59:37,431 --> 00:59:40,380
Przed nami jest nie jeden,
ale trzy wodospady.
816
00:59:40,967 --> 00:59:42,144
Zapadła cisza.
817
00:59:43,914 --> 00:59:45,332
Więc jaka jest dobra wiadomość?
818
00:59:45,680 --> 00:59:50,342
Powiedział, że na końcu widział
50 metrów płaskiej wody,
819
00:59:50,342 --> 00:59:51,935
więc ktoś może przeżyje.
820
00:59:54,997 --> 00:59:56,266
I co mieliśmy dalej począć?
821
00:59:56,720 --> 00:59:59,079
Zapakowaliśmy kajak na ponton.
822
01:00:01,387 --> 01:00:02,407
I ruszyliśmy...
823
01:00:06,918 --> 01:00:13,463
Wszyscy w pontonie, zdecydowaliśmy
się zrobić pierwszy, widoczny próg.
824
01:00:15,647 --> 01:00:18,207
Zobaczyliśmy dwa wielkie głazy
i przeszliśmy pomiędzy nimi.
825
01:00:18,207 --> 01:00:20,681
Ponton poszedł w dół, w odwój,
826
01:00:20,681 --> 01:00:22,970
a woda poniosła nas
na kolejny próg.
827
01:00:22,970 --> 01:00:24,723
Weszliśmy w następny próg tyłem.
828
01:00:27,362 --> 01:00:30,721
Jest ten moment, kiedy
ponton mija próg skalny,
829
01:00:30,721 --> 01:00:34,087
część jest już na wodzie,
woda wsysa nas w dół,
830
01:00:34,087 --> 01:00:35,461
a część jest jeszcze
w powietrzu,
831
01:00:35,461 --> 01:00:36,503
i następuje klapnięcie.
832
01:00:36,503 --> 01:00:39,617
Uderzenie po locie jest
jak walnięcie o beton,
833
01:00:39,617 --> 01:00:42,199
a dźwięk jest jak
strzał armatni: BUM!
834
01:00:47,171 --> 01:00:49,385
Teraz ponton jest pełen wody
i chcemy się zatrzymać.
835
01:00:49,385 --> 01:00:51,119
Jeden z nas - był żeglarzem -
836
01:00:51,119 --> 01:00:54,145
wyskoczył na głaz z liną,
837
01:00:54,731 --> 01:00:56,000
ale nie mógł nas zatrzymać.
838
01:00:56,884 --> 01:00:59,218
Zaczął się ślizgać,
spadać z kamienia,
839
01:00:59,218 --> 01:01:01,623
więc krzyknęliśmy,
by puścił linę.
840
01:01:02,708 --> 01:01:03,840
I zostawiliśmy go.
841
01:01:03,840 --> 01:01:08,265
Pośrodku rzeki, tuż
przed trzecim progiem.
842
01:01:08,578 --> 01:01:11,691
Wiosłujemy i widzimy, że jest tylko
jedno wyście z trzeciego progu,
843
01:01:11,691 --> 01:01:13,451
które jest bardzo trikowe.
844
01:01:13,451 --> 01:01:19,262
To był wielki uskok, spadliśmy, może
nawet do góry nogami, nie wiem...
845
01:01:19,821 --> 01:01:21,784
Kajak uderzył mnie w twarz.
846
01:01:23,204 --> 01:01:26,158
Byliśmy pod wodą ze wszystkim
- kajakiem, pontonem...
847
01:01:26,221 --> 01:01:27,576
Wciągnięci pod powierzchnię.
848
01:01:27,945 --> 01:01:32,119
Nic nie widziałem, fale
załamywały się nade mną.
849
01:01:32,119 --> 01:01:34,146
Potem robiło cię coraz
ciemniej i ciemniej.
850
01:01:34,590 --> 01:01:37,213
Próbowałem złapać oddech,
851
01:01:37,213 --> 01:01:38,847
gdyż większość czasu
byłem pod wodą.
852
01:01:39,592 --> 01:01:41,875
Próbowałem wychylić
głowę by oddychać.
853
01:01:43,481 --> 01:01:48,847
Skuliłem się - trzymałem wiosło
i podciągnąłem kolana do klatki.
854
01:01:49,704 --> 01:01:51,599
Serce wali ci mocno.
855
01:01:51,599 --> 01:01:54,707
Dziś, kiedy idę do lekarza, to
słyszę, że mam wielkie serce.
856
01:01:55,463 --> 01:01:58,379
Wiem - to z powodu
górskiego kajakarstwa.
857
01:02:01,753 --> 01:02:06,340
Potem zobaczyłem trochę światła.
Przewiosłowałem przez to bystrze,
858
01:02:06,340 --> 01:02:09,366
a potem było 50 m
spokojnej wody,
859
01:02:10,245 --> 01:02:12,073
gdzie się uratowaliśmy.
860
01:02:17,549 --> 01:02:24,519
Nikt nie stał na nogach. Wszyscy leżeliśmy
wykończeni emocjami, adrenaliną,
861
01:02:25,082 --> 01:02:26,465
wiosłowaniem...
862
01:02:28,341 --> 01:02:32,287
Potem musieliśmy coś zrobić
z Biczu, który został za nami.
863
01:02:34,563 --> 01:02:38,179
Kajakarstwo górskie, czy
wspinaczka, to ryzykowne sporty.
864
01:02:42,492 --> 01:02:49,049
Dwóch z nas zabrało liny i zaczęli
wracać cofkami - płynąc, wspinając się.
865
01:02:52,549 --> 01:02:55,210
"Biczu, skacz! Skacz do rzeki!"
866
01:02:55,210 --> 01:02:56,759
A on po prostu skoczył.
867
01:03:06,120 --> 01:03:09,627
On skoczył, zaczął płynąć,
rzucili mu linę i go wyłowili.
868
01:03:11,401 --> 01:03:13,743
To było wydarzenie dnia.
869
01:03:14,342 --> 01:03:16,689
Byłbym martwy, byłbym
karmą dla ryb.
870
01:03:16,989 --> 01:03:20,128
Jak mówimy w slangu kajakarskim.
871
01:03:48,003 --> 01:03:49,736
6 dni po opuszczeniu Canco
872
01:03:50,164 --> 01:03:53,361
ekipa w końcu wydostała się
na dobre z kanionu.
873
01:03:55,301 --> 01:03:59,179
Po 17 dniach na rzece Colca
wypłynęli po drugiej stronie.
874
01:03:59,589 --> 01:04:02,721
Pierwsi ludzie, którzy spłynęli
najgłębszym kanionem świata.
875
01:04:03,543 --> 01:04:09,311
Byliśmy tacy szczęśliwi, tacy...
876
01:04:09,744 --> 01:04:13,263
To było niesamowite uczucie,
gdyż udało nam się!
877
01:04:13,263 --> 01:04:15,855
Na początku byliśmy szczęśliwi:
- O Boże, udało nam się!
878
01:04:15,855 --> 01:04:19,607
Widać to na filmie
- tańczyliśmy, ściskaliśmy się,
879
01:04:19,607 --> 01:04:24,593
a już jakieś pół godziny
później chcieliśmy więcej!
880
01:04:25,610 --> 01:04:27,207
To szaleństwo.
Chcieliśmy więcej.
881
01:04:27,207 --> 01:04:29,257
Pamiętam to uczucie
bardzo dobrze
882
01:04:29,257 --> 01:04:31,604
- chcieliśmy więcej.
"To tylko tyle?"
883
01:04:31,604 --> 01:04:36,030
Uuuu... ale my chcemy więcej!
Po 17 dniach walki o życie.
884
01:04:37,354 --> 01:04:38,346
Chcieliśmy więcej...
885
01:04:39,870 --> 01:04:42,705
Ale 17 dni na rzece kosztowało
zespół bardzo dużo.
886
01:04:44,705 --> 01:04:48,767
Colca to była zdecydowanie
najtrudniejsza rzeka mojego życia.
887
01:04:49,908 --> 01:04:52,338
Straciliśmy w sumie
wagę jednego człowieka.
888
01:04:52,338 --> 01:04:53,496
To była dobra dieta.
889
01:04:54,146 --> 01:04:55,779
To było dobre ćwiczenie.
890
01:04:56,963 --> 01:04:59,152
Nasz ponton był uszkodzony,
nie mieliśmy jedzenia,
891
01:04:59,152 --> 01:05:00,176
żadnych pieniędzy,
892
01:05:00,176 --> 01:05:01,919
mieliśmy jeden zniszczony kajak,
893
01:05:01,919 --> 01:05:03,209
drugi zaginął,
894
01:05:03,650 --> 01:05:08,075
mieliśmy mniej niż 2 dolary
na nas wszystkich.
895
01:05:08,503 --> 01:05:09,249
2 dolary!
896
01:05:33,348 --> 01:05:34,827
Przez następnych kilka tygodni
897
01:05:34,827 --> 01:05:37,622
wieści zaczęły się rozchodzić
o pokonaniu kanionu Colca.
898
01:05:38,325 --> 01:05:41,538
Członkowie Canoandes uzyskali
status celebrytów w Peru.
899
01:05:41,962 --> 01:05:43,074
Byliśmy bardzo popularni,
900
01:05:43,473 --> 01:05:46,741
gdyż była konferencja prasowa o rzece
Colca, potem przyjął nas prezydent,
901
01:05:47,207 --> 01:05:49,084
artykuły na pierwszych
stronach gazet,
902
01:05:49,084 --> 01:05:49,951
wszyscy nas znali.
903
01:05:50,263 --> 01:05:51,782
Ludzie na ulicy
nas rozpoznawali.
904
01:05:52,158 --> 01:05:54,620
Dzięki umowie z Ministerstwem
Turystyki Peru
905
01:05:54,944 --> 01:05:58,141
otrzymali finansowanie
na ostatni etap wyprawy.
906
01:05:58,820 --> 01:06:03,103
Jednak finalnie czuli, że dokonali
czegoś dość wybitnego,
907
01:06:03,103 --> 01:06:05,107
by wynagrodzić kłopoty w domu.
908
01:06:06,011 --> 01:06:09,634
Po razie pierwszy
czuliśmy euforię.
909
01:06:10,120 --> 01:06:12,288
Jak prawdziwi zdobywcy.
910
01:06:12,288 --> 01:06:16,790
Kanion Colca udowodnił, że jesteśmy
prawdziwymi eksploratorami.
911
01:06:18,307 --> 01:06:20,190
Z tym wielkim
osiągnięciem w kieszeni,
912
01:06:20,190 --> 01:06:23,117
powrót do domu w końcu
stawał się realny.
913
01:06:34,101 --> 01:06:35,523
Był grudzień 1981 r.,
914
01:06:37,194 --> 01:06:40,617
wracaliśmy z Argentyny i Boliwii,
915
01:06:40,617 --> 01:06:43,338
by oficjalnie skończyć naszą
ekspedycję na Rio Gallegos.
916
01:06:44,701 --> 01:06:48,625
To najbardziej na południe wysunięta
rzeka świata, zaraz obok Ziemi Ognistej.
917
01:06:50,052 --> 01:06:53,877
Głównym celem tej ekspedycji od
samego początku była Argentyna.
918
01:06:54,499 --> 01:06:56,355
Więc musieliśmy
pojechać do Argentyny.
919
01:06:57,991 --> 01:07:02,256
Po rzece Colca wiedzieliśmy,
że możemy wracać do kraju.
920
01:07:02,984 --> 01:07:05,659
To był niesamowity
sukces i osiągnięcie.
921
01:07:06,389 --> 01:07:10,776
Byliśmy gotowi wracać na Boże
Narodzenie 1981 r. do Krakowa.
922
01:07:22,497 --> 01:07:23,494
Byliśmy tak szczęśliwi.
923
01:07:24,269 --> 01:07:27,063
Mieliśmy tak wiele do opowiedzenia
naszym przyjaciołom, całej Polsce,
924
01:07:27,297 --> 01:07:29,608
o tym co osiągnęliśmy.
925
01:07:30,041 --> 01:07:36,670
Byliśmy dumni, ale chcieliśmy być
zauważeni, jako młodzi ludzie z Polski.
926
01:07:36,670 --> 01:07:37,979
Zrobiliśmy to dla naszego kraju.
927
01:07:38,380 --> 01:07:41,191
Z Polską flagą.
928
01:07:41,191 --> 01:07:42,405
To nie była żadna inna flaga.
929
01:07:43,775 --> 01:07:48,426
Mieliśmy płynąć do
Polski 20 grudnia.
930
01:07:50,347 --> 01:07:52,466
Byliśmy gotowi wracać
931
01:07:52,466 --> 01:07:56,040
i nagle przyszedł 13 grudnia.
932
01:07:57,228 --> 01:07:58,725
Bam! Wielka wiadomość!
933
01:08:11,942 --> 01:08:14,969
Jadę z Andrzejem
przez ulice
934
01:08:14,969 --> 01:08:20,046
i on zauważył tytuł
w lokalnej gazecie:
935
01:08:20,572 --> 01:08:21,728
GUERRA EN POLONA.
936
01:08:23,444 --> 01:08:24,747
Guerra en Polona?
937
01:08:26,623 --> 01:08:27,579
Wojna w Polsce!
938
01:08:32,391 --> 01:08:35,582
Armia przejęła władzę w Polsce,
wprowadzając stan wojenny
939
01:08:35,582 --> 01:08:38,211
i grożąc egzekucjami
osobom nieposłusznym.
940
01:08:39,863 --> 01:08:42,274
Gdy Canoandes przygotowywali
się do powrotu do domu,
941
01:08:42,858 --> 01:08:45,074
rewolucja zaczynała się tlić
po drugiej stronie świata.
942
01:08:47,492 --> 01:08:50,650
Minęło już ponad 20 godzin, od kiedy
wojsko przejęło władzę w Polsce,
943
01:08:50,650 --> 01:08:52,949
twierdząc, że ma to
zapobiec wojnie domowej.
944
01:08:54,202 --> 01:08:59,079
Związek zawodowy z Gdańska zamienił
się w ogólnokrajowy ruch społeczny.
945
01:09:00,724 --> 01:09:03,584
Ten atak został wymierzony w niezależny
związek zawodowy Solidarność.
946
01:09:04,640 --> 01:09:08,672
Solidarność połączyła ludzi z całej
Polski i organizowała masowe strajki
947
01:09:09,007 --> 01:09:13,174
- protesty przeciw niesprawiedliwościom
życia w totalitarnym reżimie.
948
01:09:13,174 --> 01:09:15,607
Generał mówił, że kraj
jest na skraju przepaści
949
01:09:15,607 --> 01:09:19,227
i że nie dni, ale godziny
dzielą kraj od katastrofy.
950
01:09:20,838 --> 01:09:23,020
Przy podupadającej gospodarce
951
01:09:23,395 --> 01:09:25,501
i braku woli by negocjować
z Solidarnością,
952
01:09:25,501 --> 01:09:28,283
rząd komunistyczny
wprowadził stan wojenny.
953
01:09:29,902 --> 01:09:32,501
Dziś ich kontrola nad krajem jest
ściślejsza niż kiedykolwiek.
954
01:09:32,692 --> 01:09:35,926
Polska w stanie wojennym jest
odcięta od świata zewnętrznego.
955
01:09:39,375 --> 01:09:41,676
Można powiedzieć, że
Polska się gotowała.
956
01:09:42,319 --> 01:09:48,700
Solidarność to był największy ruch
społeczny, polityczny i ekonomiczny
957
01:09:48,700 --> 01:09:50,750
na świecie. Miał
10 milionów członków.
958
01:09:51,530 --> 01:09:56,361
Oni chcieli krok po kroku wyzwolić
Polskę spod sowieckiej okupacji.
959
01:09:57,782 --> 01:10:00,682
Komuniści panikowali, że
stracą to co zyskali.
960
01:10:01,609 --> 01:10:03,590
Cała komunikacja
została odcięta.
961
01:10:04,078 --> 01:10:06,943
Nie dało się dodzwonić,
962
01:10:06,943 --> 01:10:09,770
nie dało się skomunikować.
963
01:10:10,823 --> 01:10:12,315
Udaliśmy się do ambasady polskiej,
964
01:10:12,995 --> 01:10:17,263
żądając wyjaśnień. Pokazali
nam oficjalny dokument,
965
01:10:17,616 --> 01:10:18,613
który był obrzydliwy.
966
01:10:18,938 --> 01:10:20,745
To było kłamstwo na kłamstwie.
967
01:10:20,745 --> 01:10:23,860
Powiedzieli nam, że
jest wielka zmiana.
968
01:10:24,632 --> 01:10:26,996
Jesteście oficjalną
grupą z Polski.
969
01:10:27,608 --> 01:10:32,659
Jutro was spakujemy i polecicie
od razu do Warszawy.
970
01:10:42,934 --> 01:10:45,279
Zaledwie kilka dni przed ich
triumfalnym powrotem do domu,
971
01:10:46,014 --> 01:10:50,501
Canoandes patrzyli z drugiego końca
świata, jak ich nadzieje się rozpadają.
972
01:10:57,701 --> 01:11:00,755
Zrozumieliśmy, że nasze
marzenia runęły.
973
01:11:02,998 --> 01:11:06,462
Siedliśmy razem w motelu w Limie
974
01:11:07,745 --> 01:11:11,040
i musieliśmy wtedy
podjąć decyzję.
975
01:11:14,328 --> 01:11:17,617
Mój ojciec był chory i chciał
mnie zobaczyć przed śmiercią.
976
01:11:17,980 --> 01:11:21,230
Wiedzieli, że wracamy.
Plany były gotowe.
977
01:11:23,012 --> 01:11:27,508
To była jedna z najtrudniejszych
sytuacji w moim życiu.
978
01:11:29,024 --> 01:11:32,021
Ale nie było innego
sposobu, innego wyboru,
979
01:11:32,386 --> 01:11:36,512
by czuć się dobrze z samym sobą.
980
01:11:36,512 --> 01:11:38,875
Tak wyglądała sytuacja
nas wszystkich.
981
01:11:42,543 --> 01:11:46,171
Czuliśmy, że musimy
wesprzeć ten ruch,
982
01:11:46,504 --> 01:11:48,409
gdyż byliśmy częścią narodu.
983
01:11:49,969 --> 01:11:53,127
Zdecydowaliśmy, że nie
ma opcji byśmy wrócili.
984
01:11:53,127 --> 01:11:55,925
I że musimy coś zrobić.
985
01:12:06,923 --> 01:12:14,910
Przekształciliśmy naszą wyprawę
w Komitet Wsparcia Solidarności.
986
01:12:16,201 --> 01:12:20,542
To było dla nas coś najbardziej
prawdziwego na świecie.
987
01:12:20,542 --> 01:12:24,261
Nagle mieliśmy nadzieję,
988
01:12:24,261 --> 01:12:26,497
że sprawy się zmienią.
989
01:12:27,700 --> 01:12:29,952
Canoandes zaczęli rozmawiać
z prasą peruwiańską.
990
01:12:30,531 --> 01:12:33,753
Organizowali zbiórki pieniędzy na
wsparcie Solidarności w kraju.
991
01:12:34,135 --> 01:12:36,774
Ponieważ byliśmy znani w Peru,
992
01:12:36,774 --> 01:12:41,844
ludzie byli bardzo ciekawi naszej
opinii o wydarzeniach w Polsce.
993
01:12:42,416 --> 01:12:45,111
Rozmawialiśmy z Radiem Wolna
Europa, Głosem Ameryki.
994
01:12:45,566 --> 01:12:49,262
Wszystkie media - radio, gazety,
telewizja - biegły do nas,
995
01:12:49,262 --> 01:12:51,587
gdyż byliśmy już
dość znaną grupą.
996
01:12:51,587 --> 01:12:53,555
Przerwali transmisję,
997
01:12:53,555 --> 01:12:55,193
postawili nas przed kamerami,
998
01:12:55,193 --> 01:12:57,127
i powiedzieliśmy co
naprawdę myślimy.
999
01:12:57,564 --> 01:12:58,812
o tym co się dzieje w Polsce
1000
01:12:58,812 --> 01:13:00,717
i w ten sposób spaliliśmy
za sobą mosty.
1001
01:13:01,554 --> 01:13:05,311
Otworzyliśmy biuro
Solidarności w Limie w Peru.
1002
01:13:05,311 --> 01:13:08,197
Skontaktowaliśmy się z przyjaciółmi
w całej Ameryce Południowej
1003
01:13:08,197 --> 01:13:09,546
- od Meksyku do Argentyny.
1004
01:13:09,952 --> 01:13:12,975
Oni otworzyli mniejsze biura,
a my koordynowaliśmy ten ruch.
1005
01:13:14,008 --> 01:13:16,902
Zorganizowaliśmy koncert
muzyki Chopina
1006
01:13:17,540 --> 01:13:18,557
w Limie
1007
01:13:18,557 --> 01:13:23,583
i przez różne kanały - kościół,
Watykan, do Polski - ta pomoc,
1008
01:13:23,956 --> 01:13:26,560
te pieniądze trafiły do
Solidarności w kraju.
1009
01:13:27,173 --> 01:13:31,062
Nie dałoby się zrobić nawet cząstki
tego będąc wtedy w Polsce.
1010
01:13:31,062 --> 01:13:34,799
Polska była całkowicie sparaliżowana,
a ludzie nie mogli nic zrobić.
1011
01:13:36,074 --> 01:13:37,946
Pozbawieni swojego
triumfalnego powrotu,
1012
01:13:37,946 --> 01:13:39,877
Canoandes robili aferę w Peru.
1013
01:13:39,950 --> 01:13:43,709
Więc sowiecki rząd, który miał wiele
kontaktów w Ameryce Łacińskiej,
1014
01:13:44,009 --> 01:13:45,810
bardzo uważnie obserwował
ich działania.
1015
01:13:46,407 --> 01:13:48,844
To był niesamowity okres.
1016
01:13:48,844 --> 01:13:52,433
Zdecydowaliśmy się zorganizować
marsz poparcia dla Solidarności.
1017
01:13:52,801 --> 01:13:54,570
Zaraz po Bożym Narodzeniu.
1018
01:13:57,741 --> 01:14:00,062
Zorganizowaliśmy w końcu
wielki marsz w Limie.
1019
01:14:00,507 --> 01:14:04,264
Przyszło ponad 5 tysięcy ludzi.
1020
01:14:04,264 --> 01:14:10,061
Ludzie z flagami Solidarności,
plakatami z Wałęsą i Janem Pawłem II.
1021
01:14:10,739 --> 01:14:12,654
Maszerowali, maszerowali
i maszerowali.
1022
01:14:13,103 --> 01:14:14,091
To było niesamowite.
1023
01:14:14,225 --> 01:14:17,437
Całe to wsparcie
społeczeństwa Peru.
1024
01:14:18,890 --> 01:14:21,459
Naszym rzecznikiem stał się
Mario Vargas Llosa, laureat Nobla.
1025
01:14:22,147 --> 01:14:27,408
Był kluczowym mówcą podczas
protestu pod polską ambasadą.
1026
01:14:28,264 --> 01:14:30,644
Ta mowa była bardzo płomienna.
1027
01:14:31,188 --> 01:14:33,655
Rozpaliła ludzi.
1028
01:14:37,227 --> 01:14:40,402
O zmroku powiedzieliśmy, że
kończymy i żeby szli do domu.
1029
01:14:40,763 --> 01:14:45,387
Część ludzi powiedziała "nie"
i ruszyli pod ambasadę ZSRR.
1030
01:14:45,387 --> 01:14:49,409
Były tam elegancko ubrane kobiety
ze świeczkami, jak w kościele.
1031
01:14:49,409 --> 01:14:52,488
Miały nawet obrazy
Czarnej Madonny,
1032
01:14:52,488 --> 01:14:54,325
która jest symbolem Polski.
1033
01:14:56,356 --> 01:14:58,854
Ambasada ZSRR była jak forteca.
1034
01:14:59,308 --> 01:15:01,377
Brama miała 5-6 metrów
wysokości.
1035
01:15:03,315 --> 01:15:05,321
Nagle otworzyła się wielka brama
1036
01:15:06,474 --> 01:15:11,331
i ze środka wyjechały armatki wodne.
1037
01:15:12,796 --> 01:15:15,841
Policja użyła armatek
wodnych przeciw tłumowi.
1038
01:15:23,489 --> 01:15:28,083
Ludzie zostali poturbowani
przez strumienie wody.
1039
01:15:28,437 --> 01:15:33,148
Ludzie latali w powietrzu
na tych strumieniach wody.
1040
01:15:39,731 --> 01:15:44,252
Dla Peruwiańczyków Polska
to była abstrakcja.
1041
01:15:44,539 --> 01:15:48,236
99,9% ludzi nawet nie marzyła
o wyjeździe do Polski.
1042
01:15:48,236 --> 01:15:51,473
Znali Polskę z książek
i filmów historycznych.
1043
01:15:52,081 --> 01:15:56,651
I popatrz - teraz wyszli
na ulice i zostali pobici.
1044
01:15:58,397 --> 01:16:00,834
Do dziś się pytam: Czemu?
1045
01:16:04,373 --> 01:16:09,211
Solidarność z narodem polskim
1046
01:16:13,347 --> 01:16:16,928
Klimat polityczny Peru pod koniec lat 70.
był podobny do Polski.
1047
01:16:18,317 --> 01:16:21,420
Nie będąc w stanie poradzić sobie
z kłopotami gospodarczymi i społecznymi,
1048
01:16:22,064 --> 01:16:25,625
wojskowy rząd Peru ogłosił
stan wojenny w 1979 r.
1049
01:16:26,115 --> 01:16:29,185
A w 1980 r. został zmuszony
do zwrócenia władzy cywilom.
1050
01:16:33,416 --> 01:16:35,877
Jednak nie wszyscy wspierali
wybory demokratyczne,
1051
01:16:36,584 --> 01:16:39,047
jak również marsze Solidarności
organizowane przez Canoandes.
1052
01:16:44,093 --> 01:16:47,523
Grupa radykalnych komunistów
wkrótce rozpocznie wojnę domową,
1053
01:16:47,523 --> 01:16:50,086
która pochłonie około
70 tysięcy ofiar
1054
01:16:50,538 --> 01:16:52,815
i stanie się najbardziej krwawą
wojną w historii Peru.
1055
01:17:00,774 --> 01:17:05,043
Nazywali się Sandero Luminoso
- Świetlisty Szlak.
1056
01:17:06,244 --> 01:17:10,503
Polski ambasador nakazał nam
stawienie się w ambasadzie.
1057
01:17:10,503 --> 01:17:12,611
Był wściekły - zaczął
na nas krzyczeć.
1058
01:17:12,611 --> 01:17:18,862
"Wy dranie! Macie wracać jutro do Polski.
Tu jest bilet lotniczy przez Moskwę!"
1059
01:17:21,194 --> 01:17:23,824
Wow! To był duży cios.
1060
01:17:26,469 --> 01:17:27,147
Nie ma mowy!
1061
01:17:30,091 --> 01:17:34,617
Nie byliśmy pewni czy zmierzamy
do Polski czy raczej na Syberię.
1062
01:17:35,365 --> 01:17:40,072
To było oczywiste, że
nie wracamy do Polski.
1063
01:17:40,831 --> 01:17:43,517
Zasadniczo to
byłoby samobójstwo.
1064
01:17:45,186 --> 01:17:46,714
Canoandes przypieczętowali
swój los.
1065
01:17:47,261 --> 01:17:48,924
Rząd polski miał już dość.
1066
01:17:50,207 --> 01:17:53,362
Przez odmowę powrotu
po 6 miesiącach,
1067
01:17:53,362 --> 01:17:55,259
po marsze Solidarności w Limie,
1068
01:17:55,914 --> 01:17:58,028
to spowodowało za dużo
kłopotów w Amerykach.
1069
01:17:58,668 --> 01:18:00,804
Władze chciały, by
problem zniknął.
1070
01:18:08,350 --> 01:18:12,338
Zasadniczo nasz sprzeciw
całkowicie odciął nas od Polski.
1071
01:18:12,651 --> 01:18:14,979
Nasze nazwiska zostały wymazane.
1072
01:18:15,542 --> 01:18:21,341
Nasze dokumenty i dowody
tożsamości zostały zniszczone.
1073
01:18:21,841 --> 01:18:26,535
Nasze rodziny były
przesłuchane przez milicję
1074
01:18:27,013 --> 01:18:29,193
w Polsce z powodu
naszej aktywności.
1075
01:18:29,193 --> 01:18:34,537
Nie wiedziałem, bo nie było kontaktu. Nie
mogłem dzwonić, a listy były cenzurowane.
1076
01:18:34,982 --> 01:18:39,353
Ale przesłuchali wszystkich w mojej
rodzinie - moje siostry, ojca, matkę.
1077
01:18:40,220 --> 01:18:42,581
Więc były konsekwencje
1078
01:18:42,581 --> 01:18:44,959
i były one poważne.
1079
01:18:46,053 --> 01:18:47,273
Straciliśmy kraj,
1080
01:18:47,584 --> 01:18:48,945
nie mogliśmy wrócić...
1081
01:18:49,884 --> 01:18:52,539
Byliśmy zasadniczo
anarchistami i dysydentami.
1082
01:18:52,854 --> 01:18:55,382
Byliśmy w głębokiej d... - nie
mogliśmy wrócić do Polski.
1083
01:18:58,890 --> 01:19:06,491
Zaczęliśmy otrzymywać groźby
telefoniczne od władz peruwiańskich,
1084
01:19:06,491 --> 01:19:08,682
więc zaczęliśmy zmieniać
miejsca pobytu.
1085
01:19:09,373 --> 01:19:11,901
Było oczywistym, że nie
możemy zostać w Peru
1086
01:19:12,294 --> 01:19:13,665
ze względu na nasze
bezpieczeństwo.
1087
01:19:13,665 --> 01:19:15,638
Ktoś mógł nas w coś wrobić
1088
01:19:15,638 --> 01:19:19,147
- Sowieci mogli przekupić
jakiegoś urzędnika w Peru
1089
01:19:19,147 --> 01:19:21,441
i było oczywistym, że
to pewnie się zdarzy.
1090
01:19:21,441 --> 01:19:23,750
Naprawdę nie wiemy, kto
próbował nas zabić.
1091
01:19:24,059 --> 01:19:24,664
Tego nie wiemy.
1092
01:19:25,392 --> 01:19:27,894
Logicznie myśląc, to pewnie była
ta część partii komunistycznej,
1093
01:19:27,894 --> 01:19:29,743
która później stała się
Świetlistym Szlakiem,
1094
01:19:29,743 --> 01:19:31,187
ale nie wiemy tego.
1095
01:19:31,187 --> 01:19:33,241
To było bardzo oczywistym,
że musimy się wynosić.
1096
01:19:35,200 --> 01:19:38,493
Podczas gdy Canoandes próbowali odnaleźć
się w nowej rzeczywistości w Peru,
1097
01:19:39,202 --> 01:19:42,794
stan wojenny okazał się skutecznym
sposobem na uciszenie Solidarności.
1098
01:19:45,795 --> 01:19:47,862
Pomimo wielkich wysiłków
społeczeństwa polskiego
1099
01:19:48,292 --> 01:19:50,265
i ich zwolenników za granicą,
1100
01:19:50,489 --> 01:19:52,821
sytuacja w Polsce była
gorsza niż kiedykolwiek.
1101
01:19:55,877 --> 01:20:02,647
Nie mieliśmy pojęcia, co
takiego mamy ze sobą zrobić.
1102
01:20:03,578 --> 01:20:06,120
Nie mogliśmy
otrzymać wiz do USA,
1103
01:20:06,879 --> 01:20:09,940
gdyż w momencie wprowadzenia
stanu wojennego,
1104
01:20:10,368 --> 01:20:12,742
Polacy przestali
otrzymywać nowe wizy.
1105
01:20:13,066 --> 01:20:19,354
Oficjalnie administracja Reagana
entuzjastycznie wspierała Solidarność,
1106
01:20:19,702 --> 01:20:23,962
jednak Departament Stanu nie
wydawał już wiz Polakom,
1107
01:20:23,962 --> 01:20:30,459
gdyż bali się wielkiej
fali polskiej emigracji.
1108
01:20:33,051 --> 01:20:35,339
Choć nie mogli ubiegać się
o nowe wizy amerykańskie,
1109
01:20:35,339 --> 01:20:38,238
Canoandes wciąż mieli
jednego asa w rękawie.
1110
01:20:39,833 --> 01:20:42,337
Amerykańska wiza tranzytowa,
którą otrzymali w Meksyku,
1111
01:20:42,337 --> 01:20:44,762
wciąż miała kilka dni ważności.
1112
01:20:45,597 --> 01:20:48,708
Zdecydowaliśmy, że ostatniego dnia
na tej wizie polecimy do USA.
1113
01:20:54,804 --> 01:20:58,222
Polecieliśmy z Limy do Miami
1114
01:20:58,222 --> 01:21:00,263
w dniu, w którym wygasała wiza.
1115
01:21:04,908 --> 01:21:11,396
Na początku urzędnicy powiedzieli,
że możemy tu być jeszcze 2 godziny,
1116
01:21:11,396 --> 01:21:17,863
ale mieliśmy osobiste listy od
przyjaciół w ambasadzie USA,
1117
01:21:17,863 --> 01:21:23,712
które zasadniczo stanowiły
nasze rekomendacje.
1118
01:21:25,760 --> 01:21:30,471
Po kilku godzinach rozmów
urzędnicy na granicy
1119
01:21:30,471 --> 01:21:33,104
przyznali nam prawo
do 6 miesięcy pobytu.
1120
01:22:07,342 --> 01:22:09,946
Zrozumieliśmy, że nasze
życie się zmieniło.
1121
01:22:10,974 --> 01:22:11,994
To było smutne,
1122
01:22:12,418 --> 01:22:14,240
gdyż nie mogliśmy
zobaczyć naszych rodzin.
1123
01:22:17,562 --> 01:22:21,247
Oczywiście wróciliśmy do Casper w Wyoming.
1124
01:22:21,247 --> 01:22:23,481
To chyba był dzień
Św. Patryka 1982 r.
1125
01:22:24,623 --> 01:22:26,467
Zaczęliśmy znowu malować domy.
1126
01:22:29,396 --> 01:22:30,868
To było bardzo ciężkie.
1127
01:22:31,228 --> 01:22:35,538
Gdyż bardzo dobrze mówiliśmy
wtedy po hiszpańsku,
1128
01:22:36,186 --> 01:22:39,597
ale tylko Andrzej mówił
dobrze po angielsku.
1129
01:22:40,247 --> 01:22:42,607
Reszta z nas musiała
się uczyć od zera.
1130
01:22:45,900 --> 01:22:47,795
Po przebiciu się przez
Żelazną Kurtynę,
1131
01:22:47,795 --> 01:22:50,539
dokonaniu pierwszego spływu
najgłębszym kanionem świata,
1132
01:22:51,794 --> 01:22:54,761
Canoandes odnaleźli się w roli,
której nigdy się nie spodziewali.
1133
01:22:57,047 --> 01:23:01,547
Znów w USA, które opuścili jako
grupa wędrownych kajakarzy,
1134
01:23:03,231 --> 01:23:04,865
a do których powrócili
jako uchodźcy,
1135
01:23:05,772 --> 01:23:09,028
niepewni tego, co ich czeka po
skończeniu się przedłużonej wizy.
1136
01:23:11,613 --> 01:23:13,244
Zaczęliśmy tam nowe życie.
1137
01:23:24,333 --> 01:23:28,879
Po tej długiej podróży
trwającej 2-3 lata,
1138
01:23:30,455 --> 01:23:32,540
coś złego się z nami stało.
1139
01:23:32,861 --> 01:23:35,711
Nie mogliśmy prowadzić
normalnego życia.
1140
01:23:38,606 --> 01:23:41,028
Wiele lat zajęło nam ponowne
stanie się normalnymi.
1141
01:23:42,437 --> 01:23:44,561
Łaknęliśmy czegoś, czego
nie mogliśmy odnaleźć.
1142
01:23:45,076 --> 01:23:49,522
Chcesz jakiejś wielkiej
adrenaliny w ciele,
1143
01:23:49,522 --> 01:23:51,331
ale nie ma niczego wokół,
co może ją wywołać.
1144
01:23:51,817 --> 01:23:54,266
Ten swoisty syndrom
1145
01:23:54,266 --> 01:23:57,010
zajął mi lata, by powrócić
do normalnego życia.
1146
01:24:02,479 --> 01:24:06,576
W Casper ekipa odnalazła sieć
wsparcia dzięki przyjaźniom,
1147
01:24:06,576 --> 01:24:08,202
które zawiązali
2 lata wcześniej.
1148
01:24:10,142 --> 01:24:11,698
Dzięki wsparciu
lokalnej społeczności,
1149
01:24:11,698 --> 01:24:15,146
udało im się uzyskać kontakt
z senatorem Alanem Simpsonem,
1150
01:24:15,146 --> 01:24:18,081
dzięki czemu otrzymali
azyl polityczny w USA.
1151
01:24:22,331 --> 01:24:26,987
To był prawdopodobnie
najpiękniejszy czas w moim życiu.
1152
01:24:27,869 --> 01:24:33,174
Byłem w 100% wolny - aktywny,
robiąc rzeczy, które chciałem.
1153
01:24:34,193 --> 01:24:35,790
Nic nie mogło nas powstrzymać.
1154
01:24:36,668 --> 01:24:39,876
To były najlepsze lata
mojego życia - jak dotąd.
1155
01:24:42,479 --> 01:24:45,008
Zmiany w Polsce
były nieuniknione.
1156
01:24:45,008 --> 01:24:46,685
To była jedynie
kwestia tego kiedy.
1157
01:24:47,373 --> 01:24:53,681
I jestem bardzo dumny, że wraz
z moimi przyjaciółmi kajakarzami
1158
01:24:53,681 --> 01:24:55,673
byliśmy częścią tych zmian.
1159
01:24:55,673 --> 01:24:58,146
Głos z Peru, z Limy
został usłyszany
1160
01:24:58,894 --> 01:24:59,686
nawet w Polsce
1161
01:25:00,113 --> 01:25:01,301
pogrążonej w stanie wojennym.
1162
01:25:01,301 --> 01:25:05,192
Dodawało to odwagi ludziom
by dalej walczyć i wytrwać.
1163
01:25:05,192 --> 01:25:06,076
I wygraliśmy.
1164
01:25:08,319 --> 01:25:15,214
Dekadę później, w 1991 r. - w wyniku ruchu Solidarności -
odbyły się w Polsce pierwsze demokratyczne wybory.
1165
01:25:16,628 --> 01:25:23,666
To był pierwszy raz, gdy ktokolwiek z Canoandes
mógł odwiedzić swoje rodziny w Polsce.
1166
01:25:25,323 --> 01:25:33,548
Solidarność zapoczątkowała serię wydarzeń
w Europie Wschodniej, które doprowadziły
ostatecznie do upadku Muru Berlińskiego i ZSRR.
1167
01:25:33,548 --> 01:25:41,646
Członkowie Canoandes powrócili na dno kanionu
Colca dla National Geographic w 1983 r. oraz
szereg razy w kolejnych dekadach.
1168
01:25:41,646 --> 01:25:45,036
Piotr został pierwszym człowiekiem,
który spłynął całą długość Amazonki.
1169
01:25:45,060 --> 01:25:47,698
Obecnie mieszka koło
Waszyngtonu, z żoną i dwoma synami,
1170
01:25:47,722 --> 01:25:51,661
prowadząc firmę inżynierii ekologicznej
i sponsoruje ekspedycje na całym świecie.
1171
01:25:52,258 --> 01:25:57,753
W 2008 i 2009 r. Jurek powrócił nad rzekę Colca, z trzema
synami, by poprowadzić ekspedycje przez górny odcinek kanionu.
1172
01:25:57,777 --> 01:26:01,838
Mieszka w New Jersey, prowadząc biuro podróży
wraz z żoną. Działa na rzecz doliny Colca.
1173
01:26:01,838 --> 01:26:05,004
Jacek dokumentował kolejne
ekspedycje Canoandes.
1174
01:26:05,028 --> 01:26:11,914
Ostatecznie osiadł w Casper, Wyoming, gdzie założył
firmę produkcji video. Mieszka tam z żoną i synem.
1175
01:26:11,914 --> 01:26:17,252
Zbigniew Bzdak dokumentował rzeki
Colca i Amazonka dla National Geographic.
1176
01:26:17,276 --> 01:26:21,818
Mieszka w Illinois i pracuje
jako fotograf dla Chicago Tribune.
1177
01:26:22,087 --> 01:26:26,124
Andrzej osiadł w Chicago,
ale powraca do Doliny Colca,
1178
01:26:26,148 --> 01:26:31,942
gdzie prowadzi szkołę języka angielskiego,
która służy młodzieży w regionie.
1179
01:27:07,299 --> 01:27:11,556
Najgłębszy kanion świata:
1180
01:27:11,580 --> 01:27:14,767
Nie ma powszechnej zgody co do tego,
jak zmierzyć prawdziwą głębokość kanionu,
1181
01:27:14,791 --> 01:27:18,526
przez lata po wyprawie Canoandes toczyły się
debaty na temat tego, który kanion jest najgłębszy.
1182
01:27:18,550 --> 01:27:22,907
Jednak to Kanion Colca w 1981 r. został uznany za najgłębszy
przez Księgę Rekordów Guinnessa i National Geographic,
1183
01:27:22,931 --> 01:27:24,375
i do dzisiaj dzierży ten tytuł.
98039
Can't find what you're looking for?
Get subtitles in any language from opensubtitles.com, and translate them here.
Afrikaans
Albanian
Amharic
Arabic
Armenian
Azerbaijani
Basque
Belarusian
Bengali
Bosnian
Bulgarian
Catalan
Cebuano
Chichewa
Chinese (Simplified)
Chinese (Traditional)
Corsican
Croatian
Czech
Danish
English
Esperanto
Estonian
Finnish
French
Frisian
Galician
Georgian
German
Greek
Gujarati
Haitian Creole
Hawaiian
Hungarian
Icelandic
Indonesian
Irish
Italian
Japanese
Kazakh
Khmer
Korean
Kurdish (Kurmanji)
Kyrgyz
Lao
Latvian
Lithuanian
Luxembourgish
Macedonian
Malagasy
Malay
Maltese
Maori
Mongolian
Myanmar (Burmese)
Nepali
Norwegian
Pashto
Polish
Portuguese
Romanian
Russian
Samoan
Serbian
Sesotho
Shona
Sinhala
Slovak
Slovenian
Somali
Swahili
Swedish
Tajik
Thai
Turkish
Ukrainian
Urdu
Uzbek
Vietnamese
